Bài :39 : Tìm hiểu chung về văn bản

Bµi d¹y M¤N Ng÷ V¨n 8


H.C-
Công vụ
Thuyết minh
Nghị luận
Biểu cảm
Miêu tả
Tự sự
Nêu ý kiến đánh giá, bàn luận.
Giới thiệu đặc điểm, tính chất,
ph ơng pháp
Bày tỏ tình cảm, cảm xúc
Trình bày diễn biến sự việc
Trình bày ý muốn, quyết định thể hiện
quyền hạn, trách nhiệm
Tái hiện trạng thái sự vật, con ng ời
Trình bày diễn biến sự việc
Bày tỏ tình cảm, cảm xúc
Nêu ý kiến đánh giá, bàn luận.
Giới thiệu đặc điểm, tính chất,
ph ơng pháp
Trình bày ý muốn, quyết định thể hiện
quyền hạn, trách nhiệm
Tái hiện trạng thái sự vật, con ng ời


Thứ 7 ngày 18 tháng 11 năm 2006

B i 10 - Ti t 39
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con ng ời
a. Văn bản
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh




1. Tìm chủ đề của văn bản?
2. Văn bản trình bày điều gì về sự vật, hiện t ợng?
( Tìm chi tiết, từ ngữ, câu văn để minh hoạ )
3. Ph ơng thức trình bày về s vật, hiện t ợng?

Cây dừa Bình Định
Cây dừa gắn bó với ng ời dân Bình Định chặt chẽ nh cây tre đối với ng ời dân
miền Bắc. Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con ng ời: thân cây
làm máng, lá làm tranh, cọng chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa làm chõ đò xôi, n ớc
dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm n ớc mắm, Cùi dứănống với
bánh đa, làm mứt, làm bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp, để ăn, để chải đầu,
nấu xà phòng. Sợ dừa làm khuy áo, làm gáo, làm muôi. Vỏ dừa bện dây rất tốt
đối với ng ời đánh cá vì nó mềm, dẻo, dai, chịu m a, chịu nắng. Cây dừa gắn bó
với đời sống hằng ngày là nh thế đấy.
Dân Bình Định có câu ca dao:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung.
ở Bình Định, dừa là chủ yếu, dừa là tất cả. Dừa ở đây nh rừng, dừa mọc
ven sông, men bờ ruộng, leo s ờn đồi, rải ra biển. Trên những chặng đ ờng dài
suốt 50, 60 km chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, quả tròn, n ớc
ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vàng xang mơn mởn, dừa lửa lá đỏ, vỏ

hồng,
( Theo Hoàng Văn Huyền, Những mẩu địa lí)


Chủ đề: Cây dừa Bình Định.
Công dụng: thân làm máng, lá làm tranh, cọng chẻ nhỏ làm
vách, gốc làm chõ đồ xôi,
n ớc để uống, kho thịt, nấu canh, làm n ớc mắm
cùi ăn sống, làm mứt, làm bánh kẹo, ép lấy dầu
dùng để thắp, để ăn, để chải đầu, nấu xà phòng.
sọ làm khuy áo, làm gáo, làm muôi
vỏ bện dây rất tốt vì nó mềm, dẻo, dai, chịu
m a, chịu nắng
Nơi phân bố: dừa mọc ven sông, men bờ ruộng, leo s ờn đồi,
rải ra biển
Phân loại: dừa xiêm , dừa nếp , dừa lửa

Tại sao lá cây có màu xanh lục
Lá cây có màu xanh lục vì các tế bào của lá chứa nhiều lục lạp.
Một milimét lá chứa bốn m ơi vạn lục lạp. Trong các lục lạp này có
chứa một chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá. ánh sáng của
mặt teời gồm bảy màu: tím, chàm, lam, lục, vàng, cam, đỏ. Sở dĩ
chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác,
nhất là màu đỏ và màu lam, nh ng không thu nhận màu xanh lục,và
lại phản chiéu màu này, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục.
Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng màu đỏ,
chất này sẽ thu nhận tất cả các tia màu đỏ, nh ng vì không có tia
sáng màu xanh lục để phản chiếu lại, nên kết quả ta nhìn vào lá cây
chỉ thấy một màu đen sì Nh vậỵ lá cây có màu xanh là do chất
diệp lục trong lá cây.

( Theo Vũ Văn Chuyên, Hỏi đáp về thực vật)

Chủ đề: Giải thích hiện t ợng lá cây có màu xanh
Nguồn gốc: ánh sáng mặt trời có bảy màu, chất diệp lục
hút các tia sáng có màu khác, nhất là màu đỏ
và màu lam, nh ng không thu nhận màu xanh
lục và lại phản chiếu màu này
Đặc điểm: màu xanh
Tác dụng: làm cho lá cây có màu xanh


Huế
Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
Huế là một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của
thơ. Huế đẹp của những con ng ời sáng tạo, anh dũng.
Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển. Chúng ta có thể lên núi
Bạch Mã để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe tiéng sóng
biển rì rào. Từ đây buổi sáng chúng ta có thể lên Tr ờng Sơn, buổi chiều tắm
biển Thuận An và ban đêm ngủ thuyền trên sông H ơng.
Huế đẹp với cảnh sấc sông núi. Sông H ơng đẹp nh một dải lụa xanh bay l
ợn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Nghự Bình nh cái yên ngựa nỏi bật trên nền trời
trong xanh của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng l ớt trên
dòng n ớc hiền dịu của sông H ơng. Những mái chèo thong thả buông, những
giọng hò Huế ngọt ngào bay l ợn trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà,
ph ợng vĩ.
Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng đ ợc Liên hợp quốc xếp vào
hàng di sản văn hoá thế giới. Huế nổi tiếng với các lăng tẩm của các vua
Nguyễn, với chùa thiên mụ, chùa chúc lâm, với đàiVọng Cảnh, điện Hòn chén,
chợ Đông Ba,

Huế đ ợc yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình. Huế là thành
phố của những mảnh v ờn xinh đẹp. Những v ờn hoa, cây cảnh, những v
ờn chè, v ờn cây ăn quả của Huế xanh m ớt nh những viên ngọc. Những
chiếc nón Huế càng làm cho các cô gái Huế đẹp hơn, duyên dáng hơn.
Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế mới có
Huế còn là thành phố đấu tranh kiên c ờng. Tháng Tám năm 1945,
Huế đã đứng lên cùng cả n ớc, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ d ới
chân thành Huế.
Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.
( Dẫn theo Tiếng Việt thực hành )

Chủ đề: Huế- một thành phố đẹp- trung tâm văn hóa,
nghệ thuật lớn của Việt Nam.
Thiên nhiên: - núi Bạch Mã, đèo Hải Vân mây phủ, cửa biển Thuận An
- sông H ơng nh một dải lụa xanh trong tay nghệ sĩ múa,
dòng n ớc hiền dịu, giọng hò ngọt ngào
Công trình kiến trúc: là di sản văn hóa thế giới
- lăng tẩm vua triều Nguyễn
- chùa Thiên Mụ, chùa Trúc Lâm
- đài Vọng Cảnh, điện Hòn Chén, chợ Đông Ba
Sản phẩm đặc biệt:- nhà v ờn, v ờn hoa, cây cảnh, cây ăn quả , nón Huế
Con ng ời: những cô gái Huế đẹp , duyên dáng
ẩm thực:- những món ăn ngon
Lịch sử: đấu tranh kiên c ờng. Tháng Tám năm 1945, Huế đã đứng lên cùng cả n ớc,
chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ d ới chân thành Huế.


- Giới thiệu về một vùng đất, danh lam thắng cảnh
- Giới thiệu về một tác phẩm, tác giả, nhân vật
- Trình bày về một sự kiện lịch sử, xã hội

- Trình bày một thí nghiệm trong môn vật lí, hóa học
- H ớng dẫn sử dụng một đơn thuốc, máy nghe nhạc,máy giặt
- H ớng dẫn cách chế biến một món ăn.
- Quảng cáo một sản phẩm: bột giặt, điện thoại di động,
Thế nào là văn bản thuyết minh ?


Thứ 7 ngày 18 tháng 11 năm 2006
B i 10 - Ti t 39
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con ng ời
a. Văn bản
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyế minh
b. Khái niệm
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh Kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung
cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, của các s vật, hiện
t ợng trong tự nhiên xã hội bằng ph ơng thức trình bày, giới thiệu, giải
thích.

1. Văn bản trên có thể xem là văn bản tự sự ( hay miêu
tả, nghị luận, biểu cảm không ) ? Tại sao ? Khác với
các văn bản ấy ở chỗ nào ?
2. Nhận xét về kiến thức , thông tin đ ợc cung cấp trong
văn bản?
3. Nhận xét về ngôn ngữ, cách trình bày của văn bản ?

-
Không là văn bản tự sự: Vì không có cốt truyện, sự
việc, nhân vật.
-

Không là văn bản miêu tả: Vì không miêu tả tỉ mỉ,
chi tiết cụ thể đặc điểm của sự vật.
-
Không là văn bản biểu cảm: Vì không hoàn toàn
bộc lộ cảm xúc về s vật.
-
Không là văn bản nghị luận: Vì chủ yếu là trình
bày kiến thức thực tế, khoa học; không trình bày
luận điểm, bàn bạc vấn đề bằng lí lẽ

- Cây dừa Bình Định: Từ thân cây, lá cây đến n ớc
dừa, cùi dừa, sọ dừa đều có ích cho con ng ời, cho
nên nó gắn bó với cuộc sống của ng ời dân.
- Lá cây có chất diệp lục cho nên lá cây có màu
xanh lục.
- Huế là một thành phố có cảnh sắc, sông núi hài
hoà, có nhiều công trình văn hoá nghệ thuật nổi
tiếng, có nhiều v ờn hoa cây cảnh, món ăn đặc sản,
đã trở thành trung tâm văn hoá lớn của n ớc ta.
Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh?


Thứ 7 ngày 18 tháng 11 năm 2006
B i 10 - Ti t 39
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con ng ờ
a. Văn bản
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyế minh
b. Khái niệm
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh

Thuyết minh những đặc điểm tiêu biểu, cung cấp tri thức khách
quan khoa học, chính xác, hữu ích về sự vật, hiện t ợng.

Mang tính thực dụng.

Trình bày rõ ràng, khoa học, chặt chẽ.

Ngôn ngữ cô đọng, dễ hiểu, sinh động
II. Luyện tập
* Ghi nhớ/ 117
Bài tập 1
Các văn bản sau có phải là văn bản thuyết minh không?
Vì sao?
Văn bản thuyêt minh có thể sử dụng kết hợp các ph ơng thức biểu
đạt khác, nh ng các kiểu văn bản khác không sử dụng ph ơng thức
thuyết minh.


Tổ chức th ơng mại thế giới ( WTO )
. Ngày 1-1-1995 WTO ra đời. Sự ra đời của WTO đã và đang
góp phần to lớn vào quá trình thiết lập một hệ thống mậu dịch
thế giới cởi mở tự do, bình đẳng và có hiệu quả hơn. Chính vì
vậy, WTO thu hút nhiều n ớc tham gia. Hiện nay, WTO đã có
150 n ớc thành viên. Ngày 8-11-2006 Việt Nam trở thành thành
viên chính thức của tổ chức này. WTO chiếm 98% tổng giá trị
th ơng mại toàn cầu, đóng vai trò quan trọng nhất trong việc
quyết định các nguyên tắc, quy tắc và định chế chung trong th
ơng mại quốc tế.
( Theo tài liệu Địa lí kinh tế Việt Nam- ĐHKTQD )

Tháp T ờng Long - Đồ Sơn
Mùa thu năm 1058 vua Lý Thánh Tông di tuần đã nghé
thăm công trình xây tháp ở núi Đồ Sơn và ban cho tên tháp
là T ờng Long (rồng vàng ). Đây là một trong bốn ngôi tháp
to đẹp nhất thời nhà Lý. Nh ng đến năm 1804 ngôi tháp bị
phá
Hiện nay, di tích tháp T ờng Long chỉ còn lại nền móng đ
ợc xây bằng gạch cổ, mỗi viên đều in dòng chữ khá đẹp Lý
gia đệ tam đế Long Thuỵ Thái Bình tứ niên tạo (nghĩa là
gạch đ ợc làm vào đời vua thứ ba triều Lý, niên hiệu Long
Thuỵ Thái Bình thứ t (1057). Ngoài gạch xây tháp, ng ời ta
còn tìm đ ợc nhiều cổ vậtgiúp cho việc nghiên cứu giá trị
văn hoá thời lí n ớc ta. Nền tháp T ờng Long đã đ ợc Nhà n ớc
xếp hạng là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia năm 2005 .
( Theo Địa chí thị xã Đồ Sơn )


Thứ 7 ngày 18 tháng 11 năm 2006
B i 10 - Ti t 39
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con ng ờ
a. Văn bản
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyế minh
b. Khái niệm
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
II. Luyện tập
* Ghi nhớ/ 117
Bài tập 1

Bài tập 2


Nghề truyền thống ở quê em: Nghề muối.
-
Nguồn gốc: Có từ lâu đời, gắn với sự hình thành làng quê.
-
Cách làm : văng cát- phơi, thu cát, chạt lọc, lựa n ớc mặn
có nồng độ từ 16- 25 độB , đ a phơi trên ô, thu muối về kho
-
Thực trạng: Tr ớc dân c chủ yếu sinh sống bằng nghề
muối 80- 90%. Nay xuất hiện nhiều ngành nghề khác, nghề
muối mất dần chỉ còn 20- 30%.
- Vai trò, ý nghĩa đối với đời sống con ng ời
Bài tập 3
Văn bản thông tin về ngày trái đất thuộc loại văn bản
nào. Phần nội dung thuyết minh trong văn bản này có
tác dụng gì?
Viết đoạn văn ngắn ( 6- 8 dòng) thuyết minh về
ngôi tr ờng của em?

* H ớng dẫn học bài ở nhà:
- Học bài nắm khái niệm, đặc điểm của văn bản
thuyết minh.
-
Hoàn thành bài tập 1, 2, 3.
-
S u tầm đoạn văn thuyết minh trong các văn bản
đã học.
-

Đọc tìm hiểu văn bản Ôn dịch thuốc lá theo
câu hỏi h ớng dẫn.