skkn góp phần giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua tác phẩm “chiếc thuyền ngoài xa” của nguyễn minh châu.

Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
TÊN SÁNG KIẾN: GÓP PHẦN GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THÔNG QUA TÁC PHẨM “CHIẾC THUYỀN
NGOÀI XA” CỦA NGUYỄN MINH CHÂU.
A/ MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cuộc sống hiện đại với sự phát triển nhanh chóng về các lĩnh
vực kinh tế, xã hội, sự hội nhập quốc tế đã và đang thay đổi nhanh
chóng bộ mặt xã hội. Nhưng bên cạch đó cũng mang đến không ít hệ
luỵ ảnh hưởng đến văn hoá, đạo đức lối sống và nhất là quá trình hình
thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ.
Tình trạng đáng báo động hiện nay là sự xuống cấp nghiêm
trọng về đạo đức lối sống của con người, tầng lớp thanh niên và một
bộ phận không nhỏ là học sinh THPT sa đoạ buông thả về lối sống, dễ
bị kích động, nghiện game, thiếu trách nhiệm, thậm chí trộm cắp, bài
bạc, … gây ra các vụ bạo hành, các vụ án nghiêm trọng khiến dư luận
không khỏi bức xúc.
Thạch Thành là một huyện miền núi nhưng vị trí địa lí thuận lợi,
lại có một bộ phận không nhỏ thanh niên đi làm ăn tự do, thiếu hiểu
biết ở các đô thị nên khi trở về quê mang theo không ít tệ nạn xã hội,
… điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến học sinh của trường THPT
Thạch Thành 1. Một trong những nguyên nhân khiến nhiều học sinh bị
lôi kéo vào vấn đề này chính là do các em còn yếu về kĩ năng sống.
Trước thực trạng trên, các cấp các ngành không khỏi băn khoăn
trăn trở và có nhiều nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích
cực hóa hoạt động của học sinh, gắn giáo dục với thực tiễn cuộc sống.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
1
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.

Bộ Giáo dục và Đào tạo lồng ghép kỹ năng sống vào trong chương
trình học của học sinh. Là một giáo viên Ngữ văn, tôi thiết nghĩ rằng
môn văn là phương tiện thích hợp nhất để giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh. Đồng thời giúp học sinh thấy được tầm thiết thực của môn
văn với cuộc sống chứ không chỉ là một môn nghệ thuật. Vì thế, tôi
mạnh dạn đưa ra vấn đề : Góp phần giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh thông qua tác phẩm văn học. Mỗi bài lại có cách lồng ghép khác
nhau. Trong phạm vi bài viết, tôi chọn một tác phẩm “Chiếc thuyền
ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu để đưa ra suy nghĩ của mình.
Những suy nghĩ này được rút ra từ thực tế giảng dạy cho đối tượng
học sinh THPT ban cơ bản.
II. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
- Bài viết đưa ra một số kĩ năng, kinh nghiệm phân tích tác phẩm
“Chiếc thuyền ngoài xa”(Nguyễn Minh Châu) nhằm giúp học sinh
tiếp cận tác phẩm một các dễ dàng và hiệu quả nhất. Thông qua đó
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích tác phẩm một cách thành
thạo, chủ động, tích cực, sáng tạo.
Thấy được giá trị của tác phẩm, mối quan hệ giữa văn học và
đời sống. Từ đó rút ra những bài học cho bản thân.
B/ NỘI DUNG ĐỀ TÀI.
I/ THỰC TRẠNG CỦA VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH BẰNG TÁC PHẨM VĂN HỌC.
1. THUẬN LỢI
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
2
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh luôn nhận được sự ủng hộ, quan
tâm của các cấp các ngành và phụ huynh học sinh. Nhất là thông qua

tác phẩm văn học để lồng ghép những bài học về cuộc sống thì đó là
việc làm thích hợp, không khiên cưỡng, gò ép, không tốn kém đầu tư
chi phí khi phải tổ chức những hoạt động ngoại khoá, bồi dưỡng cho
giáo viên chuyên giáo dục kĩ năng sống.
- Môn Ngữ Văn đã chứa đựng những yếu tố của giáo dục KNS, phù
hợp với các nội dung cơ bản của giáo dục KNS, bao gồm kĩ năng tư
duy sáng tạo, kĩ năng hợp tác nhóm, kĩ năng giao tiếp, phù hợp với
cách tiếp cận làm thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức
về các nội dung của môn Ngữ Văn. Nhiều bài học của môn Ngữ Văn
hướng đến việc giúp HS nhận thức được các giá trị trong cuộc sống,
hình thành lối sống, cách ứng xử có văn hóa trong các tình huống đa
dạng của cuộc sống. Mặt khác, các KNS còn được giáo dục thông qua
phương pháp học tập tích cực, dựa trên sự tương tác giữa nội dung bài
học với những hiểu biết, kinh nghiệm vốn có của bản thân người học
và quá trình đối thoại, tương tác người học với nhau để thực hành, vận
dụng linh hoạt vào các tình huống trong cuộc sống phù hợp với lứa
tuổi của các em.
- Chương trình ngữ văn THPT ban cơ bản do Bộ GD & ĐT ban hành
đã đưa vào rất nhiều tác phẩm hay, bổ ích, thiết thực, nhất là một số
lượng không nhỏ tác phẩm thuộc giai đoạn sau 1975 nhằm giúp học
sinh có cái nhìn toàn diện về văn học, đặc biệt thấy được mối quan hệ
chặt chẽ giữa văn học và đời sống. “Chiếc thuyền ngoài xa” của
Nguyễn Minh Châu là một trong những tác phẩm phần nào đáp ứng
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
3
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
dược yêu cầu đó nên rất thích hợp để qua đó giáo dục kĩ năng sống và
kĩ năng khám phá đời sống của học sinh.
2. KHÓ KHĂN

- Thời lượng cho tác phẩm lại hạn hẹp nên khó phân tích tác phẩm
một cách thấu đáo, cụ thể,… nhất để nghiên cứu kĩ tác phẩm luận đề
của văn học sau năm 1975 có dung lượng dài, có nhiều vấn đề cần
bàn, được dạy trong thời lượng 2 tiết như tác phẩm “Chiếc thuyền
ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu nhằm truyền đạt cho học sinh là
điều không dễ thực hiện.
- Trong những năm gần đây do xu hướng chọn nghề, chọn ngành, cách
giảng dạy áp đặt, thiếu tinh thần sáng tạo của giáo viên, cộng thêm
vốn sống nghèo nàn của học sinh, chưa kịp nhận diện và thích ứng với
những vấn đề mới của cuộc sống làm cho việc tiếp cận tác phẩm trở
nên khô cứng, khuôn sáo và các em trở nên bị động trước tác phẩm
hoặc có chăng chỉ hiểu tác phẩm một cách đơn chiều phiến diện, chưa
thấy mối quan hệ giữa tác phẩm với cuộc sống.
II. NỘI DUNG
PHẦN 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN
Kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ năng mà con người có được
thông qua giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý
những vấn đề, câu hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con
người.
Có nhiều cách định nghĩa về kĩ năng sống: Theo Tổ chức Y tế Thế
giới WHO định nghĩa kỹ năng sống là "khả năng thích nghi và hành vi
tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu cầu
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
4
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
và thách thức của cuộc sống hàng ngày". Kỹ năng sống được chia
thành 2 loại là kỹ năng tâm lý xã hội và kỹ năng cá nhân, lĩnh hội và
tư duy, với các yếu tố như: tự nhận thức, tư duy sáng tạo, giải quyết
vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng phó với các tình

huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận và phê
phán, cách quyết định, giao tiếp hiệu quả và cách thương thuyết.
Tại nhiều nước Tây phương, thanh thiếu niên đã được học những kỹ
năng sống về những tình huống sẽ xảy ra trong cuộc sống, cách đối
diện và đương đầu với những khó khăn và cách vượt qua những khó
khăn đó cũng như cách tránh những mâu thuẫn, xung đột, bạo lực giữa
người và người.
Tại Việt Nam, kỹ năng sống đang được quan tâm, tuy nhiên trong nhà
trường chủ yếu học sinh chỉ được dạy kỹ năng học tập và chính trị,
còn việc giáo dục kỹ năng sống chưa được quan tâm nhiều.
Giáo viên, nhất là giáo viên dạy văn cần phải có trách nhiệm giáo dục
kĩ năng sống cho học sinh. Thông qua các giờ dạy, GV sẽ giúp cho HS
có những khả năng tâm lí xã hội, những bài học thiết thực gắn với đời
sống để các em biết cách ứng xử, ứng phó, thể hiện mình và trau dồi
nhân cách, biết sống hữu ích, tránh những va vấp trong cuộc đời.
PHẦN 2: GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
1. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hướng dẫn học sinh
chuẩn bị bài
- Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài đây là bước quan trọng nhất
của việc hướng dẫn đọc hiểu tác phẩm giúp ta đi vào tìm hiểu tác
phẩm một cách dễ dàng nhất và giáo dục cho học sinh tinh thần học
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
5
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
tập nghiêm túc chuẩn bị bài chu đáo trước khi đến lớp hay làm bất cứ
công việc gì thì công việc mà mình làm sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Với
“Chiếc thuyền ngoài xa”(Nguyễn Minh Châu) ta có thể tham khảo tài
liệu như: Mấy vấn đề về văn xuôi sau 1975 (Hoàng Quỳnh Liên);
Chuyên đề dạy - học ngữ văn 12 (TS Lê Thị Hường) và soạn bài theo

câu hỏi sách giáo khoa.
- Khuyến khích học sinh nếu có khả năng hội hoạ thì có thể đọc
đoạn đầu của tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” và vẽ tranh minh hoạ
về cuộc sống của những gia đình làng chài, cảnh thuyền và biển ban
mai,… nhằm phát huy khả năng hội hoạ của những em có năng khiếu.
2. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hướng dẫn học sinh đọc
văn bản
- Hướng dẫn học sinh đọc văn bản không đơn thuần đọc để hiểu
biết, để tham khảo, hơn nữa việc đọc ở đây đã trở thành một khâu then
chốt quyết định sự thành công trong việc học tác phẩm, rèn luyện sự
tự tin, phát huy khả năng ngôn ngữ của học sinh.
+ Đối với đoạn trích “Chiếc thuyền ngoài xa”(Nguyễn Minh
Châu) trong sách giáo khoa đòi hỏi người học phải tìm đọc văn bản
hoàn chỉnh để có cái nhìn tổng quát về văn bản.
+ Đọc kĩ văn bản để nhận diện được vấn đề bao quát, cảm hứng
chủ đạo của tác phẩm, chú ý những chi tiết quan trọng nhất, từ ngữ,
giọng điệu, cấu trúc tác phẩm, hình thức trần thuật.
+ Đọc và tóm tắt được cốt truyện .
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
6
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Nếu học sinh không đọc kĩ, chính xác văn bản sẽ không tránh
khỏi lúng túng khi diễn đạt, khi phân tích một dẫn chứng nào đó để
làm sáng tỏ luận điểm.
3. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hướng dẫn học sinh tìm
hiểu về tác giả Nguyễn Minh Châu:
Muốn thành công trong việc tìm hiểu tác phẩm thì phải tìm hiểu
tác giả vì tác phẩm văn chương chính là tâm huyết của nhà văn và là
nơi để nhà văn thổ lộ tâm tư tình cảm, suy nghĩ của mình về một vấn

đề nào đó.
- Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) quê ở Quỳnh Lưu, Nghệ
An. Ông là nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.
- Sự nghiệp: Thành công ở nhiều thể loại như: tiểu thuyết, truyện
ngắn, lí luận phê bình.
+ Tác phẩm tiêu biểu như: Cửa sông (tiểu thuyết,1967); Dấu
chân người lính (tiểu thuyết,1972); Mảnh trăng cuối rừng (truyện
ngắn,1970); Bến quê (truyện ngắn,1985);….
+ Ông được coi là : “Nhà văn mở đường tinh anh và tài năng
nhất của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc). Sự tinh anh và tài năng
ấy được thể hiện ở quá trình đổi mới tư duy nghệ thuật: Tác phẩm của
ông luôn đi sâu khám phá sự thật đời sống trên bình diện đạo đức thế
sự và phát hiện nhiều mối quan hệ xã hội phức tạp, góp phần nhìn
nhận và hoàn thiện nhân cách con người. Từ đó thể hiện cái nhìn đa
chiều về cuộc sống và con người của nhà văn. Nguyễn Minh Châu là
gương mặt lớn của nền văn học dân tộc, là nhà văn tiên phong trong
công cuộc đổi mới văn học.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
7
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Từ những thông tin về tác giả, học sinh có thể thấy được ý thức
trách nhiệm của nhà văn đối với những vấn đề của đời sống hiện thực
và trăn trở trước những vấn đề nóng bỏng của hiện thực đời sống.
4. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hướng dẫn học sinh tìm
hiểu xuất xứ của tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn
Minh Châu: Tác phẩm được sáng tác tháng 8-1983, in trong tập truyện
cùng tên, NXB Tác phẩm mới, 1987.
Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh lịch sử xã hội có nhiều thay
đổi. Cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc, Đất nước thống nhất trong

nền hoà bình độc lập. Cuộc sống “Muôn mặt đời thường” trở lại sau
chiến tranh, nhiều vấn đề về đời sống, nhân sinh phải được nhìn nhận
lại, nhiều yếu tố mới nảy sinh trong điều kiện xã hội mới.
5. Giáo dục kĩ năng sống thông qua tìm hiểu về tình huống
truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh châu.
Tình huống truyện là sự kiện có ý nghĩa bộc lộ mọi mối quan hệ,
khả năng ứng xử, thử thách phẩm chất, tính cách, đôi khi tạo ra những
bước ngoặt trong tư tưởng, tình cảm, trong cuộc đời con người.
Tình huống truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh
Châu khá đặc biệt để lại ấn tượng đậm nét cho người đọc. Trong giây
phút tâm hồn thăng hoa những cảm xúc lãng mạn nhất, Phùng bất ngờ
chứng kiến từ con thuyền vừa đưa đến cho anh một bức tranh đẹp như
mơ ấy là cảnh lão đàn ông đánh vợ dã man và vô lí nhưng người đàn
bà vẫn cam chịu, nhẫn nhục. Trước tình thế bi đát đó, thằng Phác đã
xông ra đánh bố nó để bảo vệ cho mẹ nó. Từ đó, Phùng có cách nhìn
đời đa diện, sâu sắc về cuộc đời, con người và chính bản thân.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
8
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
6. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua tìm hiểu
điểm nhìn trần thuật: “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh
Châu.
Với quan niệm nghệ thuật đích thực không bao giờ rời xa cuộc
đời, tác giả không áp đặt mà đối thoại, cùng người đọc suy ngẫm về
con người và nghệ thuật.
Nhìn nhận cuộc đời không nên đơn giản, xuôi chiều, bị đánh lừa
bởi vẻ ngoài mà cần soi thấu sự phức tạp, chứa đầy nghịch lí, mâu
thuẫn bên trong. Để nhận diện được bản chất đích thực của đời sống,
mỗi người cần thâm nhập mạch ngầm ẩn sâu để không bị ngộ nhận

bởi vẻ hào nhoáng bên ngoài.
Với truyện ngắn này, Nguyễn Minh Châu đã khám phá con
người trong sự phức hợp, đa chiều của nó thông qua điểm nhìn của
nhân vật Phùng. Từ đó soi chiếu, lật xới mọi chiều, cạnh của tác
phẩm, cảm nhận thông điệp ánh lên từ vẻ đẹp tâm hồn người đàn bà
làng chài lòng bao dung độ lượng, vị tha và đức hi sinh vì chồng con.
Điều đó giúp cho Đẩu và Phùng vỡ vạc nhiều chân lí đời sống mà
trước hết, đó là sự trải nghiệm.
7. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hướng dẫn học sinh tìm
hiểu tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh châu
7.1. Đối với đối tượng học sinh THPT giáo viên cần có sự dẫn
dắt hợp lí, tránh áp đặt kiến thức để học sinh chủ động tranh luận, tìm
ra hướng khai thác văn bản hợp lí.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh xác định được vấn đề trọng tâm của
văn bản, nhấn mạnh những ý cần làm sáng tỏ.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
9
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
- Giáo viên xây dựng câu hỏi bám sát từng vấn đề để học sinh hình
dung kết cấu nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Trong khâu này
giáo viên cần khuyến khích học sinh chủ động phát biểu suy nghĩ và
hình thành hệ thống kiến thức cho mình. Từ đó, các em tự tin nêu cách
hiểu của mình dù đúng hướng hay sai lệch thì giáo viên có điều kiện
điều chỉnh kịp thời.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích lần lượt từng vấn đề . Đầu
tiên giáo viên và học sinh chọn một vấn đề cơ bản hướng dẫn các em
cách khai thác. Sau đó các em lần lượt tìm hiểu các vấn đề tiếp theo.
- Cuối cùng, giáo viên hệ thống hoá lại kiến thức, chốt lại ý quan trọng
nhất, và nhận xét, đánh giá hướng phân tích của học sinh, tuyên dương

những cách hiểu hay, điều chỉnh những cách hiểu lệch lạc, chưa đúng.
7.2. Giáo dục kĩ năng sống thông qua cách thức đọc hiểu tác
phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu.
7.2.1. Muốn xây dựng được cấu trúc bài dạy trước hết ta phải xác định
được trọng tâm văn bản và định hướng hướng tiếp cận văn bản: Chiếc
thuyền ngoài xa mang đến bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc
sống và con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều, phát hiện ra
bản chất thực sự sau bề ngoài của hiện tượng. Xác định hướng khai
thác văn bản: Lần lượt làm sáng tỏ từng vấn đề của tác phẩm theo bố
cục sách giáo khoa.
+ Tìm ý và lập ý phải tuân thủ tính lôgíc chặt chẽ từ ý lớn đến ý bé,
tuỳ tầm quan trọng của vấn đề mà sắp xếp.
Thứ nhất, những phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
10
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Thứ hai, câu chuyện của người đàn bà làng chài và tấm ảnh được chọn
cho bộ lịch năm ấy.
Thứ ba, những độc đáo trong bút pháp của Nguyễn Minh châu.
+ Tìm dẫn chứng cho từng vấn đề cụ thể, chú ý đến cấu trúc câu văn,
từ ngữ, giọng điệu, hình ảnh, nhất là những chi tiết then chốt của tác
phẩm,…
+ Đánh giá tổng quát, nhấn mạnh những khám phá mới, độc đáo của
nhà văn để khám phá giá trị của văn bản. Liên hệ mở rộng để thấy
được những đóng góp của tác giả.
+ Diễn đạt rõ ràng mạch lạc, không rập khuôn, dựa dẫm vào quan
điểm ý kiến của người khác.
+ Giáo viên phải trau dồi năng lực cảm thụ, từ ngữ, nhất là cảm xúc
với văn bản.

7.2.2. Hình thành văn bản, đây là khâu chính để hướng dẫn học sinh
đọc hiểu tác phẩm nên giáo viên phải hoàn chỉnh, kiểm tra, diễn đạt lại
văn bản.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu các chi tiết trong đoạn trích
và cho biết:
Người nghệ sĩ đã phát hiện điều gì khi đến vùng biển miền trung?
Thái độ của anh khi bắt gặp “Cảnh đắt trời cho” và chứng kiến bi kịch
gia đình?
Từ đó anh đã chiêm nghiệm và có cách hành xử như thế nào?
Bài học mà Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm đến độc giả là gì?
* HAI PHÁT HIỆN CỦA NGƯỜI NGHỆ SĨ NHIẾP ẢNH: Giáo
viên đọc diễn cảm đoạn trích, nhấn mạnh một số chi tiết đặc sắc để tạo
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
11
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
hứng thú cho học sinh tiếp cận bài học. Sau đó, giáo viên định hướng
cho học sinh bằng câu hỏi cụ thể, nhằm dẫn dắt học sinh vào vấn đề :
Sau nhiều ngày lăn lộn ở vùng biển miền trung, Phùng đã phát hiện
thấy điều gì? Phùng có cảm nhận như thế nào về điều vừa phát hiện?
Điều đó đã tác động như thế nào đến tâm trạng của Phùng? Hãy lí giải
vì sao tác giả lại chọn nơi bấm máy của Phùng là một vùng biển miền
trung heo hút và còn đầy tàn tích của chiến tranh. Học sinh theo dõi
phát hiện và trả lời theo câu hỏi định hướng của giáo viên, chú ý
khuyến khích học sinh chủ động tiếp cận tri thức tránh rập khuôn, máy
móc, nhất là phụ thuộc tài liệu để trả lời đối phó khi giáo viên hỏi đến.
- Phát hiện thứ nhất của người nghệ sĩ là một bức tranh thiên
nhiên tuyệt mĩ được miêu tả như “Một bức tranh mực tàu của một
danh hoạ thời cổ”, mũi thuyền “in một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu
sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt

trời chiếu vào.”; “Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng
phắc”; “đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp”;… Đó là một bức
tranh thiên nhiên diệu kì, tươi mát và mĩ lệ, vừa có đường nét vừa có
màu sắc của cảnh biển lúc bình minh và Phùng đã quyết định thu vào
ống kích của mình.
Từ góc nhìn của một người nghệ sĩ, Phùng hài lòng với tất cả
những gì đang diễn ra trước mắt và anh gọi đó là “một cảnh đắt trời
cho” vì đó là cảnh đẹp diệu kì của tạo hoá khi trời đất hoà hợp giao
thoa. Nhưng đồng thời đó cũng chính là những phút giây bùng phát
của niềm đam mê sáng tạo, tài năng của người nghệ sĩ. Nếu khoảnh
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
12
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
khắc thăng hoa ấy trôi đi thì chắc rằng Phùng đã bỏ qua cơ hội để nắm
được phút linh một đi không trở lại trong sáng tạo nghệ thuật.
Bức tranh diệu kì tươi mát, phút bùng phát của niềm đam mê
sáng tạo nghệ thuật đã tác động rất lớn đến tâm trạng người nghệ sĩ.
Phùng cảm thấy bối rối “trong tim như có cái gì bóp thắt vào” phút
giây vừa bắt gặp khiến cho tâm hồn nghệ sĩ rung động thật sự và dấy
lên nhiều xúc cảm thẩm mĩ đặc biệt. Và cũng chính lúc đó anh khám
phá thấy “Chân lí của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc
trong ngần của tâm hồn”. Phùng đã cảm nhận được cái Chân - Thiện -
Mĩ của cuộc đời mình. Cái đẹp đã giúp anh chạm đến được phần thánh
thiện, trong sáng nhất của tâm hồn mình. Qua đó, Nguyễn Minh Châu
đã khẳng định “Bản thân của cái đẹp chính là đạo đức”. Cái đẹp có
khả năng gột rửa, tinh lọc tâm hồn con người. Cho nên, Phùng cảm
thấy tâm hồn mình trở nên trong trẻo vô ngần.
Nơi Phùng bấm máy, khám phá vẻ đẹp toàn bích của tạo hoá
và chạm tới kẽ lòng mình đó là một bãi biển còn đầy tàn tích của chiến

tranh, chi tiết tuy nhỏ nhưng có sức gợi rất lớn. Đằng sau không gian
tưởng như bình yên ấy là những vết tích đau thương còn sót lại nhưng
người nghệ sĩ chưa kịp nhận ra. Đồng thời, chính không gian yên tĩnh
nơi đây sẽ giúp anh trút bỏ được những bộn bề của cuộc sống để soi
lại chính mình.
Giáo viên dẫn dắt học sinh vào phát hiện thứ hai của Phùng: Giáo
viên cho một học sinh đọc diễn cảm đoạn tiếp, lưu ý học sinh những
chi tiết quan trọng để học sinh dễ dàng tiếp cận phát hiện tiếp theo của
Phùng. Giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận tri thức bằng câu hỏi cụ
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
13
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
thể: Phùng đã phát hiện điều gì khi con thuyền ngư phủ tiến vào bờ?
Bức tranh hiện thực gia đình được tác giả tái hiện như thế nào? Thái
độ của Phùng khi chứng kiến bức tranh đó? Cảnh đó có phải hôm nay
mới có hay không? Tại sao Phùng lại hết sức ngỡ ngàng khi chứng
kiến bi kịch gia đình? Từ đó, Phùng đã có cách hành xử như thế nào?
- Phùng đang say sưa với thành quả nghệ thuật vừa khám phá được thì
cũng chính lúc đó anh phát hiện ra một bức tranh cuộc sống đầy
nghịch lí, trớ trêu trên chính con thuyền vừa đưa đến cho anh một bức
tranh đẹp như mơ.
Người đàn ông có tấm lưng rộng, mái tóc tổ qụa, chân đi chữ
bát, lông mày cháy nắng, đầy vẻ độc dữ, dường như cuộc sống mưu
sinh vất vả, nhọc nhằn đã khiến cho đặc điểm nhận dạng trở nên thô
sì, đáng sợ.
Người đàn bà đi bên cao lớn, thô kệch, rỗ mặt, mệt mỏi, tái
ngắt, lưng áo bạc phếch, rách rưới. Ngoại hình xấu xí, chai sạn vì khó
nhọc.
Nghịch cảnh trớ trêu của hiện thực không dừng lại ở đó đập

vào mắt người đọc là một cảnh tượng tàn nhẫn, khiến người đọc ngỡ
ngàng đau đớn đó là cảnh người đàn ông đánh và chì chiết vợ dã man
“Dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa
đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két” và chì chiết
“Mày chết đi cho ông nhờ”.
Chưa hết, đứa con ở đâu lao ra đánh cha để bảo vệ mẹ.
+ Tác giả miêu tả một cách cụ thể chi tiết từ cử chỉ, điệu bộ,
hành động, ngoại hình của nhân vật nhằm tái hiện một bức tranh cuộc
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
14
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
sống trần trụi, thô ráp hoàn toàn đối lập với bức tranh thiên nhiên hoàn
mĩ mà Phùng vừa khám phá ra. Hoá ra đằng sau lớp sương huyền hoặc
thơ mộng tưởng như bình yên ấy là bão tố, là hiện thực trớ trêu, đau
đớn đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ, là những mảnh đời đau khổ bất
hạnh, mà tại đây không gian gần hơn, thật hơn, Phùng mới có điều
kiện chứng kiến .
+ Trước bức tranh đời sống đầy nghịch lí ấy, Phùng đã vô cùng
ngạc nhiên “cứ há mồm ra mà nhìn” dường như anh đang chết lặng,
không thể tin vào những gì đang diễn ra trước mắt. Bi kịch gia đình
không phải hôm nay mới có, đó chỉ là một màu trong muôn màu của
cuộc sống, đó chỉ là một bi kịch trong vô vàn bi kịch khác của cuộc
sống. Thế nhưng hôm nay anh mới phát hiện ra vì đang mãi đắm chìm
trong vẻ đẹp tinh khôi lãng mạn kia. Và sau đó mấy ngày, khi định
thần lại tất cả, dường như anh đã trở lại là Phùng của hai mươi năm về
trước, thời còn là một anh lính đầy lí tưởng, đầy khao khát, chưa
nhuốm những lo toan, bụi bặm của cuộc sống đời thường. Nên lần thứ
hai khi chứng kiến cảnh đó Phùng đã xông ra “buộc lão đàn ông chấm
dứt hành động độc ác” anh không thể phó mặc cuộc đời với những

ngang trái đang diễn ra để mải mê với cái đẹp mờ ảo, xa xôi kia được.
Trái tim nghệ sĩ chân chính không cho phép anh dửng dưng trước sự
bạo hành của cái ác.
Giáo viên hướng dẫn học sinh rút ra kết luận khái quát về
thông điệp mà Nguyễn Minh Châu muốn thể hiện qua những phát
hiện của Phùng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
15
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Từ đó, Nguyễn Minh Châu khẳng định nghệ sĩ không nên rời
xa hiện thực, mải tìm kiếm những điều xa rời với cuộc sống đời
thường. Dẫu biết, nghệ thuật luôn hướng đến cái đẹp nhưng nghệ thuật
không thể là ảo ảnh dối lừa, lãng mạn hoá cuộc đời, tô hồng hiện thực
nhiều khi vô nghĩa. Bởi vì hiện thực có cả niềm vui, hạnh phúc và cả
khổ đau, nước mắt. Cho nên, nghệ thuật phải hướng đến cuộc đời, vì
cuộc đời đó mới là nghệ thuật chân chính. Từ cái nhìn của Phùng,
người đọc khám phá ra nhiều chân lí cho cuộc sống, nhìn cuộc sống
không nên đơn giản, xuôi chiều mà phải có cái nhìn đa chiều mới phát
hiện ra chiều sâu của cuộc sống. Cái đẹp phải gắn với “đạo đức”, với
cuộc đời thì cái đẹp mới tồn tại và toả sáng.
Giáo viên lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học sinh:
- Giáo dục tình yêu thiên nhiên cho học sinh qua bức tranh thiên nhiên
tươi mát mĩ lệ mà Phùng khám phá được khi đến vùng biển miền
Trung. Đó là một bức tranh bằng ngôn từ có màu sắc, đường nét, ánh
sáng,…không chỉ giúp học sinh được tắm mình trong không gian nghệ
thuật mà còn hướng đến cái đẹp tạo vật quanh mình, trân trong cuộc
sống.
- Giáo dục cho học sinh nhận diện và ứng phó với bạo lực gia đình. Từ
hành động người đàn ông đánh người đàn bà đến hành động đứa con

đánh cha, không những thế nó còn dùng đến vũ khí để chống lại hành
động của cha đối với mẹ để nhắc nhở học sinh đó là những hành động
sai trái vi phạm pháp luật, trái đạo lí và hậu quả khôn lường có thể gây
ra những thảm kịch gia đình mà chúng ta bắt gặp không ít trong cuộc
sống hiện nay
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
16
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận vấn đề thứ hai của
văn bản: Nhân vật người đàn bà làng chài được miêu tả như thế nào?
Cuộc đời của người đàn bà có gì đáng chú ý? Đằng sau cuộc đời bất
hạnh ấy người đọc cảm nhận được gì ở người đàn bà? Từ đó tác giả
muốn khẳng định điều gì? Học sinh theo dõi phát hiện và trả lời theo
câu hỏi định hướng của giáo viên, chú ý khuyến khích học sinh chủ
động tiếp cận tri thức.
* CÂU CHUYỆN CỦA NGƯỜI ĐÀN BÀ LÀNG CHÀI
- Xuyên suốt tác phẩm, người đọc không hề biết tên gọi của
người đàn bà tội nghiệp ấy, tác giả chỉ gọi nhân vật một cách đầy
phiếm chỉ : người đàn bà làng chài, chị ta, mụ,…Mục đích của tác giả
làm mờ hoá tên tuổi người đàn bà để tô đậm số phận bé nhỏ, ngang
trái, tiêu biểu cho số phận của những người đàn bà khác trong cuộc
đời.
Người đàn bà không tên nhưng lại có vai trò quan trọng trong
mạch truyện, trong mối quan hệ với các nhân vật khác, góp phần thể
hiện tư tưởng chủ đề của câu chuyện. Nhờ có câu chuyện của người
đàn bà làng chài mà câu chuyện “săn ảnh” của người nghệ sĩ nhiếp
ảnh Phùng được soi chiếu từ nhiều góc nhìn khác ở bề sâu bức tranh
cuộc sống. Ta hiểu vì sao người đàn bà không tên ấy lại để lại nhiều
day dứt trong tâm trí của người nghệ sĩ.

- Nhân vật được miêu tả cụ thể, chân thật trong từng chi tiết
ngoại hình: Chị trạc bốn mươi tuổi, dáng người thô kệch, rỗ mặt,
khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng, tái ngắt, quần áo ướt sũng
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
17
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
gợi ấn tượng về một người đàn bà xấu xí, thô kệch và cuộc đời đầy
nhọc nhằn, lam lũ, hằn in trên dáng điệu, nét mặt của chị.
- Ở số phận của người đàn bà ấy, dường như mọi khổ đau bất
hạnh của cuộc đời đều trút lên chị: xấu, nghèo, lam lũ, thường xuyên
bị đánh đập, hành hạ.
+ Cái xấu đeo đuổi chị như một định mệnh. Từ nhỏ, chị đã là
một cô gái xấu xí, rỗ mặt và cũng vì xấu nên không ai lấy. Đối với
một cô gái mới lớn thì cái xấu về ngoại hình là một sự bất công mà tạo
hoá lỡ tay làm hại mình.
+ Lớn lên, chị có mang với một anh hàng chài đến mua bả về
đan lưới rồi thành vợ, thành chồng. Cuộc sống mưu sinh trên biển cực
nhọc, bấp bênh và ngày càng khốn khó hơn khi những đứa con lần
lượt ra đời mà thuyền thì lại chật.
+ Bà thường xuyên bị chồng đánh đập, hành hạ “Ba ngày một
trận nhẹ, năm ngày một trận nặng”, mỗi khi thấy cuộc sống bức bách,
khó chịu lão lại lôi bà ra đánh và việc đánh vợ như một chu kì lặp đi
lặp lại hết ngày này qua ngày khác. Cứ như vậy, cuộc đời người đàn
bà cứ triền miên trong những trận đòn. Chưa hết, lão chồng vừa đánh
vợ vừa rít lên những lời nguyền rủa cay độc “Mày chết đi cho ông
nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ”.
Nỗi đau bị hành hạ của người đàn bà thấm đẫm trong từng
trang viết của Nguyễn Minh Châu khiến người đọc day dứt, xót xa. Đó
cũng chính là số phận của bao người đàn bà khác trong cuộc sống,

đang vừa phải chống chọi với mưu sinh, vừa phải chống chọi với bạo
lực gia đình.
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
18
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
- Phẩm hạnh của người đàn bà đã làm cho người đọc ngỡ
ngàng, ngưỡng mộ. Mặc dù bị hành hạ như vậy nhưng chị vẫn cam
chịu, nhẫn nhục, không kêu van, không trốn chạy. Bị đánh, chị chỉ xin
một điều “Đưa tôi lên bờ mà đánh, đừng đánh trước mặt con”. Khi
nhìn thấy thằng Phác đánh cha nó để bảo vệ cho mình, người mẹ câm
lặng ấy chỉ thốt lên những tiếng đứt đoạn “Phác, con ơi!” và chị “vái
lấy vái để” đứa con . Dường như trong vẻ tiều tuỵ và câm lặng ấy, chị
muốn nói với con những điều nó chưa kịp hiểu. Dù lí do nó đánh cha
nó là gì đi chăng nữa, cha nó có độc dữ đến đâu thì hành động đánh
cha là hành động trái với luân thường đạo lí, không thể biện hộ bằng
bất cứ lí lẽ nào. Khi được Phùng và Đẩu đề nghị giúp đỡ chị li hôn, để
thoát khỏi người chồng vũ phu, chị không những không đồng ý mà
còn van xin “Bắt tội con cũng được, bỏ tù con cũng được nhưng đừng
bắt con bỏ nó” và chị còn chủ động chấp nhận cuộc sống cơ cực, đẫm
nước mắt ấy “Chú đừng bắt tôi bỏ nó”.
Lí do chịu đựng, nhẫn nhục của người đàn: Trong hoàn cảnh khổ đau
như vậy thường những người đàn bà khác họ tìm cách phản kháng
hoặc giải thoát cho mình còn người đàn bà làng chài tưởng như thất
học, lạc hậu và mụ mị vì đau khổ ấy lại là một người đàn bà sắc sảo,
thấu hiểu lẽ đời và đầy bao dung độ lượng.
Triền miên trong đau khổ, người đàn bà ấy hiểu gánh nặng mưu sinh
quá nặng nhọc đang đổ lên vai người đàn ông khiến lão trở thành kẻ
vũ phu đánh vợ nên chị coi việc mình bị đánh như là một cách để chia
sẻ gánh nặng mưu sinh với chồng. Không những thế, bà luôn ý thức

được vai trò của người đàn ông trong gia đình “Thuyền cần có một
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
19
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
người đàn ông chèo chống khi phong ba” và còn cao thượng biết bao
khi bà nhận về mình tất cả những sai lầm của người đàn ông “đẻ nhiều
quá mà thuyền thì lại chật”.
Chị còn là người mẹ yêu con vô bờ “phải sống cho con chứ không thể
sống cho mình được” và khuôn mặt chị “Chợt ửng sáng lên một nụ
cười” khi nghĩ đến cảnh “vợ chồng con cái sống hoà thuận, vui vẻ”.
Niềm hạnh phúc của người đàn bà ấy được chắt chiu từ cuộc sống khổ
đau, ngang trái của bà.
- Cuộc đời người đàn bà bất hạnh, tủi cực nhưng cao cả, vĩ đại và thấu
hiểu lẽ đời. Đó là những “Hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu tâm hồn con
người” mà Nguyễn Minh châu suốt đời săn tìm. Từ cuộc đời người
đàn bà làng chài, Phùng và Đẩu, người đại diện cho công lí, người đại
diện cho nghệ thuật đã có những cách nhìn nhận khác về cuộc đời:
Hoá ra đằng sau vẻ thô sì, sần sùi là vẻ đẹp của cuộc đời. Cho nên
nhìn cuộc đời không nên đơn giản, xuôi chiều mà phải có cái nhìn đa
chiều thì mới phát hiện được chiều sâu của cuộc sống, những gì tiềm
ẩn bên trong sự vật, hiện tượng.
Giáo viên cho học sinh đọc đoạn cuối của văn bản và tìm những chi
tiết quan trọng của văn bản và cho biết thành quả nghệ thuật mà
Phùng đạt được đó là gì? Từ đó rút ra bài học cho mình.
Giáo viên lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học sinh: Từ
câu chuyện về cuộc đời người đàn bà làng chài, giúp học sinh hiểu
hơn về cuộc sống của những người dân làng chài, nhất cuộc sống của
những người phụ nữ trước bạo lực gia đình, nạn gia tăng dân số, tình
trạng đói nghèo thiếu thốn về vật chất, tinh thần dẫn đến bi kịch gia

Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
20
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
đình đáng tiếc. Đồng thời, cũng từ đó giúp học sinh hiểu biết thêm về
đời sống, con người và khơi dậy sự đồng cảm thấu hiểu đối những
kiếp cần lao.
* Kết thúc tác phẩm, người nghệ sĩ đã hoàn thành kiệt tác của
mình đem đến cho công chúng những cảm nhận về vẻ đẹp tuyệt mỹ
của tạo hoá, thế nhưng mấy ai biết được sự thật nằm sau vẻ đẹp tuyệt
vời kia?
Phần kết của tác phẩm để lại nhiều suy ngẫm: “Quái lạ, tuy là
ảnh đen trắng nhưng mỗi lần ngắm kỹ, tôi vẫn thấy hiện lên cái màu
hồng hồng của ánh sương mai lúc bấy giờ tôi nhìn thấy từ bãi xe tăng
hỏng, và nếu nhìn lâu hơn, bao giờ tôi cũng thấy người đàn bà ấy đang
bước ra khỏi tấm ảnh, đó là một người đàn bà vùng biển cao lớn với
những đường nét thô kệch, tấm lưng áo bạc phếch có miếng vá, nửa
thân dưới ướt sũng, khuôn mặt rỗ đã nhợt trắng vì kéo lưới suốt đêm.
Mụ bước những bước chậm rãi, bàn chân dậm trên mặt đất chắc chắn,
hòa lẫn trong đám đông.”
Cuộc sống vốn vậy, vẫn đẹp tươi, êm ả, nhưng nếu không có tấm
lòng để nhận ra những uẩn khúc số phận thì những vẻ đẹp như màu
hồng hồng của ánh sương mai kia cũng trở nên vô nghĩa, người nghệ
sĩ phải nhận ra sự thật ẩn khuất sau màn sương huyền ảo kia, phải tiếp
cận sự thật để nhận ra ý nghĩa đích thực của cuộc sống và con người.
Giáo viên lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học sinh: Muốn đạt
được thành quả trong lao động nghệ thuật hay làm bất cứ một công
việc gì thì ta cần phải trãi nghiệm thực tế cuộc sống, nghiêm túc, say
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
21

Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
mê, yêu thích công việc mình làm thì mới phát huy được tài năng, thế
mạnh của bản thân.
* Giáo dục kĩ năng sống thông qua tổ chức hướng dẫn học
sinh tìm hiểu bút pháp nghệ thuật của truyện ngắn “Chiếc thuyền
ngoài xa”(Nguyễn Minh Châu).
Một thực trạng có thể thấy được là học sinh THPT kiến thức lí
luận văn học rất yếu để có thể tìm hiểu thấu đáo những điều thuộc về
đặc trưng của thể loại văn học. Các thầy cô cũng chưa có sự quan tâm
đúng mức trong việc trang bị kiến thức lí luận văn học cho các em. Đó
là khó khăn trong việc giúp các em thấy được những đặc sắc, sáng tạo
của Nguyễn Minh Châu thể hiện ở tác phẩm này. Nên muốn các em
hiểu thấu đáo vấn đề, giáo viên cần cung cấp cho các em kiến thức về
lí luận văn học, đặc trưng truyện ngắn sau 1975,…
Riêng đối với tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, cần lưu ý các em
phân tích tình huống truyện có tính nhận thức, cách trần thuật sắc sảo
và chân thật của nhà văn, đặc biệt cần giúp các em thấy được tính chất
triết lí sâu sắc và đầy giá trị nhân văn của truyện ngắn. Vấn đề các
hình ảnh có tính chất biểu tượng cũng cần được lưu ý tìm hiểu đúng
mức. Đó là các biểu tượng: Chiếc thuyền ngoài xa; bãi xe tăng; tấm
ảnh nghệ thuật,…Không nên áp đặt mà cần gợi mở để các em tự rút ra
ý nghĩa sâu sắc của hình tượng văn học, đảm bảo tính đa nghĩa của tác
phẩm.
III. KẾT QUẢ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
22
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
Sau qua trình tìm tòi, nghiên cứu để tìm ra hướng tiếp cận

văn bản, lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong thực tế
giảng dạy, tôi nhận thấy hiệu quả của vấn đề như sau.
- Cung cấp kiến thức đầy đủ, chính xác, lồng ghép giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh nhẹ nhàng nhưng hiệu quả, không áp đặt.
- Phát huy được sự tích cực chủ động, tạo hứng thú cho học
sinh.
- Góp phần hoàn thiện nhân cách của học sinh và thấy được
môn Văn rất cần thiết và hữu ích với các em trong cuộc sống.
- Rèn luyện cho HS năng lực làm việc theo nhóm, vận dụng
kiến thức lí thuyết, năng lực thiết kế, khả năng tổ chức, năng lực tư
duy sáng tạo, năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp, năng lực
đánh giá, kĩ năng ứng dụng CNTT,… Đồng thời còn rèn luyện tính
bền bỉ, kiên nhẫn,… cho các em.
IV. KẾT LUẬN:
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học và giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh thông qua tìm hiểu tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa
(Nguyễn Minh Châu) hẳn sẽ còn nhiều ý kiến tranh luận. Trên đây,
người viết chỉ xin đưa ra một vài suy nghĩ đúc kết sau những tiết giảng
dạy tác phẩm trong thực tế, đó là những suy nghĩ nhỏ của bản thân
nhằm giúp cho học sinh cảm nhận được giá trị của tác phẩm, để bồi
dưỡng cho các em không phải chỉ là kiến thức văn học mà còn vun
đắp tâm hồn, đánh thức các em về trách nhiệm với cuộc đời, quan tâm
tới thực tế cuộc sống còn nhiều đói nghèo, bất trắc của một bộ phận
nhân dân. Đồng thời qua đó giáo dục cho học sinh những kĩ năng cần
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
23
Góp phần giáo dục k n ng sĩ ă ống cho học sinh thông qua tác phầm Chi“ ếc
thuyền ngoài xa c” ủa Nguyễn Minh Châu.
thiết trong cuộc sống làm hành trang vững bước vào đời, tránh được
phần nào những va vấp trong cuộc sống.

Thạch Thành, ngày
10/04/2013
Người thực hiện
Nguyễn Thị Tâm
Giáo viên: Nguyễn Thị Tâm Trường THPT Thạch Thành 1
24