skkn kinh nghiệm dạy chương 1 vẽ kỹ thuật cơ sở môn công nghệ 11

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ
*********
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I
VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ
MÔN CÔNG NGHỆ 11
GIÁO VIÊN: BÙI XUÂN ĐÍCH
TỔ: LÍ – HOÁ – CÔNG NGHỆ
TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1-Cơ sở lý luận.
Phân môn Vẽ kĩ thuật cơ sở của Công Nghệ lớp 11 đòi hỏi trí tưởng tượng
không gian tốt, là môn học góp phần giúp học sinh hình thành tính năng động,
sáng tạo tiếp cận với tri thức khoa học - kĩ thuật và định hướng tốt hơn cho ngành
nghề của học sinh sau này.
Môn học cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về vẽ kĩ thuật, học
sinh nắm được phương pháp hình chiếu vuông góc, các hình biểu diễn (hình chiếu,
hình cắt, mặt cắt, hình chiếu trục đo, hình chiếu phối cảnh…) để thể hiện, biểu
diễn một vật thể, một chi tiết máy hay một sản phẩm cơ khí hoàn chỉnh. Thông
qua đó giúp các em đọc được các bản vẽ kĩ thuật đơn giản, là cơ sở cho quá trình
học tập lên cao sau này và giáo dục học sinh trong lao động, sản xuất.
Vì tầm quan trọng của phân môn nêu trên nên cần đi sâu nghiên cứu, đổi mới
phương pháp sao cho việc truyền thụ kiến thức tới học sinh đạt hiệu quả cao nhất.
2-Cơ sở thực tiễn
Môn Công Nghệ 11, ở phần Vẽ kỹ thuật cơ sở là nội dung khó. Nội dung kiến
thức kĩ thuật vừa cụ thể vừa trìu tượng: Kiến thức kĩ thuật thường là những khái
niệm, cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy móc thiết bị. Học sinh rất khó tiếp
thu nếu không hiểu được nội dung các hình vẽ mang nhiều yếu tố của môn vẽ kĩ
thuật.

Kênh hình trong sách giáo khoa ở nhiều môn học đều mang kiến thức của
môn VẼ KĨ THUẬT như các hình không gian môn Vật lí, môn Toán (hình học
không gian), hình cắt (cắt dọc, cắt ngang) môn Sinh…Đặc biệt kênh hình của môn
môn Công Nghệ có rất nhiều hình vẽ liên quan tới hình vẽ kĩ thuật được ứng dụng
trong thực tế.
Trong thực tế hiện nay môn Công Nghệ đang gặp nhiều khó khăn thiếu thốn
về cơ sở vật chất cho dạy học và thực hành: thiếu vật thể trực quan, thiếu mô hình
dạy học, thiếu tranh vẽ, thiếu dụng cụ vẽ cho thày dạy phần Vẽ kĩ thuật…Để nâng
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
2
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
cao chất lượng dạy học bộ mỗi thầy cô cố gắng khắc phục các khó khăn của bộ
môn, đồng thời phải luôn đổi mới, rút kinh nghiệm sau mỗi bài giảng để thu được
kết quả tốt hơn.
Với những lí do trên, tôi xin đưa ra một số ý kiến trao đổi rút kinh nghiệm về
giảng dạy chương I: Vẽ kĩ thuật cơ sở của phần VẼ KỸ THUẬT với mong muốn
được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp.
II- MỤC ĐÍCH VÀ QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
1- Mục đích
Giúp việc dạy và học phần VKT dễ dàng hơn, Hiểu và nắm vững các cách
biểu diễn vật thể, thành thạo kỹ năng vẽ, làm cơ sở để các em học bộ môn VKT
trong các trường chuyên nghiệp kỹ thuật và làm việc sau này. Qua trao đổi mỗi
thày cô dạy bộ môn Công Nghệ cũng rút ra những kinh nghiệm để việc giảng dạy
tốt hơn.
2- Quá trình thực hiện.
Trong nhiều năm qua tôi đã suy nghĩ đổi mới cách dạy và học bộ môn nói
chung và phần Vẽ kĩ thuật cơ sở nói riêng đồng thời trao đổi cùng đồng nghiệp để
vận dụng thực hiện. Sau mỗi bài giảng lại đúc kết rút kinh nghiệm và trao đổi để
đưa ra cách dạy phù hợp nhất. Kết quả được đối chứng qua các lần kiểm tra, làm

bài tập thực hành rồi tiếp tục rút kinh nghiệm để đạt được kết quả tốt hơn,
Khi nhà trường có thêm các phương tiện trình chiếu và nối mạng Internet
tôi đã tích cực soạn bài theo hướng dùng các phương tiện trình chiếu và sưu tầm
các hình vẽ kỹ thuật để phục vụ cho bài dạy và tích cực đổi mới phương pháp theo
hướng phát huy tính tích cực của học sinh.
Từ kinh nghiệm của bản thân dạy môn Công Nghệ, đặc biệt phần Vẽ kĩ
thuật, chương Vẽ kĩ thuật cơ sở tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp rất mong
được sự góp ý, trao đổi của các thày cô.
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
3
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
B. NỘI DUNG
I- ĐẶC ĐIỂM CHƯƠNG I: VẼ KỸ THUẬT CƠ SỞ.
Mỗi môn học đều có những đặc điểm riêng. Để tìm ra phương pháp giảng
dạy thích hợp phải hiểu rõ mục tiêu của chương, của từng bài cụ thể. Từ đó, người
dạy phải lựa chọn phương pháp và xây dựng giáo án cho phù hợp.
Nhiều ý kiến của các thày cô đều cho rằng phần vẽ kỹ thuật của Công Nghệ
lớp 11 vừa hay lại vừa khó. Khó cả :việc học” và cả “việc dạy”. Nhiều học sinh
đầu tiên rất ngại học vì cho rằng khó song khi thấy hay thích học thì kiến thức đã
chuyển sang phần khác.
Chương I cũng là chương có nhiều bài thực hành với thời lượng 4 tiết thực
hành. Tuy vậy nếu học sinh không vẽ và luyện tập ở nhà thì vẫn không đủ thời
gian để làm hết các bài tập trong sách giáo khoa.
Nội dung rất khó do khó hình dung, khó vẽ hình, phải tư duy trìu tượng
nhiều: Từ vật thể phải hiểu rõ cách vẽ và vẽ được các hình chiếu vuông góc, vẽ
được hình cắt mặt cắt. Ngược lại từ các hình chiếu học sinh phải hiểu cách vẽ và
vẽ được hình chiếu trục đo và hình chiếu phối cảnh của vật thể.
II-LỰA CHỌN NỘI DUNG KIẾN THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP.
1-VỀ NỘI DUNG

1.1. Nội dung SGK theo chuẩn kiến thức và đề xuất.
Chương I với tiêu đề VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ gồm 7 bài trong đó có 5 bài lý
thuyết và 2 bài thực hành. Các nội dung của chương các em đã được học ở THCS
nhưng sơ lược. Nội dung của chương được nâng lên ở mức cao so với THCS.
Các bài của chương gồm:
Bài 1: Tiêu chuẩn trình bày bản vẽ gồm những kiến thức cơ bản nhất cần
tuân thủ khi vẽ gồm các tiêu chuẩn khổ giấy, tỷ lệ, chữ và số, ghi kích thước
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
4
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Bài 2: Hình chiếu vuông góc giới thiệu cơ sở của vẽ hình chiếu. Đây là nội
dung cần giảng kỹ để các em hiểu được phương pháp biểu diễn vật thể bằng HÌNH
CHIẾU.
Bài 3: Thực hành vẽ hình chiếu vật thể đơn giản được thực hiện trong 2 tiết
(Phân phối cũ 1 tiết) Qua bài thực hành giúp các em tập vẽ các đường nét dưới sự
hướng dẫn của thày và vẽ đúng hình chiếu làm cơ sở cho kỹ năng vẽ sau này.
Bài 4: Hình cắt, mặt cắt cũng được biểu diễn bằng phương pháp hình chiếu
vuông góc nhưng để biểu diễn rõ những phần khuất của vật thể.
Bài 5: Hình chiếu trục đo dùng bổ trợ cho hình chiếu, kiến thức này trong
toán học gọi là hình không gian, Vẽ và tưởng tượng tốt hình chiếu trục đo sẽ giúp
các em học tốt môn toán hình không gian lớp 11.
Bài 6: Thực hành biểu diễn vật thể là bài toán tổng hợp về các phương pháp
biểu diễn vật thể vận dụng các phương pháp biểu diễn: Hình chiếu, hình cắt, hình
chiếu trục đo. Bài được thực hiện trên lớp trong 2 tiết.
Bài 7: Hình chiếu phối cảnh là phương pháp biểu diễn dùng nhiều trong
ngành kiến trúc, xây dựng. Bài chỉ giới thiệu sơ lược các hình biểu diễn trong bản
vẽ xây dựng, bản vẽ nhà.
Chương I có một bài ôn tập và 1 tiết kiểm tra cả lý thuyết và thực hành
Theo chuẩn kiến thức bài 1 cung cấp ngay những kiến thức về tiêu chuẩn bản

vẽ không có kiến thức về vẽ nối tiếp giữa hai đoạn thẳng và cung tròn là kiến thức
cần giải một số bài tập của bài thực hành (bài 1-bài 3-bài 5). Bài 3 thực hành vẽ
hình chiếu của vật thể SGK chỉ hướng dẫn một cách vẽ hình chiếu theo cách “ Vẽ
khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần”. Nếu chỉ áp dụng cách vẽ này sẽ rất khó khăn
khi các em vẽ các bài thực hành trang 21 nên cần bổ sung cách vẽ hình chiếu.
Tương tự bài 5 của chương chỉ cung cấp một cách vẽ hình chiếu trục đo trong
khi SGK nêu “ Căn cứ vào đặc điểm hình dạng của vật thể để chọn cách vẽ hình
chiếu trục đo thích hợp. Để giúp học sinh vẽ được hình chiếu trục đo phần bài tập
thực hành cần cung cấp thêm cho học sinh thêm cách vẽ khác.
1.2. Những vấn đề cần nghiên cứu, bổ sung.
1.2.1. Nguyên tắc bổ sung: Vì nội dung kiến thức SGK đã được các
giáo sư dày công đầu tư và đã được thẩm định nên việc bổ sung thêm kiến thức
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
5
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
cần phải được cân nhắc kỹ và trao đổi cùng đồng nghiệp và tuân thủ các nguyên
tắc sau:
+ Thật sự cần thiết, nếu thiếu HS gặp khó khăn khi học và thực hành.
+ Cần và đủ, phù hợp thời gian, không làm nặng thêm kiến thức SGK.
+ Không đưa ra mục riêng, khi nào cần giảng thì bổ sung khi đó.
1.2.2. Những kiến thức cần bổ sung:
- KIẾN THỨC VẼ NỐI TIẾP ĐƯỜNG THẲNG VỚI CUNG TRÒN:
Cách vẽ nối tiếp hai đường thẳng với một cung tròn giúp các em có kiến
thức vẽ hình chiếu các bài tập trang 21, vẽ lại các hình chiếu trang 36. Cụ thể:
Bài tập 1 và 3 trang 21 Hình chiếu BẰNG cần vẽ nối tiếp


Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013

6
O20
20
O40
40
BÀI 1+3 HÌNH CHIẾU BẰNG
R20
20
40
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Bài tập 5 trang 21 Hình chiếu ĐỨNG cần vẽ nối tiếp


Hình chiếu đề 5 bài tập thực hành trang 36 cũng phải vẽ nối tiếp
Theo phân phối chương trình cũ bài 3 thực hành vẽ các hình chiếu của vật thể
đơn giản chỉ có một tiết nay phân phối mới đã tăng lên 2 tiết nên việc bổ sung kiến
thức vẽ nối tiếp để học sinh có kiến thức vẽ các hình chiếu cho cả hai bài đã nêu là
hợp lý (Kiến thức vẽ nối tiếp đã có SGK cũ). Việc bổ sung này chỉ mất khoảng 5-7
phút.
- CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU
Ngoài cách vẽ hình chiếu như SGK đã nêu ( vẽ khối bao ngoài và cắt bỏ từng
phần” giáo viên có thể bổ sung các cách vẽ mà nhiều thày cô đã giảng vẽ dựa vào
định nghĩa hình chiếu. Cách vẽ này giúp học sinh dễ dàng vẽ được các hình chiếu
của bài tập vẽ hình chiếu trang 21.
Sách giáo khoa cũ trang 38 có định nghĩa hình chiếu: “Hình chiếu là hình
biểu diễn bề mặt nhìn thấy của vật thể đối với người quan sát. Khi cần thiết phải
thể hiện phần không nhìn thấy của vật thể, cho phép dùng nét đứt để vẽ”
Có thể đưa ra các bước để vẽ hình chiếu như sau
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013

7
R20
40
O20
R16
32
016
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Bước 1: Xác định hướng chiếu
Cần lưu ý bước này có ý nghĩa rất quan trọng vì hình chiếu đứng là hình chiếu
chính của bản vẽ, phải phản ánh rõ nét, thể hiện nhiều thông tin nhất về hình dạng
vật thể nên phải chọn hướng chiếu từ trước đảm bảo được yêu cầu này.
Bước 2: Căn cứ vào mỗi hướng chiếu đã xác định xác định bề mặt nhìn
thấy, nét thấy, bề mặt khuất, nét khuất và tiến hành vẽ mờ theo thứ tự : Hình chiếu
đứng, hình chiếu bằng và hình chiếu cạnh.
Bước 3: Tô đậm và ghi kích thước
Trước khi tô đậm cần kiểm tra sửa chữa sai sót bước vẽ mờ (bỏ nét thừa, bổ
xung nét thiếu…) Dùng bút chì mềm tô đậm. Sau đó ghi kích thước.
Xin lấy một vài ví dụ khi thực hiện bài tập vẽ hình chiếu đề 2 trang 21: Vẽ
hình chiếu tấm trượt dọc


1-Xác định hướng chiếu:
2- Quan sát xác định bề mặt thấy, khuất và tiến hành vẽ
a)Vẽ hình chiếu đứng

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
8
Bề mặt thấy

HÌNH CHIẾU ĐỨNG
HƯỚNG CHIẾU
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
b) Vẽ hình chiếu bằng

c)Vẽ hình chiếu cạnh
Trong bài tập này tác giả sách giáo khoa vẽ hình chiếu trục đo với chiều dài
theo trục 0
/
y
/
, (Đáng lẽ chiều dài phải theo trục chiều rộng theo trục 0
/
x
/
) , chiều
rộng theo trục 0
/
x
/
, (Đáng lẽ chiều rộng phải theo trục chiều rộng theo trục 0
/
y
/
).
Vì vậy học sinh rất khó vẽ hình chiếu cạnh vì không quan sát được bề mặt bên trái.
Có thể chọn hướng chiếu xoay với cách này 90
o
nhưng các hình chiếu rất khó hình
dung ra vật thể. Tuy vậy với cách vẽ này vẫn có thể suy mặt trái của vật thể tương

tự như nhìn mặt phải nhưng phải chú ý chiều quan sát và phải xoay ngược lại 180
o
.
Kết quả ta được các hình chiếu như sau:
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
9
HÌNH CHIẾU CẠNH
Bề mặt thấy
Bề mặt thấy
HÌNH CHIẾU BẰNG
HƯỚNG CHIẾU
Từ trái
Từ trước
Từ trên
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Để học sinh dễ làm bài tập hơn có thể vẽ lại hình chiếu trục đo vật thể như hình
sau. Với hình vẽ này việc xác định hướng chiếu tối ưu ( Hình chiếu đứng thể hiện
chiều dài và chiều cao, hình chiếu bằng thể hiện chiều dài và chiều rộng, hình
chiếu cạnh thể hiện chiều rộng và chiều cao) và quan sát các bề mặt vật thể được
dễ dàng nhất là bề mặt bên trái để vẽ hình chiếu cạnh.

Cách vẽ này tôi đã trao đổi với nhiều đồng nghiệp và nhận được sự ủng hộ. Học
sinh vẽ cách này cũng dễ dàng hơn, không bị nhầm lẫn (không phải tẩy xoá nhiều)
Cũng cần lưu ý học sinh các bề mặt vẽ bằng hình chiếu trục đo bị biến dạng
góc vuông thành góc nhọn hoặc góc tù nhưng khi vẽ phải vẽ góc vuông
- CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
10

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Để vẽ hình chiếu trục đo của vật thể cần đọc được bản vẽ hình chiếu và hình dung
được vật thể và căn cứ đặc điểm hình dạng vật thể để chọn cách vẽ thích hợp.
Có thể chọn các cách vẽ sau;
1- Vẽ khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần như sách giáo khoa mới (Bảng 5-1
SGK) trang 30
2- Vẽ trước một mặt làm cơ sở (Mặt trước hay mặt bên, mặt đáy ), từ đó dựng
các đường và các mặt khác như sách giáo khoa cũ cùng tác giả (Bảng 3-2 trang
36)
Sách giáo khoa Công nghệ 11 chỉ đưa ra một cách vẽ như đã nêu. Với các bài
thực hành trang 36 sẽ rất khó vẽ. Thời gian cho bài thực hành là 2 tiết nên có thể
vẽ trước bảng 3-2 SGK cũ để bổ sung thêm cách vẽ thứ hai . Thực tế tôi đã thực
hiện như vậy và thu được kết quả rất tốt. Có thể bổ sung thêm các hình vẽ, hướng
dẫn thực hiện chi tiết cho các cách vẽ và để các em chọn lựa.
Đây là các bản trong và sử dụng máy chiếu cho việc hướng dẫn bài thực hành
trang 36 và đã thu được kết quả tốt:
Các hình chiếu

1-Vẽ HCTĐ
Cách 1: Vẽ khối bao ngoài, thực hiện cắt bỏ từng phần
- Vẽ khối bao ngoài
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
11
VẼ ĐỀ 3 TRANG 36
GÁ LỖ CHỮ NHẬT TL 1:1
31
14
68
23

1630
2 8
1 2
y
/
x
/
9
14
31
O
/
0
/
y
/
16
22
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
+ Vẽ trục đo (chọn vuông góc đều)
+ Đặt lần lượt trên các trục đo
o
/
x
/
, o
/
y
/
, o

/
z
/
các kích thước chiều
dài, chiều rộng và chiều cao của
khối hộp bao ngoài vật thể: 68x28x23
- Cắt bỏ phần đầu dạng hộp chữ nhật


- Cắt bỏ phần lỗ ở giữa
- Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm ghi kích thước (trên hình chưa ghi kích thước)
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
12
x
/
O
/
z
/
y
/
y
/
O
/
z
/
x
/

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Cách 2: Vẽ một mặt làm cơ sở, vẽ tiếp các mặt khác, cắt bỏ lỗ rãnh
nếu có. (Giới thiệu thêm)
- Vẽ mặt cơ sở
+ Vẽ các trục đo (chọn vuông góc đều)
+ Vẽ mặt trước làm cơ sở
- Từ các đỉnh của mặt cơ sở
vẽ các đường thẳng song song
với trục đo O
/
y
/
.
Xác định chiều rộng, nối lại.
+ Kẻ các đường thẳng song song

+ Xác định chiều rộng (đo ở hình chiếu bằng q=1 nối lại)
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
13
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

- Khoét lỗ chữ nhật
- Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm, đánh bóng, ghi kích thước nếu cần
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
14
28
O
/

y
/
z
/
x
/
28
28
28
O
/
y
/
z
/
x
/
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

- Vẽ hình chiếu cạnh
+Từ hình chiếu trục đo đã vẽ trên dễ dàng vẽ được hình chiếu cạnh. Nếu đã
quen và hình dung được có thể vẽ HCC ngay bằng cách kẻ các đường gióng từ hai
hình chiếu
+ San đều kích thước cho hình chiếu cạnh
- Vẽ hình cắt toàn phần thay thế hình chiếu đứng
- Chọn hình cắt toàn phần vì hình chiếu đứng không có trục đối xứng.
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
15
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

- Mô tả hình dạng sau cắt (học sinh tưởng tượng hoặc vẽ phác giấy nháp để hình
dung)

Vẽ hình cắt toàn phần trên cơ sở đã hình dung đúng bề mặt bị cắt (bề mặt tiếp xúc
với mặt phẳng cắt) được chiếu vào mặt phẳng hình chiếu đứng.
+ Sửa nét đứt ở hình chiếu đứng thành nét thấy(nét liền đậm).
+ Kẻ nét gạch gạch bằng nét liền mảnh thể hiện bề mặt cắt.
+ Không cần ghi kí hiệu nét cắt, mũi tên, chữ cái vì hình chiếu bằng có trục đối
xứng (theo quy ước). Mặt phẳng cắt được hiểu là đi qua trục đối xứng.
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
16
0
/
y
/
x
/
z
/
1622
31
14
30
16
23
1 2
2
28
BẢN VẼ ĐÃ HOÀN THÀNH

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
17
31
14
30
16
28
23
1 2
2
68
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
- CÁCH GỌT BÚT CHÌ, CÁCH SỬ DỤNG DỤNG CỤ VẼ
Phần này giáo viên lồng trong bài thực hành và uốn nắn học sinh khi làm bài. Cụ
thể:
- Cách chọn và gọt bút chì đúng quy định giúp các em vẽ được các đường nét đẹp,
đúng tiêu chuẩn.
- Cách sử dụng dụng cụ vẽ: Sử dụng Êke, Com pa, thước để dựng các đường thẳng
vuông góc, các đường thẳng song song
- Cách vẽ các đường nét đảm bảo tiêu chuẩn
Cách gọt bút chì và sử dụng dụng cụ vẽ SGK cũ đã hướng dẫn khá tỉ mỉ, có thể
tham khảo thêm các tài liệu khác để hướng dẫn học sinh.
2-VỀ TRỰC QUAN.
- Để giảng dạy đạt kết quả tốt cần sử dụng triệt để và có hiệu quả kênh hình
SGK. Để phát huy tính cực của học sinh và sử dụng tốt các hình vẽ giáo viên cần
sử dụng tốt các hình vẽ do Bộ giáo dục phát hành và bổ sung thêm các hình vẽ còn
thiếu. Có thể dùng máy chiếu bản trong và máy chiếu Projector để chiếu các hình

vẽ SGK hiệu quả sẽ tốt hơn. Trong nhiều năm qua tôi đã sử dụng chiếu các hình
ảnh SGK bằng máy chiếu bản trong trong tất cả các giờ dạy, củng cố và chiếu
bằng máy chiếu Projector trong các giờ ôn tập đạt kết quả rất tốt. Học sinh hiểu
bài và hứng thú học tập. Để học sinh hiểu bài tốt hơn tôi đã vẽ thêm nhiều hình vẽ
phục vụ cho các bài dạy.
- Hình vẽ trên bảng là một kênh trực quan không thể thiếu. Với các bài thực
hành việc hướng dẫn học sinh cách vẽ nhất thiết giáo viên cần phải vẽ hình trên
bảng theo các bước quy định. Đồng thời khi vẽ hình cần nhấn mạnh cách sử dụng
dụng cụ vẽ kẻ các đường nét, nhất thiết phải dùng dụng cụ vẽ để vẽ và minh hoạ.
- Trong phần vẽ hình chiếu cần bổ sung thêm các mô hình của vật thể để giảng
bài. Có thể làm mô hình bằng gỗ nhẹ, cắt bằng xốp hay dán bằng bìa cắt
tông Cũng có thể cho học sinh tạo ra các mô hình từ bài dạy thực hành vẽ hình
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
18
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
chiếu, hình chiếu trục đo, chấm điểm. Công việc này khiến các em hứng thú học
và hiểu sâu bài.
3-VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP.
Đây là vấn đề trọng tâm nhất và cũng cần trao đổi nhiều nhất. Nhiều quan niệm
đổi mới không giống nhau như: Có trình chiếu mới là đổi mới, vấn đáp nhiều mới
phát huy tính tích cực, đổi mới phải chia nhóm thảo luận trao đổi Qua các kỳ học
tập chuyên môn, tập huấn thay sách và trao đổi với đồng nghiệp tôi thấy:
Đổi mới hiểu đúng nghĩa là đổi mới cách dạy và cách học để phát huy tính tích
cực và sáng tạo của học sinh. Căn cứ vào mục tiêu bài giảng, dưới sự gợi ý, dẫn
dắt của thày học sinh đi tìm kiến thức theo các mục tiêu đề ra. Trong cách dạy và
học tích cực thày đóng vai trò chủ đạo, trò đóng vai trò chủ động. Cũng cần thống
nhất rằng học sinh không chỉ học những kiến thức cụ thể mà cần học cách học
cách tư duy và tư duy sáng tạo. Những kiến thức kỹ thuật cụ thể sau này có thể
không dùng đến nhưng những “tư duy kĩ thuật” bao giờ cũng cần và có ích.

Để gợi mở dẫn dắt được học sinh tìm kiến thức cần có “điểm xuất phát”, đó
là các kiến thức đã học, những kiến thức thực tế và kênh hình và kiến thức
SGK.Từ các điểm xuất phát này giáo viên vấn đáp, gợi mở (tuỳ theo đối tượng) để
học sinh tháo gỡ, tìm hiểu xây dựng nội dung kiến thức.
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
19
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
III. NHỮNG GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
BÀI 2- HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Để học sinh hiểu được khái niệm về phương pháp hình chiếu vuông góc cần sử
dụng hiệu quả hình 2-1 qua việc lựa chọn các câu hỏi vấn đáp, gợi mở:
Hoạt động : Xây dựng nội dung phương pháp góc chiếu thứ nhất:
1-Xem hình vẽ cho biết vật thể đặt trong góc tạo bởi các mặt phẳng nào?



Học sinh nhìn hình vẽ dễ dàng trả lời câu hỏi: Vật thể được đặt trong góc tạo
bởi ba mặt phẳng là mặt phẳng hình chiếu đứng, mặt phẳng hình chiếu bằng và
mặt phẳng hình chiếu cạnh.
2-Xem hình vẽ cho biết các hướng chiếu?
Trên hình vẽ đã ghi rõ các hướng chiếu đó là hướng chiếu từ trước, từ trên và từ
trái. Học sinh dễ dàng trả lời.
3- Tên gọi các hình chiếu A, B, C trên các mặt phẳng hình chiếu?
HS: Hình chiếu đứng, hình chiếu bằng, hình chiếu cạnh
Giáo viên nêu lí do phải xoay các mặt phẳng hình chiếu để các hình biểu diễn ở
trên cùng mặt phẳng biểu diễn (mặt phẳng tờ giấy vẽ) và cách xoay. Sau khi đã
xoay các hình chiếu được biểu diễn như hình 2-2 SGK
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013

20
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
4-Xem hình 2-2 SGK cho biết vị trí các hình chiếu?
( HS: Hình chiếu đứng bên trên, Hình chiếu bằng bên dưới và hình chiếu cạnh bên
trái phía trên và liên quan với nhau bằng các đường dóng.)
5- Em có nhận xét gì về kích thước của vật thể qua các hình chiếu?
HS: - Hình chiếu đứng cho biết chiều dài và chiều cao
- Hình chiếu bằng cho biết kích thước chiều dài và chiều rộng.
- Hình chiếu cạnh cho biết kích thước chiều rộng và chiều dài.
Giáo viên cần lưu ý học sinh cần nhớ vị trí của các hình chiếu và vẽ đúng kích
thước khi biểu diễn vật thể bằng vẽ hình chiếu.

Các bài tập bổ sung

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
21
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
BÀI 5- HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
Cần làm rõ hình chiếu trục đo cũng là một phương pháp biểu diễn vật thể. Ưu
điểm của hình chiếu trục đo là hình biểu diễn có tính lập thể. Chỉ cần một hình
chiếu đã thể hiện ba chiều của vật thể nên HCTĐ rất dễ hình dung nhưng vì có độ
biến dạng nên chỉ dùng bổ trợ cho các hình chiếu.
Bài gồm hai phần dạy khái niệm, phân loại và cách vẽ hình chiếu trục đo. Để
học sinh có thể vẽ tốt bài thực hành trang 36 phần cách vẽ phải được giảng chi tiết
rõ các bước. Sách giáo khoa mới chỉ đưa ra một cách vẽ cần bổ sung cách vẽ “ vẽ
trước một mặt làm cơ sở, rồi vẽ tiếp các mặt còn lại. Cách vẽ này đã được nêu ở
SGK cũ và đã được giảng dạy nhiều năm và có nhiều ưu điểm có thể áp dụng tốt
cho bài thực hành trang 36.
Để vẽ HCTĐ cần căn cứ vào đặc điểm hình dạng của vật thể qua đọc bản vẽ hình

chiếu, phân tích tìm ra cách vẽ thích hợp. SGK mới đưa ra cách vẽ vẽ khối bao
ngoài rồi cắt bỏ từng phần theo bảng sau
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
22
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Để phát huy tích tích cực của học sinh giáo viên cho học sinh đọc trước bảng 5-1,
tự tìm hiểu các bước , thày vấn đáp, phân tích làm rõ các bước vẽ lại trên bảng một
loại hình chiếu trục đo sau đó chỉ định học sinh vẽ loại hình còn lại.
Phân phối chương trình cũ bài chỉ có một tiết nay tăng lên hai tiết nên việc vẽ
trên bảng vẫn đủ thời gian và giúp cho học sinh nắm vững cách vẽ
Cách vẽ: vẽ trước một mặt làm cơ sở giáo viên cần vẽ ra khổ giấy A4 (tôi đã vẽ
và in ra bản trong để chiếu) để phân tích làm rõ các bước. Giáo viên cũng dùng
dụng cụ vẽ minh hoạ cụ thể cho các bước này.
HÌNH CHIẾU HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
TRÌNH TỰ VẼ
HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
Xiên góc cân Vuông góc đều
1-Vẽ mặt trước
/
o
/
z
/
làm cơ
sở
2-Từ các đỉnh của mặt cơ
sở, vẽ các đường song song
với trục o
/

y
/
và theo HSBD,
đặt các đoạn thẳng lên các
đường song song đó
3- Nối các điểm đã được
xác định, vẽ các đường
khác và hoàn thành hình
chiếu trục đo bằng nét
mảnh.
4-Sửa chữa, tẩy các đường
nét phụ và tô đậm hình
chiếu trục đo
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
23
z
/
y
/
x
/
x
/
z
/
z
/
y
/

y
/
x
/
x
/
y
/
z
/
z
/
z
/
y
/
y
/
x
/
x
/
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
Phần bài tập của bài khá đơn giản và không mấy hứng thú với học sinh theo tôi
giáo viên có thể đưa ra các bài tập vẽ sinh động hơn hoặc vẽ hình chiếu trục đo
của bài 7 hoặc các bài thực hành trang 36 làm cơ sở cho học sinh vẽ sau này.

BÀI 4: MẶT CẮT, HÌNH CẮT
Qua bài giảng HS cần hiểu rõ khái niệm và tác dụng của mặt cắt, hình cắt trong
bản vẽ kỹ thuật và biết biểu diễn mặt cắt, hình cắt. Biết vẽ hình cắt trong bài thực

hành biểu diễn vật thể ở bài 6.
Cơ sở để xây dựng kiến thức là các tranh vẽ SGK các hình từ hình 4-1 đến 4-10,
hình vẽ phần bổ sung kiến thức 4-11 đến 4-13. Nếu có điều kiện dạy ở phòng
chiếu thì dùng các hình ảnh động để xây dựng và làm bài tập.
Các hình vẽ này không có trong các tranh đã được Bộ phát hành ở mỗi trường, vì
vậy GV cần tự xây dựng lấy tranh vẽ hoặc in và trình chiếu bằng máy chiếu bản
trong
- Để xây dựng khái niệm mặt cắt, hình cắt cần sử dụng hình 4-1 SGK, vấn đáp để
xây dựng khái niệm với hệ thống câu hỏi sau:
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
24
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
1- Vị trí của mặt phẳng cắt so với mặt phẳng hình chiếu?
HS: Mặt phẳng cắt song song với mặt phẳng hình chiếu
2-Vật thể được cắt như thế nào?
HS: Cắt thành 2 phần
3-Hình chiếu trên mặt phẳng hình chiếu biểu diễn nửa phí trước hay phía sau của
vật thể?
HS: Nửa sau mặt phẳng cắt.
3- Hình chiếu của nửa vật thể phía sau mặt phẳng cắt được gọi là hình cắt. Vậy
hình cắt là gì?
HS: Hình cắt là hình biểu diễn vật thể phía sau mặt phẳng cắt
4- Nếu biểu diễn các đường bao của vật thể nằm trên mặt phẳng cắt ta được mặt
cắt. Vậy mặt cắt là gì?
HS: Mặt cắt là hình biểu diễn của đường bao của vật thể nằm trên mặt phẳng cắt
5-Vậy mặt cắt và hình cắt có gì khác nhau?
HS: Mặt cắt chỉ biểu diễn phần vật thể bị cắt còn hình cắt biểu diễn cả phần bị cắt
và cả phần phía sau mặt phẳng cắt.
- Để xây dựng khái niệm phân loại mặt cắt hình cắt cần các tranh vẽ 4-2, 4-3,4-4

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ
Năm học 2012 - 2013
25
Hình 4-2 SGK
Hình 4-4 SGK
Hình 4-3 SGK