Hồ Chí Minh: Những năm tháng chưa được biết đến - phần 10 ppt

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 199Diễnđànwww.x‐cafevn.org
DươngBáLinhvàNguyễnCôngNam[65].LúcGiápvàĐồngcònởTrungQuốcthườnglấybí
danhlàDươngHoàiNamvàLâmBáKiệt.Vìthếchúngtakhôngthểchắcchắnbốnnhânvật
nàylà
ai.DanhphậncủangườiphụnữvẫnlàmộtbíẩnnhưngngườiPhápcólẽcũngquáhấp
tấpkhikếtluậnrằngngườinàykhôngphảilàMinhKhai.Họđãkhông
cóbằngchứngchắcchắn
vềdấuvếtcủabàtừhộinghịvàomùathu1937chođếnkhibàbịbắttạiChợLớnvàohạtuần
tháng71940,mặcdùhọtinrằng
bàđãsinhmộtbégáivàođầunăm1939.Đếntháng51940bàbị
chỉđiểmcủaSởLiêmPhóngnhậndiệnlàbíthưUỷBanTrungƯơng,vìthếviệcbàthamgiavào
nhómngườiđiVân
Namlàrấtcólý[66].
BáocáocủaHồvềtìnhhìnhĐôngDươngcùngvớiyêucầutrợgiúpđềngày12tháng71940,
đượctrìnhbàyvớiphongcáchvôcùngcặnkẽtheokhuônkhổcủaQTCS.Nó
baogồmmộtphân
tíchvềhiệntìnhchiếnlượctạiĐôngDươngvàtháiđộcủaquốctếvềtươnglaicủavùngnày.
Tácgiảbáocáoviếtrằngvàocuốinăm1929ôngquay
vềHồngKôngđểtổchứcmộthộinghị
gồmcácthànhphầncộngsản,tacóthểgiảđịnhrằngtácgiảchínhlàHồChíMinh.Ôngliênhệ
việcPhápđầuhàngĐứcvàongày16tháng6
1940làngàymàtấtcảngườiViệtđềuvuimừng,
tinrằngthờiđiểmthuậntiệnđểlậtđổáchthốngtrịcủaPhápđãđến.ʺVềviệcnàychúngtôichỉ
thiếunhữngngườilãnh
đạovàtổchức.VàtạisaoĐCSkhônglãnhlấytráchnhiệmtổchứcvà
lãnhđạonày?Bởivì80‐90%cácđảngviênkỳcựuđãbịbắt,vànhữngđảngviênmớikhôngcó
đủkinhnghi
ệmhoặcthựclực.Vấnđềlàđểkêugọinhândânđứnglênchúng tôicầnmộtngười
cóảnhhưởng,mộtngườisẽtiếncôngmộtcáchquyếtđoánvàmạnhmẽʺ[67].Phântích
củaHồ

vềchủýcủaNhậtchothấyrằngôngđãkhôngnhìntrướcđượcmốihợptácgiữaNhậtvàchính
phủVichycủaPhápđểđôhộĐôngDươngsẽđượcthiếtlậpvàotháng
91940.ʺHiệntạiʺ,ông
viết,ʺNhậtđangcốgắngđểnắmlấynướcnàyʺ(ĐôngDương).NgườiNhậtđãcáchHàNộichỉ3
giờđồnghồ,trongkhilựclượngđặcnhiệ
mcủahọđangsẵnsàngđổbộvàoHảiPhòngbấtcứ
lúcnào,ôngnói.MặcdùchínhquyềntạiĐôngDươngđãtuyênbốủnghộHộiĐồngLondon
củanướcPhápTựDo,ônglưuý
rằngtrênthựctếhọđangđit ừnhượngbộnàyđếnnhượngbộ
khácđốivớingườiNhật.[68]Nhưngônglạik ếtluậnrằng,mặcdùNhậtđangmạnh,họkhông
thểdùng
toànbộlựclượngđểbảohộĐôngDương,vìbộmáyquânsựkhổnglồcủahọđang
đangbịtróichântrongcuộcchiếntạiTrungQuốc.QuânđộiPháptạiĐôngDươngnóichungđa
phầ
nbaogồmbinhlínhbảnxứ,ôngchỉra,vàʺnếuchúngtacóthểkêugọihọđược,họ‐hoặcít
nhấtmộtsốtronghọ‐sẽchốnglạingườiPháp(hoặcngaycảNhật].ʺÔng
cũnglưuýrằngcác
lựclượngchốngPhápcóđượcnhữngđồngminhlớn:ngoàiLiênXôcòncóTrungQuốcvàẤn
Độ.Mộttìnhthếsẽđượcthànhhìnhkhinócóđủʺchomộtngười
lêntiếngkêugọi,đểtoànbộ
đồngđứnglênʺ.ʺNóitómlạiʺ,ôngviết,ʺnhữngđiềukiệnkhách quanđangcó lợichothành
côngcủachúngtôi,nhưnglựclượngchủquan‐đảngcủa
chúngtôi‐thìlạirấtyếu hiệntạicác
đồngchíkỳcựuđầykinhnghiệmcủachúngtôiđangrênxiếttrongngụctù.Vìthếquầnchúng
khôngcóngườicầmđầuvàkhôngth
ểlợidụngđượcʺthờicơnghìnnămcómộtnàyʺ[69].
Đểthayđổihiệntình,đểgiúpđảngthựchiệnnhiệmvụlịchsửcủamình,ônggiảithíchrằnghọ
cầnphảitấncông
từbênngoài.Đểlàmđượcviệcnàyhọcần:(1)đượctựdoqualạibiêngiới;(2)
mộtsốvũkhí;(3)mộtsốtrợgiúpvềtàichính;và(4)mộtvàicốvấn.Khichúngtôicóđược

nhữ
ngthứnày,ʺchúngtôihoàntoàncóthểtạorađượcmộthậucứchốngphátxítNhật,ʺông
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 200Diễnđànwww.x‐cafevn.org
viết.ʺNgoàira,ʺôngkếtluận,ʺnếuchúngtôicóthểlợidụngnhữngmâuthuẩnbêntrongbọnđế
quốcđểthànhlậpvàmởrộngmộtmặttrậnthốngnhấtcủaquần
chúngbịápbức,thìtươnglai
sánglạncũngkhôngcònxamấy”[70]Lờiyêucầunàydườngnhưlàphươngánđầutiênđể
thànhlậplựclượngvũtrangViệtMinh.Nócũng
cóthểlàdấuhiệuđầutiênvềnhânvậtđược
biếtđếnlàNguyễnÁiQuốcđangchuẩnbịbiếnmìnhthànhvịlãnhđạoquốcgiaHồChíMinh,
ʺmột con ngườiđầy ảnh hưởng luôn
sẵn sàng ra tay tấn côngʺ. Sự yếu kém củaĐCSĐông
Dươngdườngnhưđãtạonênmộtkhungthờigianítnhấtlà6thángđến1nămđểkếhoạchnổi
dậycóth
ểkhởisự.
Vàomùahè1940,BộPhận6(chuyênnắm thông tin)củaQuốc DânĐảng TrungQuốc nhận
đượctinrằngmộtthànhviêncộngsảnngườiViệtđangtìmcáchtiếpxúc
vớiĐCSTrungQuốc.
HọđãbáocáorằngcómộtđảngviêncộngsảntừmiềnnamlàTrầnVănHinhđãđếnDiênAn
vàđếntháng8,haibênTrungQuốcvàViệtNamđãđạtđượ
cmộtthoảthuậntươngtrợ.(Không
rõrằngngườinàyđãchuyểngiaoyêucầucủaHồChíMinhhayđâylàmộttiếpxúcriêngvới
ĐCSTrungQuốc).KinhChenđãliệtkê
nhữngđiềukhoảntrongb ảnthoảthuậnnhưsau:(1)xây
dựngmộtM ặtTrậnThốngNhấtcủanhândânHoa‐ViệtchốngNhật;(2)mởrộngtổchứcvũ
trangcộngs
ảnvàbắtđầucáchoạtđộngdukích;(3)liênhiệpĐCSĐôngDươngvớitấtcảcác
đảngchínhtrịkháctrongnỗlựcthiếtlậpmộtʺMặtTrậnThốngNhấtchoNền
ĐộcLậpQuốc

Giaʺ,(4)biếnmụctiêuđấutranhcủaĐCSĐôngDươngtrởthànhʺChốngĐếQuốcPhápvà
ChốngPhongKiếnʺ;(5)gửithànhviênĐCSĐôngDươngđếnDiênAnđểhọctậ
ptạiĐạiHọc
KhángNhật;và(6)đểnhữngthànhviênĐCSTrungQuốcđanglàmđạidiệntạiPhòngThông
TinChâuÁcủaQTCS trởthànhngườihướngdẫnĐCSĐôngDương,vàphụgiú p 50
nghìn
đồngTrung QuốchằngthángchoĐCSĐôngDương[71].Thoảthuậnnàyphảnánhsựbấtlực
củaĐCSPháptrongviệctiếptụccốvấnchongườiViệt,vàlàmộtkh
ởiđầucủaviệcchấpnhận
phụctùngcủaĐCSĐôngDươngđốivớiĐCSTrungQuốc.Thoảthuậntrêncóthểlàkhông
tránhkhỏivàothờiđiểmnàytrongquátrìnhpháttriểncủ
aĐCSĐôngDươngvìliênlạctrực
tiếpvớiQTCSdườngnhưđãbịgiảmthiểu.(YêucầutrợgiúpcủaHồgửiđếnĐCSTrungQuốc
đãkhôngđượcdịchsangtiếngNgamãi
chođếnnăm1942;việcnócómặttronghồsơcủaQTCS
rasaothìkhôngđượcrõ).HồikýcủaGiápnóirằngtạiBắcKỳđangthảoluậnviệccầnthiếtphải
ph
ụchồilạiLiênHiệpCácDânTộcChâuÁBịÁpBức[72],mộtýđịnhđượcHồđưaratrong
kếtluậncủabảnyêucầuviệntrợcủa ông.Dườngnhưtổchứ
cdùnglàmvỏbọcđểliênkết
nhữngngườicộngsảnchâuÁvàonhữngnăm1925‐6và1928‐30đangđượccânnhắcđểbiến
thànhguồngmáychomặttrậnkhángNhậtdoTrung Qu
ốcdẫnđầu.
Vàotháng71940ngườiPhápbắtđầuthuthậpchứngcứtạiNamKỳvềmầmmốngcủamột
cuộcnổidậy. Họ tin rằng vàocuối tháng61940, Uỷ
BanTrungƯơngĐCSĐôngDươngđã
thôngquamộtđiềulệnhchỉđạođảngviênchuẩnbịmộtcuộckhởinghĩavũtrang[73].Bản
tườngtrìnhnàycóthểđangnóivềcuộchọpđượct
ổchứctạiCônMinhvàotháng61940,vìởđó
thựcsựđangcónhiềuthànhviêncủaUỷBanTrungƯơnghơnlàsốthànhviêncònlạiđanglưu

lạctạiNamKỳ.Nhữngngười
nàybaogồmPhùngChíKiên,HồChíMinh,PhanĐăngLưuvàcó
lẽcócảNguyễnThịMinhKhai.SởLiêmPhóngcũngđãbáocáorằngđảngViệtNamđãgửimột
thànhviênngườiHoathuộcĐCS
ĐôngDươngđếnTrungQuốcđểyêucầuĐCSTrungQuốc
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 201Diễnđànwww.x‐cafevn.org
hậuthuẫncuộcnổidậy[74].Chúngtakhôngbiếtđượcviệcnàycóphảiđangnóivềchuyếnđi
củaPhanĐăngLưuđếnVânNamhoặcnhữngdichuyểncủaʺTrầnVăn
Hinhʺđượcghinhận
bởiQuốcDânĐảng,hoặccómộtmốiliênhệnàokhácgiữaĐCSTrungQuốcvàNamKỳquachi
bộcủaĐCS TrungQuốctạiSàiGònhaykhông.NgườiPhápđã
cóđượcbằngchứngchắcchắn
vềcôngtácchuẩnbịchomộtcuộckhởinghĩavũtrangkhihọbắtgiữNguyễnThịMinhKhaitại
vănphòngcủaUỷBanTrungƯơngởChợLớn
vàongày30tháng7/1940,cùngvớingườitù
chínhtrịtừngvượtngụclàNguyễnHữuTiến.Họđãthugiữđượcnhữngtàiliệumàhọmiêutả
làʺliênquanđếnmộtcuộc
nổidậydoĐCSĐôngDươngchuẩnbịthựchiệnkhiʺthờicơthuận
lợiʺđếnʺ.Hầuhếtnhữngtàiliệutrênchưađượcquayrô‐nê‐ôvàphânphátđếncácthànhviên.
M
ộtsốđoạntrongsốtàiliệubịtịchthumangchủtrươngchốnglạiquânđộiPhápvìthếnhững
ngườivừabịbắtđượcgiaochotoàánquânđội[75].SudChonchirdsenviếtrằngnhữ
ngtàiliệu
nàybaogồmʺviệc thành lậpmộttổ chức khángchiến, kếhoạch pháhoại và chiếnthuật du
kíchʺ[76].NhữngđảngviênbịbắtchungvớiMinhKhailàNgu y ễnH
ữuTiến(GiáoHoài),cũng
nhưTạUyên,mộtcựuthànhviêncủaĐCSĐôngDươngcũtừHàNam.Haingườiđãcùngvượt
ngụcCônĐảovàomùaxuân1935.
Dườngnhưđãcómộtmối

liênhệgiữacuộchọptạiCônMinhvàotháng61940,khôngđượcghi
nhậntronglịchsửđảngnhưlàmộtphiênhọpchínhthứccủaĐCSĐôngDương,vàkhởiđầu
củaphongtràokháng
chiếnbêntrongViệtNam.NhưngtừnhữngbiếnchuyểnsauđótạiNam
Kỳ,tacóthểnghingờrằngnhữngkếhoạchmàHồChíMinhđãthảoluậnvớicácđồngchícủ
a
mìnhvàyêucầutrợgiúpmàôngđãgửichoĐCSTrungQuốcđãthựcsựtạothànhmộtsơđồ
chocuộckhởinghĩaNamKỳ,đượckhởisựtừngày23tháng11haykhông.HồChí
Minh,một
ngườilậpkếhoạchđầythậntrọng,chắchẳnđãkhôngủnghộmộtlịchtrìnhcấptốcchocuộc
khởinghĩađangthànhhìnhởNamKỳgiữatháng9vàtháng
111940.Đếnnăm1930,dườngnhư
cánhduychítrongđảngvớichủtrươngtạoramộtkhởinghĩabạolực mangtínhtượngtrưng
tronglòngquânđộiPháp,đãlàngườicầmtrịch
chonhữngsựkiệnxảyratrongnhữngtháng
mùathu.MộtnguồntàiliệucủaViệtNamchorằngtạimộtcuộchọpcủaXứUỷNamKỳđược
tổchứctại
MỹThovàotháng71940,mộtnhómđạibiểuđãchủtrươnghoãnkhởinghĩavìcác
lựclượngcủađảngquáyếu.NhómngườinàybaogồmnhữngđạibiểutừSàigòn‐ChợLớn,

nhữngtỉnhmiềnđôngvàPhanĐăngLưu,đượcxemlàđạidiệncủaNamKỳtạiUỷBanTrung
Ương.Nhưngthànhphầnđasốđãbiểuquyếttiếptụckhởinghĩa.Đếnlúc
nàythìPhanĐăng
LưuđãđềnghịnênthamkhảovớitoànthểUỷBanTrungƯơng[77].SaukhiPhanĐăngLưubị
bắtvàotháng11,ôngđãkhairằngcuộckhởinghĩađãdonhữngthànhphầ
ncựctảtrongđảng
chủtrươngʺhọđãkhôngthèmđểýđếnnhữnglờikhuyêntừBanCh ấpHànhĐảngUỷNamKỳ
vềviệcđảngđãsẵnsànghaychưaʺ[78].
MộtsốtàiliệucủaViệt
NammàcụthểlàTrầnHuyLiệuchorằngMặtTrậnPhảnĐếtạiphía

Namđãcựckỳthànhcôngtrongviệcchiêudụthànhphầnbinhlínhbảnxứ.Trongbàiviếtcủa
ông
vềcuộcKhởiNghĩaNamKỳôngnóirằngđãcómộtsốnhómlínhtạiGiaĐịnhvàChợLớn,
cókhiđãlênđến300người,đãbỏtrốnvàorừngcùngvớivũkhíđểchuẩnb
ịkhởinghĩachống
Pháp.Vàotháng111940,khingườiPhápđangchuẩnbịgửiquânđếnvùngbiêngiớiThái‐Miên
đểchốnglạiviệcTháiđanglấnchiếm,Liệuviếtrằngcóđến15.000
(sic]binhlínhngườiViệttại
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 202Diễnđànwww.x‐cafevn.org
SàiGòn,gồmcảhaiđơnvịpháobinh,đangchuẩnb ịbiểu tìnhphảnđốiviệchọphảithamchiến.
CóđếnhaiphầnbalínhngườiViệtsẵnsàngʺđitheocáchmạngʺvàothờiđi
ểmấy,cùngvới
15.000thườngdânmiềnnam,Liệuviết[79].Nhữngnguồntàiliệukhácviếtrằngtốcđộtăng
trưởngnhanhchóngcủachibộphíanamvàothờiđiểmsauHiệ
pƯớcMolotov‐Ribbentrop.[80]
NhưngdườngnhưngườiPhápđãnắmđượcthôngtincủaphongtràomộtcáchdễdàngkhinó
nổravàotháng11.
NhậtvàPhápđãđiđếnthoảthuậnhợptácquânsựvào
ngày22tháng91940,trongđóchophép
Nhậtgiữ6.000quântạiBắcKỳ,đượcquyềnsửdụng4sânbayt ạiBắcKỳvàdichuyểnquântừ
BắcKỳđếnVânNam.[81]Nhưngvàođ
êmkýkếtthoảthuận,Nhậtđãtấncôngkhônglýdovào
đồnbiêngiớiĐồngĐăngcủaPháp,dẫnđến3ngàygiaochiếngiữalínhPhápvàNhật.Người
Việttrongtổchứcđược
NhậthậuthuẫnViệtNamPhụcQuốcĐồngMinhHộiđãthamgiatrong
trậnchiếntạiLạngSơn,trongkhitạihuyệnBắcSơnmộtcuộcnổidậydoĐCS
ĐôngDươngcầm
đầuđãxảyravàongày23tháng9.KhángcựtạikhuvựcVũLăngxảyralẻtẻchođếnngày23
tháng10,khingườiPhápquaylạiđểdậptắt nhữngchi

ếnbinhcách  mạng.[82]Mộtlầnnữa
nhữngngườicộngsảnthấyrõrằngngườiNhậtsẽkhôngđánhbậtngườiPhápđểhậuthuẫncho
cáclựclượngquốcgia
ngườiViệt,mụcđíchngắnhạncủaMặtTrậnPhảnĐếđãphảitáithẩm
định.
KhiPhanĐăngLưuđiBắcKỳđểthamvấnvàotháng101940,khôngrõlàôngđãthamgiamộ
t
cuộchọpnào,hoặcquyềnhạncủanócóđượcđảngbộphíanamcôngnhậnhaykhông.William
Duiker(nhàsửhọcMỹ‐ND)dựatrênnhữngcuộcphỏngvấncủaHàNội,vi
ếtrằngLưuđãgặp
nhữngthànhviêncủaXứUỷBắcKỳ,nhữngngườinàyvàođầutháng111940đãtáitổchứcUỷ
BanTrungƯơng,đềcửĐặngXuânKhu,tứcTrườngChinh,làmquyề
nTổngBíThư.[83]Những
thànhviênkhácgồmcóHoàngQuốcViệt(đãnằmtrongUỷBanTrungƯơngítnhấtlàtừ1937],
HoàngVănThụvàTrầnĐăngNinh,ngườiđangchỉđạophongtrào
khởinghĩaBắcSơn.Đâycó
vẻlàcâutrảlờihợplýnhấtchosựkhủnghoảngtronggiớilãnhđạoĐCSĐôngDươngđãđược
giảiquyếtrasao,mặcdùkhôngrõlà
cuộchọptháng11đãđượcxemnhưlàHộiNghịLần7từ
khinào,hoặcnhữngthànhviêntrongUỷBanTrungƯơngtạiCônMinhđãthamgiaquyếtđịnh
haykhông.Điềuđánglưuýlàt
ạiViệnB ảoTàngCáchMạngtạiThànhPhốHồChíMinhcógiữ
mộtʺthôngbáokhẩnʺdướidạngtờrơitừĐảngBộTrung‐BắcKỳgửiđếnBanChấpHànhUỷ
BanTrungƯơngĐCSĐ
ôngDươngyêucầugiúpđỡcuộcKhởiNgh ĩaNamKỳ.Cuộcnổidậyđã
bắtđầuvàongày23tháng11,tờthôngbáoviết;nhiệmvụcủaĐảngBộTrung‐BắcKỳlàʺđem
thanh th
ế của những người tham gia khởi nghĩa bằng cáchđánhđộng những lực lượngđế
quốcʺ.[84]Nếutàiliệunàylàthậtthìnóchothấyítnhấtmộtsốđảngviênphía
namvẫnnghĩ

rằngBanChấpHànhđangởtạiNamKỳ.NhưngSởLiêmPhóngvàotháng121940đãtường
trìnhrằngPhanĐăngLưuđãthúnhậnlàôngđãđiBắcKỳvàotháng101940,ʺch
ắcchắnlàđể
thamgiacuộchọpcủaUỷBanTrungƯơngĐCSĐôngDương,đượccholàđãdiễnravàongày
5,6và7tháng11ʺ[85].
Dùthế,cuộchọpmàPhanĐăngLưuthamdựđã
biểuquyếtđồngýdờingàykhởinghĩaởmiền
namnhưngmuốnpháttriểncáclựclượngvũtrangtạiBắcSơn[86].HoặclàýkiếncủaUỷBan
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 203Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TrungƯơngđãkhôngđếnđượcchibộmiềnnamđúnglúc,hoặctheonhưmộtsốnguồntàiliệu,
kếhoạchđãđiquáxanênkhôngthểhuỷbỏ.PhanĐăngLưuđãbịbắtkhivừađếnSài
Gòn,
ngaytrướckhiTạUyênbịbắt.NgườiPhápđãtìmcáchbámsátđượckếhoạchkhởinghĩanhờ
đãbắtđượcnhữngnhânvậtchủchốt.Dođóhầuhếtnhữngm ụctiêu
củacuộckhởinghĩa như
việcđánhchiếmNhàLaoChínhtại SàiGònđãđượcngănchận.Việcnổidậyđồngloạtcủabinh
línhbảnxứbịdậptắtngaytừđầ
ukhihọbịnhốttrongdoanhtrại.CóthểngườiPhápđơngiản
chỉđợichờnhữngngườitổchứcrataylàtiếnhànhbắtgiữ.Mộtbứcđiệntínn ăm1941gửicho

nhàcầmquyềnthuộcđịacủachínhphủVichyđãliệtkênhữngthiệthạitừcuộcnổidậynhư
sau:30tửvongtrongđócó3ngườiPháp,30b ịthươngtrongđócũng
có3ngườiPháp.Mộtsố
nạnnhânđãbịtấncôngmộtcáchtànbạo.Vẫnchưatìmlạiđược40khẩutrongsố130súng
trườngvàsúngngắnbịđánhcắp.Nhiềutoànhà
bịđốttrụ,cầucống,đườngdâyđiệnvàdây
thépbịpháhoại.ĐôđốcDecouxchorằngmứcđộbạolựcquághêtợnvìthếkhôngthểnương
tayvớibấtkỳngườilãnhđạ
ocủaĐCSĐôngDươngnàobịbắtgiữ[87].

NhữngvụbắtbớvàtửhìnhtheosaucuộcnổidậybấtthànhđãphávỡnềnmóngĐCSĐông
Dươngtạimiềnnam.Cóđến100
nhânvậtcầmđầubịántửhình,theolờiTrầnHuyLiệu.[88]
HàHuyTập,NguyễnVănCừ,PhanĐăngLưu,VõVănTần,NguyễnThịMinhKhaivàNguyễn
HữuTiến
bịxửbắnvàotháng81941.LêHồngPhong,LêDuẩnvànhiềuthànhviêncộngsản
hợpphápnhưDươngBạchMaivàNguyễnVănTạobịcầmtùmãichođếnkhingườiNh
ậtđầu
hàngvàonăm1945(LêHồngPhongđãchếttạiCônĐảovàonăm1942].ViệcnàyđãlàmchoUỷ
BanTrungƯơngvừamớitáithiếtởBắcKỳphảitổchứccơcấu,
trênlýthuyếtlàchuẩnbịcho
cuộcđấutranhlâudàigiànhđộclập.Trọngtâmcủađảnggiờđâyđãchuyểnsangphíabênkia
biêngiớiTrungQuốc,nơiHồChíMinhvànhữngđảngviênh
ảingoạiđangbắtđầuthiếtlậpliên
lạcđểgiúphọthamdựvàophongtràogiảiphóngViệtNamdoQuốcDânĐảngTrungQuốc
hậuthuẫn.Nềnlãnhđạochínhthốngmớicủađả
nggiờđâyđượcchuyểnsangHồChíMinhvà
nhữngđồng chí của ông từ những năm của những khoáđào tạo tại QuảngĐông. Ngay cả
TrườngChinhvàonăm1941cũngđãcầnđến
sựphêchuẩncủaHồChí Minhđểđượcchấp
thuậnvàochứcvụđứngđầuđảng.Đốivớinhữngđảngviênthuộcthếhệ1928‐35,cólẽnhóm
lãnhđạonàycóítuytínnhất:họđãhailầ
nthamgiavàonhữngmặttrậnthốngnhấtvớitầng
lớptưsảnQuốcDânĐảngvàchỉcóvàingườitronghọđượcʺvôsảnhoáʺ.VõNguyênGiáp,
ngườisẽtrởthànhmột
trongnhữngcánhtayđắclựccủaHồChíMinh,chỉmớitrởthànhđảng
viênchínhthứcvàonăm1937.[89]QuákhứcủaônglàmộthọcsinhhoạtđộngchoTânViệtvào
nhữngnă
m1928‐30vàlàmộtnhàbáotrongmặttrậnthốngnhấttạiHàNộiđãtạorangờvực
dướimắtmộtsốđảngviênĐCSĐôngDương.ChỉcóPhùngChíKiênlàthật

sựcókinhnghiệm
khitừngthamgiaHồngQuânTrungQuốc.Nhưnghọlạilànhữngngườiđãđóngvaitròchủ
đạotrongnăm1941,khitổchứcViệtMinhbắtđầuthànhhình.
DichuyểnđếnbiêngiớivàHộiNghịlần8
Vàotháng101940HồChíMinhvànhữngphụtácủaôngchuyểntừCônMinhvềQuếLâm.
Chínhvàothờiđiểmnàynhữngngườicộngsản
hảingoạiđãquyếtđịnhsửdụngvỏbọccủatổ
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 204Diễnđànwww.x‐cafevn.org
chứcViệtNamĐộcLậpĐồngMinhHội,gọitắtlàViệtMinhchomặttrậnquốcgiacủamình.
ĐâycũngchínhlàtổchứcđượcsánglậptạiNamKinhbởiHồ
HọcLãm,HoàngVănHoan,Lê
ThiếtHùng,PhiVân,NguyễnHảiThầnvànhữngngườikhácvàonăm1936.Vìnóvẫnlàmộttổ
chứcchínhthứccóđăngkýtạiTrungQuốcnên
cơcấucủanórấtphùhợpvớinhữngmụcđích
củaHồ.HồHọcLãm,mặcdùđangnằmviệntạiQuếLâm,vẫnlàmộtnhânvậtđứngđầucóuy
tínvàcóquanhệmậtthiếtvớiBộTổngThamMưucủaQuốcDânĐảng. QuaHồHọcLãm,
nhữngngườicộngsảnViệtNamđãcóthểliênlạcvớiTướngLýT
ếThâm,tưlệnhquânkhuTây
Namc ủaQuốcDânĐảngtạiQuếLâm[90].ĐiềutrớtrêulàLýTếThâmchínhlàvịtướngmà
HồChíMinhtừngtốcáolàngườichủmưupháhuỷphongtrào
nôngdânQuảngĐôngvào
nhữngnăm1926‐7;ôngcũngchínhlàngườiđậptanSôViếtQuảngChâuvàotháng121927.
NhưngnhữngnămsaunàyônglạitrởthànhngườichốngđốiTưởng
GiớiThạchvàgiờđâycó
thểđãthấyrằngviệchợptácvớinhữngngườiquốcgiaViệtMinhrấtquantrọngtrongviệcnới
rộnghoạtđộngkhángNhật.Hồđ
ãgiúpnângcaouytíncủaViệtMinhbằngcáchkêugọithành
lậpHoaViệtVănHoáĐồngChíHội,baogồmnhữngngườivàolúc đóđượccholànhữngʺcây
viếtcấpti

ếnʺ.HồHọcLãmvàPhạmVănĐồngtrởthànhthànhviêncủahộiđồngđiềuhành
[91].NhưngkinhnghiệmcủaHồvàothờikỳđầucủamặttrậnthốngnhấttại
QuảngĐông,khi
ôngthànhlậpLiênHiệpcácDânTộcbịÁpBức,giờđãđượcđemvàosửdụng.
Vàocuốinăm1940khilànsóngcủanhữngngườitịnạntừnhữngcuộckh
ởinghĩathấtbạiở
miềnbắcđổsangTrungQuốc,nhữngngườiquốcgiaViệtNamchuyểnđếnphíanamTrịnhTây
(JingXi‐ND),mộtthịtrấncáchbiêngiớiViệtNamkhoảng
65dặm.TrươngPhátKhuê,giờlà
tổngtưlệnhĐệTứChiếnKhu,đãgửimộtthànhviêncủaViệtNamQuốcDânĐảnglàTrương
BộiCôngđiTrịnhTâyđểthunạpnhữngngười
tịnạnvàomộtʺđộicôngtácbiên giớiʺ.[92]Đã
cómộtsốthànhviêncộngsảnnhưLêQuảngBavàHoàngSâmtrongnhómtịnạnnàyvàHồ
ChíMinhđãnhanhchónggửibacán
bộgiỏinhấtcủamìnhđivềphíanamđểgianhập.Những
ngườinàylàVõNguyênGiáp,VũAnhvàCaoHồngLãnh.HọkhuyênHồrằngôngnênđến
TrịnhTâycùngvớihọ.KhiHồđiv
ềphíanamcùngvớiPhạmVănĐồng,PhùngChíKiênvà
HoàngVănHoan,ôngđãđemtheo3thẻcăncước,đềuđượclàmtrongnăm1940.Theolờikể
củaTrươngPhátKhuê,nhữnggiấynày
chứngnhậnônglà(1)thànhviêncủaHộiPhóngViên
ThanhNiênTrungQuốc;và(2)PhóngViênĐặcBiệtcủaDịchVụTinTứcQuốcTế;tấmcăncước
thứbalàGiấyPhép
ĐiLạicủaNhânViênthuộcBộChỉHuyĐệTứChiếnKhu.Tấtcảcácgiấytờ
trênđềumangtênʺHồChíMinhʺ[93].Tênnàycónghĩalàconngườisángsuốtnhất,đãđánh
dấuviệ
ctạodựngnênmộtnhânvậtmới,mangtínhchấtcủamộtbậclãnhđạouyênbácvàmột
mônđồkhổhạnhcủachínhnghĩadântộc.
SaukhiHồđếnTrịnhTâyvàotháng
121940,ôngđãgửiVũAnhđếnvùng biêngiớithuộctỉnh

CaoBằngđểchọnlựamộtkhuvựcantoàndùnglàmcăncứcáchmạng,theohồikýcủaVũAnh
[94].Chínhvào
lúcnàyHồđãmởmộtlớpđàotạotạihaingôilàngbiêngiớichokhoảng40
ngườitịnạnViệtNamđượcGiápvàcácđồngchícủaôngtuyểnlựatừʺĐộiCôngTácBiênGi
ớiʺ
củaTrươngBộiCông.VũAnhnóirằngôngđãchọnmộtchiếchangt ạiPắcBóđểlàmnơitrúẩn
antoànphíabênnàybiêngiớichonhữngngườicộngsảnquố
cgia.Nhưngtheonhữngtường
trìnhcủangườiPháptừnăm1941đãchothấychiếchangnàyđúnghơnlàđãđượcdùnglàm
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 205Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nơiẩnnáucủaquândukíchđểđivềgiữaViệtNamvàTrungQuốc[95].HồChíMinhđượccho
làđãquaylạiViệtNamvàotháng21941nhưngthậtraôngđãgiànhphầnlớnth
ờigiancủa
mìnhtạinhữngxómnhàthuộcphíabênkiaTrungQuốc.
HồChíMinhvànhómcộngsảncốtcáncủaôngđãtiếptụchoạtđộngthànhcôngbêntrongcơ
chếcủa
mặttrậnthốngnhấttrongnăm1941trongkhiđangnốilạiliênl ạcvớiĐCSĐôngDương
tạiBắcKỳvàTrungKỳ.Vàođầunăm1941BùiĐứcMinhvàHoàngVănThụđã
vượtquabiên
giớiđểthảoluậnnhữngchươngtrìnhchoHộiNghịToànThểcủaUỷBanTrungƯơnglầnthứ8.
[96]Hộinghịnàylàmộttronghaiphiênhọpquantrọngđãđượctổ
chứcvàomùaxuân1941tại
TrịnhTây,nhữngcuộchọpnhằmcủngcốnhữngliênhệgiữahaibênbiêngiớitạicảhaitầng
lớp.Vàotháng4mộtcuộchọpc
ủaViệtNamDânTộcGiảiPhóngĐồngChíHội,mộttổchức
mặttrậnthốngnhấtkhác,doTrươngBộiCôngvàHồHọcLãmtổchứcđãdiễnra.TheoKing
Chen,hạ
tnhâncủacuộchọpmặtnàylàtổchứcViệtMinh[97].ChennóirằngĐồng,Giápvà
HoàngVănHoanlànhữngnhânvậtchủchốtcủaGiảiPhóngĐồngChíHộikhihọđã

đặtvấnđề
nàyv ớiLýTếThâmvàocuốinăm1940,vàđãthànhlậpm ộtvănphòngtrùbịtạiTrịnhTây.[98]
Hộinàyrõrànglàđãđồngnhấtvớimặttrậnthố
ngnhấtcủaQuốcDânĐảngvàđãdùngthuyết
ʺTamDânʺcủaTônDậtTiênnhưlàchủthuyếtcănbản.Nótiếptụctrởthànhmộtcỗxehữuích
choViệtMinhcộ
ngsảnchođếncuốinăm1941,khinhữngcăngthẳngtrongmặttrậnthốngnhất
giữaĐCSTrungQuốcvàQuốcDânĐảngđãđếngầnđiểmbùngnổ.
Việctổchức
HộiNghịlần8củaĐCSĐôngDươngcũngcóthểđãđòihỏicôngtácngoạigiaotế
nhịtrongtậpthểtổchứcViệtMinh.Việcnàyđượcnhớđếnnhưcuộcg ặpgỡchính
thứccủaHồ
ChíMinhvàUỷBanTrungƯơngkểtừkhiHồtrởvềmiềnnamTrungQuốc.Đếnmùaxuân
1941,khicácchibộcủacảbamiềnViệtNamđangbịngườiPhápkhủngbốdữd
ội,dườngnhư
nhữngngườiđứngđầuXứUỷ Bắc Kỳđãkhôngcótưcáchgìđểtừchốiquyềnlãnhđạotừ
nhữngngườicộngsảnhảingoại.Nhữngquanhệmongmanhgiữanhữ
ngngườicộngsảncòn
đượctựdotạiViệtNamđượcbộclộtrongcáchthứctiếncửđạibiểutạiTrungKỳchoHộiNghị
lần8.MộttrongsốhọlàBùiSan,sau
nàyđãbịngườiPhápbắtvàđãkhaivớiSởLiêmPhóng
rằngôngđãgặpPhanĐăngLưutạiVinhvàocuốinăm1940.LưupháiôngđiHàNộiđểtáilập
liênlạcgiữa
nhữngcơsởđảngthuộcBắcvàTrungKỳ.Vàohạtuầntháng121940nhậnđược
mộtbứcthưyêucầuônggửihaiđạibiểuđidựhộinghị.ÔngđãđiCaoBằng
vàcuốitháng1
1941vớiHồXuânLưu[99].TheobảnkhaicủacảnhsátvềhaingườicộngsảnTrungKỳnày,
cuộchọpmàhọthamgiađãxảyragầnLongChâu;đâycó
thểlàcáchđánhlạchướngSởLiêm
Phóng,nhưngcăncứtheonhữngtườngtrìnhmàSởLiêmPhóngcóđược,hộinghịchắcchắcđã

diễnrabênngoàiViệtNam.Mộtchỉđiểmcó
bídanhlàʺUrsuleʺđãbáocáovớicảnhsátBắcKỳ
rằngcuộc h ọpđãđượctổ chức tạimột ngôinhàhaitầng xây bên sườnnúicáchTrịnh Tây,
QuảngTây4‐5câys
ố.UỷBanTrungƯơngđãhọptạilầumột,trongkhiXứUỷBắcKỳhọptại
tầngtrệt.Haicuộchọpđãđượctổchứcliêntiếpnhau,HồChíMinhthamdựhội
nghịUỷBan
TrungƯơngvàobuổisángvàhộinghịXứUỷvàobuổichiều[100].
NộidungcủanhữngcuộcthảoluậntạiHộiNghịlần8đãđượcĐCSViệtNamghichépl
ạiđể
chứngtỏtầmnhìnxacủaHồChíMinh[101].ViệcôngcóthựcsựđoántrướcđượcĐứcsẽxâm
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 206Diễnđànwww.x‐cafevn.org
lượcNga,xảyravàongày22tháng5,thìkhôngđượcbiếtrõ.Nhưngthànhcôngthựcsựcủaông
làviệcđãhợpnhấtĐCSĐôngDươngvàotrongmặttrậnthốngnhấtvới
QuốcDânĐảngvà
nhữngđảngpháiquốcgiaViệtNamcómặttạivùngbiêngiớiTrungQuốc.BùiSanđãkhaivới
ngườiPháprằngm ộtngườitênPhong(đượcnhậndiện
làHồ)đãlàchủtoạcủaphiênhọpUỷ
Ban TrungƯơng, tro ng khiđóʺM ạnhʺ (được nhận diện là Hoàng Quốc Việt) làm thư ký.
ʺXuyênʺhayĐặngXuânKhu,saunàytrởthànhTrườngChinh,đãbáo
cáonhữnghoạtđộngtại
cáctỉnhTháiBìnhvàHàĐông.ĐặngXuânKhuđãđượcphêchuẩnlàmTổngBíThưĐCSĐông
Dươngtạihộinghịnày.KhiʺPhongʺphátbiểutrêncươngvịđạidiện
củaChiBộHảiNgoại,ông
đãphêbìnhhoạtđộngtrongquốcn ội.ʺÔngnóirằngvàothờiđiểmhiệntại,việckêugọitoàn
thểdânchúngkhôngphânbiệtthànhphầngiai
cấplàcầnthiếtʺ.Ôngđãđềxuấtrằngđảngnên
kêugọitinhthầndântộccủanhândânViệtNam.Họphảikhuyếnkhíchtinhthầnyêunướcvà
kêugọimọi

ngườihọchỏivềlịchsửViệtNam.Vìmụcđíchtổchức,hộinghịđãquyếtđịnh
thànhlậpmộtʺHộiCứuQuốcʺ.Khiđượchỏivềsứcmạnhcủaphong
trào cộngsảnthếgiới,
ʺPhongʺđãnóivớicácđạibiểurằngʺĐảngdãkhôngcódựđịnhgiànhquyềnlựcngaylậptức
tạibấtcứquốcgianào,vìtrongkhicácpheđang
giếtchóclẫnnhauthìtạiNgasẽantoàncho
việcchuẩnbịchophongtràocáchmạngtoànthếgiớiʺ[102].Lờigiảithíchnày,nếuchínhxác,đã
chothấyrằngHồvẫnphả
igiảithíchchínhsáchcủaQTCStrêncơsởcủathoảướcvớiĐứcđãký
vàonăm1939.NókhôngchothấyrằngôngđãlườngtrướcviệcĐứctấncôngLiênXô.
TạiHộiNgh
ịlần8tầmquantrọngcủaviệcgiảiphóngđấtnướcsovớicôngcuộcđấutranhgiai
cấpđãđặtramộtcáchrõràng.NếungườidânViệtNamkhôngđánhđuổiPháp
vàNhật,bản
nghịquyếtnói,thìđếnmườinghìnnămnữahọvẫnkhôngthểđấutranhchoquyềnlợigiaicấp
hoặcgiảiquyếtđượcvấnđềnôngdân[103].Lờikêugọiđến
dânchúngViệtNammàHồChí
Minhđãviếtvàongày6tháng61941vàđãkýtênlàʺNguyễnÁiQuốcʺlàvídụđầutiênvềbộ
mặtmớicủaĐCSĐôngDương.Bàiviếtkêugọ
imộtcáchrõràngtinhthầnyêunướccủangười
Việt,hôhàomọingườihãynoigươngcủanhữnganhhùngchốngPhápnhưPhanĐìnhPhùng,
HoàngHoaThámvàLươngNgọcQuyến.
ʺCôngviệcvĩđạiʺcủaviệcgiànhđộclậpvẫnchưađạt
được,bứcthưviết,bởivìthờicơthuậntiệnvẫnchưađến,nhữngcũngbởivìcáclựcl
ượngnhân
dânvẫnchưaʺđứngchungvớinhauʺ.Ônghôhàomọingườinoitheoʺtấmgươngvĩđạicủa
nhândânTrungQuốcʺvàthànhlậpnhữnghộichốngPhápvàchốngNhậ
tcứunước.Saubức
thưnày,chỉcómộttàiliệukhác đượckýbởiNguyễnÁiQuốc,đólàmộtlờihiệutri ệukháckêu
gọingườidânViệtNamvàotháng81945.

Nhưngđếnlúcấycáitênmànhữngđồngchícủaông
ởQTCStừngbiếtđếnđãđượcdẹpbỏ.LúcấyHồcầnphảivứtbỏtêntuổitrướcđâycũngnhư
mốiquanh
ệcủanóvớiQTCS.ÔngsẽhiệndiệntrướcthếgiớivớicáitênHồChíMinh,ChủTịch
củachínhphủViệtNamvừađộclậpvàongày2tháng91945.
KhiHồChíMinhxây
dựngtổchứcliênhiệpViệtMinhtạiQuảngTây,QTCSđãbiếnkhỏitầm
nhìncủanhữngngườicộngsảnViệtNam.MặtdùLiênXôquaylạicươngvịcủa
mìnhtrongliên
minhchốngPhátXíttoànthếgiớivàotháng61941,họđãđangphảiđốiphóvớicuộcchiếnsinh
tửchốnglạingườiĐứcxâmlượcvàvìthếđãchuyểnmốiquan
tâmcủahọkhỏichâuÁ.Vào
ngày16tháng101941nhânviênQTCSđãbắtđầusơtánvềhướngđôngđếnUfavàKuibyshev
khiquânĐứcQuốcXãtiếptụctiếnvềMoscow.Vàocuốithángấy  Dimitrov
đãviếtthưcho
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 207Diễnđànwww.x‐cafevn.org
StalinvớiđềxuấtrằngQTCSnênbắtđầuđivàohoạtđộngbímậtdướicáitênlàʺHọcViện
NghiênCứuQuốcTếʺ. [104]Nhưngmãichođến tháng 5 1943, saukhiDimitrovquayvềl
ại
MoscowthìthảoluậnvềviệckhaitửQTCSmớibắtđầuđượcđềcập.Tạimộtcuộchọptổchức
bởiDimitrov,MolotovvàManuilsky,họđãđồngýrằngQTCSđãkhôngcòncóích
vàʺđãtrở
thànhmộttrởngạichosựpháttriểnđộclậpcủanhữngđảngcộngsản”[105]Thôngbáochính
thứcvềviệcgiảithểđãđượcđăngtrêntờPravda(SựThật ‐ND)vàongày22
tháng5.Mặcdù
nhiềucơchếcủaQTCSvẫncònđượctiếptụcbởihaiʺhọcviệnnghiêncứukhoahọcʺ,đếnnayta
vẫnchưacóbằngchứngvềviệccộ
ngsảnViệtNamđãtừngnhậnđượcnhữnghướngdẫnhoặc
tàitrợtừMoscowtrongkhoảngthờigiantừ1941‐1947[106].

NhữngchínhsáchđưaratạiHộiNghịlần8đãtrởthành
khuônmẫuchonhữnghoạtđộngtrong
thờikỳchiếntranhcủaViệtMinh.NhưngtheonhữngnghiêncứuvềviệcViệtMinhchiếmlấy
quyềnlựcvàotháng81945chothấy,
nhữngchínhsáchnàyđãkhôngđượctruyềnbángaycảtại
ViệtNamhoặcđãđượcnhữngthànhviênĐCSĐôngDươngchấpthuậntoànbộ.[107]Trong
nhữngnămthángsắpđến,conngườith
ựcdụngHồChíMinh,ngườiđãđặtnhiệmvụthống
nhấtlêntrêntưtưởngchínhtrịthuầnthành,sẽphảitiếptụcđốidiệnvớisựđốilậpngaybên
trongđảngcủamình
trongviệccốgắngxâydựngmộtliênminhquốcgia.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 208Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TỔNGKẾT
PhầnGiớiThiệuđãđềcậpđếntâmlýcủathờiChiếnTranhLạnhđãảnhhưởngđếnviệcchúng
tahiểuvềHồChíMinhvànỗlựccủaôngtrongviệcxâydựngmột
đảngcộngsảntạiViệtNam.
Cáchsửdụngnguồntàiliệuthiênvềtuyêntruyềnđãdẫnđếnviệcrấtnhiềutácgiảnhìnnhận
HồChíMinhnhưlàmộtvịthánhtoànnă
ngcủaquốcgiahoặclàmộtthiêntàiđộcác.Không
nhữngôngđãlànhânvậtlãnhđạovĩđạicủaBắcViệt‐ôngcũngđãđượcxemnhưlàmộtngười
cộngsảnđầy
ảnhhưởngngaytừkhiôngvừathamgiaĐCSPháp.Nhưngvịthếcủaôngbên
trongQuốctếCộngSảnvàgiớicộngsảnChâuÁtrước1945theonhưnghiêncứunàychothấy,
đãkhôngn ổibậtnhưtừngđượcmiêutảsaunày.Ôngđãkhôngxuấthiệnnhưmộtngườicộng
sảnđầythếlựctrongbốicảnhthếgiớicủanhữngnăm1920hoặ
c1930,vàôngđãgặprấtnhiều
khókhănđểđượcĐCSĐôngDươngđểýđếnvàonhữngnăm1939‐40.Việcôngthăngtiếnvào
năm1945nhưlàmộtbiểutượngcủaphongtrào
độclậptạiViệtNamhoàntoànkhôngcónghĩa

làmộtdiễntiếnhiểnnhiên.RobertTurnerđãđúngkhichorằngHồchiaxẻphầnlớncôngtrạng
trongviệcđem chủnghĩa Marxist‐
Leninist vàoViệtNam [1]. Nhưng chúng ta nênnhớrằng
nhữngtiếp xúc của ông với người Ngađãkhôngmanglạikếtquảtứcthời.Hơn nữa,đãcó
nhữngnguồngốc
củaảnhhưởngpháitảvàMarxistkháctạiViệtNamtrongnhữngnăm1920‐
cóthểnóirằngcócảchinhánhcủaĐCSTrungQuốcđãhiệnhữutạimiềnnamViệtNamtrong
nhữngnăm1927‐8.VaitròcủatổchứcnàyđốivớisựpháttriểncủacộngsảnViệtNamvẫnchưa
đượctìmhiểu,nhưngc ăncứtheotêngọicủanó‐
UỷBAnNamKỳ‐CamBốt‐chúngtacóthể
đoánđượcrằngnóđãcóảnhhưởngngaytừđầutrongviệcđưarakháiniệmcủamộtphong
tràocộngsảnĐôngDươngthốngnhấtchứ
khôngphảilàmộtđảngcộngsảnViệtNamthuần
tuý.
NỗlựccủaHồnhằmtạoramộtđảngcộngsảnViệtNamvớihậuthuẫncủaQuốctếCộng
Sản
nênđượchiểutronghoàncảnhcủasựđôhộtừngườiPhápvàt ừlâungườiViệtđãtìmkiếmtrợ
giúptừbênngoài.SựthấtbạitrongchiếndịchcủangườiViệ
ttạiHộiNghịHoàBìnhParisnăm
1919đãchuyểnsựchúýcủanhữngngườiquốcgiavềphíanướcNga.Chínhtừquanđiểmcủa
Leninvềnhiệmvụcủagiaicấpvôs
ảnphươngTây‐ủnghộnhữngphongtràocáchmạngtại
nhữngquốcgiathuộcđịa‐đãthuyếtphụcHồthamgiaĐệTamQuốcTế.Ôngđãkhônghềcóý
tưởnglãngmạnnàovới
bạolựccáchmạnghoặcchủnghĩaanhhùngcánhân‐trênthựctếông
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 209Diễnđànwww.x‐cafevn.org
đãgiữmìnhrấtkhiêmtốntrongsuốtsựnghiệpchínhtrịcủamình.Ôngkhôngphảilàtaychân
củaStalinvàcóthểđãkhôngthựcsựgặpriêngStalinmãichođếnnăm1950.Tháiđộcủa
ông

đốivớiviệcsửdụngbạolựcvàđấutranhgiaicấpthìdườngnhưlàquácẩntrọngđểlàmvừa
lòngmộtsốthànhviêncộngsảntrẻtuổihơn.
Khôngthểchố
icãiđượcthựctếlànhữnglýthuyếtbanđầucủaQuốctếCộngSảnvềnhữngvấn
đềdântộcvàthuộcđịađãlàmộtcôngcụtrithứcđầyquantrọngcủa
HồChíMinh.Nóđãgiúp
ôngtạoramộtcơchếvữngmạnhtrongđóbaogồmchủthuyếtchốngthựcdânvàmongmuốn
vềcôngbằngxãhộicủamình.Nhưngnhữngluận
điểmcủaLeninvềchủnghĩađếquốcvàcác
vấnđềthuộcđịakhôngchỉlàmộtcôngcụlýluận‐việckhámphávàchuyểntảinhữngluận
điểmấy đãlàmộtcơs
ởquantrọngchovaitròchínhthốngcủaôngtrongphongtràocộngsản
ViệtNam.Khinhữnglýthuyếttrênbịthaythếbởimộtcơsởlýluậnmớivàonhữngnăm1928‐9,
vaitròlãnhđạocủaHồđãbịđặtvấnđề.NhưđãnóiđếntrongphầnGiớiThiệu,nhữngđốithủ
tranhgiànhquyềnlựcthườngluôntìmcáchchứngtỏrằnghọthấuhiểucặn
kẽhơnhệtưtưởng
vàđườnglốicủaQuốctếCộngSản.Đườnglốinàyvàolúcấycóthểchỉlàmộtcópnhặtrấthời
hợtnhữngtưtưởngcủaMarx,
Plekhanov,Lenin,Trotsky,Stalinvànhữngnhàtư tưởngtiền
cộngsảnkhác,nhưngđiềuấyđãkhônglàmgiảmđitínhquantrọngcủanónhưlàmộtphương
phápđểchiếmảnhhưởng.NhưArnoMayer
(nhàsửhọcngườiMỹ‐ND)từngnói,ʺTưtưởnglà
mạchmáucủacáchmạng.ʺʺNógắnliềnvớinhucầucủamộtthànhphầnxãhội[mới]đểphản
ánhhìnhảnh
củachínhmìnhʺ[2].Tầmquantrọngcủasựtinhthôngvềlýthuyếttrongviệcbiến
mìnhthànhngườidẫnđầucóthểcóliênquanđếnvănhoáKhổngGiáotrongđóđặttrọngkhả
năng
viếtláchchínhthốnglêntrênnhữngkỹnăngthựchànhkhác.
NhữngmâuthuẫnbanđầuvềhệtưtưởngbêntrongtổchứccộngsảnViệtNamđãtiếptụcdiễn
ratrong

suốtsựnghiệpchínhtrịcủaHồ.TrongkhiđốivớiphươngTâynhữngnỗlựccủaHồ
tronggiaiđoạnsauThếChiếnthứHainhằmtạorahìnhảnhcủamìnhnhưmộtng
ườitheochủ
nghĩaquốcgiađãgặpphảinhữngnghingờthìbêntrongnộibộĐCSĐôngDươngtháiđộthiếu
thànhtâmvớiʺchủnghĩacộngsảnvôsảnʺđãtiếptụcbị
xemnhưlàmộtnhượcđiểmcủaông.
Tronggiaiđoạntừ1931đến1935,lầnđầutiênTrầnPhúvàHàHuyTậpkêugọiđặtvấnđềvề
giátrịtưtưởngcủaHồ,sauđóthì
nhữngphêbìnhcũtừcácđảngviênkhácvềquanđiểmquốc
giacủaHồcũngđãđượcđemrathảoluậntronggiaiđoạn1948‐9,nếukhôngnóilàsớmhơn.
Chođếnlúcấycơ
quanthaythếQuốctế CộngSảnlàBanThôngTinCộngSản(Communist
InformationBureauviếttắtlàCominform‐ND)đangđượcthànhhìnhvàthếgiớiđangchiara
thànhhaikhối.HyvọngvềviệcHoaK
ỳhậuthuẫnchochínhphủvừathànhlậpcủaHồChí
Minhđãtiêutan.
VềquanđiểmthiêntảtrongĐCSĐôngDươngvềnhữngđườnglốiquốcgiacủaHồtronggiai
đoạnChiếnTranh
ThếGiớithứHaivàviệcônggiảitánđảngcộngsảnvàotháng11năm1945,ta
cóthểtheobướcchâncủaTrầnNgọcDanh,đạidiệncủaViệtNamDânChủCộngHoà
tạiPháp
từnăm1945đến1948(ôngcũnglàmộthọcviêntừMoscowvàlàemtraicủaTrầnPhú).Ôngđã
thìnhlìnhđóngcửavănphòngđạidiệntạiParisvàocuốinăm1948
vàbỏchạysangPrague[3].
TạiđâyôngđãgửiítnhấthaibứcthưđếnMoscow.Mộttrongnhữngbứcthưấyviếtrằng:
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 210Diễnđànwww.x‐cafevn.org
SauphêbìnhcủaBanThôngTinCộngSản,hiệnnaytôihoàntoànkhôngđồngývớiđườnglối
quốcgiavàcơhộimàđảngtôiđangtheođuổitừkhinóchínhthứcbịgiảitán.Vi
ệcgiảithểnày,đi

ngượclạinhữngnguyệnvọngđãđượcđềcậpvàilầntừcácđồngchícủachúngtôi,đãkhôngthể
đượcthựchiệnmàkhôngcósựcanthiệptíchcựcc
ủađồngchíHồChíMinh,hiệnlàChủTịch
nướcViệtNamDânChủCộngHoà.UytíncủađồngchíHồđốivớinhândânViệtNamthìchắc
chắnlàrấtlớn;họxemông
nhưlàbiểutượngcủacuộcđấutranhchốngđếquốcvàlàngườikhởi
xướngchínhchonhữngthànhquảdânchủcủachúngtôi.Sựtintưởngnàyđượccủngcốbởiviệc
những
ngườicộngsảnViệtNamvẫnxemônglàcựuđạidiệncủaBanChấpHànhTrungƯơng
QuốctếCộngSản;hoặcnóitheokiểucủangườiViệt,ʺÔnglàngười
củaQuốcTếʺ.Vàchínhsách
thoái hoá hiện nayđã bắt nguồn từ học thuyết của ông, bắt nguồn từ Hội Nghị Tours năm
1929.[4]
Trongmộtbứcthưkhácđềngày10tháng1n
ăm1950gửiđếnchoʺĐồngChíIudinʺ(ngườisau
khiZhdanovchếtđãtrởthànhnhàt ưtưởngchính trongnhómthâncậnStalin]Danhđãviết
rằngĐCSĐôngDươngđãbịchiếmlĩnhbởiʺnhững
thànhphầnquốcgia,tiểutưsảnʺ,họʺthiếu
niềmtinvàolựclượngcáchmạngvôsản.TínhcáchcủaHồChíMinhchínhlàyếutốquyếtđịnh
gâychiarẽ.Điềunày
cónghĩalànóđủảnhhưởngđếnchínhsáchcủaĐCSĐôngDươngvào
năm1941,tứclàvàothờiđiểmôngtrựctiếpbướcvàođấutrườngchínhtrịcủaĐôngDươngʺ
[5].
Nhữngđố
ithủcủaHồChíMinh‐từthànhphầnnguyênthuỷcủaĐCSĐôngDươngnăm1929
chođếnTrầnNgọcDanh‐tấtcảđềumuốnchứngminhtàilãnhđạoyếukémcủaôngbằngcách
ch
ỉranhữngʺsailầmʺtừtưtưởngcủaông.TheobiênniênkýcủaTrầnNgọcDanh,nhữngsai
lầmnàybắtđầutừviệcHồtiếpthuLuậnCươngVềNhữngVấnĐềDân
TộcVàThuộcĐịamà

theoDanhlàvàonăm1921nhưngdườngnhưđếncuốinăm1920đãtrởthànhʺchuyệnđãrồiʺ
(nguyênvăn:faitaccompli‐ND),ngaycảtrướcHộiNghịToursvàotháng121920.
Bảnthân
Quốccàngtrởnêncùngnhịp,nếukhôngnóilàtheohẳnđườnglốicủagiaiđoạn1920‐7vàđã
tậnhưởngđượcmộtthờikỳmớitừ1938‐47màôngđượccho
làʺcótưtưởngđúngđắnʺ,khi
phongtràocộngsảndoLiênXôdẫnđầuđãchọnchủnghĩacộngsảndântộcvàquyềntựquyết
cógiớihạncủacácđảngthànhviên.
Nhưngchođếnnhữngnăm1949‐50,Stalinđãtáilậpviệc
kiểmsoáttưtưởng của mình lênhầuhếtphongtràocộngsảnthếgiớivàđãkhuyênnhững
ngườicộngsả
nViệtNamnêntìmhướngchỉđạotừĐCSTrungQuốcđangcónhiềuthắnglợi.
KhiHồviếngthămMos cowvàonăm1950vớitưcáchlàthànhviêncủapháiđoànMaoTrạch
Đông,Stalinđ
ãtiếpđónôngmộtcáchvôcùnghờhững[6].
Khitiểusửcủaôngxuấthiệnlầnđầutiênvàonăm1948(trongmộtbảnviếttaybằngtiếngHoa],
chắchẳnH
ồđãtìmcáchcủngcốvịthếchínhtrịcủamình.Cuốnsáchnhỏnàyđãnhấnmạnhcả
tínhchấtvôsản‐cuộcđờithuỷthủvàlaocông‐lẫnthànhtíchlãnhđạođấtnướccủaông.
Vì
thếdườngnhưnóđãđượcdùngđểphụcvụhaichứcnăng:chiếmlấytìnhcảmcủangườidân
trongnướcvàđồngthờicũngđểthuyếtphụcnhữngthànhviêncộngsảncòn
hoàinghinhư
TrầnNgọcDanhrằngHồlàmộtngườivôsảnthựcsự.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 211Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TrongkhiviệccốgắngvạchđườnglốichonhữngbộphậncấuthànhĐCSĐôngDươngtrong
năm1941 hoặc1948thìđầymạo hiểm, tavẫn có thể thấy rằngnhững nguồn
gốc chốngđối
quyềnlãnhđạocủaHồđãbắtđầurấtsớmtừphongtràovôsảnhoáđượchìnhthànhtạiBắcKỳ

vào năm 1928.Trongsố những ngườicầmđầu của
nhómnàyđến QuảngĐônghọctập vào
nhữngnăm1920,hầunhưtấtcảđềuđếnsaukhiHồđãchuyểnđiMoscow.Vìthếhọđãkhông
cóquanhệcánhânvớiHồnhưlàđồnghươngho
ặchọctròcủaông.Mộttrongnhữngkhókhăn
khônggiảiđápđượctrongquátrìnhnghiêncứunàylàviệcnhậndiệnnhữngthếlựcnàođãảnh
hưởngđếnnhómngườinàytừ
năm1927đến1929.Nhưngnhữngbằngchứnggiántiếpđãcho
thấyrõràngrằngđãcómộtmốiliênhệnàođấygiữathànhphầnĐCSĐôngDươngtạiBắcKỳ
vàUỷBAn
NamDươngcủaĐCSTrungQuốctừnăm1928đến1930.
Dùsao,nhưtađãthấyđược,một sốngườiViệtđượcđào tạotạiMoscowcũngđãphảnđối
đườnglốicủaHồ.
SauĐạiHộiLần7củaQTCSvàonăm1935,nhữngnhàtưtưởngtrẻnhưHà
HuyTậpđãthấyrằngthậtkhóđểhoàgiảivớiliênminhnhữngngườiquốcgiamàbanđầ
uLê
HồngPhongvàsaunàylàHồđãchủtrương.LằnranhchủchốtchiarẽHồvànhữngđốithủcủa
ông,nhưquátrìnhnghiêncứunàyđãliêntiếpchỉra,chínhlàtháiđộcủahọđối
vớimâuthuẫn
giaicấp.KhiHồbắtđầusựnghiệpchínhtrịcủamìnhtạichâuÂu,ViệtNamvẫncòntronggiai
đoạnđầu củaquá trìnhpháttriển công nghiệp; giai cấp vô
sản chỉ vừa bắtđầuhìnhthành.
NhưngHồlạiliệtkêđạiđasốthànhphầnngườiViệt‐nhữngnôngdânvàhọcgiảnghèocũng
nhưthànhphầnlaođộngthànhthị‐lànhững
côngnhânđangbịchủnghĩađếquốcbóclột.Có
lẽbởivìHồxemViệtNamnhưlàmộtkhốiđồngnhấtnênôngđãkhôngcóvấnđềgìtrongviệc
hợptácgiaicấpđểđánhbại
ngườiPháp.Chođếnnhữngnăm1929‐31,đươngnhiênlàviệcông
khôngnhấnmạnhvấnđềđấutranhgiaicấpđãlàmchoôngtrởthànhmộttàndưlỗithờicủa
mặttrậnthố

ngnhấttạiTrungQuốcdướiconmắtcủanhữnghọcviêntrẻtừMoscow.
Chúngtavẫncònlâumớicóthểđưa rađượcđánhgiácuốicùngvềnhữngnămthángcầm
quyền
củaHồ.Đơngiảnlàđangcóquáítbằngchứngvữngchắcvềquátrìnhsoạnthảonhững
quyếtđịnhtạiHàNội.Nhưngtrongnhữngnămthángđượcphântíchởđây,ta
khôngcònnghi
ngờgìvềsựtậntâmvàkhảnăngtàitìnhcủamộtnhânvậtđấutranhvìđộclập,ngườiđãnỗlực
rấtnhiềuđểđưavấnđềgiảiphóngthuộcđịaratrước
lịchtrìnhchínhtrịcủangườiPháp.TừHội
NghịHoàBìnhParischođếnsựkiệntuyênbốđộclậpcủaôngvàonăm1945,ôngđãđượcthúc
đẩyb ởitìnhyêunướcchânthànhvàlòngc
ămthùsâusắcđốiv ớichủnghĩathựcdânPháp.
Nhưngôngcũngkhôngphảilàmộtconngườicộngsảnthầnthánh.Ôngđãănởvớinhữngphụ
nữtrongnhiềugiaiđoạ
n,thoảhiệpvàlũngđoạnnhữngđảngpháiquốcgiakhác.Ôngđãkhông
luônlàngườithẳngthắn‐trongrấtnhiềutrườnghợpôngđãchorằngthànhthậtvềlậptrường
chính
trịlàmộtviệcdại dột.Lòngtincủaôngvềchủnghĩacộngsảnthìkhómàlườngđượcbao
sâu‐điềuduynhấttacóthểkhẳngđịnhlàôngđãkhôngcoitrọngchủ
nghĩagiáođiều.Con
đườngmàôngđãtheothườngđượcchắtlọc ratừhàngloạtnhữnglựachọnbịgiớihạnbởi
nhữngsựkiệnvượtngoàitầmkiểmsoátcủ
aông.
Điềutrớtrêulàtrongnhữngnăm1990,saukhinhữngđảngcộngsảntạiĐôngÂuđãbịhấtkhỏi
quyềnlực,đảngcộngsảnViệtNamvẫngiữnguyênvịtrí
chínhthốngcủamìnhbằngcáchnhận
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 212Diễnđànwww.x‐cafevn.org
rằnghọđạidiệnchoʺTưTưởngHồChíMinhʺ.Mộttàiliệuxuấtbảnnăm1995vềTưTưởngHồ
ChíMinhcủaHọcViệnChínhTrịQuốcGiaHồChíMinhđịnhnghĩađấy

nhưlàmộttiếntriển
mớicủahọcthuyếtMarxist‐Leninist[7].Nhưngkhẳngđịnhnàyđãgặpphảimộtsốýkiếngiễu
cợtvìrấtnhiềungườiViệtthừ
ahiểu rằngHồChíMinhđãkhôngđểlạibấtcứmộthọcthuyết
nàotrêngiấytờ.Ôngcóthểđượcnhìnnhậnmộtcáchcôngbằnglàmột chínhtrịgiavàmộtnhà
ngo
ạigiaotàigiỏi,mộtngườiđãđểlạichođấtnướcmìnhmộtkhuônmẫuvềviệcxâydựngliên
minhvàthoảhiệpmàmọiquốcgiađươngthờiđềuđánhgiácao.
Bằngchứ
ngtừtàiliệucủaMoscowlẫncủaPhápđềuchothấyrằngQuốctếCộngSảnđãkhông
hềlàmộtcôngcụđắclựcđểtruyềnbáquyềnlựccủacộngsảnmà
giớikhoahọcchínhtrịvàlịch
sửthờiChiếnTranhLạnhmuốnchúngtatinvào.Nócũngđãkhôngnhấtquántrongviệcủng
hộnhữngphongtràochốngthuộcđịa.Nhưngmối
liênhệmàHồđãtạodựngvớiQuốctếCộng
Sảnđãđóngmộtvaitròchủđạotrongviệcpháttriểnchủnghĩacộngsảncũngnhưphongtrào
độclậpquốcgia
tạiViệtNam. QuốctếCộngSảnđãcungcấpchoHồvànhữngđồngchícủaông
phươngphápcũngnhưtàichánhtrongviệcđàotạonhữngcánbộtổchứcvàtuyêntruyền;
nó
đãgiúphọphântíchđểhiểuđượctìnhtrạngcủahọtrongtaycủangườiPháp.Mặcdùsựcan
thiệpvàcốvấncủanókhôngluônđượcchấpnhận,khicònhoạtđộngnóv
ẫngiữđượcvịthế
trọngtàitốicaotrongnhữngtranhchấpchínhtrịquốctế,điềunàyđãgiúpđảngcộngsảnphần
nàogiữvữngtínhđoànkết.Nócũngđãcungcấp
nơinươngtựachonhữnghọcviêncộngsản
tạiMoscowđểhọcóthểquayvềViệtNamxâyd ựnglạiĐCSĐôngDươngvàonhữngnămđầu
1930.NgaycảviệcHồbịđốix
ửlạnhnhạttạiMoscowtừnăm1934đến1938cũngđãcứusống
ôngđểtiếp tụcchiếnđấu. Nhưngnếu cho rằng Hồ ChíMinhvàĐCSĐôngDương chỉ đơn

thuầnlànhững
sảnphẩmcủaQuốctếCộngSảnthìđiềunàyđãbópméosựthật.Họtồntạimột
cáchsongsongtrongnhữngphạmvikhácnhau‐xãhộitruyềnthốngcủaVi
ệtNam,đếchế
Pháp,tổchứcNamDươngvàcộngđồngthếgiớimàtrongnhữngnăm1920và1930đãbịbógọn
bởinhữngphươngtiệnthôngtinhiệnđại,việcphụthuộclẫ
nnhauvềgiaothôngvàkinhtế.
ChínhkhảnăngcóthểchuyểnvậngiữanhữnglĩnhvựckhácnhaucủaHồChíMinhcuốicùng
đãgiúpônggiữvữngđượcvịthếcủamìnhnhư
làmộtnhàlãnhđạothànhcôngnhấttrongcông
cuộcđấutranhgiànhđộclập.

HẾT