Ôn tập văn biểu cảm

Sở Giáo dục và đào tạo Hà Nội
Quận Hai Bà Trng, ngày 16 tháng 12 năm 2008


TiÕt 62:
TiÕt 62:
Gi¸o viªn thùc hiÖn: Lª ThÞ H»ng
Gi¸o viªn thùc hiÖn: Lª ThÞ H»ng
Trêng THCS Lª Ngäc H©n
Trêng THCS Lª Ngäc H©n

Ôn tập
văn bản biểu cảm
Đặc điểm cơ
bản
Đặc điểm cơ
bản
Cách lập ý
và lập dàn
bài
Cách lập ý
và lập dàn
bài
Cách diễn
đạt
Cách diễn
đạt
Mục tiêu cần đạt:

Bài tập 1

Bài tập 1
:
:
Đọc kĩ các đoạn văn ở bài tập 1
Đọc kĩ các đoạn văn ở bài tập 1
(phiếu học tập)
(phiếu học tập)
, xác định
, xác định
phơng thức biểu đạt
phơng thức biểu đạt


của mỗi
của mỗi
đoạn và cho biết
đoạn và cho biết


vỡ sao
vỡ sao


mà em
mà em
xác định nh vậy?
xác định nh vậy?
I. Đặc điểm cơ bản của văn bản biểu cảm:
I. Đặc điểm cơ bản của văn bản biểu cảm:
1. Mục đích của văn bản biểu cảm:

1. Mục đích của văn bản biểu cảm:

Có một lần các cháu thiếu nhi đến thm Bác.
Chú bảo vệ bảo Bác rất bận, không thể tiếp
các cháu đ#ợc. Bác biết chuyện li n ra ón các
cháu vào. Bác trò chuyện vui vẻ, dặn dò các cháu
chăm ngoan, học giỏi, biết vâng lời ông bà cha
mẹ, th y cô Khi các cháu ra v , Bác tiễn ến
tận ngõ. Xe từ từ lăn bánh, ngoái lại nhìn các
cháu vẫn còn thấy một cụ già hiền từ ứng nhìn
theo và vẫy chào tạm biệt.

(Chuyện đời thờng của Bác Hồ)
Phơng thức biểu đạt: Tự sự.
Căn cứ xác định: Đoạn văn đã kể lại câu
chuyện các cháu thiếu nhi đến thăm Bác Hồ.


Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ, râu Bác dài, tóc Bác bạc phơ .
Trớc mắt tôi hiện lên hình ảnh Bác thật hiền từ nh
một
ông Bụt vậy. Nhng Bác không mặc áo dài thụng, tay
chống gậy trúc mà là bộ quần áo kaki đã bạc màu,
miệng tơi cời , tay cầm đĩa kẹo để chia cho các cháu
thiếu nhi. Hôm qua tôi đợc
điểm mời, nên tôi cũng đợc Bác chia kẹo. Tôi háo hức
mong chờ đến lợt mình. Chao ôi, ánh mắt Bác nhìn tôi
mới thật trìu mến và ấm áp làm sao! Tôi ngỡ nh ông
ngoại đang nhìn tôi vậy. Ôi! Không lẽ đây lại là một
giấc mơ sao? Một giấc mơ kỳ diệu mà tôi ớc nó sẽ

không kết thúc.
(Bài làm của học sinh)
Phơng thức biểu đạt: Biểu cảm
Căn cứ xác định: Đoạn văn bộc lộ tình cảm, cảm xúc
với Bác Hồ kính yêu.

Tôi đã một lần đợc đến thăm ngôi nhà sàn - nơi
Bác ở
và làm việc. Bớc qua hàng rào râm bụt xanh mớt
điểm những bông hoa đỏ tơi là một căn phòng nhỏ
thật đơn sơ giản dị nhng lại rất gọn gàng, sạch sẽ.
Chiếc giờng một, chiếc tủ nhỏ, chiếc đài con con
đặt ngay ngắn trên chiếc bàn làm việc. Một bình
hoa huệ trắng,
tinh khiết, toả hơng man mát, dìu dịu. Tôi có cảm
giác
dờng nh Bác đang đứng rất gần, rất gần đây mìm
cời
hiền hậu nhìn chúng tôi.

Phơng thức biểu đạt: Miêu tả
Căn cứ xác định: Đoạn văn đã tái hiện, giúp hình
dung cảnh ngôi nhà sàn của Bác.

Bài tập 1:
Bài tập 1:
Mục đích biểu đạt chính
của văn bản
Căn cứ
xác

định
PTBĐ
cơ bản
Đoạn văn 3Đoạn văn 2Đoạn văn 1
Tự sự Biểu cảm Miêu tả
Kể lại một
câu chuyện
Bộc lộ
cảm xúc
Tái hiện lại
hình ảnh

Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ, râu Bác dài, tóc Bác
bạc phơ Trớc mắt tôi hiện lên hình ảnh Bác thật
hiền từ nh một ông Bụt vậy. Nhng Bác không mặc áo
dài thụng, tay chống gậy trúc mà thay vào đó là bộ
quần áo kaki đã bạc màu, miệng tơi cời , tay cầm đĩa
kẹo để chia cho các cháu thiếu nhi. Hôm qua tôi đợc
điểm mời, nên tôi cũng đợc Bác chia kẹo. Tôi háo hức
mong chờ đến lợt mình để đợc nhận kẹo của Bác.
Chao ôi, ánh mắt Bác nhìn tôi mới thật trìu mến và ấm
áp làm sao! Tôi ngỡ nh ông ngoại đang nhìn tôi vậy.
Rồi Bác ôm tôi vào lòng và thơm lên hai má tôi. Ôi!
Không lẽ đây lại là một giấc mơ sao? Một giấc mơ k
diệu mà tôi ớc nó sẽ không kết thúc.
(Bài làm của học sinh)
2. Các cách biểu cảm:
Em hãy cho biết trong đoạn văn biểu cảm
ở bài tập 1, ngời viết đã biểu cảm bằng
những cách nào? Chỉ ra những từ ngữ, câu

văn thể hiện các cách biểu cảm đó?
Bài tập 2:
Bài tập 2:

Thảo luận nhóm:
Theo em văn biểu cảm khác
văn tự sự, văn miêu tả nh
thế nào? Yếu tố tự sự, miêu tả
đóng vai trò gì trong bài văn
biểu cảm? Cho ví dụ.

Điểm khác nhau Giữa
văn biểu cảm với văn tự sự và văn miêu tả
Miêu tả là yếu tố
chính
Tự sự là yếu
tố chính
Vai trò
của yếu
tố tự sự
miêu tả
Bộc lộ tình cảm,
cảm xúc, đánh giá
Tái hiện sự vật,
sự việc cụ thể
hình dung ra sự
vật, sự việc đó
Kể một câu
chuyện (sự
việc) có đầu,

có cuối ý
nghĩa
Mục đích
biểu đạt
Văn biểu cảmVăn miêu tảVăn tự sự
Phơng
diện
Tự sự, miêu tả là
những yếu tố phụ
làm nền để bộc lộ
cảm xúc

NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh
NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh
GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn.
GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn.

I. Đặc điểm cơ bản của văn bản biểu cảm:
I. Đặc điểm cơ bản của văn bản biểu cảm:
1. Mục đích của văn bản biểu cảm:
1. Mục đích của văn bản biểu cảm:
Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá
của con ngời đối với thế giới xung quanh và
khêu gợi lòng đồng cảm nơi ngời đọc
2. Các cách biểu cảm:
2. Các cách biểu cảm:
a) Trực tiếp
b) Gián tiếp:
- Thông qua miêu tả, tự sự.
- Thông qua hình ảnh ẩn dụ, tợng trng.

II. Cách lập ý và lập dàn bài cho
đề văn biểu cảm:
Các cách lập ý
Bài tập 4: Điền vào ô trống những cách lập ý đ học:ã




















Liên hệ
hiện tại
với
tơng lai
Hồi tởng

quá khứ
và suy
nghĩ
về hiện tại
Tởng tợng
tình huống
hứa hẹn,
mong muốn
Quan sát
và
suy ngẫm

Bài tập 5:
Bác Hồ kính yêu
Lập dàn bài cho đề văn
biểu cảm:


Tình huống:
Nếu tham gia vào diễn đàn
Thiếu nhi Thủ đô thi đua thực
hiện 5 điều Bác Hồ dạy, em sẽ
vận dụng các cách lập ý cho bài
văn biểu cảm đ học để trình bày ã
cảm xúc của mình với Bác
nh# thế nào?

III. Cách diễn đạt trong bài văn biểu cảm:
Bài tập 6: Nhận xét cách diễn đạt (câu văn, lời văn,
hình ảnh, các biện pháp tu từ) của tác giả Thép Mới

trong đoạn văn sau:

Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.
Dới bóng tre của ngàn xa, thấp thoáng mái đình mái
chùa cổ kính. Dới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền
văn hóa lâu đời. Dới bóng tre xanh từ lâu đời, ngời
dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai
hoang. Tre ăn ở với ngời, đời đời, kiếp kiếp.
(Trích Cây tre Việt Nam")

III. Cách diễn đạt trong bài văn biểu cảm:
- Từ ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm
- Câu văn linh hoạt, có nhịp điệu.
- Sử dụng các biện pháp tu từ: điệp
ngữ, so sánh, nhân hoá, ẩn dụ

Bài tập 7:
Học tập cách diễn đạt của các
tác giả qua các văn bản biểu cảm
đã học, đã đọc, hãy phát triển một
ý trong dàn bài em vừa lập ở BT5
thành một đoạn văn khoảng 7 đến
10 câu.

 !"#
$ %&' ()* +) ,  /0 1 2$ 3
4 5 2 )6 ' 7 %& 8 9 ,  /
:;<=  2>",  $?$"'@
5 A /5 A ''' !" ) -B ) ()* -C
D5-C)-4E).'?

0 & F G  - / $ )* , FH 
D I I    D I ). )6
JK   $  $5 6  - L # '
$ %& I ).5 ) J05 $ I I I5 $
I''')JC&-#
 !"'M,6"0&58<5
N D)*4JO-F N'P$5
II8-,$'


Tổng kết bài học
Mời các em tham gia trò
chơi Tiếp sức để hoàn
thành sơ đồ tổng kết bài
học hôm nay

Hoạt động tiếp nối
(Hớng dẫn về nhà)
- Hoàn thành bài tập 5.
- Soạn bài: Ôn tập Văn bản trữ tình.