Giáo án văn 7 tiết 114- Liệt kê

TiÕt 114 : LiÖt kª
I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
1. Ví dụ:( SGK/ 104)

Bên cạnh ngài , mé tay trái, bát yến hấp đ ờng phèn, để trong
khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong
ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống
thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm,
ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[]
Ngoài kia tuy m a gió ầm ầm, dân phu rối rít, nh ng trong này nghe chừng
tĩnh mịch lắm[]
*Về ý nghĩa: Cùng miêu tả những sự vật xa sỉ đắt tiền đ ợc bày
biện xung quanh quan lớn.
? Nêu cấu tạo và ý nghĩa của
việc sử dụng những từ in đậm
trong oạn trích trên?
*Về cấu tạo: Các cụm từ và các từ sắp xếp nối tiếp nhau có mô
hình cấu tạo cú pháp t ơng tự nhau: (Các cụm DT và các DT).
1 - bát yến hấp đ ờng phèn; tráp đồi mồi chữ nhật.
- nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà
2 trầu vàng, cau đậu, rễ tía.
- ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông

Tiết 114 : Liệt kê
A.Lý thuyết.
I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Vớ d : ( SGK/ 104)
2. Nhận xét:
*Về cấu tạo: Đoạn văn sắp xếp

liên tiếp các từ ngữ có mô hình
cấu tạo cú pháp t ơng tự nhau
*Về ý nghĩa: Cùng miêu tả những
sự vật xa sỉ đắt tiền đ ợc bày biện
xung quanh quan lớn.
*Tác dụng:Nhằm làm nổi bật sự
xa hoa của viên quan, đối lập
với tình cảnh lam lũ của dân
phu ngoài m a gió.
*Câu hỏi: Việc tác giả nêu ra hàng
loạt sự việc t ơng tự bằng những
kết cấu t ơng tự nh vậy có tác
dụng gì?

*Qua tìm hiểu ngữ liệu em hãy
cho biết thế nào là phép liệt kê,
tác dụng của phép liệt kê ?
- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng
loạt từ hay cụm từ cùng loại để
diễn tả đ ợc đầy đủ hơn, sâu sắc
hơn những khía cạnh khác nhau
của thực tế hay của t t ởng tình
cảm.
3. Kt lun : Ghi nh ( SGK/ 105)

Tiết 114 : Liệt kê
Bài tập ứng dụng:
Bài tập ứng dụng:
*Chỉ ra phép liệt kê trong câu văn
sau và cho biết phép liệt kê đó

nhằm miêu tả điều gì?
" Nhạc công dùng các ngón
đàn trau chuốt nh ngón
nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day,
chớp, búng, ngón phi, ngón rãi."
*Đáp án
- Phép liệt kê: Ngón nhấn, mổ, vỗ,
vả, ngón bấm, day, chớp, búng,
ngón phi, ngón rãi.
- Tác dụng: Miêu tả tài nghệ chơi
đàn của nhạc công với những
ngón đàn hết sức phong phú.
I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Ngữ liệu( SGK)
2. Nhận xét:
*Về cấu tạo:Đoạn văn sử dụng
các từ ngữ có mô hình cấu tạo
cú pháp t ơng tự nhau
*Về ý nghĩa:Cùng miêu tả những
sự vật xa sỉ đắt tiền đ ợc bày
biện xung quanh quan lớn
*Tác dụng:Nhằm làm nổi bật sự
xa hoa của viên quan, đối lập
với tình cảnh lam lũ của dân
phu ngoài m a gió
3. Kt lun : Ghi nh ( SGK/ 105)

Tiết 114 : Liệt kê
L u ý:
- Khi nói viết, gặp những sự vật, sự việc, hoạt động, tính chất,

cùng loại ng ời ta th ờng dùng phép liệt kê.
- Có khi là sự liệt kê bình th ờng.
Ví dụ: Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao động tốt
- Khi ng ời nói, ng ời viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn t
ợng sâu sắc kích thích trí t ởng t ợng cho ng ời đọc, ng ời nghe thì
liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ : Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.(Nam
Cao)
- Để đạt hiệu quả tu từ cao, ng ời ta có thể thêm một số trợ từ nhấn
mạnh trong phép liệt kê:
Ví dụ: -Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt,
nào cá, nào t ơng, nào cà
- Hai bên Nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao
chuôi ngà, nào ống vôi chạm
_

Tiết 114 : Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê.
1. Vớ d : (SGK/ 105)
2. Nhận xét:
*Về cấu tạo
- Câu 1.a: Liệt kê theo trỡnh t
s vic, khụng theo tng
cp.
- Câu 1.b: Liệt kê theo từng
cặp

*Về ý nghĩa:
- Câu 2.a: Thay i c th

t cỏc b phn lit kờ ( tre,
na ) khụng nh hng
n ý ngha.
- Câu 2.b: Khụng thay i c
cỏc th t vỡ cỏc b phn
lit kờ cú s tng tin ý
ngha.
? Xét về cấu tạo, các phép liệt kê d ới đây có
gì khác nhau?
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất
cả tinh thần, lực l ợng, tính mạng, của cải
để giữ vững quyền tự do, độc lập
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất
cả tinh thần và lực l ợng, tính mạng và
của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập
ấy.
2? Thử đảo các bộ phận trong những phép
liệt kê d ới đây rồi rút ra kết luận về ý
nghĩa các phép liệt kê ấy có gì khác nhau
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại
khác nhau, nh ng cùng một mầm non
măng mọc thẳng
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình
thành và tr ởng thành của xã hội Việt
Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập
thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và
của tập thế lớn là dân tộc, quốc gia.

Tiết 114 : Liệt kê
? Từ việc giải hai bài tập trên hãy

trình bày kết quả phân loại phép
liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng
phân loại ?
Phân loại liệt kê
Về cấu tạo
Về ý nghĩa
Liệt
kê
theo
từng
cặp.
Liệt kê
không
theo
từng
cặp .
Liệt
kê
tăng
tiến.
Liệt kê
không
tăng
tiến.
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê.
1. Vớ d :(SGK/ 105)
2. Nhận xét:
3. Kt lun:
*Về cấu tạo:

- Liệt kê theo cặp.
- Liệt kêkhông theo cặp
*Về ý nghĩa:
- Liệt kê tănng tiến.
- Liệt kê không tăng tiến.

Tiết 114 : Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê.
III.Ghi nhớ: (sgk/104,105)
1. Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng
loạt từ hay cụm từ cùng loại để
diễn tả đ ợc đầy đủ hơn,sâu sắc
hơn những khía cạnh khác
nhau của thực tế hay của t t ởng
tình cảm.
2. Xét theo cấu tạo có thể phân
biệt kiểu liệt kê theo từng cặp
với kiểu liệt kê không theo từng
cặp.
-Xét theo ý nghĩa, có thể phân
biệt kiểu liệt kê tăng tiến với
kiểu liệt kê không tăng tiến
? Qua phân tích ngữ liệu phần
I và II cho biết:
-Thế nào là phép liệt kê ?Tác
dụng của phép liệt kê ?
-Các kiểu liệt kê ?

Tiết 114: Liệt Kê

I.Thế nào là phép liệt kê
- II. Các kiểu liệt kê.
- Iii. Luyện tập
1. Bài tập 1 ( SGK/ 106)
Trong bài Tinh thần yêu n ớc của nhân dân ta,để
chứng minh cho luận điểm: yêu n ớc là một truyền thống quý
báu của ta,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê
nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giầu sức thuyết phục. Hãy
chỉ ra những phép liệt kê ấy?
*Đáp án:
-Từ x a đến nay mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy
lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to
lớn, nó l ớt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất
cả lũ bán n ớc và lũ c ớp n ớc.
-Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời
đại Bà Tr ng, Bà Triệu,Trần H ng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,
.

III. Luyện tập
1. Bài tập 1 ( SGK/ 106)
2. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông
Va-ren đ ợc thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố
Đông D ơng, d ới lòng đ ờng, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu
li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch
trên mặt đ ờng nóng bỏng; những quả d a hấu bổ phanh đỏ lòm
lòm; những xâu lạp x ờng lủng lẳng d ới mái hiên các hiệu cơm;
cái rốn một chú khách tr ng ra giữa trời; một viên quan uể oải b
ớc qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh
hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!

* Đáp án: Các phép liệt kê
a D ới lòng đ ờng, trên vỉa hè, trong cửa tiệm
- Những cu li xe kéo ; những quả d a hấu ; những xâu
lạp x ờng; Cái rốn một chú khách;một viên quan uể oải.

Tiết 114: Liệt Kê
I. Thế nào là phép liệt kê
II.Các kiểu liệt kê.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1 ( SGK/ 106)
2. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
b
Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng


Em đã sống lại rồi em đã sống!
Em đã sống lại rồi em đã sống!


Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung


Không giết đ ợc em ng ời con gái anh
Không giết đ ợc em ng ời con gái anh hùng
*Đáp án:
Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau:

Tiết 114: Liệt Kê
I. Thế nào là phép liệt kê
II. Các kiểu liệt kê.
III. Luyện tập

1. Bài tập 1 ( SGK/ 106)
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3. Đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:
a. Tả một số hoạt động trên sân tr ờng em trong giờ ra chơi.
VD: Mấy chú thợ xây đang hối hả khiêng cát, khiêng sỏi,
khiêng xi măng, để đổ sân bê tông.
a. Nói lên cảm xúc của em về hình t ợng nhà cách mạng phan
Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va- ren và
phan Bội Châu.

3. Bài tập3.
? Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:
Tả một số hoạt động trên sân tr ờng em trong giờ ra chơi.
(Nhóm1)
Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va-
ren và Phan Bội Châu mà em vừa học. (Nhóm2)
Nói lên cảm xúc của em về hình t ợng nhà cách mạng phan
Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va- ren
và phan Bội Châu. (Nhóm 3)

Bµi tËp cñng cè

H ớng dẫn về nhà

+ Học thuộc hai phần ghi nhớ
+ Viết một đoạn văn có sử dụng phép
liệt kê, chỉ ra kiểu liệt kê.
+ Chuẩn bị bài dấu phẩy, dấu chấm
phẩy.