Ocular Melanoma (Ung Thư Tế Bào Sắc Tố Đen của Mắt) ppsx

Ocular Melanoma
(Ung Thư Tế Bào Sắc Tố Đen của Mắt)

Ocular melanoma (ung thư tế bào sắc tố đen của mắt) rất hiếm, trong
hơn 25 năm qua (xem consulatations cho medical oncology), tôi chỉ thấy có
4 cases. Dĩ nhiên các ophthalmologists phải thấy thường hơn.
Melanoma thường thấy hơn là melanoma ở ngoài da (cutaneous
melanoma) hay màng nhầy. Không có cách gì viết về melanoma trong một
lá thư đuợc, nhưng nghĩ gì, viết nấy:
Về cutaneous melanoma thì các BS primary nên chỉ dẫn cho bnhân
biết "ABCD của melanoma" (cứ vào Internet Search rồi đánh máy hàng chữ
"MELANOMA ABC'" thì sẽ thấy hình ảnh của melanoma - so với non-
melanoma - hiện ra) (ABCD: Asymetry, Border, Color, Dimension) (Trong
office riêng, tôi "phát" cho tất cả bnhân hình màu của ABC này, bảo họ nhìn
cho kỹ và nhớ thuộc lòng). Chính mình phái khám toàn da của cơ thể bnhân
mỗi vài tháng (ngay cả da dưới móng tay, móng chân, gan bàn chân, và bảo
thân nhân của họ "khám" những phần mà bnhân không thấy được: đằng sau
lưng, mông, đằng sau đùi.
Dictum của riêng tôi : khi có gì nghi ngờ thì biopsy ngay đi, chớ chần
chờ. Đừng "để rồi nghĩ lại", vì nếu đó chính là melanoma, thì khi đó có thể
đã chuyển di, không còn kịp nưã, vì hiện nay không có một thuốc nào chưã
được melanoma khi nó đã chuyển di (có thuốc đấy, nhưng không thể nào
"curative" được nữa).
Có nhiều controversies trong melanoma: chẳng hạn trong một thời
gian rất dài literature của thế giới bàn cãi là khi đã xác quyết một vết trên da
là melanoma, thì khi cắt ra để vất hẳn nó đi (tức là excisional biopsy), thì cắt
rộng ra bao nhiêu ? 5cm chung quanh vết đó ? 3cm - Có nên làm lymph
node mapping hay không (hồi đó có người làm) (lymph node mapping : thí
dụ có melanoma ở giữa lưng thì ung thư này sẽ chạy đi đâu ? hạch ở nách,
hay hạch ở háng ? Nếu biết rằng ung thư sẽ chạy tới đó, thì có nên "lọc bỏ"
tất cả cách hạch ở vùng đó không) (để ngừa "hậu hoạn"? tức là ngừa nó sẽ

trở lại ở các vùng đó).
(Việc lymph node mapping là một chuyện rất dài và fascinating, vì đó
là theory chính đưa vào practice của medical oncology ngày nay trong ung
thư vú : tức là ung thư vú có thể chạy đến nách, và ngày nay ta thấy sentinel
lymph node biopsy trong ung thư vú).
Rồi classification của melanoma (hồi đó dùng Clark's classification,
rồi Breslow's classification, trong pathology - mấy cái này dựa theo chiều
sâu (tức là bề dày của melanoma . Melanoma sâu xuống 1 mm (một milimét)
kể từ bờ mặt của da, đã là rất sâu rồi). Các pathologists đều biết khi
melanoma đã di chuyển thì có khi nó thiên hình vạn trạng, (Tôi còn nhớ hồi
còn trong residency về pathology, đọc trong sách Surgical pathology cúa
Ackerman - một cuốn sách standard về anatomic pathology cho pathologists
hồi đó ở Mỹ, có câu như sau : "Khi nhìn thấy dưới kính hiển vi có một ung
thư mà quá poorly differentiated, thì pathologists nên chạy một máy ghi âm
trong óc : "cái này có phải melanoma đã chuyển di?" (đại khái tôi nhớ như
sau : when seeing a so poorly differentiated carcinoma with unknown origin,
the pathologist should play a recorder : "Is this melanoma?" - nguyên văn có
thể không đích thực như thế) (tôi học pathology hồi 1977, trước khi vào
internal medicine, và Medical oncology, hematology, cho nên đó là sách
pathology đã cũ, nhưng sách này là standard cho toàn Hkỳ thời đó).
Trong practice riêng cúa tôi (về medical oncology , khi thấy nó đã di
chuyển - chạy lên não hay vào xương chẳng hạn , và mình không làm gì
được nưã, thì nói chuyện và chuyển cho một đồng nghiệp oncologist ở
Boston - Anh bạn này là GS trưởng khu chỉ chuyên về melanoma mà thôi
trong suốt 30 năm qua, anh ta có một "team" chuyên chữa bệnh này
(oncologists, BS còn trong training, y tá chuyên môn, pharmacists, social
worker). Họ enter những bnhân này vào nhừng research protocol rồi đăng
các kết quả trong báo chí y khoa. Nhưng cho đến nay prognosis rất dismal.
Đây cũng không nói behavior của melanoma rất là khác biệt nhau, tùy
từng bnhân : có bnhân chết rất nhanh, nhưng có những bnhân bệnh "đi" rất

chậm (chính vì thế có những người bảo thuốc này thuốc kia có hiệu quả ;
thật sự chả ăn thua gì, vì đó là historical profile của bệnh này cho từng
bnhân đó : có nghĩa không chữa gì thì nó vẫn "chạy chậm" như thế. Có một
ung thư khác behavior cũng rất khác tùy bnhân : Prostatic cancer).
Còn về ocular melanoma, thì bệnh này khá hiếm, và chỉ có cách là lấy
con mắt đó ra (enucleation). Ung thư này bắt đầu từ tbào sắc tố của mắt :
iris, ciliary body, choroid, tức là uvea ("the uvea is the pigmented, highly
vascularized layer of the eye and comprises the iris, ciliary body and
choroid" (NEJM, Oct 28,2010, p 1752) .
Nguy hiểm là sau khi đã lấy mắt ra rồi, những bnhân này vẫn có thể
chết vì ung thư melanoma này rồi sẽ chuyển di đến gan.
Một b.nhân cuối cùng tôi thấy gần đây như sau : bnhân khoảng 70
tuổi, caucasian , 5 năm truớc tìm ra melanoma ở mắt phải, lúc ấy đã lấy mắt
phải ra, nay đã năm năm (5 years) sau. Trong việc khám bình thuờng hàng
năm, BS gia đình thấy thử nghiệm gan bất thường : CAT scan của gan thấy
có nhiều khối : biopsy thấy melanoma - Gửi sang medical oncology: Bnhân
chết trong vòng 6 tháng.
Note: đây là một bài viết không đọc lại cẩn thận, nếu các bạn có nghi
ngờ gì, thì phải đến các chuyên viên về ngành này.