Tiết 54 bài 52 PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN

Các thầy cô giáo đến dự tiết dạy:
Các thầy cô giáo đến dự tiết dạy:


Bài 52: Phản xạ không điều kiện
Bài 52: Phản xạ không điều kiện
và phản xạ có điều kiện
và phản xạ có điều kiện


bộ môn: sinh
bộ môn: sinh


học 8
học 8
Tại trờng THCS
Tại trờng THCS


KiÓm tra bµi cò
KiÓm tra bµi cò
C©u 1: ThÕ nµo lµ ph¶n x¹ ?
C©u 1: ThÕ nµo lµ ph¶n x¹ ?
C©u 2: LÊy 3 vÝ dô vÒ ph¶n x¹ ë ngêi ?
C©u 2: LÊy 3 vÝ dô vÒ ph¶n x¹ ë ngêi ?


Trả lời:

Trả lời:
Câu 1:
Câu 1:
Phản xạ
Phản xạ
là những phản ứng của cơ thể,
là những phản ứng của cơ thể,
trả lời các kích thích của môi trờng nhằm
trả lời các kích thích của môi trờng nhằm
giúp cơ thể thích ứng đợc với mọi sự thay
giúp cơ thể thích ứng đợc với mọi sự thay
đổi của môi trờng.
đổi của môi trờng.


Trả lời:
Trả lời:
Câu 2:
Câu 2:
3 ví dụ về phản xạ ở ngời
3 ví dụ về phản xạ ở ngời
.
.
1.Thức ăn chạm vào lỡi
1.Thức ăn chạm vào lỡi


dịch vị ở dạ dày
dịch vị ở dạ dày
tiết ra .

tiết ra .
2.Thấy thùng giác ở góc sân trờng
2.Thấy thùng giác ở góc sân trờng


Sơn vội
Sơn vội
nhặt giấy kẹo vừa vứt ra cho vào thùng giác.
nhặt giấy kẹo vừa vứt ra cho vào thùng giác.
3.Nghe tiếng trống vào lớp học sinh trờng
3.Nghe tiếng trống vào lớp học sinh trờng
Thanh long nhanh chóng xếp hàng vào lớp.
Thanh long nhanh chóng xếp hàng vào lớp.


Tiết 54
Tiết 54
Bài 52: Phản xạ không điều kiện và phản xạ
Bài 52: Phản xạ không điều kiện và phản xạ
có điều kiện
có điều kiện
Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về
Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về
phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có,
phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có,
cũng có những phản xạ phải học tập mới có
cũng có những phản xạ phải học tập mới có
đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm
đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm
thế nào để phân biệt đợc chúng?

thế nào để phân biệt đợc chúng?
Muốn
Muốn
hình thành hoặc xoá bỏ phản xạ thì làm nh
hình thành hoặc xoá bỏ phản xạ thì làm nh
thế nào?
thế nào?
Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.


TiÕt 54
TiÕt 54
Bµi 52: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹
Bµi 52: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹
cã ®iÒu kiÖn
cã ®iÒu kiÖn
Néi dung bµi
Néi dung bµi
I - Ph©n biÖt PXC§K vµ PXK§K
I - Ph©n biÖt PXC§K vµ PXK§K
II - Sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
II - Sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
III- So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña PXK§K víi
III- So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña PXK§K víi
PXC§K
PXC§K


I - Phân biệt PXCĐK và PXKĐK

I - Phân biệt PXCĐK và PXKĐK
Hãy xác định xem trong các ví dụ nêu dới
Hãy xác định xem trong các ví dụ nêu dới
đây, đâu là phản xạ không điều kiện và đâu là
đây, đâu là phản xạ không điều kiện và đâu là
phản xạ có điều kiện và đánh dấu (+) vào cột t
phản xạ có điều kiện và đánh dấu (+) vào cột t
ơng ứng ở bảng 52-1.
ơng ứng ở bảng 52-1.


ST
ST
T
T
Ví dụ
Ví dụ
PXKĐK
PXKĐK
PXCĐK
PXCĐK
1
1
Tay chạm phải vật nóng, rụt tay lại.
Tay chạm phải vật nóng, rụt tay lại.
+
+
2
2
Đi nắng mặt đỏ gay, mồ hôi toát ra.

Đi nắng mặt đỏ gay, mồ hôi toát ra.
+
+
3
3
Qua ngã t thấy đèn đỏ vội dừng xe
Qua ngã t thấy đèn đỏ vội dừng xe
trớc vạch kẻ.
trớc vạch kẻ.
+
+
4
4
Trời rét môi tím tái, ngời run cầm
Trời rét môi tím tái, ngời run cầm
cập và sởn gai ốc.
cập và sởn gai ốc.
+
+
5
5
Gió mùa đông bắc về, nghe tiếng gió
Gió mùa đông bắc về, nghe tiếng gió
rít qua khe cửa chắc trời lạnh lắm, tôi
rít qua khe cửa chắc trời lạnh lắm, tôi
vội mặc áo len đi học.
vội mặc áo len đi học.
+
+
6

6
Chẳng dại gì mà chơi với lửa.
Chẳng dại gì mà chơi với lửa.
+
+


Th¶o luËn
Th¶o luËn
C©u 1 : Dùa vµo vÝ dô trªn b¶ng h·y cho biÕt
C©u 1 : Dùa vµo vÝ dô trªn b¶ng h·y cho biÕt
®©u lµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ®©u lµ ph¶n
®©u lµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ®©u lµ ph¶n
x¹ kh«ng cã ®iÒu kiÖn.
x¹ kh«ng cã ®iÒu kiÖn.
C©u 2 : ThÕ nµo lµ PXK§K? ThÕ nµo lµ
C©u 2 : ThÕ nµo lµ PXK§K? ThÕ nµo lµ
PXC§K ?
PXC§K ?


Câu 2:
Câu 2:
3 ví dụ về phản xạ ở ngời
3 ví dụ về phản xạ ở ngời
.
.
1.Thức ăn chạm vào lỡi
1.Thức ăn chạm vào lỡi

dịch vị ở dạ dày
dịch vị ở dạ dày
tiết ra .
tiết ra .
Phản xạ không điều kiện.
Phản xạ không điều kiện.
2.Thấy thùng giác ở góc sân trờng
2.Thấy thùng giác ở góc sân trờng


Sơn vội
Sơn vội
nhặt giấy kẹo vừa vứt ra cho vào thùng giác.
nhặt giấy kẹo vừa vứt ra cho vào thùng giác.
Phản xạ có điều kiện.
Phản xạ có điều kiện.
3.Nghe tiếng trống vào lớp học sinh trờng
3.Nghe tiếng trống vào lớp học sinh trờng
Thanh long nhanh chóng xếp hàng vào lớp.
Thanh long nhanh chóng xếp hàng vào lớp.
Phản xạ có điều kiện.
Phản xạ có điều kiện.


I - Phân biệt PXCĐK và PXKĐK
I - Phân biệt PXCĐK và PXKĐK
-
Phản xạ không điều kiện
Phản xạ không điều kiện

(PXKĐK) :
(PXKĐK) :
Là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập
Là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập
và rèn luyện (có tính bẩm sinh).
và rèn luyện (có tính bẩm sinh).
VD:
VD:
Trẻ vừa sinh ra đã biết : khóc, thở, cời, đòi
Trẻ vừa sinh ra đã biết : khóc, thở, cời, đòi
ăn.
ăn.
-
Phản xạ có điều kiện
Phản xạ có điều kiện
(PXCĐK):
(PXCĐK):
Là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của
Là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của
cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn
cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn
luyện (không có tính bẩm sinh).
luyện (không có tính bẩm sinh).
VD:
VD:
Nghe nói về khế
Nghe nói về khế


có phản xạ tiết nớc

có phản xạ tiết nớc
bọt.
bọt.


II - Sự hình thành phản xạ có điều kiện
II - Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1.
1.
Sự hình thành phản xạ có điều kiện:
Sự hình thành phản xạ có điều kiện:
HS: nghiên cứu thí nghiệm của I.P.Paplôp:
HS: nghiên cứu thí nghiệm của I.P.Paplôp:
phản xạ tiết nớc bọt đối với ánh đèn (ở
phản xạ tiết nớc bọt đối với ánh đèn (ở
chó)
chó)
HS: trình bày thí nghiệm thành lập phản xạ tiết
HS: trình bày thí nghiệm thành lập phản xạ tiết
nớc bọt khi có ánh đèn của chó.
nớc bọt khi có ánh đèn của chó.






HS thảo luận và trả lời các câu hỏi:
HS thảo luận và trả lời các câu hỏi:
- Để có PXCĐK cần có những điều kiện gì?

- Để có PXCĐK cần có những điều kiện gì?
- Thực chất của quá trình thành lập PXCĐK ?
- Thực chất của quá trình thành lập PXCĐK ?
- Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật đèn mà
- Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật đèn mà
không cho ăn nhiều lần thì hiện t4ợng gì sẽ
không cho ăn nhiều lần thì hiện t4ợng gì sẽ
xảy ra?
xảy ra?
-
-
ứ
ứ
c chế PXCĐK là gì?
c chế PXCĐK là gì?
- Trong đời sống con ng4ời những PXCĐK nào
- Trong đời sống con ng4ời những PXCĐK nào
nên duy trì, những phản xạ nào nên ức chế?
nên duy trì, những phản xạ nào nên ức chế?


- Cần có 1 PXKĐK, hành động phải lặp đi lặp
- Cần có 1 PXKĐK, hành động phải lặp đi lặp
lại nhiều lần.
lại nhiều lần.
+ Thực chất là hình thành đờng liên hệ tạm
+ Thực chất là hình thành đờng liên hệ tạm
thời giữa các vùng của vỏ não (không bền).
thời giữa các vùng của vỏ não (không bền).
+ Nhiều lần bật đèn mà không cho chó ăn, một

+ Nhiều lần bật đèn mà không cho chó ăn, một
thời gian sau chó sẽ không tiết nớc bọt khi
thời gian sau chó sẽ không tiết nớc bọt khi
bật đèn nữa.
bật đèn nữa.
+ Nếu chỉ bật đèn mà không cho ăn nhiều lần,
+ Nếu chỉ bật đèn mà không cho ăn nhiều lần,
phản xạ tiết nớc bọt ở chó không còn. Đó
phản xạ tiết nớc bọt ở chó không còn. Đó
chính là ức chế phản xạ có điều kiện.
chính là ức chế phản xạ có điều kiện.


Kết luận:
Kết luận:
1. Hình thành PXCĐK
1. Hình thành PXCĐK
- Điều kiện để thành lập PXCĐK:
- Điều kiện để thành lập PXCĐK:
+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện với
+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện với
kích thích không điều kiện, trong đó kích thích có
kích thích không điều kiện, trong đó kích thích có
điều kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn.
điều kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn.
+ Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần.
+ Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần.
- Thực chất của sự thành lập PXCĐK:
- Thực chất của sự thành lập PXCĐK:
Là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các

Là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các
vùng của vỏ đại não với nhau.
vùng của vỏ đại não với nhau.
2.
2.
ứ
ứ
c chế PXCĐK:
c chế PXCĐK:
Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố th
Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố th
ờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chế tắt dần.
ờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chế tắt dần.


III- So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña PXK§K víi
III- So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña PXK§K víi
PXC§K
PXC§K
HS hoµn thµnh bµi tËp b¶ng 52.2 (lªn b¶ng
HS hoµn thµnh bµi tËp b¶ng 52.2 (lªn b¶ng
hoµn thµnh).
hoµn thµnh).


Bảng 52.2 So sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ
Bảng 52.2 So sánh tính chất của phản xạ có điều kiện và phản xạ
không điều kiện
không điều kiện
Tính chất của phản xạ không

Tính chất của phản xạ không
điều kiện
điều kiện
Tính chất của phản xạ có điều kiện
Tính chất của phản xạ có điều kiện
1. Trả Lời các
1. Trả Lời các
kích thích t4ơng
kích thích t4ơng
ứng hay kích thích không điều
ứng hay kích thích không điều
kiện
kiện
1
1
`
`
Trả Lời các
Trả Lời các
kích thích bất kì hay
kích thích bất kì hay
kích thích có điều kiện(đã đ4ợc kết
kích thích có điều kiện(đã đ4ợc kết
hợp với kích thích không điều kiện
hợp với kích thích không điều kiện
một số lần)
một số lần)
2. Bẩm sinh
2. Bẩm sinh
2

2
`
`
. Không bẩm sinh
. Không bẩm sinh
3. Tồn tại mãi
3. Tồn tại mãi
3
3
`
`
. Dễ mất khi không đợc củng cố
. Dễ mất khi không đợc củng cố
4. Có tính chất di truyền, mang
4. Có tính chất di truyền, mang
tính chất chủng loại.
tính chất chủng loại.
4
4
`
`
. Không di truyền.
. Không di truyền.
5. Số lợng có hạn định.
5. Số lợng có hạn định.
5
5
`
`
. Số lợng không hạn định.

. Số lợng không hạn định.
6. Cung phản xạ đơn giản.
6. Cung phản xạ đơn giản.
6
6
`
`
. Hình thành
. Hình thành
đ4ờng liên hệ tạm thời
đ4ờng liên hệ tạm thời
7. Trung ơng thần kinh nằm ở
7. Trung ơng thần kinh nằm ở
trụ não, tuỷ sống.
trụ não, tuỷ sống.
7
7
`
`
. Trung ơng thần kinh nằm ở vỏ
. Trung ơng thần kinh nằm ở vỏ
não.
não.


+
+


Phản xạ không điều kiện:

Phản xạ không điều kiện:


Bẩm sinh, bền vững, số lợng hạn chế, trung
Bẩm sinh, bền vững, số lợng hạn chế, trung
ơng thần kinh nằm ở trụ não và tuỷ sống.
ơng thần kinh nằm ở trụ não và tuỷ sống.
+
+


Phản xạ có điều kiện:
Phản xạ có điều kiện:


Đợc hình thành trong đời sống (qua học tập,
Đợc hình thành trong đời sống (qua học tập,
rèn luyện), có tính chất cá thể, số lợng
rèn luyện), có tính chất cá thể, số lợng
không hạn định, không di truyền, trung ơng
không hạn định, không di truyền, trung ơng
nằm ở vỏ não.
nằm ở vỏ não.
Tính chất của PXKĐK và PXCĐK ?


Mối quan hệ giữa PXKĐK và PXCĐK?
Mối quan hệ giữa PXKĐK và PXCĐK?

Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có
Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có
điều kiện có những điểm trái ngợc nhau,
điều kiện có những điểm trái ngợc nhau,
song lại có liên quan chặt chẽ với nhau:
song lại có liên quan chặt chẽ với nhau:
-Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập
-Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập
phản xạ có điều kiện.
phản xạ có điều kiện.
-
-
Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều
Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều
kiện với kích thích không điều kiện ( trong đó
kiện với kích thích không điều kiện ( trong đó
kích có điều kiện phải tác động tr4ớc kích thích
kích có điều kiện phải tác động tr4ớc kích thích
không điều kiện một thời gian ngắn), thì mới
không điều kiện một thời gian ngắn), thì mới
hình thành đ4ợc phản xạ có điều kiện mới.
hình thành đ4ợc phản xạ có điều kiện mới.


Kiểm tra- đánh giá
Kiểm tra- đánh giá


Phân biệt PXKĐK và PXCĐK?
Phân biệt PXKĐK và PXCĐK?

-Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập
-Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập
phản xạ có điều kiện.
phản xạ có điều kiện.
-
-
Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều
Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều
kiện với kích thích không điều kiện ( trong đó
kiện với kích thích không điều kiện ( trong đó
kích có điều kiện phải tác động tr4ớc kích
kích có điều kiện phải tác động tr4ớc kích
thích không điều kiện một thời gian ngắn), thì
thích không điều kiện một thời gian ngắn), thì
mới hình thành đ4ợc phản xạ có điều kiện
mới hình thành đ4ợc phản xạ có điều kiện
mới.
mới.


Tính chất
Tính chất
PXCĐK
PXCĐK
PXKĐK
PXKĐK
1. Trả lời các kích thích bất kì có
1. Trả lời các kích thích bất kì có
điều kiện (đã đợc hình thành 1 số
điều kiện (đã đợc hình thành 1 số

lần với kích thích đó)
lần với kích thích đó)
*
*
2. Không có tính bẩm sinh
2. Không có tính bẩm sinh
*
*
3. Dễ mất đi
3. Dễ mất đi
*
*
4. Không di truyền
4. Không di truyền
*
*
5. Số lợng không hạn định
5. Số lợng không hạn định
*
*
6. Có đờng liên hệ tạm thời
6. Có đờng liên hệ tạm thời
*
*
7. Trung ơng thần kinh nằm ở vỏ
7. Trung ơng thần kinh nằm ở vỏ
não
não
*
*

Hãy chọn câu đúng trong các
Hãy chọn câu đúng trong các
câu sau:
câu sau:
Câu1: cho biết trong các câu sau, đâu là
Câu1: cho biết trong các câu sau, đâu là
phản xạ có điều kiện.
phản xạ có điều kiện.
A
C
D
B


Híng dÉn vÒ nhµ
Híng dÉn vÒ nhµ
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK.
- ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt.
- ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt.