Quá trình hình thành cuộc cách mạng CN trong nền kinh tế part2 pot

9

chơngII: cơ sở thực tiễn

1.Sự cần thiết phải phát triển KH- CN
Cách mạng KH- CN đã và đang diễn ra mạnh mẽ ở các
nớc phát triển, tức là ở những nớc đã trải qua thời kì cách
mạng công nghệ, đã xác lập đợc nền sản xuất cơ khí hoá đã
có nền KH và CN tiên tiến. Tuy nhiên, nó không chỉ hạn chế
trong ranh giới của các nớc phát triển mà ảnh hởng của nó
đang lan ra tất cả các nớc trên thế giới . Có thể nói cách mạng
KH- CN là một hiện tợng toàn cầu, hiện tợng quốc tế sớm
hay muộn nó sẽ đến với tất cả dân tộc và các quốc gia trên trái
đất
Là một hiện tợng toàn cầu, cuộc mạng KH- CN mang
trong bản thân nó những qui luật chung, phổ biến, chúng tác
động vào tất cả các loại hình cách mạng KH- KT. Nhng mặt
khác, mỗi nớc tiến hành cuộc cách mạng này trong những
điều kiện riêng của đất nớc mình cho nên cách mạng KH- KT
ở những nớc khác nhau cũng mang những màu sắc, những

10

đặc điểm khác nhau. Do đó, khi xem xét cuộc cách mạng KH-
KT ở nớc ta cần phải đặt nó trong bối cảnh chung của cách
mạng KH- KT trên thê giới.
Sau khi giành đợc độc lập về chính trị, nớc ta có
nguyện vọng sử dụng những thành tựu của cuộc cách mạng
KT- CN hiện đại, muốn tiến hành cuộc cách mạng đó để phát
triển kinh tế, văn hoá, khoa học và kỹ thuật để đa đất nớc ta

khỏi tình trạng nghèo nàn và lạc hậu. Nguyện vọng đó là hoàn
toàn chính đáng. Tuy nhiên, việc tiến hành cách mạng KH- CN
ở nớc ta gặp phải những khó khăn lớn, do nhiều nguyên nhân
Trớc hết, nớc ta còn ở tình trạng lạc hậu về mặt kinh tế,
khoa học và công nghệ. Nông nghiệp và công nghiệp cha hết
hợp thành một cơ cấu thống nhất, sự mất cân đối trong các
ngành kinh tế quốc dân trở nên trầm trọng
Về mặt văn hoá, khoa học và công nghệ thì số đông dân
c nớc ta vẫn ở tình trạng mù chữ, thiếu lực lợng lao động
có trình độ chuyên môn cao, thiếu cán bộ văn hoá và kỹ thuật.
Thêm vào đó, sự tăng dân số quá nhanh đã gây ra những khó
khăn cho việc bảo đảm lơng thực, giải quyết công ăn việc làm
cho những ngời lao động

11

Ngoài những khó khăn trong nớc, nớc ta còn phải chịu
những di sản nặng nề do sự nô dịch của chủ nghĩa đế quốc và
chủ nghĩa thực dân để kại, đồng thời các cờng đế quốc lại
đang thực hiện chính sách kìm hãm sự phát triển khoa học và
kỹ thuật nhằm duy trì tình trạng bất bình đẳng của họ trong sự
phân công lao động quốc tế
Nếu nớc ta sau khi đã đợc giải phóng khỏi sự nô dịch
của chủ nghĩa đế quốc, lại chọn con đờng phát triển t bản
chủ nghĩa hoặc đứng giữa ngã ba đờng trong việc lựa chọn
phơng hơng phát triển xã hội dù chúng ta có sự cố gắng nh
thế nào đi nữa trong việc sử dụng những thành tựu KH- CN
hiện đại thì chúng ta cũng không thoát khỏi địa vị phụ thuộc
vào các nớc đế quốc về mặt KH- CN và do đó phụ thuộc về
mặt kinh tế, không thể khắc phục đợc những mâu thuẫn xã

hội do tiến bộ khoa học và kỹ thuật gây ra, không thể tiến hành
thành công cuộc cách mạng KH- CN
Do đó, điều kiện kiên quyết để tiến hành cách mạng KH-
CN ở nớc ta là phải tiến hành cải tạo xã hội sâu sắc, chống
chủ nghĩa đế quốc, chống chủ nghĩa thực dân mới và các thế
lực phản động để đi lên CNXH.

12

Sau 20 năm tiến hành công cuộc đổi mới, khoa học và
công nghệ nớc ta bớc đầu có sự chuyển biến tích cực. Tuy
nhiên cho đến nay, nền khoa học và kỹ thuật nớc ta vẫn đang
trong tình trạng lạc hậu, chậm phát triển cha đáp ứng đợc
yêu cầu của đất nớc
Về trình độ kỹ thuật- công nghệ, so với các nớc tiên
tiến nhất trên thế giới, chúng ta lạc hậu từ 50 đến 100 năm, so
với các nớc tiên tiến ở mức trung bình ta lạc hậu từ 1 đến 2
thế hệ
Với thực trạng đó, việc tiến hành cuộc cách mạng khoa
học công nghệ ở nớc ta không chỉ đợc coi là tất yếu
khách quan, mà còn là một đòi hỏi bức xúc để đáp ứng yêu cầu
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc.
Mục tiêu của công nghiệp hoá, hiện đại hoá là đến năm
2020 về cơ bản nớc ta trở thành nớc công nghiệp. Khác với
các nớc đi đàu, công nghiệp hoá nớc ta đòi hỏi phải thực
hiện rút ngắn. chỉ có nh thế, chúng ta mới có thể sớm rút
ngắn đợc khoảng cách và tiến tới đuổi kịp các nớc phát
triển. Công nghiệp hoá phải gắn liền với hiện đại hoá

13

Cùng với đó, yêu cầu đẩy mạnh phát triển kinh tế thị
trờng cũng đòi hỏi chúng ta phải phát triển khoa học và công
nghệ. Để chuyển sang nền kinh tế thị trờng hiện đại từ điểm
xuất phát thấp, nớc ta không thể đi theo các bớc tuần tự nh
các nớc đi trớc đã làm, mà phải phát triển theo kiểu nhảy
vọt,rút ngắn. Đây vừa là cơ hội để tận dụng lợi thế của nớc
phát triển sau, vừa là thách thức đòi hỏi phải vợt qua. Muốn
phát triển nhanh kinh tế thị trờng theo cách thức nh vậy,
nhất thiết phải đẩy mạnh phát triển khoa học- công nghệ.
Đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ đối với
nớc ta không chỉ bắt nguồn từ đòi hỏi bức xúc của quá trình
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và quá trình phát triển
kinh tế thị trờng, mà còn bắt nguồn từ yêu cầu phát triển đất
nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa. Phát triển theo định
hớng xã hội chủ nghĩa, về bản chất, là một kiểu định hớng
tổ chức nền kinh tế- xã hội vừa dựa trên nguyên tắc và quy luật
của kinh tế thị trờng, vừa dựa trên nguyên tắc và mục tiêu của
chủ nghĩa xã hội. Định hớng này không chỉ đòi hỏi nền kinh
tế tăng trởng ở mức cao mà còn đòi hỏi phải xây dựng một xã
hội công bằng, dân chủ và văn minh.ở đó, phát triển con ngời
và phát triển xã hội bền vững đợc coi là trung tâm. Đâu là con
đờng phát triển chacó tiền lệ. Muốn đạt tới đó, chúng ta phải

14

có nỗ lực và sáng tạo rất cao, phải biết vận dụng những thành
tựu mới nhất của nhân loại, tránh những sai lầm mà các nớc
khác đã vấp phải. Nếu không đủ trình độ trí tuệ, không đủ
năng lực nội sinh thì khó có thể thành công. Do vậy, đẩy mạnh

phát triển khoa học và kỹ thuật càng trở nên rất quan trọng và
bức thiết.
2.Về hớng tác động của KH- CN
a. Tập trung nỗ lực tiến hành cải tạo, đồng bộ, hoá và
hiện đại hoá có chọn lọc các cơ sở sản xuất hiện có
Tuy cơ sở vật chất- kỹ thuật có của nớc ta còn nhỏ bé,
trình độ công nghệ, kỹ thuật vào loại lạc hậu, hệ số sử dụng
thiết bị và công suất còn thấp. Bởi vậy, nguồn dự trữ còn khá
lớn và dới nhiều góc độ, đây thật sự đang là nguồn vốn quý
của đất nớc và phải bắt đầu từ đây để đi lên
b. Chủ động sử dụng có chọn lọc một số hớng công nghệ
tiên tiến phù hợp với thế mạnh của đất nớc nhằm chuẩn bị
điều kiện phát triển các ngành có hàm lợng công nghệ cao

15

ở nớc ta, cùng với việc tập trung nỗ lực KH- CN khai
thác có hiệu quả cơ sở vật chất- kỹ thuật hiện có, cũng cần
phải chăm lo, dành một số phần tiềm lực d lớn cho việc thử
nghiệm, lựa chọn một sồ hớng công nghệ cao phù hợp để một
mặt, hỗ trợ cho việc giải quyết có hiệu quả hơn, mặt khác thúc
đẩy việc hình thành một số lĩnh vực sản xuất công nghệ cao
với quy mô phù hợp để tạo ta các sản phẩm thay thế nhập và
tạo chỗ đứng trên thị trờng quốc tế.
Trong số những hớng công nghệ cao, cần quan tâm đầy
đủ tới khâu tin học hoá một số lĩnh vực hoạt động kinh tế xã
hội. Cần có quyết tâm trong việc đầu t phát triển một số lĩnh
vực sản xuất gắn với các hơng u tiên của chơng trình tổng
hợp tiến bộ KH- CN. Đó là dịp tốt để VN tham gia vào phân
công lao động quốc tế về một số sản phẩm có hàm lợng khoa

học cao
c. Thúc đẩy việc nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ
của các xí nghiệp nhỏ, của khu vực tiểu thủ công nghệp cả ở
thành thị và nông thôn.
Kinh nghiệm thực tiễn chỉ ra rằng để có thể thực hiện có
hiệu quả chiếm lợc này, việc nhanh chóng khắc phục sự lạc

16

hậu về công nghệ, sự yêú kém về năng lực quản lý, sự thiếu
hụt về lực lợng lao động có kỹ thuật là yêu cầu bức bách phải
giải quyết .Bởi vậy việc giành một phần nỗ lực đủ mạnh hớng
vào việc giải quyết các nhu cầu khoa học và công nghệ phục
vụ phát triển công nghiệp nông thôn có tầm quan trọng đặc
biệt
Những phân tích nêu trên đã tới gợi ý quan trọng là chiến
lợc phát triển khoa học và kỹ thuật không thể không quan
tâm đến việc nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ ,cải tiến
và nên coi đây là một hớng có ý nghĩa chiến lợc cả trớc
mắt và lâu dài .
d.Kết hợp hữu cơ việc tập trung nỗ lực giải quyết các vấn
đề trớc mắt và tiếp tục tăng cờng tiềm lực khoa học và kỹ
thuật nhằm đáp ứng những yêu cầu mới của giai đoạn phát
triển tiếp theo
3. Vai trò của KH- CN đối với một số lĩnh vực
a. Với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông
thôn và phát triển nông thôn