Tính tất yếu của con đường CNXH ở việt nam part2 pptx

9

thức xã hội. Nó vừa cung cấp trí thức, vừa cung cấp phơng
pháp hoạt động nhằm tìm kiếm tri thức mới cho các khoa
học xã hội cụ thể. Nó giúp chúng ta xác định đúng vị trí của
mỗi hiện tợng xã hội, xuất phát từ cách giải quyết đúng đắn
vấn đề bản của triết học trong lĩnh vực xã hội, thấy đợc sự
tác động biện chứng giữa tính quy luật và tính ngẫu nhiên
trong lịch sử, giữa nhân tố khách quan nhân tố chủ quan,
giữa hiện tợng kinh tế và hiện tợng chính trị Nó đem lại
quan hệ về sự thống nhất trong toàn bộ tính đa dạng phong
phú của đời sống xã hội.
Việc áp dụng triệt để chủ nghĩa duy vật biện chứng vào
việc xem xét các hiện tợng xã hội, theo Lê Nin đã khắc
phục đợc những khuyết điểm căn bản của các lý luận lịch
sử trớc đây. Cũng từ đây mọi hiện tợng xã hội, cũng nh
bản thân phát triển của xã hội loài ngời đợc nghiên cứu
trên một cơ sở lý luận khoa học.
Thực chất của quan niệm duy vật lịch sử có thể tốm tắt
nh sau:
1. Tồn tại một xã hội quyết định ý thức xã hội, phơng
thức sản xuất vật chất quyết định các quá trình sinh hoạt xã
hội, chính trị và tinh thần nói chung.


10

2. Trong sản xuất con ngời có những quan hệ nhất định
gọi là quan hệ sản xuất. Quan hệ sản xuất phải phù hợp với

trình độ phát triển của lực lợng sản xuất. Các lực lợng sản
xuất phát triển đến một mức độ nhất định sẽ mâu thuẫn gay
gắt với quan hệ sản xuất đã có. Từ chỗ là hình thức phát triển
lực lợng sản xuất, các ấy lại kìm hãm sự phát triển của
chúng khi đó sẽ xảy ra cách mạng xã hội thay thế xã hội này
bằng một xã hội khác.
3. Toàn bộ quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu kinh tế
của xã hội hay cơ sở hạ tầng trên đó xây dựng một kiến trúc
thợng tầng khi cơ sở hạ tầng thay đổi thì kiến trúc thợng
tầng cũng thay đổi ít nhiều nhanh chóng.
4. Sự phát triển của xã hội là sự thay thế hình thái kinh
tế-xã hội thấp bằng hình thái kinh tế xã hội cao hơn.
Trong những kết luận trên cần nhấn mạnh thêm rằng ý
thức xã hội, kiến trúc thợng tầng thuộc vào 7 xã hội, vào cơ
sở hạ tầng song chúng có tính độc lập tơng đối và có tác
động trở lại đối với tồn tại xã hội và cơ sở hạ tầng.
Trong quan niệm duy vật về lịch sử thì học thuyết về
hình thái kinh tế-xã hội có một vị trí đặc biệt.


11

Nó chỉ ra con đờng phát triển có tính quy luật của xã
hội loài ngời. Sự phát triển của xã hội loài ngời ; là sự
thay thế những hình thái kinh tế xã hội cao hơn. Sự phát
triển ấy không phải diễn ra một cách tuỳ tiện mà diễn ra
theo các quy luật kháh quan, theo con đờng lịch sử tự
nhiên.
1.2. Các yếu tố cơ bản cấu thành một hình
thái kinh tế xã hội.

Sản xuất vật chất là cơ sở của đời sống xã hội, quyết
định sự tồn tại và phát triển của xã hội, cho lên xuất phát từ
con ngời hiện thực, trớc hết phải xuất pháttừ sản xuất để
đi tới các mặt khác của xã hội, tìm ra các quy luật vận động
phát triển khach quan của xã hội. Mác đã phát hiện ra trong
sản xuất có hai mặt không thể tách rời nhau. Một mặt, là
quan hệ giữa ngời với tự nhiên, mặt khác là quan hệ giữa
ngời với ngời.
Quan hệ giữa ngời với tự nhiên đó là lực lợng sản
xuất biểu hiện quan hệ giữa ngời với tự nhiên. Trình độ
của lực lợng thể hiện trình độ chinh phục tự nhiên của loài
ngời.
Lực lợng sản xuất bao gồm:


12

- Ngời lao động với những kinh nghiệm sản xuất, thói
quen lao động, biết sử dụng t liệu sản xuất để tạo ra của
cải vật chất.
* T liệu sản xuất do xã hội tạo ra, trớc hết là công cụ
lao động.
* T liệu sản xuất gồm đối tợng lao động và t liệu lao
động. Trong t liệu lao động có công cụ lao động và những
t liệu lao động khác cần thiết cho việc vận chuyển bảo
quản sản phẩm
* Đối tợng lao động bao gồm bộ phận của giới tự
nhiên đợc đa vào sản xuất. Thí dụ đất canh tác, nguồn
nớc Con ngời không chỉ tìm trong giới tự nhiên những
đối tợng có sẵn, mà còn sáng tạo ra bản thân đối tợng lao

động. Sự phát triển của sản xuất có liên quan tới việc đa
những đối tợng ngày càng mới hơn vào quá trình sản xuất.
* Điều đó hoàn toàn có tính quy luật bởi những vật liệu
mới mở rộng khả năng sản xuất của con ngời.
*T liệu lao động là vật hay là phức hợp vật thể mà con
ngời đặt giữa mình với đối tợng lao động, chúng dẫn
chuyền tác động của con ngời với đối tợng lao động. Đối
tợng lao động và t liệu lao động là những yếu tố vật chất


13

củat quá trình lao động sản xuất hợp thành t liệu sản xuất
mới.
* Trong t liệu lao động công cụ lao động là hệ thống
xơng cốt, bắp thịt của sản xuất và là tiên chí quan trọng
nhất, trong quan hệ xã hội với giới tự nhiên. Cùng với sự cải
tiến và hoàn thiện công cụ lao động thì kinh nghiệm sản
xuất của loài ngời cũng đợc phát triển và phong phú
thêm, những nghành sản xuất mới xuất hiện, sự phân công
lao động phát triển. Trình độ phát triển t liệu sản xuất mà
chủ yếu là công cụ lao động là thớc đo trình độ chinh phục
tự nhiên của loài ngời, là cơ sở xác định trình độ phát triển
của lực lợng sản xuất, là tiêu chuẩn để phân biệt sự khác
nhau giữa các thời đại kinh tế theo Mác.
Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ
chúng sản xuất bằng cách nào. Đối với mỗi thế hệ, những
t liệu lao động do thế hệ trớc để lại, trở thành điểm xuất
phát của sự phát triển tơng lai. Nhng những t liệu lao
động chỉ trở thành lực lợng tích cực cải biến đối tợng lao

động khi chúng kết hợp với lao động sống. T liệu lao động
dù có ý nghĩa lớn lao đến đâu, nhng nếu tách khỏi ngời
lao động thì cũng không phát huy đợc tác dụng không thể
trở thành lực lựơng sản xuất của xã hội. Con ngời khônh


14

chỉ đơn thuần chịu sự quy dịnh khách quan của điều kiện
lịch sử mà nó còn là chủ thể tích cực tác dụng cải tạo điêù
kiện sống.Họ không chỉ sử dụng những công cụ lao động
hiện đại có mà còn sáng chế ra những công cụ lao động
mới.
Năng suất lao động là thớc đo trình độ phát triển của
lc lợng lao động sản xuất đồng thời xét cùng nó là nhân
tố quan trọng nhất cho sự thắng lợi của một trật tự xã hội
mới.
Mặt thứ hai của quá trình sản xuất là mối quan hệ giữa
ngời với ngời gọi là quan hệ sản xuất.
Quan hệ sản xuất là mối quan hệ cơ bản của một hình
thái kinh tế xã hội. Mỗi kiểu quan hệ sản xuất tiêu biểu cho
sản xuất kinh tế xã hội nhất định.
Quan hệ sản xuất bao gồm những mặt cơ bản sau đây.
- Quan hệ sở hữu về t liệu sản xuất.
- Quan hệ quản lý và phân công lao động.
- Quan hệ phân phối sản xuất lao động;.


15

Ba mặt nói trên có quan hệ hữu cơ với nhau không tách
rời nhau, trong đó quan hệ sở hữu về t liệu sản xuất có ý
nghĩa quyết định đối với tất cả những quan hệ khác. Bản
chất của bát kỳ quan hệ sản xuất nào cũng đều phụ thuộc
vào vấn đề những t liệu sản xuất chủ yếu trong xã hội đợc
giải quyết nh thế nào.
Mỗi quan hệ sản xuất có một chế độ quản lý sản xuất
riêng. Chế độ sở hữu về t liệu sản xuất nh thế nào thì chế
độ quản lý sản xuất cũng nh thế ấy. Trong chế độ chiếm
hữu t nhân thì ngời chiếm hữu t liệu sản xuất trở thành
kẻ quản lý sản xuất, con ngời lao động không có t liệu
sản xuất trở thành ngời bị quản lý. Còn trong chế độ quản
lý xã hội thì ngời lao động đợc đặt vào trong các mối
quan hệ sở hữu và quản lý một cách trực tiếp đồng thời có
cơ chế bảo đảm hiệu quả quyền lực của nhân dân.
Trên cơ sở nghiên cứu, hai mặt của quá trình sản xuất
Mác- Anghen đa ra khái niệm mới là Phơng thức sản
xuất. Theo 2 ông thì một hình thức hoạt động nhất định
của những cá nhân ấy, một hình thức nhất định của sự biểu
hiện đời sống của họ, một phơng thức sinh sống nhất
định.
( C.Mác-Ph.Anghen tuyển tập, tập I . nxb ST. HN )


16

C.Mác đã nêu phát hiện mới về mối quan hệ biện chứng
giữa quan hệ sản xuất và sự phát triển của lực lợng sản
xuất trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội lực lợng sản
xuất quyết định hình thức giao tiếp tới một giai đoạn nhất

định, trong sự phát triển của chúng, các lực lợng sản xuất
giữa mâu thuẫn với hình thức giao tiếp hiện tại. Mâu
thuẫn này đợc giải quyết bằng một cuộc cách mạng xã hội.
Về sau hình thức giao tiếp mới đến lợt nó lại không phù
hợp với các lực lợng sản xuất đang phát triểt, lại biến
thành sản xuất xiềng xích trói buộc lợng sản xuất và
bằng con đờng cách mạng xã hội hình thức giao tiếp đã
lỗi thời, lạc hậu.
Lực lợng sản xuất và quan hệ sản xuất hợp thành
những quan hệ vật chất của xã hội. Ngoài những quan hệ
vật chất trong đời sống xãhội con tồn tại các quan hệ tinh
thần, t tởng. Do vậy chúng ta cần phải nghiên cứu mối
quan hệ vât chất trong đời sống xã hộicòn tồn tại các quan
hệ tinh thần, t tởng .Do vậy chúng ta cần phải nghiên cứu
mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thợng tầng
Cơ sở hạ tầng là toán bộ những quan hê sản xuất hợp
thành cơ cấu kinh tế của một hình thái kinh tế xã hội nhất
định .