Dạy học theo dự án và vận dụng trong đào tạo giáo viên trung học cơ sở môn công nghệ

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG
I H C SƯ PH M HÀ N I
_______ ________
NGUY N TH DI U TH O

D Y H C THEO D ÁN VÀ V N D NG
TRONG ÀO T O GIÁO VIÊN TRUNG H C CƠ S
MÔN CÔNG NGH

Chuyên ngành: Lý lu n và phương pháp d y h c b môn K thu t cơng nghi p
Mã s : 62.14.10.08

TĨM T T LU N ÁN TI N SĨ GIÁO D C H C

HÀ N I - 2009


CƠNG TRÌNH Ư C HỒN THÀNH T I B MƠN
PHƯƠNG PHÁP GI NG D Y KHOA SƯ PH M K THU T
TRƯ NG
I H C SƯ PH M HÀ N I

NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
1. PGS.TS. Nguy n Văn Khôi
2. TS. Nguy n Văn Cư ng

PH N BI N 1: PGS.TS TR N KHÁNH

PH N BI N 2: PGS.TS NGUY N

C

C TRÍ

PH N BI N 3: PGS.TS T TRI PHƯƠNG

Lu n án s ư c b o v trư c h i ng ch m lu n án c p Nhà nư c h p
t i trư ng i h c Sư ph m Hà N i.
Vào h i 8 gi , ngày 11 tháng 4 năm 2009

CĨ TH TÌM HI U LU N ÁN T I THƯ VI N QU C GIA VÀ THƯ
VI N TRƯ NG
I H C SƯ PH M HÀ N I


CÁC CƠNG TRÌNH C A TÁC GI

à CƠNG B

[1] Nguy n Văn Cư ng, Nguy n Th Di u Th o (2004), “D y h c theo
d án - m t phương pháp có ch c năng kép trong ào t o giáo viên”, T p
chí Giáo d c, (80), tr.15.
[2] Nguy n Th Di u Th o (2004), “D y h c d án và ào t o giáo viên
Kinh t gia ình”, T p chí GD, (88), tr. 22.
[3] Nguy n Th Di u Th o (2004), Món ăn Vi t Nam, giáo trình C SP,
NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[4] Nguy n Th Di u Th o (2005), Món ăn các nư c t p 1, giáo trình
C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[5] Nguy n Th Di u Th o (2005), Món ăn các nư c t p 2, giáo trình
C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.

[6] Nguy n Văn Cư ng, Nguy n Th Di u Th o (2005), “Khái ni m
phương pháp d y h c và các bình di n c a nó”, T p chí GD, (121), tr.20.
[7] Nguy n Th Di u Th o (2005): “Hư ng nghi p trong môn công
ngh ”, K y u H i th o KH Khoa SPKT i h c SP Hà N i, tr. 175.
[8] Nguy n Văn Khôi, Nguy n Th Di u Th o, (2006), “Th c tr ng ào
t o giáo viên KTG cho trư ng THCS”, T p chí GD, (129), tr.42.
[9] Nguy n Văn Khơi, Nguy n Th Di u Th o (2006), “V n d ng d y
h c theo d án trong môn PPDH KTG “, T p chí GD, (142), tr.42.
[10] Nguy n Th Di u Th o (2006), “ ng d ng công ngh thông tin
trong i m i PPDH ngành KTG “, T p chí GD, (149), tr.17.
[11] Nguy n Th Di u Th o (2007), Lý lu n d y h c mơn KTG , giáo
trình C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[12] Nguy n Th Di u Th o (2007), Phương pháp d y h c mơn KTG ,
giáo trình C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[13] Nguy n Th Di u Th o (2007), Văn hóa m th c Vi t Nam, giáo
trình C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[14] Nguy n Th Di u Th o (2007), Hoa trang trí, giáo trình C SP,
NXB i h c sư ph m, Hà N i.
[15] Nguy n Th Di u Th o (2007), T ch c cu c s ng gia ình, giáo
trình C SP, NXB i h c sư ph m, Hà N i.


1

M

U

1. LÝ DO CH N
TÀI

1.1 Xu t phát t yêu c u c a s phát tri n kinh t -xã h i
S phát tr n kinh t xã h i trong b i c nh tồn c u hố òi h i giáo
d c và ào t o c n áp ng t t hơn n a yêu c u c a th trư ng lao ng
v ch t lư ng c a i ngũ nhân l c. Trong ào t o giáo viên (GV), tăng
cư ng s liên h gi a ào t o trong nhà tru ng v i th c ti n s n xu t,
th c ti n xã h i và th c ti n giáo d c là con ư ng quan tr ng
nh m
làm cho s n ph m ào t o áp ng yêu c u s d ng nhân l c.
1.2 Xu t phát t quan i m ch
o v giáo d c và xu hư ng i m i
phương pháp d y h c
i h i i bi u toàn qu c l n IX ng C ng s n Vi t Nam ã kh ng
nh quan i m nh hư ng cho vi c phát tri n giáo d c: “Phát huy tính
c l p suy nghĩ và sáng t o c a h c sinh, sinh viên,
nâng cao năng
l c t h c, t hoàn thi n h c v n và tay ngh ”. T nh ng ư ng l i và
quan i m ch
o chung c a nhà nư c v phát tri n giáo d c, có th xác
nh phương hư ng quan tr ng trong vi c c i cách ào t o GV, ó là vi c
phát huy tính tích c c, t l c và sáng t o, th c hi n vi c ào t o k t h p
v i nghiên c u.
1.3 Xu t phát t yêu c u i m i ào t o giáo viên Kinh t gia ình
Giáo viên Kinh t gia ình (KTG ) có nhi m v d y mơn Cơng ngh
ph n Kinh t gia ình trư ng ph thơng trung h c. Chương trình ào
t o GV KTG
ư c xây d ng theo nh ng nh hư ng m i v c i cách,
do ó vi c c i ti n phương th c ào t o là m t yêu c u khách quan c a
vi c th c hi n chương trình ào t o m i. Chương trình có s k t h p gi a
ào t o lý thuy t và th c hành, tuy nhiên trong th c ti n ào t o chưa chú
ý y

n vi c rèn luy n kh năng gi i quy t các nhi m v t ng h p
cũng như phát huy tính sáng t o và ít có i u ki n chú ý n nh ng n i
dung mang tính c p nh t.


2

1.4 Xu t phát t nh ng ưu i m c a d y h c theo d án
D y h c theo d án (DHTDA) là m t hình th c d y h c có ưu i m
c bi t trong vi c góp ph n g n lý thuy t v i th c hành, tư duy và hành
ng, nhà trư ng và xã h i, phát huy năng l c làm vi c t l c, sáng t o,
gi i quy t các v n
ph c h p, tinh th n trách nhi m và kh năng c ng
tác làm vi c c a ngư i h c. Tuy nhiên cho n nay, Vi t Nam lý lu n
v DHTDA v n chưa ư c chú ý trong lý lu n d y h c nói chung và
trong ào t o giáo viên KTG nói riêng.
tài nghiên c u này nh m góp
ph n xây d ng nh ng cơ s lý lu n bư c u cho vi c ng d ng DHTDA
trong ào t o giáo viên KTG , góp ph n nâng cao ch t lư ng ào t o.
2. M C ÍCH NGHIÊN C U
xu t các phương án v n d ng, các d ng và ti n trình DHTDA
trong ào t o GV KTG nh m góp ph n nâng cao ch t lư ng ào t o.
3. KHÁCH TH ,
I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
3.1. Khách th nghiên c u
Quá trình ào t o GV KTG trình
cao ng sư ph m (C SP) t i các
trư ng i h c và cao ng.
3.2. i tư ng nghiên c u
Lý thuy t chung v DHTDA và nh ng nh hư ng v lý lu n d y h c cho

vi c v n d ng, tr ng tâm là nh ng phương án v n d ng, d ng và ti n trình
DHTDA trong ào t o GV KTG trình cao ng sư ph m.
3.3. Ph m vi nghiên c u
Ph n nghiên c u v n d ng DHTDA ư c gi i h n trong ào t o GV
THCS môn Công ngh ph n KTG , trình
C SP. Th c nghi m ư c ti n
hành t i trư ng i h c Sài Gịn và m t s trư ng có ào t o ngành KTG h
Cao ng.
4. GI THUY T KHOA H C
N u xây d ng ư c nh ng phương án v n d ng, d ng và ti n trình
DHTDA mang tính c thù trong ào t o GV KTG , d a trên lý thuy t
chung v DHTDA và phù h p c i m riêng c a vi c ào t o GV KTG thì


3

vi c v n d ng DHTDA s góp ph n tăng cư ng tính tích c c h c t p, qua ó
góp ph n nâng cao ch t lư ng ào t o GV KTG .
5. NHI M V NGHIÊN C U
• Xác nh cơ s lý lu n và th c ti n c a vi c v n d ng DHTDA
trong ào t o GV KTG .
•
xu t các phương án v n d ng, d ng và qui trình DHTDA trong
ào t o GV KTG .
• Ki m nghi m, ánh giá nh ng xu t trên.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
Trong quá trình nghiên c u
tài, nhi u phương pháp nghiên c u
khác nhau ư c s d ng: phương pháp nghiên c u lý thuy t; các phương
pháp nghiên c u th c ti n trong ó có phương pháp chuyên gia; th c

nghi m sư ph m; phương pháp th ng kê.
7. ÓNG GÓP M I C A LU N ÁN
- Phát tri n ư c nh ng lu n i m v DHTDA làm cơ s cho vi c
v n d ng trong ào t o GV KTG cũng như trong d y h c nói chung,
bao g m khái ni m, c i m, phân lo i và ti n trình DHTDA.
xu t các phương án v n d ng, xác nh ư c các d ng d án c
thù và xây d ng ti n trình DHTDA trong ào t o GV KTG . Nh ng
xu t này có th áp d ng trong ào t o GV môn công ngh .
8. C U TRÚC C A LU N ÁN
N i dung chính c a lu n án g m ba chương (144 trang), có 27 hình,
sơ ,
th và 9 b ng. Ph n ph l c có 39 trang. S tài li u tham kh o là
98.


4

CHƯƠNG I
CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N C A
D Y H C THEO D ÁN TRONG ÀO T O GIÁO VIÊN
KINH T GIA ÌNH
1.1 KHÁI QUÁT V L CH S NGHIÊN C U V N
* S phát tri n c a d y h c theo d án trên bình di n qu c t
Cu i th k 19, u th k 20, các nhà sư ph m M ã xây d ng cơ
s lý lu n cho phương pháp d án và coi ó là phương pháp d y h c
(PPDH) quan tr ng
th c hi n quan i m d y h c l y h c sinh làm
trung tâm. Nh ng quan i m tri t h c giáo d c và và lý thuy t nh n th c
c a J. Dewey óng vai trò quan tr ng trong vi c xây d ng cơ s lý thuy t
cho phương pháp d án th i kỳ này. Trong các nư c thu c h th ng xã

h i ch nghĩa trư c ây, nhìn chung khái ni m DHTDA khơng ư c s
d ng trong ph m trù PPDH, tuy nhiên có th tìm th y nh ng tư tư ng
tương t như trong các mơ hình trư ng h c lao
ng c a Blonxki,
Makarenko.
Ngày nay DHTDA ư c quan tâm nghiên c u và ng d ng r ng rãi
trên th gi i, ư c ng d ng trong m i c p h c, cũng như trong h u h t các
mơn h c hay ngành h c. ã có r t nhi u cơng trình nghiên c u lý lu n v
DHTDA, tuy nhiên n nay v n còn t n t i nhi u quan ni m khác nhau.
Trong ào t o GV KTG , DHTDA cũng ư c s d ng ph bi n nhưng
chưa có nh ng cơng trình nghiên c u lý lu n chun kh o v v n này.
* S phát tri n c a d y h c theo d án Vi t Nam
Vi t Nam trong lĩnh v c lý lu n, DHTDA cũng m i ư c bư c
u quan tâm nghiên c u t nh ng năm g n ây. Năm 1997, tác gi
Nguy n Văn Cư ng th c hi n bài vi t mang tính chuyên kh o bư c u
v DHTDA. M t s năm g n ây, v i s tăng cư ng h p tác qu c t ,
DHTDA cũng ư c gi i thi u và v n d ng trong giáo d c ph thông và
ào t o i h c. Các chương trình b i dư ng giáo viên v ng d ng công
ngh thông tin c a m t s t p ồn máy tính như Intel, Microsoft ho c do


5

Unesco t ch c óng vai trị áng k trong vi c truy n bá vi c s d ng
phương pháp d án Vi t Nam.
Trong ào t o GV KTG
Vi t Nam, DHTDA cũng chưa ư c chú
ý.
nh hư ng cho vi c v n d ng, c n có s phân tích, ánh giá các
quan i m lý thuy t

xác nh nh ng ki n th c lý thuy t cơ b n v
DHTDA, trên cơ s ó, c n xác nh nh ng phương hư ng v n d ng
thông qua vi c xác nh nh ng phương án v n d ng, các d ng và ti n
trình DHTDA trong ào t o GV KTG .
1.2. CƠ S LÝ LU N C A D Y H C THEO D ÁN TRONG ÀO
T O GIÁO VIÊN KINH T GIA ÌNH
* Khái ni m d án
Khái ni m d án ngày nay ư c s d ng ph bi n trong s n xu t,
doanh nghi p, trong nghiên c u khoa h c cũng như trong qu n lý xã h i.
Có th hi u d án là m t d
nh, m t k ho ch c n ư c th c hi n trong
i u ki n th i gian, phương ti n tài chính, nhân l c, v t l c xác nh c n
t ư c m c ích ã
ra. D án ư c th c hi n trong nh ng i u ki n
mang tính duy nh t, có tính ph c h p, t ng th , ư c th c hi n trong
hình th c t ch c d án chuyên bi t.
Có nhi u cách phân chia và mơ t các bư c c a quy trình th c hi n
d án. Cách phân chia ph bi n bao g m 4 giai o n cơ b n:
- Xác nh d án (giai o n chu n b / giai o n kh thi)
- L p k ho ch d án (l p k ho ch và thi t k d án)
- Th c hi n d án (th c hi n và ki m tra)
- K t thúc d án ( ánh giá)
Ý tư ng c a d án trong lĩnh v c kinh t – xã h i ã ư c ưa vào lĩnh
v c d y h c v i tư cách m t PPDH hay hình th c d y h c (HTDH). Vi c xây
d ng lý thuy t DHTDA d a trên s k t h p gi a ki n th c chung v d án và
các cơ s khoa h c giáo d c. Tuy nhiên không th áp d ng m t cách cơ h c
nh ng tri th c c a qu n tr d án vào DHTDA, vì DHTDA trư c h t là m t
HTDH, không ph i m t d án trong lĩnh v c kinh t xã h i.

6

* Khái ni m d y h c theo d án
Trong các tài li u v DHTDA hi n nay, có r t nhi u quan ni m và
nh nghĩa khác nhau v DHTDA cũng như nhi u thu t ng khác nhau
ư c s d ng, có th k m t s quan i m v DHTDA c a các tác gi
W.H. Kilpatrick (M ), K. Frey (CHLB
c), Apel-Knoll (CHLB
c)…. Trong lu n án, tác gi quan ni m khái ni m DHTDA không theo
nghĩa quá r ng như m t quan i m hay nguyên t c d y h c, và cũng
không quá h p như m t phương pháp riêng c a d y h c th c hành. Sau
ây ưa ra m t nh nghĩa v DHTDA ư c xây d ng trong lu n án:
D y h c theo d án là m t hình th c t ch c d y h c, trong ó ngư i
h c dư i s ch
o c a GV th c hi n m t nhi m v h c t p ph c h p
mang tính th c ti n v i hình th c làm vi c nhóm là ch y u. Nhi m v
này ư c th c hi n v i tính t l c cao trong tồn b q trình h c t p,
t o ra nh ng s n ph m có th trình bày, gi i thi u.
Nhi m v h c t p c n ư c gi i quy t trong DHTDA ư c g i là d
án h c t p, ó là k t qu c a vi c thi t k nhi m v c a ngư i h c theo
phương pháp DHTDA, g i t t là các d án (DA).
* Phân lo i d y h c theo d án
DHTDA có th ư c phân lo i thành các d ng theo nhi u d u hi u
khác nhau. Phân lo i theo qu th i gian g m d án nh , d án trung bình,
d án l n; theo tính ch t c a n i dung d án g m d án tìm hi u, d án
nghiên c u, d án th c hành, d án h n hơp; theo m c
liên môn g m
d án trong m t môn h c hay h c ph n và d án liên môn.
Các cách phân lo i DHTDA trên ây u có th áp d ng trong ào
t o GV KTG . Trong ó d án th c hành và d án h n h p c bi t phù

h p trong ào t o GV KTG .
* c i m c a d y h c theo d án
Vi c xác nh các c i m DHTDA d a trên nh ng tiêu chí cơ b n sau:
- Là nh ng c i m cơ b n, ph n ánh b n ch t c a DHTDA;
- Phù h p v i nh ng quan i m v c i ti n PPDH;
- Phù h p v i c i m c a khái ni m d án;


7

- H th ng các c i m c n nh hư ng cho vi c v n d ng.
Sau ây là h th ng 7 c i m cơ b n c a DHTDA ã ư c xây
d ng theo các tiêu chí trên và trên cơ s phân tích các danh m c c i m
hi n có trong các tài li u v DHTDA. Các c i m c a DHTDA khơng
hồn tồn tách bi t nhau mà có m i quan h v i nhau.
1.
nh hư ng th c ti n
2.
nh hư ng h ng thú ngư i h c
3. Mang tính ph c h p, liên mơn
4.
nh hư ng hành ng
5. Tính t l c c a ngư i h c
6. C ng tác làm vi c
7.
nh hư ng s n ph m
* Ti n trình d y h c theo d án
Vi c mơ t ti n trình DHTDA là mơ t ti n trình d y h c. Cách ti p
c n cơ b n khi xây d ng ti n trình DHTDA trong lu n án trư c tiên d a
trên c u trúc ti n trình ph bi n c a m t d án nói chung.

ng th i ti n
trình DHTDA là m t ti n trình d y h c nên c n d a trên nh ng cơ s c a
lý lu n d y h c, trong ó th hi n c u trúc các bư c d y h c, các ho t
ng c a GV và SV.
Giai o n 1. L a ch n các ch
, xác nh m c tiêu d án
- GV xu t ý tư ng chung, xác nh ch
.
- GV chia nhóm và giao nhi m v cho SV.
- SV hình thành ý tư ng c th và xác nh m c tiêu d án.
Giai o n 2. Xây d ng k ho ch th c hi n d án
- SV xác nh các các công vi c, i u ki n th c hi n.
- SV xây d ng k ho ch th i gian, chu n b ngu n l c.
- SV phân cơng nhi m v trong nhóm
- GV xem xét tính kh thi c a d án.
Giai o n 3. Th c hi n d án
- SV quy t nh phương án h p lý.
- SV th c hi n nhi m v và hoàn thành s n ph m d án.


8

Trong t t c các giai o n, GV óng vai trị giám sát và giúp , chú
ý n tính kh thi và tính hi u qu c a các phương án xu t.
Giai o n 4. ánh giá
- SV trình bày k t qu .
- SV t ánh giá d án k t h p ánh giá c a khách hàng.
- GV ánh giá k t qu .
Trên ây là mơ t m t ti n trình chung c a DHTDA có th áp d ng
trong lĩnh v c ào t o GV KTG cũng như các lĩnh v c d y h c khác.

Ti n trình này mang tính nh hư ng chung. Trên cơ s ó, có th xây
d ng ti n trình DHTDA cho các d ng khác nhau c a DHTDA cũng như
cho các d án c th trong ó c n chú ý n các c thù riêng c a t ng
d ng và t ng n i dung môn h c.
* Ưu i m, gi i h n và ph m vi ng d ng c a DHTDA
Ưu i m
- G n lý thuy t-th c hành, tư duy-hành ng, nhà trư ng và xã h i.
- Kích thích ng cơ, h ng thú h c t p c a ngư i h c.
- Phát huy tính t l c, tính trách nhi m.
- Phát tri n kh năng sáng t o.
- Rèn luy n năng l c gi i quy t nh ng v n ph c h p.
- Rèn luy n tính b n b , kiên nh n.
- Rèn luy n năng l c c ng tác làm vi c.
- Phát tri n năng l c ánh giá.
Gi i h n và i u ki n áp d ng
- DHTDA không phù h p trong vi c truy n th tri th c lý thuy t mang
tính tr u tư ng, h th ng cũng như không phù h p trong rèn luy n h
th ng k năng riêng l .
- DHTDA òi h i nhi u th i gian.
- DHTDA òi h i phương ti n v t ch t và tài chính phù h p.
Ph m vi ng d ng
- Áp d ng DHTDA cho nh ng nhi m v d y h c th c hành nh m gi i
quy t các nhi m v th c hành ph c h p.


9

- Áp d ng DHTDA cho nh ng ch
chuyên môn ph c h p, mang
tính liên mơn, g n v i th c ti n.

Có th k t lu n r ng DHTDA là m t HTDH quan tr ng
góp ph n
g n lý thuy t v i th c hành, tư duy và hành ng, nhà trư ng và xã h i,
phát tri n năng l c làm vi c t l c, năng l c sáng t o, năng l c gi i quy t
các v n
ph c h p, tinh th n trách nhi m và kh năng c ng tác làm vi c
c a ngư i h c. DHTDA là HTDH có th góp ph n kh c ph c nh ng như c
i m c a các PPDH và HTDH truy n th ng như thuy t trình, luy n t p,
nhưng nó khơng th thay th mà là s b sung c n thi t.
* T ch c và qu n lý d y h c theo d án
Ch c năng t ch c, qu n lý c a GV th hi n qua các công vi c t
ch c, phân công, giao nhi m v , giám sát, ki m tra, i u ch nh trong su t
ti n trình. Giám sát trong DHTDA bao g m vi c theo dõi, ra các quy t
nh k p th i trong t ng giai o n. GV cịn có nh ng tác ng trong vi c
huy ng ngu n l c trong và ngoài nhà trư ng, h tr HS trong vi c th c
hi n nhi m v , i u ph i các m i quan h gi a SV và các l c lư ng khác
nh m t t i t ng m c tiêu c th ã t ra.
1.3 CƠ S TH C TI N C A D Y H C THEO D ÁN TRONG ÀO
T O GIÁO VIÊN KINH T GIA ÌNH
* Th c tr ng ào t o giáo viên Kinh t gia ình dư i góc
v n d ng
d y h c theo d án
Vi c nghiên c u th c tr ng ào t o GV KTG t p trung vào ba tr ng
tâm sau ây: tìm hi u tình hình chung v ào t o GV KTG
các trư ng
C SP; kh o sát th c tr ng i m i PPDH và v n d ng DHTDA trong ào
t o GV KTG ; phân tích th c ti n vi c th c hi n các HTDH g n gũi v i
DHTDA như bài t p l n, ti u lu n, khoá lu n trong ào t o GV KTG .
Tìm hi u tình hình chung v ào t o và kh o sát th c tr ng ư c tác
gi ti n hành thông qua phương pháp (PP) i u tra vào tháng 11/2003 t i

TpHCM, tháng 6/2004 t i à L t và tháng 4/2006 t i Hà N i, TpHCM.
i tư ng là GV và cán b qu n lý chuyên trách KTG
các trư ng


10

C SP. K t qu cho th y r ng hi n nay trong ào t o GV KTG , các PP
và HTDH ư c s d ng ph bi n là nh ng PP truy n th ng quen thu c
c a mơn h c, ó là nh ng PP và HTDH mà GV ã ư c trang b trong
quá trình ào t o GV. DHTDA cũng như các PP và HTDH m i khác nhìn
chung chưa ư c s d ng nhi u, do chưa ư c ào t o và b i dư ng.
ánh giá ch t lư ng hình th c bài t p l n, ti u lu n, khóa lu n
theo quan i m DHTDA, tác gi ã phân tích th c ti n vi c th c hi n 21
khoá lu n và 19 ti u lu n c a SV KTG c a trư ng H Sài Gòn trong 3
năm g n ây. T k t qu kh o sát phân tích các tài trên cơ s
i chi u
v i các c i m c a DHTDA, có th k t lu n r ng: các hình th c bài t p
l n, ti u lu n, khoá lu n là nh ng hình th c ào t o g n gũi v i DHTDA
nhưng ó khơng ph i là DHTDA. Khố lu n th hi n nhi u c i m c a
DHTDA, nhưng ây là m t hình th c thi t t nghi p. Các bài t p l n, ti u
lu n hi n nay ch y u gi i h n trong ph m vi nghiên c u lý thuy t và do
cá nhân th c hi n. Trong vi c th c hi n các bài t p l n, ti u lu n ch m t
s
c i m c a DHTDA ư c th hi n nhưng m c
th p.
* Phân tích chương trình ào t o giáo viên Kinh t gia ình
i chi u v i m c tiêu ào t o GV KTG , có th th y DHTDA r t
phù h p v i m c tiêu ào t o, góp ph n phát tri n năng l c, giúp ngư i
h c phát tri n tư duy b c cao, hình thành kinh nghi m th c ti n, h ng thú

sáng t o và năng l c giao ti p ng x trong c ng ng. ây là nh ng
m c tiêu mà nh ng PPDH truy n th ng khác có nhi u h n ch .
Trong lu n án này vi c nghiên c u ng d ng DHTDA t p trung vào
các n i dung ào t o chuyên ngành và PPDH KTG . Các h c ph n
chuyên ngành và PPDH KTG trong chương trình ào t o g m các kh i
ki n th c v ch bi n món ăn; trang ph c và c t may; nhà và trang trí
n i th t; hoa trang trí, thêu, an; qu n tr gia ình; lý lu n d y h c KTG
và phương pháp d y h c KTG . N i dung ào t o bao g m lý thuy t và
th c hành, g n v i th c ti n, phù h p v i vi c v n d ng DHTDA.
DHTDA góp ph n rèn luy n năng l c gi i quy t các v n ph c h p liên
quan n các lĩnh v c n i dung nêu trên.


11

CHƯƠNG 2
D Y H C THEO D ÁN TRONG ÀO T O GIÁO VIÊN
KINH T GIA ÌNH
2.1 CÁC PHƯƠNG ÁN VÀ NGUYÊN T C V N D NG D Y H C
THEO D ÁN
* Phương án v n d ng d y h c theo d án trong ào t o giáo viên
Kinh t gia ình
Trên cơ s phân tích chương trình và n i dung ào t o, lu n án này ã xác
nh ba phương án v n d ng DHTDA trong ào t o GV KTG sau ây:
- V n d ng DHTDA trong các h c ph n th c hành.
- V n d ng DHTDA trong vi c c i ti n bài t p l n, ti u lu n và các
h c ph n lý thuy t.
- V n d ng DHTDA như m t h c ph n c l p.
* Nguyên t c v n d ng d y h c theo d án
vi c v n d ng DHTDA trong ào t o GV KTG có hi u qu ,

c n chú ý các nguyên t c v n d ng sau:
• K t h p gi a lý thuy t và th c hành.
•
nh hư ng vào h ng thú c a sinh viên.
• Xác nh m c tiêu d y h c rõ ràng.
• L p k ho ch c th và ch t ch .
• Ph i h p ho t ng gi a GV và HS.
• G n ch
d án v i các v n th c ti n.
2.2. CÁC D NG VÀ TI N TRÌNH D Y H C THEO D ÁN TRONG
ÀO T O GIÁO VIÊN KINH T GIA ÌNH
* Các d ng d y h c theo d án trong ào t o giáo viên Kinh t gia ình
Vi c xây d ng các d ng d y h c theo d án (các d ng d án) trong
ào t o GV KTG d a trên vi c phân lo i DHTDA nói chung và căn c
vào c i m riêng c a n i dung ào t o GV KTG .
D án th c hành: là nh ng DA h c t p, trong ó SV c n th c hi n m t
nhi m v th c hành mang tính ph c h p v i tr ng tâm là hoàn thành m t


12

s n ph m v t ch t thu c các lĩnh v c KTG , trên cơ s v n d ng ki n
th c, k năng ã có.
D án h n h p: là nh ng DA h c t p trong ó SV th c hi n m t nhi m
v mang n i dung k t h p nhi u ho t ng khác nhau như tìm hi u th c
ti n, nghiên c u lý thuy t, th c hi n các ho t ng th c hành trong các
lĩnh v c chuyên môn cũng như lý lu n d y h c KTG , th c hi n các ho t
ng th c ti n xã h i. N i dung c a d án có th liên quan n nhi u lĩnh
v c chun mơn khác nhau.
* Ti n trình d y h c theo d án trong ào t o giáo viên Kinh t gia ình

Trên cơ s ti n trình chung, trong lu n án này ã xây d ng ti n trình
d y h c c a hai d ng d án ph bi n c a DHTDA trong ào t o GV
KTG là d án th c hành và d án h n h p.
Ti n trình d y h c d án th c hành
Giai o n 1. Xác nh ch
và m c tiêu c a d án
- GV
xu t ý tư ng chung, xác nh ch
có tính t ng h p, phù
h p v i m c tiêu d y h c, trình , kh năng SV, i u ki n cơ s v t ch t
c a trư ng cũng như th i lư ng cho phép.
- GV chia nhóm và giao nhi m v cho SV.
- SV hình thành ý tư ng d án, c th hóa ch
và xác nh m c
tiêu d án: SV có th
xu t các ý tư ng nh m c th hoá ch
theo
h ng thú, ch
ng trong vi c ch n l a nhóm làm vi c.
- SV xác nh n i dung và s n ph m th c hành.
Giai o n 2. Xây d ng k ho ch th c hi n
- SV xác nh các công vi c.
- SV xây d ng k ho ch th i gian và d trù chi phí, chú ý xây d ng
ti n trình th c hi n cơng vi c c th , d ki n th i gian, l p danh m c
nguyên v t li u, d trù kinh phí, xu t phương pháp ti n hành.
- SV t ch c và phân công công vi c trong nhóm: có th xây d ng
các n i dung theo mô un nh m thu n ti n cho vi c phân công. Khi ti n
hành, SV t ch c các nhóm nh và giao nhi m v c th cho nhóm nh
ho c t ng cá nhân.

13

- GV ki m tra k ho ch d án và i u ki n th c hành các nhóm:
cơng vi c này c n ti n hành trong su t quá trình SV xây d ng k ho ch
th c hi n nh m có s h tr k p th i. C n chú ý k ho ch chu n b
nguyên v t li u, i u ki n th c hi n và kinh phí th c hành.
Giai o n 3. Th c hi n d án
SV c n t l c gi i quy t nhi m v th c hành t ng h p. ây không
ph i là nh ng bài t p th c hành làm theo m u mà c n có s k t h p các
ki n th c lý thuy t và k năng th c hành ã ư c trang b trư c ó, k t
h p v i s h p tác làm vi c có m t s n ph m mang tính t ng h p, tính
sáng t o. Giai o n này g m các bư c sau:
- Quy t nh phương án th c hành, ch n v trí, a i m t ch c.
- Chu n b nguyên li u và thi t b .
- T ch c gia công, ch bi n.
- T ng h p chi phí, tính giá thành s n ph m.
Trong su t giai o n này, GV óng vai trò là ngư i giám sát và h
tr công vi c cho SV: t o i u ki n
SV có i u ki n làm vi c t i
phịng th c hành, g i ý, góp ý ki n, hư ng d n b sung thêm các k năng
c n thi t cho SV nh m t o ra s n ph m v t ch t t yêu c u.
Giai o n 4. Báo cáo k t qu và ánh giá d án
- SV báo cáo k t qu , quá trình th c hi n và trình bày s n ph m th c
hành, bài báo cáo, các b ng tính tốn, b ng thi t k ... Nh ng s n ph m
c a d án có th ư c trình bày gi a các nhóm SV, gi i thi u trong nhà
trư ng, ngồi xã h i. Tùy vào tính ch t c a lo i s n ph m d án, bư c
trình bày s n ph m th c hành có th ư c ti n hành trong giai o n th c
hi n d án hay trong giai o n này.
- SV t ánh giá quá trình th c hi n k t h p ánh giá c a khách

hàng: bư c này có th ư c th c hi n sau ph n báo cáo c a các nhóm,
ho c ng th i th hi n trong n i dung báo cáo quá trình th c hi n.
- GV nh n xét và ánh giá quá trình th c hi n, s n ph m và bài báo
cáo, chú ý bi u hi n v tính t l c và tính c ng tác làm vi c.


14

Ch
th c hành

K ho ch
th c hành

Chưa

t

Chưa

t

t

t
S n ph m
v t ch t


15

Ti n trình d y h c d án h n h p
Giai o n 1. Xác nh ch
và m c tiêu c a d án
- GV
xu t ý tư ng ch
, chia nhóm và giao nhi m v . SV t
ch n nhóm và phân cơng nhi m v d a trên các ch
GV xu t.
- SV c th hóa ý tư ng và xác nh m c tiêu d án: SV ch n và có
th t
xu t các ch
c th theo các ý tư ng chung, phù h p v i
h ng thú và nguy n v ng c a nhóm.
- B sung ki n th c có liên quan: GV hư ng d n
SV t l c lĩnh
h i các ki n th c và k năng c n thi t có liên quan n ch
d án như
các k năng thu th p d li u, làm i u tra, vi t bài báo... GV cũng c n
chú ý trang b các k năng sư ph m, ng x và giao ti p cho SV.
Giai o n 2. Xây d ng k ho ch th c hi n d án
- SV xác nh các công vi c: SV li t kê các ho t ng và n i dung
công vi c c th trong d án. Các n i dung này có th ư c xây d ng
theo mô un nh m thu n ti n cho vi c phân cơng cơng vi c trong nhóm,
chú ý hi u qu v m t xã h i.
- SV xây d ng k ho ch, chu n b ngu n l c, th i gian và chi phí c n
cho d án, xây d ng ti n trình th c hi n n i dung, công vi c c a d án, t
ch c thành các nhóm nh và giao nhi m v c th cho t ng nhóm ho c
cá nhân. GV c n giúp , g i ý cho SV trong giai o n này, c bi t v i
các i tư ng SV chưa ư c làm quen v i DHTDA.

- GV ki m tra k ho ch và i u ki n th c hi n d án các nhóm,
theo dõi và h tr cho SV, chú ý n tính kh thi c a d án.
Giai o n 3. Th c hi n d án
Trong giai o n này HS th c hi n các ho t ng trí tu k t h p v i
ho t ng th c ti n. Nh ng ho t ng này xen k và tác ng qua l i l n
nhau, trong ó các ki n th c lý thuy t, các phương án gi i quy t v n
ư c th nghi m qua th c ti n. Các nhi m v ph i k t h p nhi u lo i
ho t ng a d ng như tìm hi u th c ti n, nghiên c u lý thuy t, gi i
quy t v n , th c hi n các ho t ng mang tính xã h i.


16

- SV thu th p thông tin, nghiên c u lý thuy t: vi c nghiên c u lý
thuy t giúp sinh viên có nh hư ng úng trong quá trình t ch c ho t
ng, ng th i làm phong phú thêm các ho t ng d án.
- SV quy t nh phương án th c hi n: v n
có th ư c gi i quy t
trư c h t trên phương di n lý thuy t; thông qua vi c tìm hi u, nghiên c u,
ưa ra nh ng phương án, l i gi i v m t lý thuy t.
- SV ti n hành ki m nghi m th c ti n: các phương án gi i quy t c n
ư c th nghi m qua th c ti n. Có th ó là ho t ng th c hành t o ra
các s n ph m v t ch t, có th là các chương trình hành ng mang tính sư
ph m t o ra tác ng n i s ng xã h i.
- SV k t h p các ho t ng sư ph m và xã h i: vi c ki m nghi m
th c ti n ư c ti n hành qua ti p c n th c ti n xã h i, qua i u tra, thăm
dò th hi u; ti n hành các ho t ng qu ng bá s n ph m d án.
- SV t ng h p s li u, vi t báo cáo k t qu .
Trong su t giai o n th c hi n d án, GV óng vai trị là ngư i giám
sát và h tr cơng vi c cho SV, góp ý v vi c i u ch nh k ho ch, can

thi p k p th i khi SV g p các tình hu ng b t c.
S n ph m trong d án h n h p có th ch là gi i quy t m t v n , là
k t qu nghiên c u, k t h p v i ho t ng th c ti n. m c
cao, SV
th c hi n các ho t ng th c ti n xã h i ho c sư ph m, t o ra tác ng v
m t xã h i.
Giai o n 4. Báo cáo k t qu và ánh giá d án
- SV báo cáo k t qu quá trình th c hi n và trình bày s n ph m d
án: k t qu d án là các bài báo ư c công b và các ho t ng th c ti n
có th ư c trình bày, gi i thi u trong hay ngoài trư ng.
- SV t ánh giá hi u qu t ng giai o n và tồn b q trình th c
hi n d án.
- GV nh n xét và ánh giá k t qu , chú ý các bi u hi n v tính t l c,
tính c ng tác làm vi c, v hi u qu và tác ng xã h i c a d án.


17

Phác th o
d án

K ho ch
d án

Chưa

t

t

t

S n ph m
v t ch t

Chưa

t

t
S n ph m
hành ng

2.3 V N D NG TRONG M T S CH
C TH
* D án “Th c hành b a liên hoan”: là d án th c hành ư c áp d ng
trong h c ph n Món ăn Vi t Nam (MAVN) v i m c tiêu d y h c là:


18

- V n d ng ki n th c và k năng trong ch bi n món ăn
t ch c
m t b a liên hoan phù h p v i i u ki n kinh t .
- Rèn luy n k năng ch bi n các món ăn trong th c ơn, k năng l a
ch n th c ơn b a liên hoan phù h p v i i u ki n th c t , k năng tính
tốn năng lư ng do b a liên hoan cung c p.
- Phát tri n kh năng sáng t o, tính t l c và năng l c c ng tác trong
vi c t ch c và ch bi n b a liên hoan.
* D án “Văn hóa m th c Vi t nam qua món ăn c trưng a

phương”: là d án h n h p v i tr ng tâm chính là nghiên c u văn hố
m th c và th c hành ch bi n món ăn. M c tiêu d y h c là:
- Xác nh ư c m t s nét c trưng c a văn hố m th c Vi t Nam
thơng qua nghiên c u món ăn tiêu bi u c a a phương trong m i quan h
c a nhi u phương di n: văn hoá, l ch s , i u ki n t nhiên và xã h i, cơ
s khoa h c dinh dư ng và k thu t ch bi n.
- Rèn luy n k năng ch bi n món ăn; k năng trình bày, gi i thi u s n ph m;
k năng so n th o văn b n, th c hi n PowerPoint trình bày bài báo cáo.
- Phát tri n kh năng sáng t o, tính t l c và năng l c c ng tác trong
vi c nghiên c u, tìm hi u và th c hi n món ăn.Th c hi n món ăn và gi i
thi u v i các thành viên trong và ngoài nhà trư ng.
* D án “T ch c ho t ng câu l c b
trư ng THCS”: là d án
h n h p v i tr ng tâm chính là t ch c ho t ng ngo i khoá và hư ng
d n th c hi n các s n ph m, có n i dung ki n th c liên quan v i h c
ph n LLDH KTG . D án òi h i s k t h p ki n th c nhi u h c ph n
khác như PPDH KTG , n u ăn, trang trí món ăn. M c tiêu d y h c là:
- Có kh năng v n d ng ki n th c và k năng sư ph m, ch bi n món ăn
t ch c ho t ng ngo i khóa dư i hình th c câu l c b cho h c sinh THCS.
- Rèn luy n k năng chun mơn v ch bi n món ăn, trang ph c, c m
hoa, làm hoa trong tri n khai ho t ng và th c hi n các s n ph m c a câu
l c b . Hình thành k năng giao ti p, ng x sư ph m và qu n lý t ch c.
- Phát tri n kh năng sáng t o, tính t l c và năng l c c ng tác trong
vi c t ch c và th c hi n các ho t ng câu l c b .


19

CHƯƠNG 3
KI M NGHI M- ÁNH GIÁ

3.1. M C ÍCH KI M NGHI M - ÁNH GIÁ
Ki m nghi m- ánh giá nh m ki m tra tính úng n c a gi thuy t
khoa h c là v n d ng DHTDA theo nh ng d ng và ti n trình ã xu t s
tăng cư ng tính tích c c h c t p, góp ph n nâng cao ch t lư ng h c t p c a
SV trong quá trình ào t o GV KTG . Ki m nghi m ánh giá ư c ti n
hành thông qua phương pháp chuyên gia và th c nghi m sư ph m. Ý ki n
chuyên gia ư c phân tích, t ng h p và x lý nh m hồn thi n lu n án
ng th i góp ph n kh ng nh tính kh thi c a
tài. Nh ng d ng, ti n
trình DHTDA trong ào t o GV KTG ã ư c trình bày trong chương 2
ư c v n d ng xây d ng m t s d án h c t p và ti n hành th c nghi m
nh m m c ích ki m ch ng nh ng k t qu nghiên c u này.
3.2 N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP KI M NGHI M - ÁNH GIÁ
* Phương pháp chuyên gia
Các chuyên gia ư c ch n xin ý ki n g m các giáo sư, phó giáo sư ti n
sĩ trong lĩnh v c lý lu n d y h c; các trư ng khoa, trư ng b môn Công
Ngh , KTG ho c các gi ng viên ang th c hi n DHTDA t i các trư ng
H và C SP có quan tâm và có kinh nghi m trong vi c tri n khai DHTDA.
Các ch
xin ý ki n bao g m nh ng n i dung tr ng tâm c a lu n án:
• Khái ni m v DHTDA.
• Các c i m c a DHTDA.
• Các d ng c a DHTDA trong ào t o GV KTG .
• Ti n trình DHTDA trong ào t o GV KTG .
* Th c nghi m sư ph m
Th c nghi m chính th c ti n hành hai d án: “Th c hành b a liên
hoan” (h c ph n Món ăn Vi t Nam) và d án “T ch c ho t ng câu l c
b
trư ng THCS” (h c ph n LLDH KTG ). L n 1, ti n hành th c
nghi m (TN) và i ch ng ( C) TpHCM và l p l i l n 2 B c Liêu và

B n Tre. ây là ba trư ng có ào t o ngành KTG t i th i i m ti n
hành th c nghi m.


20

Các l p C và TN u ư c ti n hành o u vào và u ra. u vào
d a trên k t qu i m s trung bình năm h c; u ra d a trên i m s bài
t p ư c giao cho hai l p. Các bài t p ki m tra u ra có cùng n i dung và
chu n ánh giá. ây là nh ng công c ánh giá khách quan dùng
ánh
giá ki n th c cũng như k năng có liên quan n n i dung h c t p c a SV.
3.3 K T QU KI M NGHI M - ÁNH GIÁ
* K t qu nh n ư c t phương pháp chuyên gia
Theo n i dung c a phi u i u tra và qua ti n hành g p g , trao i ý
ki n v i các chuyên gia, k t qu ánh giá các n i dung v DHTDA trình
bày trong lu n án ư c ánh giá như sau:
- 95.2% ánh giá khái ni m c a DHTDA là rõ ràng.
- 90.5% ánh giá các c i m c a DHTDA là rõ ràng.
- 95.2% ánh giá ti n trình d y h c d án Th c hành b a liên hoan là
h p lý và có tính kh thi.
- 95.2% ánh giá ti n trình d y h c d án T ch c ho t ng câu l c
b là h p lý và có tính kh thi.
- 100% ý ki n cho r ng DHTDA có kh năng v n d ng t t.
- 100% ý ki n cho r ng DHTDA có kh năng nâng cao tính tích c c, t
l c, sáng t o và tính c ng tác c a SV.
Các k t qu trên cho th y nh ng n i dung xu t c a tài là kh thi
và có hi u qu trong ào t o GV THCS, ngành KTG . DHTDA có kh
năng nâng cao tính tích c c, t l c, sáng t o và tăng cư ng s c ng tác
làm vi c c a SV.

* K t qu th c nghi m sư ph m
Sau khi th c nghi m, hai l p TN và C u th c hi n chung m t bài
ki m tra. M c ích nh m ánh giá hi u qu tác ng c a th c nghi m.
K t qu
nh lư ng
S d ng phương pháp phân tích d li u khoa h c b ng MS-EXCEL
d a trên so sánh giá tr trung bình d li u tương ng t ng c p. K t qu
ánh giá u vào c a các l p TN và C c hai ch
cho th y giá tr
i m trung bình u vào c a các c p là tương ương. K t qu so sánh


21

u ra d a trên i m s các bài ki m tra cho phép xây d ng các ư ng
t n su t fi và t n su t h i t ti n fa c a hai l p C và TN như sau:
ánh giá k t qu
u ra ch
1: “Th c hành b a liên hoan”
L n 1: so sánh k t qu TN và C t i TpHCM
40.00

120

DC
TN

20.00
10.00

Fa(% )

Fi(% )

30.00

0.00
3

4

5

6

7

8

9

100
80
60
40
20
0

10

DC
TN

3

4

5

6

Xi

7

8

9

10

Xi

L n 2: so sánh k t qu TN và C t i C SP B c Liêu.
40.00
120
100

DC
TN

20.00
10.00

Fa(%)

Fi(%)

30.00

80

DC

60

TN

40
20

0.00

0

3

4

5

6

7

8

9

10

3

4

5

6

Xi

7

ánh giá k t qu
u ra ch
2: “T ch c ho t
L n 1: so sánh k t qu TN và C t i TpHCM
30.00

9

10

ng ngo i khóa”

120

25.00

100

20.00

DC
TN

15.00
10.00

Fa(%)

Fi(%)

8

Xi

5.00

80

60

DC

40

TN

20

0.00

0
3

4

5

6

7

8

9

10

3

4

5

6

Xi

7

8

9

10

Xi

L n 2: so sánh k t qu TN và C t i C SP B c Liêu-B n Tre
40.00

120
100

DC
TN

20.00
10.00

Fa(%)

Fi(% )

30.00

80
60

DC

40

TN

20
0.00

0
3

4

5

6

7

Xi

8

9

10

3

4

5

6

7

Xi

8

9

10


22

Nh n xét k t qu :

- Trong c hai l n th c nghi m TpHCM và B c Liêu-B n Tre u
cho k t qu giá tr trung bình c a l p TN cao hơn l p C. K t qu khơng
có tính ng u nhiên (tStat>t0,05: bác b gi thuy t H0).
- K t qu so sánh ch
1 và ch
2, l p TN có phương sai nh hơn
l p C; như v y h s bi n thiên quanh giá tr trung bình c a i m s
l p
TN là th p hơn l p C. Riêng trong ch
1 l p TN, t nh B c Liêu có giá
tr phương sai l n hơn l p C, i u này ph n nào th hi n như c i m c a
SV chưa quen v i hình th c làm vi c t l c và h p tác trong nhóm.
K t qu
nh tính
ng th i v i vi c ki m nh gi thuy t th ng kê d a trên k t qu
i m bài ki m tra, lu n án còn ti n hành ánh giá nh tính qua vi c thu
nh n thông tin t phi u t ánh giá c a SV. Quá trình i u tra và x lý
k t qu nh m ánh giá tính t l c, tính h ng thú và m c
c ng tác làm
vi c c a SV, ư c ti n hành trên c hai l p TN và C. K t qu này ư c
lư ng hóa nh m tăng tính khách quan cho vi c ánh giá.

L p i
ch ng
Tính
h ng
thú

Tính Tính t
c ng

l c
tác

100.00%
80.00%
60.00%
40.00%
20.00%
0.00%

L p th c
nghi m
Tính t l c

L p th c
nghi m

Tính h ng
thú

70.00%
60.00%
50.00%
40.00%
30.00%
20.00%
10.00%
0.00%

L p

i ch ng

Bi u th hi n m c
h ng thú, tính c ng tác và tính t l c
c a hai nhóm TN và C trong hai bài th c nghi m 1 và 2

Qua ánh giá nh tính, có th th y các bi u hi n v tính h ng thú,
tính t l c và s c ng tác làm vi c nhóm TN ln cao hơn nhóm C.
SV các l p C th c hi n bài t p không theo qui trình DHTDA, khơng
l p k ho ch và phân cơng cơng vi c, do ó vi c ph i h p làm vi c nhóm
khơng t t. Ph n t ch c trình bày bài báo cáo thi u sinh ng ho c không
t yêu c u. Trong ch
”T ch c ho t ng câu l c b
trư ng