TỔNG QUAN VỀ HỆ PHÂN TÁN.doc.DOC

PHẦN I: TỔNG QUAN VỀ HỆ PHÂN TÁN.
I. HỆ PHÂN TÁN
1. Mở đầu
Hệ phân tán là tập hợp nhiều máy tính độc lập kết nối với nhau qua mạng
và được cài đặt phần mềm của hệ phân tán. Các phần mềm của hệ phân tán được
thiết kế để giúp cho các máy phối hợp hoạt động với nhau, cùng sử dụng những tài
nguyên chung của hệ như phần cứng, phần mềm và dữ liệu. Khi sử dụng một hệ
phân tán có thiết kế tốt có thể nhận được một tiện ích tính toán thong nhất, ngay cả
khi tiện ích đó được sử dụng ở nhiều máy tính đặt ở những vị trí khác nhau.
Các hệ phân tán được lắp đặt trên cơ sở các phần cứng với phạm vi khác
nhau, từ một số ít trạm làm việc kết nối bằng mạng LAN vào INTERNET, đến tập
hợp các mạng LAN và WAN rộng khắp thế giới kết nối hàng triệu máy tính với
nhau.
Hệ phân tán có phạm vi ứng dụng rất rộng, từ cung cấp các tiện ích tính
toán dung cho mục đích chug của nhiều nhóm người sử dụng đến các hệ thống
tryền thông đa phương tiện, hệ thống thu ngân ngân hang tự động, và hầu như
chúng chứa đựng hầu hết các ứng dụng kỹ thuật và thương mại về máy tính.
Hiện nay, chúng ta đã có nhiều nghiên cứu phát triển về thiết kế các hệ
điều hành phân tán và những nguyên tắc cơ sở của chùng. Nhiều hệ điều hành phân
tán đã ra đời và các ứng dụng của chúng ngày càng có hiệu quả hơn.
2. Những đặc trưng chủ yếu của hệ phân tán
Hệ phân tán mang tính hữu dụng là nhờ có đặc tính chủ yếu, đó là: chia sẻ tài
nguyên, tính mở, tính đồng thời, tính quy mô, tính chịu lỗi, và tính trong suốt.
Trong phần này ta sẽ xét từng đặc tính cụ thể. Cần lưu ý rằng, những đặc tính đó
không phải là kết quả tự nhiên của sự phân tán, mà là do thiết kế của hệ thống và
phần mềm ứng dụng.
a. Chia sẻ tài nguyên
Tài nguyên bao gồm những thành phần phần cứng như: đĩa, máy in, và những
thành phần phần mềm như: file, cơ sở dữ liệu và những đối tượng dữ liệu khác.Lợi
ích của viêc truy cập vào hệ thống chứa các cơ sở dữ liệu, chương trình, tài liệu vào
những thông tin chung khác được thể hiện rõ trong hệ thống chia sẻ thời gian hoặc

hệ thống nhiều người sử dụng vào đầu những năm 1960, vào các hệ thống UNIX
MultiUser vào những năm 1970.
Tài nguyên của máy tính nhiều người dung thường được dùng chung cho tất cả
những người sử dụng nó, những người làm việc trong các máy trạm đơn lẻ vào của
các máy tính cá nhân không có đặc tính hữu ích này. Các tài nguyên chung trong hệ
phân tán được đóng gói vật lý trong một máy tính của hệ, và từ các máy khác chỉ có
thể truy cập vào bằng con đường truyền thông. Để dùng chung một cách hiệu quả,
tài nguyên phải được quản lý bằng một chương trình cung cấp giao diện truyền
thông cho phép truy cập vào tài nguyên chung, sử dụng và cập nhật tài nguyên
thường xuyên và chắc chắn.

- 1 -
Thuật ngữ quản lý tài nguyên đôi khi dung để biểu thị module phần mềm quản
lý những tài nguyên thộc một dạng đặc biệt. Mỗi dạng tài nguyên đòi hỏi có phương
thức và biện pháp quản lý riêng, nhưng cũng có những cái chung. Đó là việc cung
cấp sơ đồ đặt tên cho mỗi nhóm tài nguyên, giúp truy cập vào các tài nguyên riêng
lẻ từ bất kỳ vị trú nào, việc đưa tài nguyên vào địa chỉ truyền thông và việc phối
hơp các truy cập đồng thời làm thay đổi trạng thái của các tài nguyên chung, bảo
đảm tính nhất quán của chúng.
Hệ phân tán gồm tập hợp các quản lý tài nguyên và tập hợp chương trình sử
dụng tài nguyên. Những người sử dụng tài nguyên liên lạc với bộ quản lý tài
nguyên để truy cập vào tài nguyên chung của hệ. Chúng ta có thể phát triển phối
cảnh này để tạo ra 2 mô hình rất thú vị cho các hệ phân tán, mô hình khách-
chủ( client-Server model ) và mô hình dựa trên đối tượng (object- based model).
• Mô hình khách chủ: Hiện nay nó là mô hình nổi tiếng nhất và sử dụng
rộng rãi nhất cho các hệ phân tán. Máy chủ có nhiều tiến trình, mỗi tiến trình
đóng vai trò là một trình quản lý tài nguyên của nhiều tài nguyên thuộc một
dạng nhất định, máy khách ( client ) cũng có nhiều tiến trình, mỗi tiến trình thực
hiện một nhiệm vụ, đòi hỏi phải truy cập vào tài nguyên chung mà tiến trình
khác quản lý, do đó một só tiến trình vừa là trình khách, vừa là trình chủ. Trong

mô hình khách - chủ, tất cả các tài nguyên chung đều được lưu giữ và quản lý
bởi các trìh chủ. Trình khách đưa ra yêu cầu cho Server mỗi khi chúng cần truy
cập vào một trong những tài nguyên của Server. Nếu yêu cầu hợp lệ, thì Server
thực hiện yêu cầu và gửi phúc đáp cho trình khách.
Trong mô hình khách chủ mỗi trình chủ có thể coi là nơi cung cấp tập
trung tài nguyên mà nó quản lý. Việc cung cấp tài nguyên là bất đắc dĩ trong
các hệ phân tán với nhiều lý do. Một trong những lý do đó là sự phân biệt giữa
các dịch vụ cung cấp tài nguyên cho client và Server cung cấp dịch vụ đó. Dịch
vụ được coi là một thực thể trừu tượng cung cấp từ nhiều trình chủ chạy ở nhiều
máy riêng lẻ liên kết qua mạng.
Mô hình khách chủ được khai thác rất hiệu quả trong hệ thống hiện nay,
chúng có nhiều dịch vụ quản lý các dạng tài nguyên chung khác nhau: thư tín
điện tử (email), các thông báo (message ), file, giờ đồng bộ toàn mạng, lưu trữ
lên đĩa, máy in, truyền thông diện rộng và thậm chí cả không gian hiển thị cửa
sổ trên màn hình các máy nối mạng. Nhưng không thể quản lý và dung chung tất
cả các tài nguyên trong hệ phân tán theo cách này. Để hoạt động có hiệu quả
hơn, một số loại tài nguyên phụ giữ nguyên tại chỗ của mỗi máy. Bộ nhớ truy
cập ngẫu nhiên, bộ xử lý trung tâm và giao diện mạng LAN thường được coi là
tập hợp tối thiểu những tài nguyên đó. Những tài nguyên chủ chốt này được
quản lý riêng biệt trong hệ điều hành của mỗi máy, chúng chỉ được dùng chung
cho các tiến trình trong cùng một máy.
Trong một số ứng dụng đòi hỏi sự phối hợp trực tiếp giữa các máy khách,
mô hình khách-chủ không đáp ứng được tất cả các yêu cầu, nhưng nó lại đáp
ứng được hầu hết các ứng dụng hiện tại và là cơ sở cho các hệ điều hành phát
triển mục đích chung.

- 2 -
• Mô hình dựa trên đối tượng: Mô hình này không giống mô hình lập trình
hướng đối tượng truyền thống, ở mô hình lập trình hướng đối tượng truyền
thống mỗi thực thể trong chương trình thực hiện đều được coi là một đối tượng

có giao diện xử lý thông báo co phép truy cập vào các hoạt động của nó. Còn
trong mô hình dựa trên đối tượng dùng cho các hệ phân tán, mỗi tài nguyên
chung được coi là một đối tượng. Đối tượng được xác định là duy nhất và di
chuyển đến mọi chỗ trên mạng không cần thay đổi tính nhận dạng của chúng.
Mỗi khi chương trình dung tài nguyên muốn truy cập vào tài nguyên phải gửu đi
thông báo yêu cầu đến đối tượng tương ứng. Thông báo được chuyển đến cho
thủ tục hoặc tiến trình thích hựp thực hiện yêu cầu đó và gửi thông báo trả lời
cho tiến trình yêu cầu nếu cần thiết.
Nó nổi trội hơn ở tính đơn giản và tính linh hoạt. Nó giúp người sử dụng
xem xét tài nguyên theo một chá thông nhất. Cũng như trong mô hình khách
chủ, các đối tượng có thể đóng vài trò vừa là người sử dụng tài nguyên, vừa là
trình quản lý tài nguyên. Tài nguyên mô hình khách chủ, sơ đồ đặt tên dùng cho
tài nguyên theo một cách thống nhất.
Việc ứng dụng mô hình dựa trên đối tượng làm nảy sinh một số vấn đề
khó khăn. Vì các đối tượng bao hàm cả sự biểu diễn trạng thái của chúng, nên để
trình quản lý mỗi đối tượng có thể truy cập trạng thái của đối tượng đó, thì nó
phải được định vị ở nơi mà đối tượng đó định vị. Điều này thể hiện rất rõ ràng,
khi các đối tượng không thể di chuyển tự do chỉ mới ứng dụng trong các hệ thử
nghiệm như Arjuna(1989), Clouds và Êmerald (1987 ). Trong mô hình đó các
đối tượng được định vị bằng một tập hợp các trình quản lý đối tượng ở dạng
tương ứng, và bộ quản lý đối tượng tương ứng được sao chép lại ở vị trí mới
mỗi khi có một đối tượng di chuyển.
b. Tính mở
Tính mở của hệ thống máy tính là đặc trưng để xác định xem hệ thống có
thể mở rộng theo nhiều cấp độ khác nhau hay không. Tính mở hoặc đóng của
hệ thống được xét dựa theo khả năng hỗ trợ việc mở rộng của thiết bị phần
cứng (ví dụ: bổ sung các thiết bị ngoại vi, bộ nhớ và các giao diện truyền
thông ) và hỗ trợ việc mở rộng các phần mềm, như: bổ sung thêm các tính năng
của hệ điều hành, các giao thức truyền thông và các dịch vụ chia sẻ tài nguyên.
Tính mở của các hệ phân tán được đánh giá theo mức độ bổ sung các dịch vụ

chía sẻ tài nguyên mà không phá vỡ hoặc lặp lại các dịch vụ hiện có.
Tính mở được thể hiện nhờ những giao diện phần mềm chủ chốt của hệ
thống giao diện đó được xác định rõ và lập thành tài liệu sẵn cho những người
phát triển phần mềm.
Về mặt lịch sử, các hệ máy tính đã từng mang tích chất đóng. Chúng thực
hiện các chương trình trong phạm vi các ngôn ngữ lập trình, nhưng không cho
phép những người phát triển trình ứng dụng mở rộng ngữ nghĩa để khai thác
các phần cứng hoặc các tính năng mới của hệ điều hành. UNIX là hệ thống có
thiết kế mang tính mở đầu tiên. Ngôn ngữ lập trình C mà nó cung cấp cho phép
người lập trình truy cập vào ttất cả các tài nguyên mà hệ điều hành quản lý. C là

- 3 -
ngôn ngữ cấp cao, cho phép các chương trình có thể biên dịch và thực hiện trên
nhiều máy tính khác nhau.
Việc truy cập tài nguyên của hệ điều hành UNIX được thực hiện thông
qua một tập hợp thủ tục gọi là các lời gọi hệ thống, tập hợp thủ tục này được
lập thành tài liệu sẵn dùng cho các chương trình viết bằng ngôn ngữ C và những
ngôn ngữ khác hỗ trợ các tiện ích theo thủ tục thông thường. Khi có một thiết bị
ngoại vi mới được cài đặt vào UNIX, hệ điều hành có thể được mở rộng để
giúp cho các chương trình ứng dụng có thể truy cập được tới thiết bị này bằng
việc bổ sung thêm các lời gọi hệ thống mới hoặc phổ biến hơn là bằng việc cài
đặt một số giá trị tham số bổ sung cho các lời gọi hệ thống hiện có.
So với các hệ thống trước, UNIX có tích chất mở hơn vì :
• Đối với những người phát triển ứng dụng : chúng có thể truy cập tới toàn
bộ những tiện ích mà hệ thống cung cấp.
• Đối với những người cung cấp phần cứng và những người quản lý hệ
thống: hệ điều hành có thể mở rộng để bổ sung các thiết bị ngoại vi mới hoặc
trình điều khiển mạng tương đối dễ dàng.
• Đối với người bán phần mềm và người sử dụng: Do hệ điều hành không
phụ thộc phần cứng, nên những người phát triển phần mềm có thể tạo ra những

chương trình chạ được ở nhiều máy thuộc các hãn sản xuất khác nhau, mà không
cần thay đổi gì. (Điều này chỉ đúng khi các nhà sản xuất máy tính thống nhất
hoàn toàn về phiên bản UNIX mà họ sẽ cung cấp).
Tính mở thông qua truyền thông: Những tài nguyên mà lõi của UNIX đầu tiên
cung cấp là file và tiến trình. File với cấu trúc đặt tên của chúng rất hữu dụng cho
việc lưu trữ cố định và chúng còn được dung để truy cập trực tiếp vào một số loại
thiết bị ngoại vi khác. Các tiến trình cung cấp cơ chế thực hiện đồng thời các
chương trình.
Tính sẵn dùng của truyền thông giữa các tiến trình trong UNIX và các hệ điều
hành khác cùng tính sẵn dụng của các giao thức chuẩn trong truyền thông đã mở ra
nhiều cơ hội để đạt được tính mở trong thiết kế hệ thống máy tính. Nhờ đó, các tiến
trình chủ chạy được ở bất kỳ máy nào, bất kỳ hệ điều hành nào.
c. Tính đồng thời
Khi một số tiến trình cùng tồn tại trong một máy tính, ta nói rằng, chúng được
thực hiện đồng thời. Nếu máy tính chỉ có một bộ xử lý trung tâm, thì tính đồng thời
xảy ra khi thực hiện xen kẽ, các phần của một tiến trình. Nếu máy có n bộ xử lý thì
sẽ có n tiến trình được thực hiện đồng thời, tăng hiệu xuất tính toán lên n lần.
Trong hệ phân tán thường có nhiều máy, mỗi máy co một hoặc nhiều bộ xử lý
trung tâm. Nếu có m máy, mỗi máy có một bộ xử lý trung tâm, thì sẽ có tới m tiến
trình chạy song song, miễn là các tiến trình định vị ở các máy khác nhau. Hệ phân
tán dựa trên mô hình chia sẻ tài nguyên như mô tả ở trên có nhiều cơ hội để thực
hiện song song với 2 lý do:
• Nhiều người sử dụng đồng thời gọi tới lệnh hoặc tương tác với các
chương trình ứng dụng.

- 4 -
• Nhiều trình chủ chạy đồng thời, mỗi trình chủ đáp ứng với yêu cầu mà
trình khách đưa ra.
Trường hợp một xuất hiện do một hoặc nhiều tiến trình ứng dụng đang chạy đại
diện cho một người sử dụng đang hoạt động. Trong phần lớn các kiến trúc của hệ

phân tán, các tiến trình ứng dụng chạy trong trạm làm việc của người sử dụng và
chúng không xung đột với tiến trình ứng dụng của những người sử dụng khác để xử
lý tài nguyên. Nếu trạm làm việc chỉ có một bộ xử lý nhưng có nhiều tiến trình ứng
dụng, thì các tiến trình đó được thực hiện theo cách xen kẽ. Trạm làm việc có nhiều
bộ xử lý cho phép người sử dụng thực hiện các phép tính một cách song song hoặc
cho phép thực hiện các trình ứng dụng có khả năng khai thác nhiều bộ xử lý.
Trường hơp 2: là nảy sinh do mỗi loại tài nguyên đều có một hoặc nhiều tiến
trình chủ. Các tiến trình chủ được xử lý song song với nhau và với các tiến trình
khách đang chạy trên các trạm làm việc. Những yêu cầu truy cập tài nguyên của
một Server và được giải quyết một cách tuần tự hoặcgiải quyết đông thời một số
yêu cầu bằng tiến trình quản lý tài nguyên. Khi một số chương trình sử dụng tài
nguyên đồng thời truy cập cùng một tài nguyên, thì trình chủ phải đông bộ hoá các
hoạt động của chúng, để chúng không xung đột với nhau.Việc đồng bộ hoá phải
được lập kế hoạch cẩn thận, không làm mất đi tính hữu ích của việc thực hiện đồng
thời.
Tóm lại tính đồng thời náy sinh một cách tự nhiên trong các hệ phân tán,
xuất phát từ các hoạt động riêng biệt của người sử dụng, tính độc lập của tài nguyên
và vị trí của các trình chủ nằm ở các máy khác nhau. Sự tách biệt của các hoạt động
cho phép việc xử lý được tiến hành song song ở các máy khác nhau. Việc truy cập
đồng thời và cập nhật tài nguyên chung phải được đồng bộ hoá.
d. Tính quy mô
Hệ phân tán hoạt động hiệu quả ở nhiều quy mô khác nhau. Hệ phân tán nhỏ nhất
chỉ gồm 2 trạm làm việc và một file Server, trong khi đó hệ phân tán xây dựng từ
một mạng LAN có thể bao gồm vài trăm trạm làm việc và một số file Server, print
Server và các Server có mục đích đặc biệt khác nhau. Một số mạng LAN thường
được kết nối với nhau thành các liên mạng và liên mạng có thể bao gồm hàng nghìn
máy, nhưng chúng chỉ tạo thành một hệ phân tán nhờ khả năng chia sẻ tài nguyên
của chúng.
Phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng không cần thay đổi khi quy mô
của hệ thống tăng lên. Đặc tính này có được nhờ khả năng mở rộng của hầu hết các

hệ phân tán hiện nay và các thành phần của chúng. Tuy nhiên, cần có những nghiên
cứu sâu hơn về lĩnh vực này trong sự phát triển các hệ thống và các phần mềm có
quy mô rất rộng, hoặc khi xuất hiện các mạng hiệu suất cao.
Nhu cầu về tính quy mô không chỉ là vấn đề của phần cứng hay hoạt động
của mạng. Vấn đề này sẽ xuyên suốt toàn bộ các mặt thiết kể của hệ phân tán.
Trong các hệ máy tính tập trung, những tài nguyên chung cố định như bộ nhớ, bộ
xử lý, kênh vào ra, đều thuộc tài nguyên cung cấp hạn chế và không thể thay thế
một cách vô định. Hệ phân tán không bị hạn chế về vấn đề đó vì chúng có tiềm

- 5 -
năng không hạn chế về số máy tính, mỗi máy đều có bộ nhớ, có một hoặc nhiều bộ
xử lý trung tâm và kênh vào ra. Nhưng chúng có thể có hạn chế khác nếu thiết kế
của hệ thống không nhận thấy rõ nhu cầu về tính quy mô.
Yêu cầu về tính quy mô trong các hệ phân tán đòi hỏi một thiết kế mà trong
đó không có tài nguyên nào (phần cứng hoặc phần mềm) bị coi là tài nguyên cung
cấp hạn chế. Như vậy phải mở rộng hệ thống để đáp ứng yêu cầu phát triển tài
nguyên. Có thể phải bổ sung các Server để tránh tình trạng tắc nghẽn xảy ra khi một
file Server phải xử lý tất cả các yêu cầu truy cập file. Một số file có thể được truy
cập thường xuyên đến mức chỉ xử lý những yêu cầu truy cập file cũng có thể gây ra
tắc nghẽn. Trong trường hợp đó, các file phải được sao chép lạị ở nhiều Server và
hệ thống phải được thiết kế để sao cho khi các file sao chép được cập nhật thì cập
nhật đó được áp dụng cho toàn bộ các bản sao.
Khi quy mô và độ phức tạp của mạng máy tính tăng lên, thì thách thức chủ
yếu là việc thiết kế các phần mềm hệ phân tán có hiệu lực đối với các cấu hình mới
của mạng. Hiện nay, Internet đã kết nối hàng triệu máy tính. Yêu cầu là phải thiết
kế những dịch vụ phân tán có khả năng hoạt động hiệu quả với hàng nghìn hoặc
hàng triệu khách hàng. Việc xử lý bất kỳ yêu cầu truy cập nguồn tài nguyên chung
nào cũng cần phải độc lập, gần như không phụ thuộc vào kích cỡ của mạng.
e. Tính chịu lỗi
Các hệ máy tính đôi khi vẫn bị hỏng. Khi phần cứng hoặc phần mềm xuất hiện

hư hỏng, các chương trình sẽ cho kết quả sai, hoặc bị dừng trước khi hoàn thành
phép xử lý đã định. Các thiết kế của các hệ máy tính chịu lỗi hiện nay thường sử
dụng các phương pháp sau:
• Dùng dư phần cứng (hardware redundancy): sử dụng các thành phần dư
để khác phục lỗi.
• Khôi phục bằng phần mềm: thiết kế các phần mềm sử dụng.
Để tăng khả năng của các hệ thống có khả năng chịu lỗi bằng phần cứng, người ta
thường sử dụng hai máy cho một ứng dụng, một trong hai máy đóng vai trò là máy
dự phòng cho 2 máy kia. Đây là giải pháp khá tốn kém để có thể cung cấp gấp đôi
phần cứng, giá thành sẽ tăng gấp đôi. Trong các hệ phân tán, phần dư dự trữ như
vậy có rất ít chỉ những Server dạng riêng lẻ cần thiết cho việc hoạt động của các
ứng dụng quan trọng mới thường có phần dư để có thể thay thế.
Một điểm cần lưư ý là cần phải thiết kế việc cấp phát phần cứng dư, sao cho
phần cứng khác có thể khai thác được cho các hoạt động tới hạn, không nguy kịch
(non critical) những lúc không bị lỗi. Ví dụ, có thể thay thế cơ sở dữ liệu trong một
số Server để bảo đảm có thể truy cập được sau khi bị lỗi ở bất kì Server nào. Các
Server được thiết kế để phát hiện lỗi ở cấp của chúng: Mỗi khi phát hiện thấy lỗi ở
một Server, các khách hàng sẽ được chỉ những Server còn lại. Vớí những kỹ thuật
này, các hệ phân tán có khả năng chịu được của một số loại lỗi phần cứng với giá
thành tương đối thấp.
Việc khôi phục lỗi bằng phần mềm đòi hỏi thiết kế phần mềm, sao cho chúng có thể
phục hồi được của trạng thái dữ liệu thường có khi thấy lỗi. Nói chung các phép xử

- 6 -
lý của chương trình sẽ thực hiện không hoàn tất khi có lỗi, và dữ liệu mà đang dùng
chưa được cập nhật (file và các dữ liệu lưu thường xuyên lâu dài) không còn ở trạng
thái nhất quán nữa. trong phần sau sẽ mô tả một cách số cơ chế làm cho file và các
dữ liệu lâu dài khác có thể tái lưu lại trạng thái ban đầu của chúng.
Các hệ phân tán có tính sẵn dùng cao, mặc dù có các lỗi phần cứng. Tính sẵn dùng
của hệ thống là phép đo tỉ lệ thời gian mà chúng sẵn sàng cho sử dụng. Một lỗi

trong hệ thống máy tính đa người dùng thường dẫn đến việc hệ thống không sẵn
sàng cho tất cả những người sử dụng nó. Khi một trong các thành phần của hệ thống
phân tán bị lỗi, thì chỉ hành động đó ảnh hưởng. Người sử dụng có thể di chuyển
đến trạm làm việc mới nếu trạm của họ bị hỏng, tiến trình của một Server cũng có
thể khởi động lại được ở máy tính khác.
Trong các mạng thành phần của hệ phân tán thường không có phần dư, do đó
lỗi của mạng sẽ làm cho các chương trình sử dụng mạng phải cho tạm dừng cho đến
khi khôi phục lại thông tin, làm gián đoạn các dịch vụ của người sử dụng. Sự quá tải
của mạng làm suy thái các hoạt động và làm cho các hoạt động của mạng trở nên
không trong cậy. Do đó, người ta thường cố gắng những mạng tin cậy và chịu lỗi.
Để đáp ứng các yêu cầu thực tế, cần phải thiết kế các phần mềm đặc biệt để
xử lý tính năng đồng thời một cách đầy đủ và có khả năng chịu lỗi cao hơn so với
hệ khách chủ thông thường. Mô hình lý tưởng dể xây dựng các chương trình đồng
thời liên quan đến việc thay thế là mô hình nhóm tiến trình. Mô hình này giúp cho
nhiều tiến trình đồng thời hợp tác với nhau bằng cách có chung một cơ chế thông tin
“mạng máy tính thực” gồm một tập hợp những tiến trình có thể được tạo lập, mở
rộng hoặc thu nhỏ kích cỡ theo yêu cầu.
f. Tính trong suốt
Tính trong suốt chính là việc che dấu không cho người sử dụng hoặc người lập trình
ứng dụng thấy sự tách biệt giữa các thành phần trong hệ phân tán, và như vậy người
sử dụng chỉ thấy hệ phân tán như một tổng thể, chứ không phải là tập hợp các thành
phần độc lập. Tính trong suốt có ảnh hưởng lớn đến thiết kế các phần mềm của hệ
phân tán.
Sự tách biệt giữa các thành phần là một đặc tính cố hữư của các hệ phân tán.
Sổ tay tra cứu của ANSA (ANSA 1989) và mô hình tham khảo của tổ chức tiêu
chuẩn quốc tế về xử lý phân tán mở RM-ODP (ISO 1992) đã định rõ 8 dạng của
tính trong suốt đó là:
• Truy cập trong suốt: cho phép truy cập vào các đối tượng thông tin
cục bộ và các thông tin từ xa sử dụng các thao tác thống nhất.
• Định vị trong suốt: cho phép các đối tượng thông tin có thể truy cập,

mà không cần biết đến vị trí của nó.
• Tính tương tranh: Cho phép một số tiến trình hoạt động đồng thời sử
dụng những đối tượng thông tin chung mà không gây trở ngại cho nhau.
• Thay thế trong suốt: Cho phép sử dụng thường xuyên nhiều đối
tượng thông tin để tăng độ tin cậy và hiệu suất hoạt động, không cần biết

- 7 -
các thay thế mà người sử dụng thực hiện hay các chương trình ứng dụng
thực hiện.
• Lỗi trong suốt: giúp che dấu các lỗi, cho phép người sử dụng và các
chương trình ứng dụng hoàn tất công việc của mình mặc dù có lỗi ở các
thành phần phần cứng hoặc phần mềm.
• Tính trong suốt di trú: Cho phép các đối tượng thông tin di chuyển
trong hệ thống mà không ảnh hưởng đến hoạt động của người sử dụng hoặc
các chương trình ứng dụng.
• Thực hiện trong suốt: Cho phép cấu hình lại hệ thống để cải tiến việc
thực hiện, khi lượng nạp thay đổi.
• Tính quy mô trong suốt: Cho phép mở rộng hệ thống và các ứng
dụng không cần thay đổi cấu trúc hệ thống hay các thuật toán ứng dụng.
Hai thuộc tính trong suốt quan trọng nhất là: Truy cập trong suốt và định vị trong
suốt. Đôi khi chúng được xem là tính trong suốt của mạng. Tính trong suốt của
mạng cung cấp mức độ che dấu tài nguyên tương tự như trong các hệ tập trung.
g. Một số kết luận
Hệ phân tán đã trở thành điển hình về tổ chức các tiện ích tính toán. Chúng
được dùng để khai thác các hệ máy tính tương tác lẫn nhau vì mục đích chung theo
kiểu UNIX, khai thác các ứng dụng thương mại và công nghiệp của các máy tính ở
một phạm vi lớn. Chúng càng ngày càng được sử dụng nhiều hơn, làm cơ sở cho
các ứng dụng mới trong các lĩnh vực như: các dịch vụ thông tin nối mạng và các
ứng dụng đa phương tiện, trong đó việc truyên thông là một yêu cầu cơ bản
3. Vấn đề phối hợp thời gian trong hệ phân tán

a. Một số khái niệm
Thời gian là một vấn đề thú vị và quan trọng và thú vị trong hệ phân tán, nó là một
đại lượng mà ta luôn luôn đo được chính xác. Muốn biết biến cố đã xẩy ra ở thời
điểm nào đó. Việc này được gọi là đồng bộ hoá ngoài. Nếu đồng hồ trong các máy
tính được đồng bộ hoá lẫn nhau theo một mức độ chính xác nhất định, thì sẽ đo
được khoảng thời gian giữa hai biến cố xảy ra ở hai máy khác nhau, căn cứ theo
đồng hồ tại chỗ của chúng: điều này được gọi là đồng bộ hoá trong. Khi các máy
được đồng bộ hoá trong thì không cần đồng bộ hoá ngoài, ví chúng có thể bị lệch so
với thời gian bên ngoài.
Cần chú ý là nhiều thuật toán dựa trên đồng bộ hoá đồng hồ để giải quyết những
vấn đề phân tán như: vấn đề duy trì tính nhất quán của dữ liệu phân tán(ví dụ sử
dụng nhãn thời gian để sắp xếp thứ tự các giao dịch), vấn đề kiểm tra tính xác thực
của các yêu cầu gửi đến máy chủ (như trong giao thức xác nhận tính xác thực-
kerberos) dựa vào các đồng hồ đồng bộ hoá, vấn đề không xử lý những gì được cập
nhật hai lần...
Khái niệm thời gian vật lý vẫn còn là một vấn đề cần bàn trong hệ phân tán.
Vấn đề không phải là do hiệu ứng không đáng kể của tính tưng đối trong máy tính
thường( trừ khi tính đến cả những máy đang di chuyển trên tàu vũ trụ), mà là các

- 8 -
vấn đề liên quan đến khả năng hạn chế trong việc truyền thông tin từ máy này đến
máy khác. Bởi vì, trong phần lớn các trường hợp, đồng hồ ở các máy khác nhau chỉ
có thể đồng bộ hoá bằng con đường truyền thông mạng. Thông báo truyền đi bị hạn
chế bởi tốc độ, nhưng điều đó không quan trọng nếu ta biết việc chuyển thông báo
mất bao nhiêu thời gian. Vấn đề là ở chỗ ta không thể đoán biết được thời gian cần
để gửi thông báo đi. Phần sau nêu những phưng pháp đồng bộ hoá xấp xỉ các đồng
hồ máy tính bằng cách chuyển thông báo. Song trong nhiều trường hợp vẫn không
thể xác định chính xác trật tự của các biến cố ở các máy khác nhau, Một điều may
mắn là chúng ta có thể xác lập trật tự của mọt số biến cố căn cứ theo luồng giữ liệu
giữa các tiến trình trong hệ phân tán. Trong phần này xem xét đến những đồng hồ

logic dùng để xác định trật tự biến cố không cần đo thời gian vật lý mà chúng xẩy
ra.
b. Đồng bộ hoá các đồng hồ vật lý
Mỗi máy đều có một đồng hồ vật lý riêng: đó là một thiết bị điện tử đếm số dao
động trong tinh thể với tần số xác định, và chỉ số giao động đếm được, đồng thời
lưu kết quả vào thanh ghi đếm. Có thể lập trình cho đồng hồ để tạo ra những quãng
ngắt đều đặn, tuy nhiên ta sẽ không đi sâu vào phương tiện hoạt động này. Có thể
đọc đồng hồ bằng phần mềm và có giá trị đọc được này dùng để dán nhãn thời gian
cho bất cứ biến cố nào của tiến trình thực hiện ở máy này. ở đây ta hiểu “biến cố” là
hoạt động đột nhiên xảy ra không chia tách được- như gửi hoặc nhận thông báo.
Các biến cố kế tiếp nhau chỉ tương ứng với các nhãn thời gian khác nhau nếu độ
phân giải của đồng hồ( quãng thời gian giữa lần cập nhật cho thanh ghi giờ) nhỏ
hơn tốc độ xẩy ra biến cố.
Trong những ứng dụng, chỉ cần quan tâm đến trật tự biến cố, chứ không cần
qua tâm đến thời gian tuyệt đối mà biến cố xẩy ra, tức là, chỉ đòi hỏi giá trị trong bộ
đếm để dán nhãn cho biến cố. Tuy nhiên có thể tính được cả ngày và thời gian trong
ngày từ giá trị của bộ đếm, miễn là đã biết một vái giá trị thời gian gần đây của bộ
đếm.
Độ lệch giờ: Đồng hồ tinh thể trong máy tính, cũng như các đồng hồ khác, đều bị
lệch giờ, tức là chúng ta đếm giờ với tốc độ khác nhau và do đó lệch nhau. Những
thiết kế hiện có đều cố gắng khắc phục sự biến đổi này, nhưng vẫn không triệt để.
Sự khác biệt về chu kỳ dao động sẽ dấn đến khác biệt rõ ràng trong thanh ghi đếm
mà hai đồng hồ ghi được, dù chúng khởi động cùng giá trị. Độ lệch giờ chính là sự
thay đổi từng đối giữa một đồng hồ với đồng hồ tham chiếu trong một đn vị thời
gian của đồng hồ tham chiếu. Trong những đồng hồ tinh thể Quartz, độ lệch này
khong 10-6 tức là cứ 1.000.000 giây hay 11,6 ngày thì lệch 1 giây.
Phối hợp thời gian toàn cầu: Nững đồng hồ vật lý nối tiếp chính xác nhất đều dùng
bộ tạo giao động nguyên tử, độ chính xác của chúng khong 10-13. Đầu ra của đồng
hồ nguyên tử được dùng để làm chuẩn cho thời gian thực, gọi là thời gian nguyên tử
quốc tế. Từ năm 1967, một giây chuẩn được xác định là 9.192.631.770 chu kỳ dịch

chuyển giữa hai mức trạng thái siêu mịn của caseium-133.
Thời gian phối hợp toàn cầu ( viết tắt là UTP ) là một tiêu chuẩn quốc tế dựa
trên thời gian nguyên tử, nhưng dôi khi phi chèn thêm hoặc xoá di một giây dể bằng

- 9 -
với thời gian thiên văn.Tín hiệu UTC được dồng bộ hoá và truyền qung bá thường
xuyên từ các dài radio mặt dất và vệ tinh trên khắp thề giới.Ví dụ, ở Mỹ, đài radio
WWV phát tín hiệu thời gian trên một tần số sóng ngắn. Các nguồn vệ tinh gồm có
vệ tinh môi trường hoạt động địa tĩnh (GOES) và hệ thống định vị toàn cầu (GPS
Global Positioning System).
Sóng radio có tồc độ gần bằng tốc độ ánh sáng (3 108 m/s ), vì vậy trễ truyền
chúng khá bé.Ví dụ, thời gian để truyền thời gian suốt dọc chiều dài nước Mỹ
(khoảng 1000km ) chỉ mất khong 3 miligiây. Trễ truyền dẫn có thể tính được nếu
biết chính xác tốc độ chuyền tín hiệu radio và khoảng cách từ nguồn. Rủi thay tốc
độ truyền lại thay đổi theo điều kiện khí quuyển và do đó làm tang sai số. Nói
chung, sự chính xác của tín hiệu thu được là mọt hàm bao gồm cả sự chính xác của
nguồn, và khoảng cách của nguồn qua khí quyển.
Đài thu có sẵn trên thị trường. So sánh với UTC “hoàn hảo”, tín hiệu thu
được từ các đài mặt đất có độ chính xác từ 0, 1-10 miligiây, tuỳ theo vị trí của đài.
Tín hiệu thu từ vệ tinh GOES có độ chính xác khoảng 0,1 miligiay. Những máycó
đài thu gắn liền có thể đồng bộ các đồng hồ của chúng với những tín hiệu thời gian
này. Đáng tiếc là đài thu đắt tiền hơn so với trạm làm việc đặc biệt là những đài thu
dùng để đồng bộ hoá với nguồn thời gian vệ tinh.
Cần chú ý rằng: độ đo thời gian có độ chính xác 10 miligiây rất hạn chế trong việc
cho biết chật tự từng đối của biến cố xẩy ra ở nhiều máy khác nhau trong hệ phân
tán. Trong 10 miligiay với bộ sử lý tôc độ10 triệu lệnh/giâycó thể thục hiện 100000
lệnh, và thời gian đó có thể chuyển đưc một số thông báo ngắn.
Bù vì lệch giờ: Nếu thời gian nhận được từ một dịch vụ thời gian (chẳng hạn dịch
vụ tín hiệu thời gian phối hợp toàn cầu ), lớn hơn thời gian của máy cần đồng bộ,
thì chỉ cần để đồng hồ trong máy bằng thời gian của dịch vụ, bởi vì làm như vậy sẽ

gây ra sự đo lộn những ứng dụng dựa trên giả thuyết là thời gian luôn tăng. Giải
pháp cho trường hợp này không phải là chỉnh lại đồng bộ, mà là làm cho nó chạy
chậm hơn trong các chu kỳ tiếp theo, cho đến khi nó phù hợp với thời gian cập nhật
cho các ứng dụng bằng phần mềm, mà không cần thay dổi tốc độ của đồng hồ phần
cứng (một việc không phải lúc nào cũng làm được với các đồng hồ phần cứng).

Ta gọi thời gian cung cấp cho các ứng dụng (số ghi của đồng hồ phần mềm) là
S và thời gian trong đồng hồ phần cứng là H. Giả sử hệ số bù là δ, như vậy
S(t)=H(t) + δ(t) (*). Dạng đơn giản nhất để δ làm cho S thay đổi liên tục là: δ làm
hàm tuyến tính của đồng hồ phần cứng: δ(t)=aH(t)=b, trong đó a và b là những hằng
số tìm được. Khi đó, thay thế giá trị của δ vao biểu thức (*) ta có:
S(t)= (1+ a) H(t) +b
Giả sử giá trị của đồng hồ phần mềm là Tskew khi H=h, giả sử thời gian thực
tế ở thời điểm đó là Treal. Ta có Tskew > Treal hoặc Tsaw <Treal. Nếu S cho biết
thời gian thực tế sau N tích tắc tiếp theo, ta sẽ có:
T
sew
= (1+a)h+b và T
real
+ N=(1+a)(h+N)+b
Giải phươg trình ta có:
a = (T
real
- T
sew
)/N và b = T
sew
-(1+a)h.

- 10 -

Phương pháp đồng bộ hoá đồng hồ của Christian : một cách khác để đồng bộ
hoá giữa các máy trong hệ phân tán là để tiến trình dịch vụ thời gian trung tâm cung
cấp thời gian theo đồng hồ của nó vào lúc có yêu cầu, như trong hình 1.4. Máy cung
câp dịch vụ thời gian có thể lắp thêm một máy thu phù hợp để đồng hồ bộ hoá với
UTC. Nếu một tiến trình P yêu cầu thời gian trong thông báo m
n
, và nhận được giá
trị thời gian T trong thông báo mt, thì theo nguyên tắc, nó có thể chỉnh đồng hồ ở
thời gian t + T
trans
, trong đó T
trans
là thời gian chuyển m
t
từ S - P (t được chèn vào m
t
vào điểm cuối trước khi truyền từ máy S ).
Điều không may là T
trans
là đại lượng biến đổi : nó phụ thuộc vào số lượng các
tiến trình khác đang cạnh tranh với S và P về tài nguyên trong mỗi máy, và những
thông báo khác cạnh tranh với m
t
về mạng. nói chung, các tham số này không thể
dự đoán và thực tế không thể đo chính xác trong các cài đặt. Nói chung, ta có thể
xem T
trans
= min + x, trong đó x>= 0. Giá trí nhỏ nhất min chỉ có thể có được nếu
không có tiến trình khác thực hiện và không có giao thông mạng nào khác diễn ra,
min có thể đo được hoặc ước lượng được. Giá trị x trong trường hợp cụ thể không

nhận biết được, mặc dù có thể đo các giá trị phân tán cho một cài đặt cụ thể.

Cristian đề xuất sử dụng dịch vụ thời gian nối với thiết bị thu tín hiệu UTC để
đồng bộ hoá các máy tính. Việc đồng bộ hoá giữa dịch vụ thời gian và đài thu UTC
của nó có thể thực hiện bằng phương pháp tương tự như thủ tục đồng bộ hoá giữa
các máy tính. Tiến trình P muốn biết thời gian của S có thể ghi lại tổng thời gian
round-trip Tround (thời gian từ khi gửi yêu cầu m
r
và nhận phúc đáp m
t
) nó có thể
đo thời gian này với mức độ chình xác hợp lý nếu như độ lệch đồng hồ của nó khá
nhỏ.Ví dụ, thời gian round-trip là trong khoảng 1-10 miligiây trên LAN, trong thời
gian đó một đồng hồ bị lệch 10
-6
chỉ khác biệt đi nhiều nhất là 10
-5
miligiây.

Giả sử thời gian trở về trong thông báo m
t
của S là t. Một ước lượng đơn giản
về thời gian mà P phải chỉnh đồng hồ là t + T
round
/ 2. Gi sử rằng thời gian giữa việc
gửi thông báo m
r
và thời gian nhận thông báo m
t
tương ứng là min + x và min+ y.

Nếu giá trị min đã biết hoặc có thể ước lượng gần đúng, thì ta có thể xác định độ
chính xác của kết quả có được theo lập luận sau: Thời điểm sớm nhất mà S có thể
đưa giá trị thời gian vào trong m
t
là min, sau khi P gủi m
r
đi. Thời điểm muộn nhất
mà nó thưc hiện xong là min, trước khi m
t
đến P. Do đó,thời gian thông báo phúc
đáp đến nơi tính theo đồng hồ của S là nằm trong khoảng [t + min, t+ T
round
- min].
Độ rộng của khoảng này là T
round
- 2*min, do đó độ chính xác là (T
round
- 2*min).
Sự biến đổi có liên quan đến việc mở rộng một số yêu cầu cho T và lấy giá trị
nhỏ nhất của Tround để ước lượng với độ chính xác cao nhất. Độ chính xác của các
yêu cầu càng lớn, thì khả năng thực hiện được nó càng nhỏ. Bởi vì những kết qu
chính xác nhất chỉ có thể có được khi chuyển các thông báovào thời gian gần min
nhất- tức là biến cố không thể xẩy ra khi mạng đang bận.
Thuật toán của Christian: Như đã nói trên, phương pháp của cristian còn phải
nghiên cứu đến trường hợp tất cả các dịch vụ được thực hiện bởi một máy chủ, mà

- 11 -
dịch vụ thời gian của nó bị hỏng dẫn tới việc không thể đồng bộ hoá tạm thời.
Christian đưa ra giải pháp cung cấp thời gian bằng một nhóm dịch vụ thời gian đã
được đồng bộ hoá, mỗi dịch vụ có một máy thu các tín hiệu thời gian UTC. Ví dụ,

một khách hàng có thể gửi yêu cầu đến mọi Server và chỉ sử dụng phúc đáp nào
nhận được đầu tiên.
Nếu dịch vụ thời gian bị trục trặc thì nó sẽ phúc đáp với giá trị thời gian
không xác thực, điều này có thể gây ra nỗi tiến trình: trong hệ máy tính.
Marzullo(1984) đã tìm được phương pháp phân biệt những dịch vụ tốt với
những dịch vụ cho thời gian không xác thực, miễn là những dịch vụ không xác thực
đó chỉ là thiểu số (không vượt quá 1/3 tổng số các dịch vụ ). Vấn đề liên quan đến
đồng hồ hỏng được xử lý từng phần bằng thuật toán Berkeley mô tả dưới đây. Vấn
đề đồng bộ hoá thời gian, được xử lý bằng các kĩ thuật xác nhận.
Một Server kỹ thuật xác nhận về phía mình, cũng phụ thuộc vào độ chính xác của
việc đồng bộ hoá.
Thuật toán Berkeley:
Guslla và Zatti (1989) mô tả thuật toán đồng bộ hoá bên trong dùng cho
những máy chạy UNIX Berkeley. Theo thuật toán, máy điều vận (coodinator
computer) được chọn làm máy chủ (master). Không giống như giao thức của
Cristian, máy này thăm dò định kì những máy khác có đồng hồ được đồng bộ hoá
(gọi là các slave). các máy slave gửi các giá trị đồng hồ của chúng cho máy chủ,
máy chủ ước tính đồng hồ thời gian tại chỗ của nó, bằng cách quan sát thời gian
round-trip (tưng tự như kỹ thuật của Cristian ) và nó tính đến giá trị trung bình của
các giá trị nhận được (kể c đọc giờ tại chỗ của nó ). Server cân bằng các khả năng
chính là ở chỗ giá trị trung bình này đã chặn ngang xu hướng chạy nhanh hoặc
chậm của các đồng hồ. Độ chính xác của giao thức phụ thuộc vào thời gian round-
trip lớn nhất đã nhận được giữa máy chủ và máy slave. Máy chủ ngăn ngừa mọi
trường hợp đọc thời gian lớn hơn giá trị lớn nhất đã nhận ra này.
Thay vì gửi thời gian cập nhật mới nhất cho những máy khác( những máy
này có thể báo thời gian không chắc chắn do thời gian chuyển trường hợp thông
báo) - máy chủ sẽ gửi giá trị thời gian mà đồng hồ trong mỗi máy slave yêu cầu
điều chỉnh. Giá trị thời gian này có thể dương hoặc âm.
Thuật toán nhằm loại bỏ kết quả đọc ở những đồng hồ chạy lệch qua nhiều,
những đồng hồ hỏng và loại bỏ kết quả đọc không xác thực. Máy chủ chỉ tính giá trị

trung bình của những đồng hồ không lệch nhau quá một lượng thời gian xác định
nào đó.
Gusella và Zatti đã thí nghiện trên 15 máy tính có đồng hồ đồng bộ hoá trong
khoảng 20->25 miligiây sử dụng giao trường hợp phức của chúng. Mức lệch tại chỗ
của các đồng hồ đo được nhỏ hơn 2x10
-5
và thời gian round-trip tối đa là 10
miligiây.
c. Thời gian logic và đồng hồ logic
Trong trường hợp máy chủ bị hỏng, một máy khác sẽ được chọn để thực hiện chức
năng của máy đó. Trong phần sau sẽ mô tả một số thuật toán dùng cho việc lựa

- 12 -
chọn máy chủ thay thế nói trên, tuy nhiên các thuật toán này không bảo đảm được
chọn được máy chủ mới trong thời gian tới hạn.
Giao thức thời gian mạng: (NTP)
NTP là một kiến trúc cho dịch vụ thời gian và là một giao thức để phân tán các
thông tin về thời gian trên nhiều mạng liên kết. NTP được thừa nhận như là một tiêu
chuẩn để đòng bộ hóa đồng hồ trên Internet. Thiết kế NTP nhằm thực hiện các mục
đích sau:
• Cung cấp các dịch vụ giúp các khách hàng trên Internet đồng bộ hóa
chính xác theo UTC, dù có thể gặp giá trị trễ lớn hoặc trễ biến đổi trong
truyền thông Internet. NTP áp dụng kỹ thuật thống kê để lọc giữ liệu thời
gian và phân biệt chất lượng giữ liệu thời gian với các server khác.
• Cung cấp các dịch vụ tin cậy, tránh bị mất kết nối lâu dài: Cần có
những server dư và đường dẫn dư giữa các server. Các server có thể cấu hình
lại để vẫn cung cấp được dịch vụ nếu một trong số chúng không dùng được.
• Giúp các client (máy khác) tái đồng bộ hóa một cách thường xuyên và
hiệu quả, nhằm điều chỉnh tốc độ lệch trong hầu hết các máy tính. Dịch vụ
được thiết kế phục vụ cho số lượng lớn các client và server.

• Để bảo vệ dịch vụ thời gian, không cho chỉnh lại dịch vụ thời gian các
dịch vụ thời gian luôn sử dụng các kỹ thuật xác nhận để kiểm tra dữ liệu thời
gian từ các nguồn ủy thác yêu cầu và xác nhận địa chỉ gửi thông báo cho nó.
Dich vụ giao thức thời gian mạng được cung cấp bởi mạng cáacServer định vị qua
Internet. Các Server quan trọng nhất được kết nối trực tiếp tới nguồn thời gian như
máy thu thời gian UTC. Các Server phụ được đồng bộ hóa dựa trên Server thứ nhất.
Các Server được kết nối theo thứ bậc logic gọi là mạng con đồng bộ (hình 1.5), các
cấp được gọi là “giai tầng”. Server chủ chiếm giai tầng 1: chính là gốc của cây. Các
Server giai tầng 2 là dịch vụ phụ, chúng được đồng bộ hóa trực tiếp từ Server chủ,
các Server giai tầng 2 được đồng bộ hóa dựa trên Server giai tầng 1, và tiếp tục như
vậy cho các mức thấp hơn Server mức thấp được Server Server thấp nhất được thực
hiện trong các trạm của người Server sử dụng.
Các đồng hồ có quan hệ với các Server có Server số hiệu giai tầng cao có khả
năng không chính xác bằng các đồng hồ có quan hệ với các dịch vụ có Server số
hiệu giai tầng thấp hơn, do lỗi này sinh ở các mức đồng bộ. NTP cũng tính đến tổng
thời gian trễ thông báo round-trip tới gốc trong việc đánh giá chất lượng của dữ liệu
đồng hồ, được cất giữ trong các dịch vụ riêng biệt.


- 13 -
1
3 3
3
2
2

Hình I.1 Một mạng con đồng bộ hóa đơn giản Server sử dụng trong cài đặt NTP
(hướng mũi tên chỉ hướng điều khiển đồng bộ, các Server biểu thị các cấp)
Mạng con đồng bộ hóa cũng có thể cấu hình lại như trong trường hợp các dịch vụ
bị lỗi. Nếu như nguồn UTC trong dịch vụ chủ bị lỗi, thì nó có thể trở thành dịch vụ

phụ của giai tầng một. Nếu tài nguyên dùng cho việc đồng bộ hóa trong dịch vụ phụ
lỗi thì nó có thể đồng bộ với các dịch vụ khác.
Dịch vụ NTP được đồng bộ nhờ một trong ba chế độ : Multicast, gọi thủ
tục(procedure call) và đối xứng (Symmetric). Chế độ Multicast thường dùng trong
các mạng LAN, tốc độ cao. Một hoặc một số các dịch vụ định kỳ truyền bá
(Multicast) thời gian tới các dịch vụ chạy trong các máy tính khác kết nối với nó
qua LAN, các đồng hồ của máy tính này xem như có trễ khá nhỏ. Chế độ này chỉ
thực hiện được với độ chính xác tương đối thấp, tuy nhiên chúng có khả năng duy
trì một số mục đích.
Chế độ gọi thủ tục tưng tự như thuật toán xử lý của Christian mô tả trên đây.
Trong chế độ này một máy chủ sẽ nhận các yêu cầu từ máy tính khác, các yêu cầu
đó sẽ được đáp ứng thông qua việc phuc đáp với nhãn thời gian của nó. Chế độ này
thích hợp cho các mạng đòi hỏi độ tin cậy cao và do đó nó có thể thực hiện trong
trường hợp Multicast hoặc ở những mạng phần cứng không hỗ trợ Multicast. Ví dụ,
các file Server trong cùng mạng hoặc trong mạng LAN khác kết nối với nó, cần
phải lưu giữ các thông tin về thời gian cho những lần truy cập file một cách chính
xác, chúng cũng có thể giao tiếp với Server chủ cục bộ trong chế độ gọi thủ tục.
Cuối cùng, chế độ đối xứng thường được Serverử dụng trong các Server
chủ( những máy cung cấp các thông tin thời gian trong các mạng LAN) và các con
đồng bộ hóa mức cao ( giai tầng thấp ), những nơi đòi hỏi tới độ chính xác cao nhất.
Mỗi cặp máy chủ hoạt động trong chế độ đối xứng trao đổi các thông báo mang
thông tin thời gian với nhau. Dữ liệu thời gian được giữ lại như một phần của
Server kết hợp giữa các máy chủ, và được duy trì nhằm làm tăng độ chính xác của
việc đồng bộ hóa thời gian của chúng.
Trong tất cả các chế độ nêu trên, các thông báo được chuyển phát không đáng tin
cậy như trong Server sử dụng giao thức truyền thông Internet chuẩn UDP. Trong
chế độ gọi thủ tục và trong chế độ đối xứng các thông báo được trao dổi theo từng
cặp. Mỗi thông báo mang một nhãn thời gian của biến cố thông báo hiện tại bao
gồm: các giá trị thời hạn cục bộ khi gửi và nhận thông báo NTP trước đó, và thời
điểm truyền thông báo hiện tại. Người nhận thông báo NTP sẽ ghi lại thời gian cục

bộ khi nhận được thông báo. Bốn đơn vị thời gian T
i-3
, T
i-2
, T
i-1
và T
i
của các thông
báo m được gửi giữa các Server A và B, được mô tả như trong hình 1.6. Chú ý rằng,
không giống như thuật toán Christian, chế độ đối xứng có thể có trễ khá lớn từ lúc
thông báo tới khi gửi thông báo tiếp theo. Vì vậy, các thông báo có thể bị mất,
nhưng các nhãn thời gian mang theo trong mỗi thông báo vẫn có giá trị.

Máy chủ A T
i-2
T
i-1
thời gian

- 14 -
Máy chủ B T
i-3
T
i

Hình 1.6 Truyền dẫn các thông báo giữa các cặp NTP ngang hàng
Với mỗi cặp các thông báo được gửi giữa hai Server, giao thức thời gian mạng
NTP sẽ tính giá trị ước lượng độ lệch thực tế O
i

giữa hai đồng hồ, và tổng trễ thời
gian truyền dẫn hai thông báo di. Nếu độ lệch của đồng hồ trong B đối với A là O,
và nếu thời gian truyền dẫn cho các thông báo m và m* tương ứng là t và t*, thì ta
có:
T
i-2
= T
i-3
+ O và Ti = T
i-1
+ t* - O
đặt a=T
i-2
-T
i-3
và b=T
i-1
- T
i
ta có:
d
1
= t + t* = a- b
Tương tự: O= T
i-2
, T
i-3
= O
i
+ ( t*- t )/2, trong đó Oi=(a+b)/2;

Trên thực tế t, t* >=0, nên ta có O
i
+ d
i
/2 >= 0 >=(O
i
-d
i
/2). Biểu thức này chứng
tỏ O
i
là một ước lượng của độ lệch, và d
i
là một phép đo chính xác của giá trị ước
tính này.
Các dịch vụ NTP áp dụng thuật toán lọc dữ liệu cho các cặp kế tiếp (O
i
,d
i
), các
cặp này ước tính độ lệch O và tính toán chất lượng ước tính đó bằng hàng loạt các
thống kê gọi là phân toán học. Độ phân tán lọc cao biểu thị dữ liệu có độ tin cậy
thấp. Cũng như thuật toán Christian, giá trị của O
i
tương ứng với giá trị nhỏ nhất
của d
j
được chọn làm giá trị ước lượng O.
Tuy nhiên, giá trị độ lệch nhận được được từ truyền thông với một nguồn
không cần thiết phải dùng để điều chỉnh đồng hồ địa phương. Nói chung, một NTP

Server trao đổi thông báo với một dịch vụ ngang hàng với nó. Ngoài việc lọc dữ
liệu để trao đổi với từng dịch vụ ngang hàng, NTP còn áp dụng thuật toán chọn
ngang hàng. Khảo sát những giá trị nhận được từ việc trao đổi với các dịch vụ
ngang hàng này, sẽ tìm ra được những giá trị không tin cậy. Đầu ra của thuật toán
này có thể làm cho dich vụ phi thay đổi các dịch vụ ngang hàng mà lúc đầu nó đã
dùng để đồng bộ hóa.
Những dịch vụ ngang hàng có chỉ số giai tầng thấp ưa chuộng hơn nhưng dịch
vụ ngang hàng ở giai tầng cao, vì chúng “gần” với các nguồn thời gian cấp 1 hơn.
Tương tự, nhưng dịch vụ ngang hàng có độ phân tán đồng bộ hóa thấp nhất được ưa
chuộng hơn. Đây chính là tổng của bộ phân tán của bộ lọc đảo được giữa dịch vụ và
gốc của mạng đồng bộ con, (độ phân tán đồng bộ hóa trao đổi ngang hàng trong các
thông báo, cho phép tính được tổng này).
Theo Mill, trong năm 1991, khong 20->30 Server cấp 1 và hơn 2000 Server cấp 2
hoạt động trên Internet, gồm ở Mỹ, Canada, Anh và Na uy. Server cấp 1 thường trao
đổi thông báo với hầu hết các Server cấp 1 khác. Server cấp 2 đặc biệt thường thông
tin với 1 Server ngang hàng ở cùng giai tầng và hai Server ngang hàng khác ở giai
tầng thấp nhất tiếp theo.

- 15 -
Các phép đo cho thấy lỗi đồng bộ hóa không quá 30 mili giây, nhưng chỉ
1% giá trị thời gian mẫu lấy từ các Server được đồng bộ hóa bởi NTP. Hơn nữa,
bằng việc c chế vòng lặp đồng hồ để điều chỉnh tần số của các đồng hồ cục bộ trong
việc đáp ứng với giữ liệu bù thêm, có thể đạt được độ chính xác ở mức 1 mili giây
bằng việc thực hiện nhiều chu kỳ trong một giờ. Tuy nhiên không bảo đảm có giới
hạn nào về sự khác nhau giữa hai đồng hồ.
Mô hình vồng lặp đồng hồ pha đã được Mills đưa ra vào năm 1991. Mô hình
này bao hàm cả việc chỉnh tần số đồng hồ địa phưng theo sự quan sát tốc độ lệch
của nó. Xét ví dụ đơn giản, nếu thấy một đồng hồ luôn chạy nhanh 4 giây trong 1
giờ thì tần số của nó có thể giảm nhẹ (bằng phần mềm hoặc bằng phần cứng) để bù
cho việc chạy nhanh này. Do đó, độ lệch đồng hồ trong các khoảng thời gian giữa

các lần đồng bộ hóa sẽ giảm đi.
Người ta quan niệm rằng bất kì một tiến trình đơn, một biến cố nào đều có thể
sắp xếp một cách duy nhất theo thời gian của đồng hồ địa phương. Tuy nhiên, vì
chúng ta không thể đồng bộ hóa một cách hoàn hảo các đồng hồ cục bộ trong hệ
phân tán, nên nói chung ta không thể sử dụng thời gian vật lý để tìm ra trật tự của
cặp biến cố bất kỳ nào xẩy ra trong nó.
Nói chung, ta có thể sử dụng một sơ đồ tương tự tính nhân quả vật lý, nhưng
nó chỉ được áp dụng trong hệ phân tán, để sắp xếp một biến cố xảy ra ở các tiến
trình khác nhau. Việc sắp xếp này dựa trên hai điểm sau:
• Nếu hai biến cố xẩy ra trong cùng một tiến trình thì chúng xẩy ra theo trật tự
mà tiến trình quan sát chúng.
• Khi thông báo được gửi giữa các tiến trình, biến cố gửi thông báo bao giờ
cũng xẩy ra trước biến cố nhận thông báo.
Lamport gọi trật tự nhận được nhờ việc khái quát hóa của hai mối quan hệ trên là
quan hệ xẩy ra trước. Đôi khi nó còn được coi là trật tự nhân quả hay trật tự nhân
quả tiềm tàng.
Ta sẽ viết X->p Y nếu hai biến cố X và Y xẩy ra trong cùng một tiến trình p,và X xy
ra trước Y. Sử dụng trật tự giới hạn này ta có thể xác định mối quan hệ xảy ra
trước, biểu thị bằng kí hiệu->p như sau:
• HB1: nếu tồn tại tiến trình p: X->p Y, thì X->Y.
• HB2: đối với thông báo m bất kỳ: gửi(m)->nhận (m)
Trong đó: gửi(m) là biến cố gửi thông báo, và nhận (m) là biến cố nhận
thông báo.
• HB3: nếu X,Y và Z là những biến cố mà Y->Yvà Y->Z, thì X->Z.
Do đó, nếu X->Y thì ta có thể tìm được một dãy các biến cố e
1
, e
2
, e
3

,.. e
n
xảy ra
trong một hoặc một số tiến trình mà x=e
1
và y=e
n
, và với i=1,2..n-1, HB1 hoặc HB2
áp dụng được giữa e
i
và e
i+1
, điều này có nghĩa là chúng xảy ra liên tiếp trong cùng
tiến trình, hoặc có một thông báo m nào đó mà e
i
=gửi(m) và e
i+1
=nhận(m). dãy các
biến cố e
1
, e
2
, e
3
…e
n
không cần thiết phải duy nhất.

- 16 -
PHẦN II: TIẾN TRÌNH HỆ ĐIỀU HÀNH PHÂN TÁN.

I. TỔNG QUAN VỀ HỆ ĐIỀU HÀNH.
Hệ điều hành là một chương trình hay một hệ chương trình hoạt động giữa
người sử dụng (user) và phần cứng của máy tính. Mục tiêu của hệ điều hành là cung
cấp một môi trường để người sử dụng có thể thi hành các chương trình. Nó làm cho
máy tính dể sử dụng hơn, thuận lợi hơn và hiệu quả hơn.
Hệ điều hành là một phần quan trọng của hầu hết các hệ thống máy tính. Một hệ
thống máy tính thường được chia làm bốn phần chính : phần cứng, hệ điều hành,
các chương trình ứng dụng và người sử dụng.

- 17 -
Các bộ xử lý thông tin với nhau thông qua các đường truyền thông như những bus
tốc độ cao hay đường dây điện thoại.
Các bộ xử lý trong hệ phân tán thường khác nhau về kích thước và chức năng. Nó
có thể bao gồm máy vi tính, trạm làm việc, máy mini, và những hệ thống máy lớn.
Các bộ xử lý thường được tham khảo với nhiều tên khác nhau như site, node,
computer v.v.... tùy thuộc vào trạng thái làm việc của chúng.
Các nguyên nhân phải xây dựng hệ thống phân tán là:
• Chia xẻ tài nguyên : Một người sử dụng A có thể sử dụng máy in laser của
người sử dụng B và người sử dụng B có thể truy xuất những tập tin của A. Tổng
quát, chia xẻ tài nguyên trong hệ thống phân tán cung cấp một cơ chế để chia xẻ
tập tin ở vị trí xa, xử lý thông tin trong một cơ sở dữ liệu phân tán, in ấn tại một
vị trí xa, sử dụng những thiết bị ở xa đểõ thực hiện các thao tác.
• Tăng tốc độ tính toán : Một thao tác tính toán được chia làm nhiều phần nhỏ
cùng thực hiện một lúc. Hệ thống phân tán cho phép phân chia việc tính toán
trên nhiều vị trí khác nhau để tính toán song song.
• An toàn : Nếu một vị trí trong hệ thống phân tán bị hỏng, các vị trí khác vẫn
tiếp tục làm việc.
• Thông tin liên lạc với nhau :Có nhiều lúc, chương trình cần chuyển đổi dữ liệu
từ vị trí này sang vị trí khác. Ví dụ trong hệ thống Windows, thường có sự chia
xẻ và chuyển dữ liệu giữa các cửa sổ. Khi các vị trí được nối kết với nhau trong

một hệ thống mạng, việc trao đổi dữ liệu diễn ra rất dễ. Người sử dụng có thể
chuyển tập tin hay các E_mail cho nhau từ cùng vị trí hay những vị trí khác.
Trong thời gian hiện tại đồng thời phát triển một số loại hệ điều hành theo các yêu
cầu và các giải pháp khác nhau nhằm hỗ trợ cho việc đáp ứng yêu cầu của từng
người sử dùng đến một tập thể và toàn bộ những người sử dụng máy vi tính. Vì vậy,
theo những yêu cầu khác nhau thì việc phát triển hệ điều hành theo các hướng khác
nhau là điều đương nhiên.
Để phân loại hệ điều hành chúng tôi phân loại theo yêu cầu của người sử dụng
chúng ta có thể chia làm ba loại hệ điều chính như sau:
• Hệ điều hành tập trung: Các hệ điều hành này có thể là đơn xử lý hoặc đa xử lý.
Hệ thống này cung cấp các khả năng tốt nhất dùng để cho một người hay một
số lượng nhỏ người sử dụng yêu cầu xử lý có độ phức tạp về việc quản lý file,
bộ nhớ và các bộ vi xử lý.
• Hệ điều hành mạng: cấu trúc cũng giống như hệ điều hành trên nhưng chúng tập
trung quản lý về việc chia sẻ tài nguyên, các giao dịch từ xa, anh ninh mạng,…..
nói chung tập trung vào các giao tiếp trên mạng về các tài nguyên.
• Hệ điều hành phân tán: hệ điều hành phân tán nhìn qua thì cũng tương tự như hệ
điều hành mạng nhưng có điểm khác là tính chất trong suốt. Do đó, chúng ta khi

- 18 -