Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.doc.DOC

Lời nói đầu
Hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang trở thành một trong những xu thế chủ
yếu của quan hệ kinh tế quốc tế hiện đại. Những phát triển mạnh mẽ về khoa
học và công nghệ đã góp phần đẩy nhanh quá trình quốc tế hoá nền kinh tế thế
giới. Thơng mại thế giới đã tăng lên nhanh chóng. Quá trình này thể hiện không
chỉ trong lĩnh vực thơng mại mà cả trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, tài
chính, đầu t cũng nh các lĩnh vực văn hoá, xã hội, môi trờng với các hình thức
đa dạng và mức độ khác nhau.
Hội nhập kinh tế quốc tế là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh giữa các
quốc gia, không chỉ giữa nớc giàu và nớc nghèo mà còn ngay cả giữa các nớc
giàu với nhau nhằm giành vị trí có lợi nhất cho mình trong phân công lao động
và quan hệ kinh tế quốc tế.
Hội nhập kinh tế quốc tế đang thúc đẩy mạnh mẽ sự hội nhập của các nớc
vào nền kinh tế thế giới và khu vực. Hoà trong bối cảnh đó cùng với phơng
châm "đa dạng hoá, đa phơng hoá quan hệ" và "là bạn với tất cả các nớc
trong cộng đồng thế giới phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển", Việt
Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 160 nớc và hầu hết các tổ chức
quốc tế và khu vực quan trọng. Với việc gia nhập ASEAN (7 - 1995), ký Hiệp
định khung về hợp tác kinh tế với EU (7 - 1995), tham gia APEC (11- 1998) và
đang chuẩn bị tích cực cho các cuộc đàm phán gia nhập Tổ chức thơng mại thế
giới (WTO). Việt Nam đã và đang từng bớc vững chắc hội nhập sâu rộng vào
nền kinh tế khu vực và thế giới.
Hơn lúc nào hết, cơ hội và thách thức trong quá trình hội nhập kinh tế
quốc tế không chỉ là sự quan tâm của mỗi quốc gia, mỗi tổ chức mà còn đối với
mỗi cá nhân chúng ta, có rất nhiều các bài viết của các nhà nghiên cứu và các
chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nớc đề cập đến các khía cạnh khác nhau
của quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là vấn đề rộng lớn,
1
phức tạp và có nhiều biến động; có cả những nhận thức và quan điểm khác
nhau, thậm chí đối lập nhau.
Qua việc tham khảo tài liệu cùng với những kiến thức đã đợc lĩnh hội trong

nhà trờng, em đã lựa chọn đề tài "Cơ hội và thách thức đối với các doanh
nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế"
Nội dung của bài viết đợc trình bày trong ba phần:
Phần 1: Nhận thức về hội nhập kinh tế
Phần 2: Hội nhập kinh tế: thời cơ và thách thức.
Phần 3: Doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc
tế
2
PHần 1: Nhận thức về hội nhập kinh tế
Trong bối cảnh hiện nay, ngời ta đều thấy rằng, nhận thức về hội nhập vẫn
là một vấn đề thời sự. Các quốc gia đều khẳng định cần xây dựng nhận thức
thống nhất trong nội bộ rằng hội nhập là cần thiết, phù hợp với xu thế chung,
nhất là tham gia WTO sẽ tạo thuận lợi cho sự phát triển của đất nớc.
- Hội nhập là một quá trình tất yếu, một xu thế bao trùm mà trọng tâm là
mở cửa kinh tế, tạo điều kiện kết hợp tốt nhất nguồn lực trong nớc và quốc tế,
mở rộng không gian để phát triển và chiếm lĩnh vị trí phù hợp nhất có thể trong
quan hệ kinh tế quốc tế. Nh vậy hội nhập vừa là đòi hỏi khách quan vừa là nhu
cầu nội tại của sự phát triển kinh tế mỗi nớc. Cần phải hội nhập sớm, nhất là
tham gia WTO, để tranh thủ các cơ hội kinh doanh, để có tiếng nói trong quá
trình hình thành luật lệ kinh tế, thơng mại quốc tế có lợi cho mình. Hội nhập
muộn sẽ phải chấp nhận nhiều quy định đã rồi, nghĩa vụ phải thực hiện sẽ lớn
hơn và thời gian chuyển tiếp ngắn hơn.
- Không thể né tránh việc hội nhập mà vấn đề then chốt là cần phải nhận
thức trớc, tính toán đầy đủ cái giá phải trả cho việc tổ chức và vận hành các
hiệp định quốc tế, phải đề ra đợc những chính sách, biện pháp đúng để hạn chế
trả giá ở mức thấp nhất và tranh thủ cao nhất những cơ hội để phát triển.
- Hội nhập thực chất là tham gia cạnh tranh trên quốc tế và ngay trong thị
trờng nội địa. Để hội nhập có hiệu quả, phải ra sức tăng cờng nội lực, cải cách
và điều chỉnh cơ chế, chính sách, luật lệ, tập quán kinh doanh, cơ cấu kinh tế
trong nớc để phù với "luật chơi chung" của quốc tế. Điều này không có nghĩa là

các nớc bị ép phải cải cách, mở cửa, hội nhập nhng thực ra cải cách, hội nhập là
vì sự phát triển của mình. Chính sách hội nhập phải dựa và gắn chặt với chiến l-
ợc phát triển của đất nớc, đồng thời cải cách kinh tế, hành chính phải gắn chặt
với yêu cầu của quá trình hội nhập. Cải cách trong nớc và hội nhập là "Con đ-
ờng hai chiều". Cải cách bên trong quyết định tốc độ và hiệu quả hội nhập,
đồng thời hội nhập sẽ hỗ trợ, thúc đẩy tiến trình cải cách trong nớc, qua đó nâng
3
cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cần phải nhận thức rằng dù có hội nhập hay
không thì vẫn tiếp tục cải cách, cải cách mạnh hơn, nhanh hơn vì sự phát triển
của mình. Điều quan trọng là phải duy trì ổn định chính trị, xã hội để phát triển
kinh tế và hội nhập có hiệu quả.
- Hội nhập không phải để đợc hởng u đãi, nhân nhợng đặc biệt. Hội nhập
là mở rộng các cơ hội kinh doanh, thâm nhập thị trờng, có môi trờng pháp lý và
kinh doanh ổn định dựa trên quy chế, luật lệ của các thể chế hội nhập, không bị
phân biệt đối xử, không bị các động cơ chính tị hay những lý do khác cản trở
việc giao lu hàng hoá, dịch vụ và đầu t. Từ ổn định về thị trờng, các nớc sẽ có
điều kiện thuận lợi để xây dựng kế hoạch đầu t, sản xuất, kinh doanh ổn định
dựa trên quy chế, luật lệ của các thể chế hội nhập, không bị phân biệt đối xử,
không bị các động cơ chính trị hay những lý do khác cản trở việc giao lu hàng
hoá, dịch vụ và đầu t. Từ ổn định về thị trờng, các nớc sẽ có điều kiện thuận lợi
để xây dựng kế hoạch đầu t, sản xuất, kinh doanh ổn định, giải quyết việc làm
phát triển kinh tế. Ngoài ra, các nớc có thể sử dụng những luật lệ, quy định, cơ
chế giải quyết tranh chấp của các thể chế hội nhập để bảo vệ lợi ích chính đáng
của mình.
- Phải tăng cờng thông tin, tuyên truyền, giải thích để giới kinh doanh
nhận thức sâu sắc và ủng hội hội nhập, chuẩn bị thật tốt mọi mặt để chủ động
hội nhập từng bớc, tận dụng những lợi thế so sánh của mỗi nớc để cạnh tranh
chiếm lĩnh thị trờng. Đặc biệt quan tâm đến việc thông tin, giải thích cho doanh
nghiệp và nhân dân, đặc biệt các thành phần bị ảnh hởng bởi mở cửa và tự do
hoá, về lợi ích của hội nhập và tham gia WTO. Cần tham khảo và thu hút giới

doanh nghiệp tham gia xây dựng chính sách, lộ trình, các biện pháp hội nhập vì
chính họ sẽ thực hiện các cam kết và bảo đảm hiệu quả của quá trình hội nhập.
4
PHần 2: hội nhập kinh tế quốc tế - Thời cơ và thách thức
1. Hội nhập kinh tế quốc tế - Những cơ hội.
- Hội nhập quốc tế tạo điều kiện để phát huy lợi thế so sánh, thúc đẩy việc
tham gia vào phân công lao động quốc tế, tranh thủ đợc lợi ích của việc phân bổ
nguồn tài lực hợp lý trên bình diện quốc tế từ đó phát huy cao độ nhân tố sản
xuất hữu dụng của từng quốc gia.
- Tự do hoá luân chuyển hàng hoá, dịch vụ và vốn với việc hạ thấp hàng
rào thuế quan, đơn giản hoá trong khâu thủ tục, cắt giảm kiểm soát hành chính
sẽ góp phần giảm chi phí sản xuất, đầu t, tăng sản lợng, giảm thất nghiệp và
tăng thêm lợi ích cho ngời tiêu dùng.
- Hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra nhiều cơ hội đầu t mới, tăng nhanh vòng
quay vốn và tạo điều kiện để đa dạng hoá các loại hình đầu t nhờ đó vừa nâng
cao hiệu quả vừa hạn chế rủi ro đầu t.
- Hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy quá trình chuyển giao công nghệ,
chuyển giao vốn, kỹ năng quản lý, qua đó mở rộng địa bàn đầu t cho các nớc
phát triển, đồng thời giúp các nớc tiếp nhận đầu t có thêm nhiều cơ hội phát
triển.
2. Hội nhập kinh tế quốc tế - Những thách thức.
- Sự bất ổn định của thị trờng tài chính quốc tế. Thực vậy, có sự khác biệt
cơ bản giữa t bản công nghiệp và t bản tài chính, hay nói cách khác là khác biệt
giữa đầu t trực tiếp và đầu t tài chính. Các nhà đầu t trực tiếp đã bỏ tiền đầu t
xây dựng nhà xởng thì không dễ gì một sớm một chiều có thể rút
lại vốn đầu t. Trong khi đó, các nhà đầu t tài chính có lợi thế linh hoạt hơn nhờ
tính chuyển nhợng cao của chứng khoán. Mặt khác nguồn tài chính đợc phân bố
không đồng đều, tập trung vào một số trung tâm tài chính lớn là các nớc công
nghiệp phát triển hàng đầu thế giới. Quá trình hội nhập những thách thức và cơ
hội luôn làm cho dòng vốn chảy mạnh hơn, dễ dàng hơn và tất nhiên rủi ro sẽ

lớn hơn.
5
- Nguy cơ tụt hậu của một số quốc gia. Một số quốc gia tranh thủ đợc lợi
ích của hội nhập mậu dịch quốc tế và thị trờng tài chính quốc tế, phát huy đợc
lợi thế so sánh, nhờ đó thúc đẩy tăng trởng, mở rộng thơng mại, thu hẹp dần
khoảng cách với các nớc phát triển, thì một số nớc khác lại không có khả năng
hội nhập vào quá trình phát triển thơng mại, thu hút vốn đầu t và kết cục tất yếu
là sẽ bị đẩy lùi xa hơn nữa về phía sau.
- Chính sách tiền tệ - tài chính của các nớc yếu bị phụ thuộc vào chính
sách của các nớc mạnh.
- Mối đe doạ của quá trình toàn cầu hoá đó chính là xu hớng hình thành
thế độc quyền, tập trung quyền lực vào một số tập đoàn đầu sỏ quốc tế. Xu h-
ớng sát nhập đang diễn ra mạnh mẽ cha từng có trong lịch sử phát triển kinh tế
thế giới cận đại. Vậy thế thì đâu là điểm dừng của xu thế sát nhập này? Bởi lẽ
nếu xu thế sát nhập tiếp tục gia tăng chắc chắn sẽ có tác động xấu đến "thị trờng
cạnh tranh hoàn hảo - nhân tố đã góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế
trong suốt hàng thế kỷ qua.
- Quá trình hội nhập khi tham gia vào các tổ chức kinh tế quốc tế, các nớc
nhất là đang phát triển phải giảm dần thuế và bỏ hàng rào phi quan thuế, nghĩa
là bỏ hàng rào mậu dịch, thì các hàng hoá nớc ngoài sẽ ồ ạt đổ vào, bóp chết
hoạt động sản xuất kinh doanh trong nớc.
- Quá trình hội nhập làm tan vỡ các hàng rào bảo hộ của các quốc gia. Do
vậy các quốc gia không chỉ chịu tác động tích cực của quá trình này mà còn
phải chịu cả những chấn động của hệ thống kinh tế toàn cầu trong các lĩnh vực
tiền tệ, tài chính, nguyên nhiên liệu Các n ớc càng yếu kém, các chính sách
kinh tế vĩ mô càng không đủ thông thoáng phù hợp với các định chế quốc tế, tệ
tham nhũng và quan liêu càng nặng, hệ thống ngân hàng - tài chính càng lạc
hậu thì càng chịu tác động nặng nề hơn.
- Quá trình hội nhập không chỉ có các lực lợng kinh tế tiến bộ tham gia
vào quá trình này mà còn có cả các thế lực phản động, bọn mapha, các tổ chức

khủng bố Mạng l ới hoạt động của maphia hiện đang lan khắp toàn cầu, các đ-
ờng dây buôn lậu ma tuý đã len lỏi đến cả các trờng học. Các thế lực phản động
6