he tieu hoa

CHƯƠNG X
HỆ TIÊU HÓA

I. ÐẠI CƯƠNG VỀ QUÁ TRÌNH
TIÊU HÓA
Các giai đoạn tiêu hóa: (4 giai đoạn)
+ Thu nhận thức ăn.
+ Tiêu hóa
* Tiêu hóa cơ học: cắt, xé, nghiền,
nhào trộn.
* Tiêu hóa hóa học: nhờ các enzym
tiêu hóa → phần tử nhỏ dễ hấp thu.

+ Hấp thu
+ Thải bã

II. CẤU TRÚC CỦA HỆ TIÊU HÓA
Ở NGƯỜI

Ở người trưởng thành, ống tiêu hóa là một
ống dài khoảng 9m.
Gồm 4 lớp mô:
+ Lớp màng nhầy ở trong cùng
+ Một lớp dưới màng nhầy gồm các
mô liên kết có nhiều mạch máu
+ Lớp cơ
+ Lớp mô liên kết mỏng.

1. Xoang miệng


Trong xoang miệng có các răng giữ nhiệm vụ
tiêu hóa cơ học bằng cách nghiền thức ăn.

Nước bọt:
Làm ướt thức ăn để dễ nhai, làm dính
từng viên giúp đv dễ nuốt
Tiêu hóa nhờ enzym amylase và
maltase
Chứa các chất diệt khuẩn

2. Thực quản và dạ dày
Thức ăn được đẩy dọc theo thực
quản bởi sóng co cơ của quá trình
nhu động
Các cơ vòng trong thành thực
quản ngay phía trên viên thức ăn co
bóp, dồn thức ăn về phía trước.
Giữa thực quản và dạ dày là một
cơ vòng đặc biệt gọi là cơ thắt tâm vị

Trên bề mặt biểu mô có nhiều chỗ lõm sâu
vào bên trong tạo ra rất nhiều tuyến ống gọi là
các phễu dạ dày
Các tế bào viền sản xuất ra acid chlohydric
Các tế bào chính sản xuất ra pepsinogen
Tế bào nội tiết sản sinh hormone gastrin có
tác dụng kích thích sự tiết dịch của dạ dày.

3. Ruột non
Ðoạn đầu tiên của ruột non nối với dạ dầy được

gọi là tá tràng (12-20cm).
Hồi tràng có lớp biểu mô lồi lõm làm tăng bề mặt
hấp thu và được bao phủ bởi các nhung mao.

4. Ruột già
Ruột già thường được nối với ruột non tại
một đoạn có hình chữ T, có manh tràng (ruột
thừa)
Ruột già là tái hấp thu nước được sử dụng
trong quá trình tiêu hóa.
Bài tiết các muối như Ca, Fe khi nồng độ của
chúng trong máu quá cao
Ruột già là nơi dự trử phân cho đến khi
chúng được thải ra ngoài. (trực tràng)

5. Hệ tiêu hóa của động vật nhai lại
Dạ dày của đv nhai lại chứa các vi sinh vật tiêu
hóa celluloz.
Dạ dày gồm 4 túi: dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách và
dạ múi khế.
Khi nhai lần thứ nhất: thức ăn vào dạ cỏ và dạ tổ
ong
Sau đó chúng sẽ từ từ dồn ngược thức ăn lên và
nhai lại khối thức ăn này.

Khối thức ăn đã được nhai lại
sẽ được nuốt vào dạ lá sách
(omasum), cuối cùng đi vào dạ múi
khế (abomasum) để được tiêu hóa
bằng các enzim riêng của động vật.

III. SỰ TIÊU HÓA BẰNG ENZIM
Ở NGƯỜI
1. Sự tiêu hóa carbohydrate
Sự tiêu hóa bắt bắt đầu từ miệng.
Tinh bột maltose
amylase
Maltose Glucose
Maltase

Trong dạ dày, pH thấp (1,5-2,5)
nhanh chóng làm bất hoạt amylaz
nên rất ít hoặc không có sự tiêu hóa
carbohydrat xảy ra trong dạ dầy
Trong ruột non, sự tiêu hóa
carbohydrate được hoàn tất.
Dịch tụy có chứa các enzym
amylase. Các amylaz này tiêu hóa
phần lớn tinh bột

Các enzym maltase xúc tác
cho sự cắt maltose, sucraz cho sự
cắt sucrose và lactase cho sự cắt
lactose tạo ra các đường đơn và
được hấp thu qua các tế bào ruột
nhờ sự vận chuyển tích cực để đi vào
mao mạch.

2. Sự tiêu hóa protein
Sự tiêu hóa protein bắt đầu trong dạ dầy và

kết thúc trong ruột non.
Enzim chính của dịch vị là pepsin sẽ tiêu
hóa protein
Pepsin chỉ cắt các liên kết peptid ở giữa một
số acid amin chuyên biệt (tyrosin và
phenyalanin), làm cho chuỗi polypeptid bị cắt
ngắn.

Pepsinogen Pepsin
HCl
Trypsinogen Trypsin
enterokinaz

Các enzym endopeptidaz xúc tác
sự thủy phân các liên kết peptid
giữa các acid amin chuyên biệt bên
trong protein
Các enzym exopeptidaz, xúc tác
sự tách các acid amin từ các đầu tận
cùng của chuỗi.

Các enzym endopeptidaz,
exopeptidaz cắt các acid amin có đầu tận
cùng là nhóm cacboxyl
Enzym aminopeptida cắt các acid
amin từ đầu tận cùng là nhóm amin.
Các acid amin được vận chuyển
tích cực vào nhung mao, sau đó vào
mao mạch đến gan.

3. Sự tiêu hóa lipid
Góp phần rất lớn vào quá trình tiêu hóa và
hấp thu chất béo là mật.
Mật: muối, sắc tố, cholesterol.
+ Muối mật: là tác nhân gây nhũ hóa.
Chất béo lớn bị phá vỡ thành các giọt
nhỏ hơn.
Lipid Glycerol + acid béo
Lipase

+ Các sắc tố mật và cholesterol không giữ
vai trò rõ ràng trong sự tiêu hóa

4. Sự tiêu hóa các acid nhân
Các acid nhân cũng được tiêu hóa nhờ một
nhóm enzim là nucleaz thủy phân ADN và ARN
thành các nucleotid.
Các nucleotid lại tiếp tục được các enzim
khác phá vỡ thành các nhóm phosphat, đường
và các nitơ