BAI 58 SỬ DỤNG HỢP LÝ TÀI NGUYÊ THIÊN NHIÊN

Người soạn: Lê Thị Mai
Đơn vị: Trường THCS Hùng Vương–M’đrăk-ĐăkLăk
Lớp 9

Phòng Giáo Dục M’Đrăk
Trường THCS Hùng Vương
Môn Sinh học
Người thực hiện: Lê Thị Mai

Chương IV BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
-
Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên
-
Khôi phục môi trường và gìn giữ thiên nhiên
hoang dã
-
Bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái
-
Luật bảo vệ môi trường

Tài nguyên thiên nhiên là gì? Kể tên những tài
nguyên thiên nhiên mà em biết?
- Tài nguyên thiên nhiên là nguồn vật chất sơ khai
được hình thành và tồn tại trong tự nhiên mà con
người có thể sử dụng trong cuộc sống.
Một số loại tài nguyên thiên nhiên:
Tài
nguyên
sinh vật
Tài

nguyên
đất
Tài
nguyên
nước
Tài
nguyên
khoáng
sản

Tài nguyên thiên nhiên không phải là vô tận. Nếu
chúng ta không biết cách sử dụng hợp lí, nguồn tài
nguyên thiên nhiên sẽ bị cạn kiệt nhanh chóng.
Vậy làm thế nào để sử dụng hợp lí tài nguyên
thiên nhiên? Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm
hiểu điều này!

Tiết 61
Bài 58

I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Có các dạng tài nguyên thiên nhiên nào?
Tài
nguyên
tái sinh:
Sinh vật
Tài
nguyên
thiên
nhiên

tái sinh:
Rừng
Tài
nguyên
thiên
nhiên
không tái
sinh:
Khoáng
sản
Tài nguyên
năng lượng
vĩnh cửu:
Năng
lượng mặt
trời …

I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Dạng tài
nguyên
Ghi kết quả Các tài nguyên
1. Tài nguyên
tái sinh
2. Tài nguyên
không tái sinh
3. Tài nguyên
năng lượng
vĩnh cửu
a) Khí đốt thiên nhiên
b) Tài nguyên nước

c) Tài nguyên đất
d) Năng lượng gió
e) Dầu lửa
g) Tài nguyên sinh vật
h) Bức xạ mặt trời
i) Than đá
k) Năng lượng thủy triều
l) Năng lượng suối nước nóng
Bảng 58.1. Các dạng tài nguyên thiên nhiên
Nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm trong 3
phút hoàn thành bảng 58.1: Các dạng tài nguyên
thiên nhiên (Chọn một hoặc một số nội dung thích
hợp ở cột bên phải ứng với mỗi loại tài nguyên ở cột
bên trái và ghi vào cột ghi kết quả)
b, c, g
a, e, i
d, h, k, l

Từ hình ảnh và các thông tin trên bảng 58.1, rút ra
nhận xét gì về đặc điểm của từng dạng tài nguyên
thiên nhiên?
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
 Có 3 dạng tài nguyên thiên nhiên:
-
Tài nguyên tái sinh: Có khả năng phục hồi
khi sử dụng hợp lí (sinh vật, đất, nước …)
-
Tài nguyên không tái sinh: là dạng tài nguyên
sau một thời gian sử dụng sẽ bị cạn kiệt (than
đá, dầu mỏ …)

-
Tài nguyên năng lượng vĩnh cửu: Là tài
nguyên sử dụng mãi mãi, không gây ô nhiễm
môi trường (gió, mặt trời …)

Tài nguyên không tái sinh ở Việt Nam có những
loại nào?
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Ở Việt Nam có tài nguyên không tái sinh là: Than
đá, dầu mỏ, mỏ thiếc
Tài nguyên rừng là loại tài nguyên gì? Vì sao?
Tài nguyên rừng là loại tài nguyên tái sinh vì nếu
biết cách bảo vệ và khai thác hợp lí thì tài nguyên
rừng có thể phục hồi sau mỗi lần khai thác.
Mỏ
Thiếc
Quan sát hình sau và trả lời:
Rừng
Bạch
Mã

THÔNG TIN BỔ SUNG
Hiện nay, tài nguyên năng lượng vĩnh cửu đang được nghiên
cứu sử dụng ngày càng nhiều, thay thế dần các dạng năng
lượng đang bị cạn kiệt và cũng hạn chế được tình trạng ô
nhiễm môi trường.
Năng lượng
mặt trời
Năng
lượng

gió
Điện
từ
năng
lượng
thuỷ
triều

II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm (4 phút), trả
lời các câu hỏi trong mục .
Nhóm 1: Điền thông tin vào bảng 58.2 và trả lời câu
hỏi  SGK trang 175.
Nhóm 2: Thảo luận điền thông tin vào bảng 58.3 trang
176
Nhóm 4: Trả lời câu hỏi mục  trang 177
Nhóm 3: Trả lời câu hỏi trang 176

Bảng 58.2. Vai trò bảo vệ đất của thực vật
Tình trạng của
đất
Có thực vật bao
phủ
Không có thực vật
bao phủ
Đất bị khô hạn
Đất bị xói mòn
Độ màu mỡ của
đất tăng lên

I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
X
X
X
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất :
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

Giải thích vì sao trên vùng đất dốc, những nơi có thực
vật bao phủ và làm ruộng bậc thang lại có thể góp
phần chống xói mòn đất?
Trả lời: Vì trên vùng đất dốc, những nơi có thực vật
bao phủ và làm ruộng bậc thang, nước chảy trên mặt
đất luôn va vào gốc cây và lớp thảm mục trên mặt đất
nên chảy chậm lại. Do vậy, rừng có vai trò quan trọng
trong việc hạn chế xói mòn đất, nhất là xói mòn trên
sườn đất dốc.
Quan sát các hình sau:
Ruộng bậc thang Vùng đất dốc
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất :
Loại tài
nguyên
Tài nguyên đất Tài nguyên nước Tài nguyên rừng
1. Đặc
điểm
2. Loại
TN

3. Cách
sử dụng
hợp lí
-Đất là nơi ở, nơi
sản xuất lương
thực, thực phẩm
nuôi sống con
người, sinh vật
khác
Tái sinh
-
Cải tạo đất, bón
phân hợp lí.
-
Chống xói mòn
đất, chống khô cạn,
chống nhiễm mặn
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

Nước là nhu cầu không thể thiếu của mọi sinh vật
trên Trái Đất. Nguồn tài nguyên nước hiện nay trên
Trái Đất đang ngày một ít dần và bị ô nhiễm.
Tài nguyên nước tái sinh theo chu trình nước của
Trái Đất
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước:
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:

Bảng 58.3. Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước và cách khắc phục
Nguồn nước Nguyên nhân gây ô nhiễm Cách khắc phục
Các sông,
cống nước
thải ở thành
phố
Do dòng chảy bị tắc và do
xả rác bẩn xuống sông
Khơi thông dòng chảy
Không đổ rác thải xuống sông
Ao, hồ
Biển
Do rác thải …
Không vứt rác bừa bãi
xuống ao, hồ
Dầu loang từ các vụ
tai nạn tàu thủy …
Hạn chế đền mức tối đa các vụ
tai nạn
Triển khai công tác cứu hộ kịp
thời
Hoàn thành bảng sau:
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước :
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất :

Nếu bị thiếu nước sẽ có tác hại gì?
Tác hại: Thiếu nước là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh
tật do mất vệ sinh, và ảnh hưởng tới mùa màng do hạn

hán, không đủ nước uống cho các đàn gia súc …
Nêu hậu quả của việc sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm?
Trồng rừng có tác dụng trong việc bảo vệ tài nguyên
nước không? Vì sao?
Sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm là nguyên nhân của
nhiều bệnh tật ở người và động vật.
Có, vì trồng rừng tạo điều kiện thuận lợi cho tuần
hoàn nước trên Trái Đất, tăng lượng nước bốc hơi và
lượng nước ngầm
Quan sát hình sau và trả lời
Ruộng đồng bị thiếu nước
Nguồn
nước bị
ô nhiễm
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước:
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:

2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước:
Loại tài
nguyên
Tài nguyên đất Tài nguyên nước Tài nguyên rừng
1. Đặc
điểm
2. Loại TN
3. Cách sử
dụng hợp
lí
-Đất là nơi ở, nơi

sản xuất lương
thực, thực phẩm
nuôi sống con
người, sinh vật
khác
Tái sinh
-
Cải tạo đất, bón
phân hợp lí.
-
Chống xói mòn
đất, chống khô
cạn, chống nhiễm
mặn
Nước là nhu cầu
không thể thiếu
của tất cả các sinh
vật trên trái đất
Tái sinh
-
Khơi thông dòng chảy.
-
Không xả rác, chất
thải công nghiệp và
sinh hoạt xuống sông,
hồ, biển …
-
Tiết kiệm nguồn nước
ngọt
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:

Nêu hậu quả của việc chặt phá và đốt rừng?
Hãy kể tên một số khu rừng nổi tiếng của nước ta
hiện đang được bảo vệ tốt. Theo em, chúng ta phải
làm gì để bảo vệ các khu rừng đó?
Hậu quả của việc chặt phá và đốt rừng là làm cạn kiệt
nguồn nước, xói mòn đất, ảnh hưởng tới khí hậu do lượng
nước bốc hơi ít, mất nguồn gen sinh vật …
Ở Việt Nam có các khu rừng được bảo vệ tốt như
rừng Cúc Phương, Ba Vì, Tam Đảo, Ba Bể, Cát Bà,
Bạch Mã, Bến En, YoocDon, Cát Tiên, Côn Đảo,
Rừng ngập mặn Cần Giờ, Rừng ngập mặn Đất mũi
Cà Mau…
Quan sát các hình sau:
Tài
nguyên
rừng bị
tàn phá
Rừng
Cúc
Phương
Rừng
Bạch
Mã
Rừng
Cát
Bà
3. Sử dụng hợp lí tài nguyên rừng:

II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước:

Những nội dung chúng ta vừa nghiên cứu thấy rõ hậu
quả của việc sử dụng không hợp lí nguồn tài nguyên
rừng. Vậy đặc điểm và biện pháp sử dụng hợp lí nguồn
tài nguyên rừng là gì?
Loại tài
nguyên
Tài nguyên đất Tài nguyên nước Tài nguyên rừng
1. Đặc
điểm
2. Loại TN
3. Cách
sử dụng
hợp lí
-Đất là nơi ở, nơi
sản xuất lương
thực, thực phẩm
nuôi sống con
người, sinh vật
khác
Tái sinh Tái sinh Tái sinh
Nước là nhu cầu
không thể thiếu
của tất cả các
sinh vật trên trái
đất

-
Rừng là nguồn
cung cấp lâm sản,
thuốc, gỗ …
-
Rừng điều hòa khí
hậu …
-
Cải tạo đất, bón
phân hợp lí.
-
Chống xói mòn
đất, chống khô
cạn, chống nhiễm
mặn
-
Khơi thông dòng chảy.
-
Không xả rác, chất thải
công nghiệp và sinh hoạt
xuống sông, hồ, biển …
-
Tiết kiệm nguồn nước
ngọt
-
Khai thác hợp lí
kết hợp trồng bổ
sung.
-
Thành lập khu

bảo tồn thiên
nhiên
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước:
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất:
3. Sử dụng hợp lí tài nguyên rừng:

Hãy cho biết tình hình sử dụng nguồn tài nguyên
rừng, đất, nước ở Việt Nam hiện nay?
Chủ trương của Đảng và nhà nước: phủ xanh đất
trống, đồi trọc
Ở những vùng đất dốc thì trồng lương thực bằng
cách làm ruộng bậc thang
Ở những vùng nước ngập mặn: khử mặn, hạ mạch
nước ngầm …
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

THÔNG TIN BỔ SUNG
-
Trái đất có khoảng 1400.000 triệu tỷ lít
nước và chỉ có 0.0001% lượng nước ngọt sử
dụng được.
-
Hàng năm ở Việt Nam, đất bị xói mòn là
200 tấn/1 ha đất trong đó có 6 tấn mùn

Thế nào là sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên?
Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên là vừa đáp
ứng nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại

nhưng phải đảm bảo cho thế hệ tương lai
 Đó là sự phát triển bền vững
Khái niệm phát triển bền vững:
-
Phát triển bền vững là sự phát triển không chỉ
nhằm đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện nay mà
còn không làm tổn hại đến thế hệ tương lai, đáp
ứng lại các nhu cầu của họ.
 Sự phát triển bền vững là mối liên hệ giữa
công nghiệp hoá và thiên nhiên.
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:

Bản thân em đã làm gì để góp phần sử
dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lí?
-
Hiểu được giá trị của tài nguyên
-
Tham gia vào các hoạt động bảo vệ nguồn
nước, bảo vệ cây, rừng …
-
Tuyên truyền cho bạn bè và người xung
quanh để cùng có ý thức bảo vệ tài nguyên
II. SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
I. CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN: