Chương trình tập huấn nghiệp vụ thông tin- thư viên

CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN
NGHIỆP VỤ THÔNG TIN-THƯ VIỆN
1. Tổ chức và quản lý thư viện điện tử
2. Thực hành mô tả tài liệu dung AACR2
3. Thực hành phân loại thập phân Dewey
4. Thực hành định chủ đề
5. Dịch vụ tham khảo
6. Khai thác, phổ biến và lưu thông thông tin
7. Tự động hóa thông tin thư viện
8. Sử dụng MARC và Dublin Core trong biên mục
9. Thực hành Thư viện số
ĐỀ CƯƠNG CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN:
"Tổ chức và Quản lý thư viện điện tử"
MỤC TIÊU:
• Nâng cao nhận thức và kiến thức chuẩn hóa căn bản trong nghiệp vụ thông tin - thư viện;
• Định hướng xây dựng và phát triển thư viện hiện đại hóa;
• Nâng cao kiến thức tổ chức và quản lý thư viện điện tử và liên thông thư viện.
Chương 1: Dẫn nhập
1.1. Ba giai đoạn phát triển thông tin - thư
viện
1.1.1. Quản lý tư liệu
1.1.2. Quản lý thông tin
1.1.3. Quản lý tri thức
– Thông tin và tri thức
– Sơ đồ Wilson D.A.
1.2. Hai mốc phát triển
1.2.1. Tin học hóa thập niên 1960
1.2.2. Thư viện số năm 1994
– Vai trò CNTT
– Chuẩn hóa
1.3. Hiệp hội thư viện

1.3.1. Vai trò hội thư viện quốc gia
và hội thư viện chuyên ngành
1.3.2. Vài hội thư viện tiêu biểu
1.3.3. Triển vọng Hiệp hội thư viện
quốc gia Việt Nam
Chương 2: Tổ chức và cơ cấu tổ chức
2.1. Tổ chức
2.1.1. Định nghĩa
2.1.2. Qui trình tổ chức
2.2. Cơ cấu tổ chức
2.3. Tái cấu trúc cho tương lai
Chương 3: Quy hoạch tòa nhà thư viện
3.1. Đánh giá nhu cầu
3.2. Mục đích xây dựng
3.3. Chương trình xây dựng
3.4. Phẩm chất chung của tòa nhà thư viện
mới
3.5. Tổ chức nội thất của tòa nhà thư viện
Chương 4: Sơ đồ tổ chức
4.1. Chức năng
4.2. Ưu - khuyết điểm
4.3. Mô hình tổ chức thư viện
4.3.1. Công tác kỹ thuật
– Tài nguyên thông tin
– Công nghệ thông tin
– Thư viện số
4.3.2. Dịch vụ thông tin
– Tham khảo
– Lưu hành
4.3.3. Lưu đồ tiến trình xử lý tài liệu

trong thư viện
4.3.4. Kỹ năng kỹ thuật
Chương 5: Tài nguyên thông tin
5.1 Phát triển sưu tập
5.1.1 Phương thức phát triển sưu tập
5.1.2 Chính sách phát triển sưu tập
5.2 Kiểm soát thư tịch
5.2.1 Công việc kiểm soát thư tịch
5.2.2 Biểu ghi thư tịch
– Thành phần của biểu ghi thư
tịch
– Biểu ghi MARC
– Biểu ghi Dublin Core
– Điểm truy cập và tiêu đề
5.2.3 Mạng công cụ thư tịch –
OCLC
5.2.4 Tiêu chuẩn thư tịch
5.2.5 Biên mục
5.3 Biên mục mô tả
5.3.1 Tổng quan về mô tả tài liệu
5.3.2 ISBD
5.3.3 AACR2
5.3.4 Miêu tả ấn phẩm rời
5.4 Biên mục chủ đề
5.4.1 Tiêu đề đề mục
5.4.2 Truy cập chủ đề
5.4.3 Khung tiêu đề đề mục
– Sears List of Subject Headings
– Library of Congress Subject
Headings

5.4.4 Sử dụng tiêu đề đề mục trong
hệ thống mục lục
Tìm tiêu đề
Tìm từ khóa
Dò tìm
5.5 Biên mục tài liệu điện tử
5.5.1 Lịch sử biên mục
CCF
MARC
MARC-XML
5.5.2 Siêu dữ liệu thư tịch
MARC đối với Dublin Core
Chuẩn Dublin Core
Sự chuyển đổi MARC-Dublin
Core và Dublin Core-MARC
5.6 Phân loại
5.6.1 Khái niệm về phân loại
5.6.2 Hệ thống phân loại
5.6.3 Quan điểm sử dụng hệ thống
phân loại
5.6.4 Những hệ thống phân loại
đang sử dụng ở Việt Nam
5.6.5 Hệ thống phân loại thông
dụng: LC and DDC
5.7 Hệ thống phân loại thập phân Dewey
5.7.1 Tiểu sử Melvil Dewey
5.7.2 Lịch sử DDC
5.7.3 Phát triển DDC
5.7.4 Cấu trúc tổng thể
5.7.5 Cấu trúc và ký hiệu

5.7.6 Bảng tóm lược thứ nhất
5.7.7 Phân cấp với ký hiệu
5.7.8 Cấu trúc và cơ chế của DDC
5.7.9 Ưu và khuyết điểm của DDC
5.7.10 Sử dụng DDC trên thế giới và
tại Việt Nam
5.8 Hệ thống mục lục
5.8.1 Mục lục phiếu
5.8.2 Mục lục trực tuyến – OPAC
5.8.3 Tìm tin trên mục lục trực tuyến
Chương 6: Dịch vụ thông tin
6.1. Công tác tham khảo
6.1.1. Sưu tập tham khảo
6.1.2. Kỹ năng kỹ thuật tham khảo
6.1.3. Dịch vụ tham khảo
6.2. Công tác lưu hành
6.2.1. Quan hệ với bạn đọc
6.2.2. Dịch vụ lưu hành
6.2.3. Dịch vụ trực tuyến
6.2.4. Mượn liên thư viện
6.3. Công tác kho và bảo quản
6.3.1. Tổ chức kho
6.3.2. Kho mở
6.3.3. Ký hiệu xếp giá
6.3.4. Bảo quản
6.3.5. Hệ thống bảo vệ
Chương 7: Công nghệ thông tin
7.1. Tự động hóa
7.1.1. Dẫn nhập
7.1.2. Công tác tự động hóa

7.1.3. Tự động hóa công tác thư viện
7.1.4. Tiến trình tự động hóa
7.1.5. Hệ thống thông tin
7.1.6. Hệ thống thông tin tự động hóa
7.2. Phân tích hệ thống
7.2.1. Đối với chuyên gia CNTT
7.2.2. Đối với cán bộ thư viện
7.2.3. Sơ đồ xương cá Ishikawa
7.2.4. Phân tích khả thi
7.2.5. Đánh giá dự án tự động hóa
7.3. Nối mạng
7.3.1. Kiến trúc mạng
7.3.2. Mạng Intranet
7.3.3. Hệ điều hành mạng – Linux
7.3.4. Phần mềm quản lý thư viện
7.3.5. Cấu hình hệ thống quản lý thư
viện
7.4. World Wide Web
7.4.1. Mạng toàn cầu Internet
7.4.2. Giới thiệu Web
7.4.3. Thiết kế trang Web
7.5. Hệ thống đa phương tiện
7.5.1. Công nghệ đa phương tiện
7.5.2. Lịch sử
7.5.3. Multimedia & Hypermedia
7.5.4. Tích hợp dữ liệu đa phương
tiện lên Web
7.6. Thư viện điện tử
7.6.1. Tài nguyên điện tử
7.6.2. Phát triển sưu tập điện tử

7.6.3. Dịch vụ tài nguyên điện tử
7.6.4. Xuất bản điện tử
7.6.5. Tổ chức dịch vụ trực tuyến
7.6.6. Quản lý mạng
7.7. Thư viện số
7.7.1. Định nghĩa
7.7.2. Bộ sưu tập
7.7.3. Phần mềm nguồn mở
Greenstone
Chương 8: Liên thông thư viện
8.1. Dẫn nhập
8.1.1. Hệ thống thư viện trong một
đại học
8.1.2. Consortium
8.2. Điều kiện liên thông
8.2.1. Chính sách liên thông
8.2.2. Mạng máy tính
8.2.3. Tài nguyên thông tin
8.3. Chính sách liên thông
8.3.1. Người sử dụng
8.3.2. Chia sẻ tài nguyên
8.3.3. Chuẩn hóa nghiệp vụ
8.3.4. Hỗ trợ phát triển
8.4. Mô hình liên thông
8.4.1. Dự án CASLIN
8.4.2. Dự án CAVAL
8.5. Liên thông ở Việt Nam
8.5.1. Dự án “Hệ thống thông tin –
thư viện điện tử liên kết các
trường ĐH. TP. HCM”

8.5.2. Dự án Trung tâm học liệu VN
ĐỀ CƯƠNG CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN:
"Thực hành mô tả tài liệu dùng AACR2"
Back
Mục tiêu môn học nhằm cung cấp kiến thức về mô tả tài liệu và kỹ năng sử dụng Quy tắc
biên mục Anh-Mỹ AACR2 trong biên mục mô tả.
Chương 1: Biên mục mô tả
1.1. BIÊN MỤC
1.1.1. Biểu ghi mục lục
1.1.2. Biên mục mô tả
1.1.3. Biên mục chủ đề
1.1.4. Phân loại
1.1.5. Mục đích qui tắc biên mục
1.2. BIỂU GHI THƯ TỊCH
1.2.1. Dẫn nhập
1.2.2. Một ví dụ
1.2.3. Định nghĩa
– Mô tả
– Tiêu đề
– Tiêu đề dẫn mục chính
– Dẫn mục thêm
– Tiêu đề đề mục
1.3. MÔ TẢ THƯ TỊCH TIÊU CHUẨN
QUỐC TẾ - ISBD
1.3.1. Giới thiệu
1.3.2. Vùng mô tả
1.3.3. Thành phần
1.3.4. Dấu phân cách
1.3.5. Quy tắc chấm câu
1.4. QUY TẮC BIÊN MỤC ANH-MỸ -

AACR2
1.4.1. Giới thiệu
1.4.2. Cấu trúc
1.4.3. Mức độ mô tả chi tiết
Chương 2: Thực hành AACR2
1.11.QUY TẮC 1 – VÙNG NHAN ĐỀ VÀ
MINH XÁC VỀ TRÁCH NHIỆM
1.11.QUY TẮC 2 – VÙNG ẤN BẢN
1.11.QUY TẮC 3 – VÙNG TÀI LIỆU
CHUYÊN BIỆT
2.1. Ấn phẩm liên tục
2.2. Tập tin máy tính
2.3. Bản đồ và các loại đồ hình
khác
2.4. Bản nhạc
1.11.QUY TẮC 4 – VÙNG XUẤT BẢN,
PHÁT HÀNH, vv…
1.11.QUY TẮC 5 – VÙNG MÔ TẢ VẬT
CHẤT
1.11.QUY TẮC 6 – VÙNG TÙNG THƯ
1.11.QUY TẮC 7 – VÙNG GHI CHÚ
1.11.QUY TẮC 8 – VÙNG SỐ TIÊU
CHUẨN
ĐỀ CƯƠNG CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN:
"Thực hành phân loại thập phân Dewey"
Back
Mục tiêu của môn học trang bị kiến thức về phân loại thư viện và kỹ năng phân loại thập
phân Dewey cho cán bộ biên mục.
Chương 1: DẪN NHẬP
1.1. KHÁI NIỆM VỀ PHÂN LOẠI

1.1.1. Các loại hệ thống phân loại
1.1.2. Đặc điểm của một khung phân loại
1.1.3. Tiêu chuẩn của một khung phân loại
thành công
1.1.4. Quan điểm về việc sử dụng khung
phân loại
1.2. CÁC KHUNG PHÂN LOẠI
ĐANG SỬ DỤNG TẠI VIỆT NAM
1.2.1. BBK
1.2.2. UDC
1.2.3. 19 dãy
1.2.4. DDC
1.3. GIỚI THIỆU DDC
1.3.1. Thuật ngữ
1.3.2. Lịch sử DDC
1.3.3. Sự phát triển của DDC
1.3.4. Cấu trúc và cơ chế của DDC
1.4. NỘI DUNG DDC
1.4.1. Số phân loại
1.4.2. Thuyết minh
1.4.3. Hướng dẫn
1.4.4. Chỉ mục quan hệ
1.4.5. Cẩm nang
1.5. DDC 22 và Web Dewey
1.5.1. Đặc điểm của DDC 22
1.5.2. Web Dewey
Chương 2: PHÂN LOẠI TÀI LIỆU VỚI DDC
2.1. CÔNG TÁC PHÂN LOẠI
2.2. PHÂN TÍCH CHỦ ĐỀ
2.2.1. Xác định chủ đề bằng tên tài liệu

2.2.2. Phân tích khía cạnh “Phi chủ đề”
2.3. ẤN ĐỊNH SỐ PHÂN LOẠI
2.3.1. Chọn số phân loại
2.3.2. Thiết lập số phân loại
2.4. CHỌN SỐ PHÂN LOẠI
2.4.1. Nguyên tắc
2.4.2. Vài ví dụ về chọn số phân loại
Chương 3: THỰC HÀNH THIẾT LẬP SỐ
PHÂN LOẠI
3.1. CỘNG TỪ BẢNG CHÍNH
3.1.1. Cộng thêm ký hiệu phân loại đầy
đủ
3.1.2. Cộng thêm một phần của một ký
hiệu phân loại
3.1.3. Cộng thêm từ một bản trong
bảng chính
3.2. BẢNG 1: TIỂU PHÂN MỤC TIÊU
CHUẨN
3.2.1. Dẫn nhập
3.2.2. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 1
3.3. BẢNG 2: KHU VỰC ĐỊA LÝ,
THỜI KỲ LỊCH SỬ, NHÂN VẬT
3.3.1. Dẫn nhập
3.3.2. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 2
3.4. BẢNG 3: TIỂU PHÂN MỤC NGHỆ
THUẬT, TỪNG NỀN VĂN HỌC,
HÌNH THỨC VĂN HỌC CHUYÊN
BIỆT

3.4.1. Dẫn nhập
3.4.2. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 3
3.4.3. Vấn đề phân loại tác phẩm văn
học
3.5. BẢNG 4: TIỂU PHÂN MỤC CHO
TỪNG NGÔN NGỮ - BẢNG 6:
NGÔN NGỮ
3.5.1. Dẫn nhập
3.5.2. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 4
3.5.3. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 6
3.5.4. Phương pháp sử dụng Bảng 6
cùng với Bảng 4
3.6. BẢNG 5: NHÓM DÂN TỘC, QUỐC
GIA
3.6.1. Dẫn nhập
3.6.2. Nguyên tắc và phương pháp cộng
từ Bảng 5
3.6.3. Xử lý nhóm nhân vật dùng ký
hiệu của Bảng chính
ĐỀ CƯƠNG CHƯƠNG TRÌNH TẬP HUẤN:
“Thực hành định chủ đề”
Back

Mục tiêu của môn học là trang bị cho học viên kiến thức và kỹ năng định chủ đề qua việc
sử dụng các Khung tiêu đề đề mục chuẩn:
Sears List of Subject Headings
và

Library of
Congress Subject Headings (LCSH)
.
Chương 1: TRUY CẬP CHỦ ĐỀ
1.1. QUẢN LÝ THÔNG TIN
1.1.1. Lưu trữ – Tổ chức – Truy hồi
1.1.2. Biên mục – Chỉ mục – Siêu dữ liệu
thư tịch: MARC, Dublin Core
1.1.3. Truy cập thông tin: Truy tìm, lướt tìm
1.2. HỆ THỐNG TRA CỨU
1.2.1. Trong thư viện: Hệ thống mục lục
1.2.2. Trên Web: Bộ máy tra cứu
1.2.3. Thư viện số: Metadata
1.2.4. Sự khác nhau giữa thông tin trên Web
và thông tin thư viện
1.2.5. Vai trò chủ đề trong truy cập
1.3. TỪ KHÓA TỰ DO VÀ TỪ VỰNG CÓ
KIỂM SOÁT
1.3.1. Các ví dụ
1.3.2. Hậu kết hợp
1.3.3. Tiền kết hợp
1.4. THESAURUS VÀ KHUNG TIÊU ĐỀ
ĐỀ MỤC
1.4.1. Sử dụng Thesaurus trong chỉ mục
1.4.2. Sử dụng Khung tiêu đề đề mục trong
biên mục và chỉ mục
Chương 2: BIÊN MỤC CHỦ ĐỀ VÀ HỆ
THỐNG MỤC LỤC
2.1. PHÂN TÍCH CHỦ ĐỀ
2.2. ĐỊNH CHỦ ĐỀ

2.2.1. Xác định chủ đề bằng tên tài liệu
2.2.2. Xác định chủ đề bằng yếu tố khác
2.3. GIỚI THIỆU BIÊN MỤC CHỦ ĐỀ
2.3.1. Mục đích Biên mục chủ đề
2.3.2. Nguyên tắc Biên mục chủ đề
2.3.3. Mục lục chủ đề
2.4. HỆ THỐNG MỤC LỤC
2.4.1. Mục lục phiếu
2.4.2. Mục lục trực tuyến – OPAC
2.4.3. Ví dụ tra cứu chủ đề Mục lục trực
tuyến
Chương 3: TIÊU ĐỀ ĐỀ MỤC – KHUNG
TIÊU ĐỀ ĐỀ MỤC
3.1. LOẠI TIÊU ĐỀ
3.2. CẤU TRÚC TIÊU ĐỀ ĐỀ MỤC
3.3. TẬP TIN CÓ THẨM QUYỀN CHỦ ĐỀ
(SUBJECT AUTHORITY FILES)
3.3.1. Kiểm soát tính nhất quán chủ đề
3.3.2. Biểu ghi có thẩm quyền chủ đề
3.4. DANH SÁCH TIÊU ĐỀ ĐỀ MỤC
3.4.1. Cách sắp xếp trong danh sách TĐĐM
3.4.2. Tham chiếu trong danh sách TĐĐM
3.5. KHUNG TIÊU ĐỀ ĐỀ MỤC
3.5.1. Sears List of Subject Headings
3.5.2. Library of Congress Subject
Headings
3.5.3. Khung TĐĐM tiếng Việt
Chương 4: THỰC HÀNH ĐỊNH CHỦ ĐỀ
4.1. LƯU ĐỒ (FLOWCHART) ĐỊNH CHỦ
ĐỀ

4.1.1. Phân tích chủ đề – Định từ khóa
4.1.2. Tìm Tập tin có thẩm quyền chủ đề
4.1.3. Tìm Khung Tiêu đề đề mục
4.1.4. Xác định Tiêu đề dề mục
4.1.5. Vấn đề dịch Tiêu đề đề mục
4.2. HƯỚNG DẪN TỔNG QUÁT
4.2.1. Quy tắc chung
4.2.2. Tính cụ thể
4.2.3. Tác phẩm có đề tài đơn
4.2.4. Đề tài phụ tách biệt
4.2.5. Tác phẩm có nhiều đề tài
4.3. QUY TẮC PHÂN CẤP
4.3.1. Đề tài chung
4.3.2. Quy tắc ba đề tài
4.3.3. Quy tắc bốn đề tài
4.4. QUY TẮC KHÁC
4.4.1. Tác phẩm nhiều yếu tố
4.4.2. Nguyên tắc đối với trường hợp
chuyên biệt
4.4.3. Khía cạnh thêm
4.4.4. Quan điểm tác giả hay nhà xuất bản
4.4.5. Tiêu đề đề mục hình thức
4.4.6. Tiêu đề đề mục giống điểm truy cập
4.5. SỬ DỤNG TIỂU PHÂN MỤC
4.5.1. Loại tiểu phân mục
4.5.2. Tiểu phân mục phù động tự do (Free-
Floating Subdivisions )
4.5.3. Tiểu phân mục địa lý
4.6. TIÊU ĐỀ MẪU VÀ TIỂU PHÂN MỤC
NHIỀU YẾU TỐ GIỐNG NHAU

4.6.1. Phương thức
4.6.2. Tiêu đề mẫu
4.6.3. Tiểu phân mục nhiều yếu tố giống
nhau
4.7. TÊN RIÊNG
4.7.1. Tên địa lý: Trực tiếp và gián tiếp
4.7.2. Tên cá nhân: Tiểu sử