Hồ Chí Minh: Những năm tháng chưa được biết đến - phần 9 pptx

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 177Diễnđànwww.x‐cafevn.org

VeraVasilieva,lãnhđạobộphậnĐôngDươngtạiQTCS,ngườiđượccholàđãbảovệHồChíMinhkhi
ôngbịđiềutravàonăm1935.

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 178Diễnđànwww.x‐cafevn.org

HồChíMinhtrướckhirờiMoscowđiTrungQuốcvàonăm1938.Đầuôngbịcạotrọccólẽlàdoviệc
phảinhậpviện.
MặtTrậnThốngNhấttạiĐôngDương
Trong
việcphântíchnhữnghệquảcủaĐạiHộiQTCSLần7,tacóthểlấylàmlạlàviệcthayđổi
chínhsáchvềmặttrậnthốngnhấtđãkhôngthayđổithờivậncủaH
ồChiMinhngaylậptức.Ta
khôngbiếtđượcVasilievađãnghĩgìkhibàviếtvềʺdựđịnhsửdụngôngtasauhainămhọc
tậpʺ‐nhưngtabiếtđượcrằngHồvẫnởlạiMoscow
saukhiLêHồngPhongquayvềl ạichâuÁ
vàonăm1936vàkhiMinhKhaivàHoàngVănNọnquayvềvàonăm1937.Mộtmẩuthưcủa
VasilievagửichoʺDmitryZaharovichʺ(Manuilsky),chắchẳnlà
đãđượcviếtvàocuốinăm1935
hoặcđầunăm1936,xácnhậnrằngtạiMoscow,LêHồngPhongđangnắmvaitròchủđạotrong
việcvạchrađườnglốichoĐCSĐôngDươngvào
lúcấy.Vailievaviếtrằng,ʺHảiAnmu ốntham
khảovềnhữngvấnđềĐôngD ươngvàonhữngngàytới,vìôngtaphải(1)viếtmộtbứcthưcho
đảng và(2)cóthểsẽnhậ
pviệntrongvàingàyʺ[92].TámthànhviêncủaQTCSđượcmờitham
dự buổi hội ý: Manuilsky, Kuusinen, Khang Sinh, Vương Minh, Stepanov, Gere, Mirov và
Vasilieva.ỞcuốidanhsáchnàyVasilievađãghichúrằnghaihọcviênng
ườiĐôngDươngđang

theohọctạiĐạiHọcStalinvàʺĐồngChíLin(Ai‐kvak)ʺtừĐạiHọcLenincũngđượcyêucầu
thamdự.[93]
Trongnăm1936ĐCSĐôngDươngđãthảoramộtsố
thưvềvấnđềmặttrậnthốngnhấttạiĐông
Dương.BứcthưđầutiêncólẽđượcthảotạiMoscowsaucuộchộiýtrên.Mộtbứcthưbằngtiếng
PháptừPhânBộĐông
DươngthuộcLiênĐoànPhảnĐếgửiđếnʺCácĐảngPháivàPhầnTử
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 179Diễnđànwww.x‐cafevn.org
CáchM ạngTrongNướcvàHảiNgoạiʺ,đềngày27tháng21936cóthểtìmđượctạihồsơcủa
banbíthưcủaManuilsky.Bứcthưkêugọitấtcảcácđảngphái,tấtcảcácphần
tửcáchmạng
trongnướcvàhảingoạithamgiabộphậnĐôngDươngcủaLiênĐoànPhảnĐếʺđểđoànkết
phongtràogiảiphóngdântộctạiĐôngDươngʺ[94].Một tàiliệukhácmang
tênʺThưMởcủa
UỷBanTrungƯơngĐCSĐôngDươngʺđãxuấthiệnvàotháng4‐mộtbảnsaocủanóđãđược
gửiđếnMoscowvàđượcdịchsangtiếngNgavàongày6tháng61936.Láth
ưnhắmvàothành
phầnʺViệt Nam Quốc DânĐảng và tất cả những tổ chứcvàđảng phái cáchmạng dântộc,
nhữngnhómphảnđế,nhữngtổchứccáchtân,nhữngnhómđốilập
vànhữngphầntửcách
mạngđơnlẻtạiĐôngDươngʺ[95].Bứcthưđềxướngmộtcơcấuuyểnchuyểnchomộtmặttrận
thốngnhấttrongđósẽgiaochocáctổchức
cộngsảnhạtầngquyềnquyếtđịnhnhữnghoạtđộng
chungtạicấpđịaphương.Láthưđềnghịrằngnhữngđảngpháikháchoặclànêngianhậpbộ
phậnĐôngDươngcủa
LiênĐoànPhảnĐếhoặcmỗitổchứcnêncửramộtvàiđạidiệnđểtham
gia vàomộtuỷbanđiều phối.Ban ChỉHuyHảiNgoạicủaĐCSĐôngDươngsẽ chịutrách
nhiệmtrong
việcthảoluậnvớinhữngchinhánhhảingoạicủanhữngđảngpháikhác[96].

Takhôngbiếtđược ailàtácgiảchínhthứccủabứcthưtrên.Nhưngviệcnóbaogồm
những
ʺnhómcáchtânʺtronglờikêugọichothấymộttrongnhữngdấuhiệucủaviệcchuyểnhướng
sanghìnhtháichiếnlượcm ớicủamặttrậnthốngnhất
củaĐCSĐôngDương.Tacóthểch ắc
chắnrằngbứcthưkhôngphảilàsảnphẩmchung củaLêHồngPhongvàHàHuyTập.VìkhiHà
HuyTậpgửimộtbáocáođến
MoscowvềcôngviệccủaĐCSĐôngDươngtừtháng51935đến
tháng61936,LêHồngPhongvẫnchưaliênlạcvớiBanChỉHuyHảiNgoại,lúcđóđangđóngtại
Macao.[97]Tacóthểđ
oánrằngnhữngláthưtháng2vàtháng4đãkêugọimộtmặttrậnphản
đếvớitổchứcViệtNamĐộcLậpĐồngMinhHội(ViệtMinh)tạiNamKinh.TheolờiHoàng
Văn Hoan, việc này xảy ra với sự đồng ý của Hà Huy Tập vào khoảngđầu năm 1936. [98]
NhưngtrongbáocáocủamìnhgửichoQTCSvàongày1tháng71936,Tậplạivi
ếtrằngʺmộttổ
chứcgọilàLiênĐoànViệtNamĐộcLậpCáchMạngđãđượcthànhlậptạiNamKinhʺ,vàʺmột
hộinghịgiảtạođãđượctổchứcʺ.ʺChúngtôiđã
khaitrừkhỏiđảngnhữngthànhviêncộngsản
nàođãthànhlậpliênđoànnàyvớiMin[còncótênlàPhiVân,NguyễnHữuCam];nóđãbịtan
rãkhibịchúngtôilộtmặtnạ,ʺ
ôngbáocáo[99].(NhưngHoàngVănHoanl ạiviếtrằngLiên 
Đoànlâmvàotìnhtrạngbấtđộngvìtháiđộthùđịchcủam ộtsốngườiViệtquốcgiavàkhó
khănkhigâyquỹ[100]).
RõrànglàLêHồngPhongđãtừMoscowđếnthẳngNamKinhvới
thôngđiệpvềmặttrậnthốngnhất:ôngđãcómốiliênhệlâudàivớiHồHọcLãmvàNguyễn
HảiThần,
haithànhviêncủatổchứcViệtMinhđầutiên.Nhưnhữngsựkiệnsaunàychothấy,
ngaycảsaukhiLêHồngPhongvàHàHuyTậpliênlạcvớinhauvàonăm1936,Tậpvẫ
ntiếptục
phảnbácchiếnlượcsauĐạiHội7củaQTCS.

Tạicuộchọpđượctổchứcvàocuốitháng7tạiThượngHải,đượcgọilàHộiNghịTrungƯơng
Đả
ng,hainhàlãnhđạocộngsảncuốicùngđãgặpnhau.Chínhtạicuộchọpnàynhữngnghị
quyếtlỗithờitừHộiNghịMacaođãđượcloạibỏ.Trênthựctếhộingh
ịnàycóthểlàmộtcuộc
họpcủaBanChỉHuyHảiNgoạimàtừtháng91935đanghoạtđộngnhưmộtUỷBanTrung
Ương;cóthểnhữngđảngviêntrongnướcđãkhôngđượcthamdự.
[101]Hộinghịđãđưara
mộtbứcthưmởmớivềviệcthànhlậpmặttrậnthốngnhấtmàgiờđâyđượcgọilàʺmộtMặt
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 180Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TrậnLiênHiệpPhảnĐếBìnhDânʺ.[102]Cuộchọptiếptheosauviệcthànhlậpcủachínhphủ
MặtTrậnBìnhDântạiPhápvàotháng5đãmởđườngchoHàHuyTậpchuyểnv
ềSàiGònvào
tháng8đểthànhlậpmộtUỷBanTrungƯơngmới.[103]TrêngiảthuyếtôngđãđemtheoʺBức
ThưMởʺviếtvàotháng7vàmộtloạtnhữngnghịquyếtphảnánhviệcĐCSĐ
ôngDươngchấp
nhậnđườnglốicủaĐạiHội7QTCS,nhưngtrênthựctế,saunàyôngđãbịtốcáolàkhôngchịu
thựcthinhữngchínhsáchmớicủaQTCSvàđãkhôngcông
bốnhữngquyếtđịnhtừcuộchọp
vàotháng7tạiThượngHải.Trongmộtbáocáotómlượcmàôngđãviếtvàocuốimùahè1937,
ôngđãđềcậprằngʺLitvinov(LêHồngPhong)đ
angởnướcngoàinhưlàmộtđạidiệndựbị;vì
sựvắngmặt ấy,ôngtakhôngcóvaitrògìtronghoạtđộngc ủaUỷBanTrungƯơngʺ[104].Một
ngườitạiBanBíThưĐôngPhương
đãviếtmộtnhậnđịnhvềbảnbáocáonàyvàotháng1/1938
vàđãghichúrằng:ʺLitvitov(HảiAn)đãnhậncôngtáckhiôngấyrờikhỏiMoscowđểquayvề
nướcvàtổchức
việcđưaUỷBanTrungƯơngĐCSĐôngDươngvàotrongquốcnội.Saukhi
việcchuyểnđổicủaHàHuyTậpdiễnra,HảiAnđượclệnhcủaLozeray[mộtngườicộngsản

Pháp
đangcùnguỷbanđiềutraquốchộithămviếngchâuÁ] tìmcáchnắmlạiquyềnlãnhđạo
đảngởtrongnước.Rõrànglàôngấyđãthấtbạitrongviệcnàyʺ[105].Vìthếcóth
ểHàHuyTập
đãtựýnắmquyềnvàonăm1936khiôngquaylạiSàiGòn.Nhữngtiếntriểncủasựmâuthuẫn
nàysẽđượcphântíchởchươngkếtiếp.
Nhữngảnhhưởngc
ủachínhphủLéonBlumtạiViệtNamđãđượcghichépđầyđủ,đặcbiệtlà
tạiNamKỳ,nơimặttrậnLaLutteđãpháttriểnthànhmộttờbáochungvàmộtliênminhchính
trị
giữaĐCSĐôngDươngvànhữngngườiTrotskyistđịaphươngchođếnmùahè1937.[106]
PhongtràoHộiNghịĐôngDương,đượcbắtđầubằngđềnghịcủaNguyễnAnNinhđăngtrên
tờLaLuttevàongày29tháng
71936,đãđemlạimộtlànsónghoạtđộngchínhtrịmớitrong
chínhtrường.Nhữnguỷbanhànhđộngđượcthànhlập,bắtđầutừnhữngthịtrấnvàlàngxã
phíanamnhằmthuthập
nhữngyêusáchcủadânchúng vàchuẩnbịchoviệctổchứcmộtHội
NghịbaogồmnhữngthànhviêncộngsảnvàTrotskyistnhưmộttổchứcđạidiệnchophầnđông
dânchúng.
Mộtđợtânxáchocáctùnhânchínhtrịtừtháng71936đếntháng81937đãtrảtựdo
chohơn2.000nhàhoạtđộng trongđócó643tù nhânCônĐảo(Poulo Condore‐ND)[107].
Nhữngngườitùcộng
sảnđãtậndụngtốtthờigianhọbịgiamcầm:họđãnângcaotrìnhđộlý
thuyếtcộngsảnvàtraudồikỹnănghoạtđộngcủamình.[108]Nhiềungườitronghọtrongđó
có
mộtnhómlãnhđạoquantrọngcủaĐCSĐôngDươngđãsớmhoànhậpvớiphongtràoyêucầu
nângcaođiềukiệnlàmviệcvàtựdodânchủchonhândânĐôngDương.Nhưng
việcchính
quyềnthuộcđịakhôngmặnmàlắmvớiphongtràoMặtTrậnBìnhDânchothấylànsónglạc
quanđầutiêncủanhữngngườiViệtđốivớichínhphủmớitại

Phá pđãkhôngtồntạiđượclâu.
Đếntháng91936vịBộTrưởngBộThuộcĐịa,mộtngườixãhộitênMariusMoutetđãthôngbáo
với Hà Nội rằng việc tổ chức một Hội
 Nghị rộng lớn tại Sài Gòn thì không thể chấp nhận
được[109]. Theo saucuộc viếng thăm củađạidiện Mặt Trận Bình Dânlà Justin Godart (Thị
trưởngLyon,thuộcđảngXãhộic
ấptiến‐ND)tạiSàiGònvàHàNộivàđầunăm1937vànhững
cuộcbiểutìnhrộnglớnđểđónchàoông,chínhquyềnthuộcđịađãbắtđầumộtchiếndịchđàn
áp
mới.Nhưngmộtbáocáovàonăm1937củaBanChỉHuyHảiNgoạigửiđếnMoscowđãđổ
nhữngthấtbạicủaphongtràoHộiNghịlênnhữngngườiTrotskyist:bứcthưnàyđãphê
phán
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 181Diễnđànwww.x‐cafevn.org
LaLutteđãđẩyʺthànhphầntưsảndântộcʺrakhỏimặttrậnthốngnhấtbằngnhữngphêbình
gắtgao[110].ʺMặttrậnthốngnhấthạtầngʺgiữaĐCSĐôngDương
vàthànhphầnTrotskyistđã
khôngtồntạitrongsựthấtvọngchungđốivớichínhphủcủaBlum.Vàotháng51937ĐCSĐông
DươngđãgâyáplựcđòirútrakhỏiliênminhvớiĐCSPháp,
hiệnđangbậnrộnvớicuộcchiến
toàndiệnchốnglạichủnghĩaTrotskyismcủaStalin,nhưngchủyếuchínhlàcamkếtcủaQTCS
đốivớinhữngđồngminhchốngphát
xítđãdẫnđếnviệcmặttrậnLaLuttebịgiảithểvàotháng
61937.Đếntháng8ĐCSĐôngDươngđãbắtđầugiaiđoạntáitổchức,sẽđượcthảoluậnở
chươngtới.
Những
hoạtđộngcủaLêHồngPhongtạiTrungQuốcđãkhôngđượcghichépđầyđủnhưlịch
sửcủamặttrậnLaLuttetạiSàiGòn.NhưngnhữngbáocáocủaSởLiêmPhóng chothấy
từmùa 
thu1936đếnđầunăm1937ôngđãdichuyểntrongkhuvựcmiềnnamTrungQuốcvàtáilập

liênlạcvớimộtsốngườitrongđócóNguyễnHảiThần,nhàlãnhđạophong
tràodântộcđãly
khaikhỏiThanhNiênHộivàonăm1927.TheolờicủamậtvụʺKonstantinʺ,LêHồngPhongđã
viếngthămThầnvàongày23tháng91936.Haingườiđượccholàđ
ãdựđịnhtổchứcmộtcuộc
họpmởrộngtạiThuậnĐức(ShunDe‐ND)[111].NhữngchỉđiểmcủaSởLiêmPhóngcũngtìm
thấydấuvếtcủaPhongvàotháng3vàtháng
41937‐ôngđượccholàđãdichuyểnliêntụcgiữa
cácvùngThuậnĐức,PhậtSơn(FatSan‐ND)vàQuảngChâu[112].NhữnghoạtđộngcủaLê
HồngPhongcólẽđãtácđộngđếnviệ
cthànhl ậpMặtTrậnBìnhDâncủanhữngngườiViệttại
VânNam,sựkiệnnàyđãđượcđềcậpđếntrongbáocáocủatìnhbáoquânsựPhápvàotháng3‐
41937.Báocáonàyđãnh
ắcđếnbatiểutổquantrọngnhấtcủaʺQuốcDânĐảngʺtạiHàKhẩu
(Hekou‐ND),KhaiNguyên(KaiYuan‐ND)vàCônMinh(KunMing‐ND)đãthamgiamặt
trận này, bản báo cáo gọi nó
làʺchi bộ của phân bộ Bắc Kỳ của M ặt Trận Bình DânĐông
Dươngʺ[113].
Ởđâychúngtathấyđượcmộttrongnhữngdấuhiệubanđầu củamặttrậnthốngnhấttạ
iBắc
Kỳ(cũngnhưởmiềntrungViệtNam]đãmangmộthìnhtháikhácvớimặttrậnthốngnhấttại 
SàiGòn.Rõrànglàđãkhôngcónhữngcơhộichonhữngnhàhoạt
độngtạimiềnbắc.Nhưng
cũngđúnglàtạiHàNộithànhphầnTroskyistđãkhôngcómộttổchứcvữngmạnhvàdường
nhưđãkhôngxâmnhậpđượcvàotrongphongtràocôngnhân.
Hơnnữa,cũngkhôngcóthành
phầntưsảntươngđươngcủaĐảngLậpHiếntạivùngnày.Vìthếkhinhữngngườitùcộngsản
đượcphóngthíchbắtđầuxuấthiện
tạiBắcKỳvàocuốinăm1936,ĐCSĐôngDươngđãkhông
gặptrởngạigìtrongviệctổchứcphongtràolaođộng.Cùnglúcđóhọđãcởimởđểtạomộtliên

minhchínhtrịvới
nhữnglực lượngtrunglưuvàdườngnhưđãđóngvaitròchủchốttrongviệc
thành lập chi bộ Việt Nam củaĐảng Dân Chủ SFIO (Section Francaise de IʹInternationale
Ouvrière‐PhânBộPhápcủaLiênĐoàn
LaoĐộngQuốcTế‐ND)tạimiềnbắc.Vàotháng31936
tờbáolưỡngnguyệtLʹAvenir(TươngLai‐ND)bắtđầuxuấthiện.Nhữngngườicộngtácbao
gồmVõNguyênGiáp,PhanAnh,Đặng
ThaiMai,VũĐìnhHuỳnhvàBùiNgọcÁi,đasốhọsẽ
đóngvaitròquantrọngtrongtổchứcViệtMinh.[114]Vàotháng111936mộtnhómhỗnhợp
gồmnhữngthànhviêncủaĐCSĐông
DươngvàTrotsyistđãthànhlậptờLeTravail(LaoĐộng
‐ND),mộttờbáohổtrợviệcphóngthíchnhữngtùnhânchínhtrịvàtổchứcviệcchuẩnbịcho
chuyếnviếngthămcủaJustinGodart.
TrongsốnhữngnhàbáohàngđầucủatờbáonàycóĐặng
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 182Diễnđànwww.x‐cafevn.org
XuânKhu,mộtnhàhoạtđộngtừNamĐịnhđãtừnglàmviệcvớiNguyễnĐứcCảnhvàonăm
1929trướckhibịbắtđitùtạiBắcKỳvàonăm1930.Saunàyôngchínhlàng
ườiđượcbiếtnhiều
vớicáitênônglấyvàonăm1945làTrườngChinh.Đếntháng1937nhómTravailđãhợptácvới
SFIOvàĐảngCấpTiến(haitổchứccủaPháp)trongkếhoạch
thànhlậpmộtchibộcủaSFIOtại
BắcKỳ[115].Vàotháng41937PhạmVănĐồngcũngđãthamgianhómnày,ôngđangbịgiam
lỏngởHuếsaukhivừađượcphóngthích.Mộtbáocáoc
ủaSởLiêmPhóngchobiếtrằngônglà
mộtnhàbáotàibavàđãđượccửlàmbiêntậpviêncốđịnhcủatờLeTravail[116].Nhưngtờ
báođãphảiđóngcửangaysaukhiĐồngthamgia
vìnhàxuấtbảnbịnhữngvụphạtvạvàkiện
cáo.Đếnmùahè1937,nhữngbấtđồnggiữanhómTrotskyistvàĐCSĐôngDươngđãlàmthất
bại cố gắngđầu tiênđểthành lập mặt

 trận thống nhất t ại Hà Nội [117]. NhưngĐCSĐông
Dươngvẫntiếptụctheođuổiviệcliênminhvớinhữngtríthứcquốcgiavànhữngthànhviên
kháccủathành
phầntưsảntạiBắcKỳ.
NhữngnămcuốicủaHồChíMinhtạiMoscow 
SauĐạiHội7HồChíMinhvẫnởlạiĐạiHọcLeninchođếncuốinăm1935,nhưngsang
năm
1936ôngđãlà giảngviêntrongbộphậnĐôngDươngtạiĐạiHọcStalin,nơihaiđạibiểungười
ViệtcủaĐạiHội7đangtheohọc.Mộtbáocáovềmộtcuộ
chọpcủagi ảngviênvàhọcviêncủa
bộphậnnàyvàotháng41936chothấyʺLinʺvàVereVasilievađãlàmviệcchungvớinhau,rõ
rànglàđểthiếtlậpmộtkhoáđàotạov
ềĐôngDương.BàlàmchứcgiảngviênchủđạotrongBộ
PhậnĐôngDương.ʺThậtdễchịukhilàmviệcvớiôngấy vìôngấylàmộtchuyêngiatrongđề
tàivề đất nướcông,ʺ bànhận
xét;ʺôngấybiếtvề tìnhhìnhđấtnướcnhưng khôngđượchệ
thốngmấy.ʺHọlàmviệcvềnhữngkhókhănchínhtrịnhưvấnđềnôngdân.ʺÔngấycórất
nhiềukinhnghiệmcáchmạng,nh
ưngcũngnhưnhữngđồngchíngườiĐôngDươngkhác,ông
đãmắcph ảirấtnhiềusailầm,hiệnnaychúngtôiđangchútâmrấtnhiềuvềnhữngv ấnđềnày 
ôngấyđãcónhi
ềutiếnbộʺ[118].MộtsốnguồntàiliệucủaViệtNamnóirằngHồđangdựđịnh
soạnthảomộtluậncươngvềvấnđềnôngdân,nhưngtôiđãkhôngthấymộtbằ
ngchứngnàovề
việcnàyng oàibáocáocủaVasilieva.MộttrongnhữnghọcviêncủaHồlàʺVănTânʺ(Hoàng
VănNọn]đãthanphiềnrằngĐồngChíLinđãđặtôngvàomộtch
ếđộʺStakhanoviteʺ(lấytừtên
củaAlexeyStakhanov,ngườiphátđộngphongtràothiđualaođộngtăngnăngsuất,vượtchỉ
tiêukếhoạchởNga‐ND)trongmộtkhoáhọc‐trongvòngmộtthángôngđãphảihoàn
thành

toànbộlịchsửcủaĐCSLiênXô,vàvìkhôngcótàiliệu,ôngđãphảithuộclòngmọithứ.ʺĐồng
ChíLinnóirấtnhanh,cứ nhưmộtbánhxeđangxoay,ʺôngnói;ʺđólà nguyênnhânv
ềtình
trạngkiếnthứccủatôi[119].(TacóthểđoánđượcrằngHồđãkhôngcóhứngthúgìtrongviệc
giảngdạychongườithanhniêndântộcTàynàyvềphiênbảnlịchsửđả
ngđãđượcStalinhoátừ
năm1935.TabiếtrằngkhiHồmuốngiảngđiềugì,ôngsẽbỏnhiềucôngsứcđểgiảithíchvấnđề
mộtcáchrõràngvàđơngiản).
Vàocuốinăm1936
Vasilievathảoramộtkế hoạchđàotạochonhữnghọcviênĐôngDương
trongđóbàđưarachiphícho10họcviênngườiViệtđếnMoscow.Kếhoạchcũngđềxuấtviệc
thànhlậ
pmộttrườngđàotạomớitạiTrungQuốcđểgiảngdạynhữnglớpchínhtrịdài2tháng
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 183Diễnđànwww.x‐cafevn.org
chonhữnghoạtđộngviêncấpthấptừViệtNam.Bàdựđịnhmộtngânsách3.000đô‐laMỹđể
đàotạo10họcviênchomỗikhoáhaitháng.Điểmthứchíntrongbảnđềxuấtcủa
bàcónhắcđến
rằngʺchúngtaphảiquyếtđịnhvấnđềgửiĐồngChíLin,ngườiđãhoàntấtcôngviệcnghiên
cứutạiMoscow,vềđểtổchứcvàgiảngdạytạitrườngnày.ʺNh
ưngởcuốibảnđềxuấtcủabà,ai
đóđãviết:ʺMọiđềnghịđềubịhuỷbỏsaukhivấnđềđãđượclàmsángtỏ”[120]ʺVấnđềʺlàgì
thìkhôngđượcgiảithích,nhưngchúngtabiếtr
ằngĐồngChíLinđãphảilưulạiMoscowđể
tiếptụchọctập.
Đếnnăm1937,ĐạiHọcStalinđượctáitổchứcvớinhữnghọcsinhkhôngthuộcLiênXôđược
đưavàoʺHọ
cViệnKhoaHọcvềviệcNghiênCứucácVấnĐềDânTộcvàThuộcĐịaʺ.Mộttên
mớicóvẻtrunglậphơnnhưngkhôngcónghĩalànhàtrườngđãthayđổichứcn
ăngcủamình.

TrongmộtbứcthưgửichoʺHộiĐồngQuảnTrịSôViếtʺvàotháng41938,mộtquảntrịviêncủa
nhàtrườnggiảithíchrằngchứcnăngcủaHọc
Việnlànhằmđàotạonhữngthànhviêncủacác
đảngnướcngoài‐cáitênchỉlàvỏbọcvàkhôngphảnánhtínhchấtthậtsựvềhoạtđộngcủa
trường,ôngviết.[121]Hồ
vẫnghidanhlàgiảngviênvàhọcviêntốtnghiệp,ôngthamdựʺlớp
đầutiênʺcủaKhoaLịchSử.Ôngđãkhôngtỏvẻphấnkhởimấytrongviệchọctậpcủa
mình:ông
chỉđạtđiểmʺtrungbìnhʺtrongcáclớpʺDuyVậtBiệnChứngʺ,ʺLịchSửCổĐạiʺvàʺLịchS ử
TrungĐạiʺ.ChỉcómônʺLịchSửCậnĐạiʺlàôngnhậnđượcđiểmʺxuấts
ắcʺ.Địavịgiảngviên
củaôngdườngnhưrấtthấp‐ônggiảngdạymônʺNghiênCứuvềĐôngDươngʺbằngtiếng
Việt.Ngượclại,ʺMininʺNguyễnKhánhToàn,ngườiđãtừng
họctạiCaoĐẳngHàNội,được
nhận chứcʺquyền giảng viênʺ trongcác mônʺKinh Tế Chính Trịʺ,ʺLịch Sử Tổng Quátʺ,  và
ʺNghiênCứuQuốcGiaʺ.[122](ViệcNguyễnKhánhToànlư
ulạiMoscowlâudàiđãkhôngđược
giảithích.ÔngquayvềlạiTrungQuốcvàonăm1939).
Đếngiữanăm1938,khiHồChíMinhchuẩnbịrờiMoscow,HọcViệnđãbịđóngcửa.Pavel
Mif,
GiámĐốcHọcViệnvàlàcánhtayphảicủaStalinvềnhữngvấnđềTrungQuốctừnăm1928, đã
bịbắtvìtộidanhʺkẻthùnhândânʺtrongkhoảngnăm1937.Ôngbịtửhìnhvào
năm1938.Trong
suốtnhữngnăm1937và1938rấtnhiềulãnhđạoĐCSNgavànhữngnhàhoạtđộngcủaQTCSbị
bắtvàxửbắn.NhữngthànhviênQTCStừnggiúpthựchiệnđườ
nglốicứngrắncủanhữngnăm
1928‐9đã bị trừng phạt nặng nề. Những người này gồm thành viên người Ba LanʺRylskiʺ,
ʺBailisʺ(ngườisoạnthảocuốnKháng
ChiếnVũTrang],Volk,Vasiliev,SafarovvàcảPiatnitsky
(Orgwald].NhữngchuyênviênvềvấnđềnôngdântừngtheodõicôngtáccủaHồChíMinh

tronggiữathậpniên1920làDombalvàʺVolinʺcũngbịcuốnvàolànsóngthanh
trừng.[123]
TrongkhiđóbathànhviêncộngsảnNgalàT rotsky,ZionevvàBukharin,nhữngngườiđãtừng
lãnhđạoQTCSchođếnnăm1929đãbịđánhbật.
Thậtkhómàtưởngtượngđượcrằng
mộtngườicộngsảnkỳcựunhưHồChíMinhlạicóthểtiếp
tục hoạtđộngtrong suốtthờikỳđảođiênnày. Nhưngđếntháng1 1938ông vẫnđang dịch
nhữngthưt
ừhiếmhoitừĐôngDươnggửiđếnMoscow.Việcôngsốngsóttrongsuốtnhững
thángnămtồitệnhấtcủaphongtràothanhtrừngđượcxemlàdấuhiệucủaviệcHồđược
bảovệ
bởi một trong những lãnhđạo cao cấp còn sót lạiđó là Manuilsky, hoặc ông là một người
Stalinistthuầnthành.Vềgiảthiếtthứhai,chúngtabiếtrằngStalinđãcórất
nhiềuthayđổitrong
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 184Diễnđànwww.x‐cafevn.org
chínhsáchvìthếHồkhôngthểnàođãkhôngcómâuthuẫnvớiđườnglốicủaStalintrongvài
giaiđoạnnàođấy.NhưHồđãchothấytrongnăm1924,ôngsẵnsànghợptácvớibấtk
ỳnhóm
nàođangnắmquyềnlựctạiQTCSnhằmxúctiếnchonềnđộclậpcủaViệtNam.Nhưngngaycả
việciml ặngphụctùngvẫnkhôngđủđểcứuôngnếuônglà
mộtngườiBaLan,Baltic,Đứchoặc
ThổNhĩKỳ.NhữngngườinàyđãbịStalintấncôngvớitoànbộchủtâmtrảthùcủamìnhtrong
nhữngnăm1937‐8.ĐạidiệnQTCStừnhữngđảng
hợpphápnhưcácĐCSPháp,AnhvàMỹ
nhìnchungđãđượcdungthứ.[124]TrongtrườnghợpcủaHồChíMinh,việcôngđếntừmột
đấtnướcxaxôivớimộtưutiênthấptrongchính
sáchngoạigiaocủaLiênXôcóthểlàmộtphần
nguyênnhântạisaoôngđãkhôngbịbắt.Cùng lúcấy,ôngcũngđãthựchànhviệcmàôngđã
làmtừlâulàgi ữthấpdanhphậ

ncủamìnhtạiMoscowvàkhôngbaogiờnhậnmìnhlàmộtnhà
lýluậnnhưM.N.Royđãlàm.TrongbảnthẩmtralýlịchmàôngđãđiềnkhighidanhvàoĐại
HọcLeninnăm1934,ông
vẫnluôngiữbímật.Ôngviếtrằngôngkhôngcóngườithântrưởng
thành,khôngvợ,khôngchuyênmôn,khôngnghềnghiệpvàcũngkhôngbiếtmìnhcóthểlàm
đượctronglĩnhvựcgì.Vàocu
ốibàitiểusửngắncủamình,ôngviếtmộtcáchchâmbiếm:ʺTôi
nghĩrằngđấylàtấtcảnhữnggìvềlýlịchcủatôihiệnnayʺ[125].
Vềmốiquanhệgiữaông
vàDmitryManuilsky,tabiếtquamộtbứcthưônggửiđếnBanBíThư
củaManuilskyvàongày6tháng61938rằnghaingườiđãkhônggặpnhautrongmộtthờigian
dài.Hồviết:ʺThưaĐồng
Chí,tôivôcùngbiếtơnnếuđồngchíchophéptôiđượcgặp.Lâulắm
rồiđồngchíđãkhônggặptôi.ʺHồchỉrarằngđã7nămrồikểtừngàyôngbịbắtgiữtại
Hồng
Kôngvàcũnglàbắtđầunămthứ8củaviệcôngbịʺbấtđộngʺ:ʺGửitôiđimộtnơinàođấy.Hoặc
giữtôitạiđây.Hãysửdụngtôitrongviệcgì mà
đồngchícholàcóích.Tôichỉyêucầuđồngchí
đừngđểtôisốngtạiđâyquálâumàkhônglàmgìbênngoàiđảng”[126]HồsơcủaHọcViện
KhoaHọcvềviệcNghiênCứucácVấn
ĐềDânTộcvàThuộcĐịachothấyướcnguyệncủaông
đãđượcchấpthuậnvàvàongày29tháng91938ôngchínhthứcđượcgiảitoả.[127]Khôngbao
lâusaudườngnhưôngđãkhởi
hànhđiTrungQuốc.Mộtlầnnữa,chúngtahoàntoànkhông
biếtnhiệmvụcủaHồlàgìkhiôngrờiMoscowđiTrungQuốc.Nhưngtabiếtrằngôngquaylại
vớitưcách
làmộtpháiviênchínhthứccủaQTCSđốivớiĐCSĐôngDương.Vasilievađãcan
thiệpvớiDimitrovđểhọchịungheHồphátbiểutrướckhiôngkhởihành.Bàgiảithíchtrong
mộtbức th
ưngắn:ʺĐiều quantrọnglà aiđótrong thànhphần lãnhđạonênnóichuyệnvới

ĐồngChíLintrướckhiôngấyrađivềnhữngvấnđềliênquanđếnnhữngbấtđồngbêntrong
thànhphần
lãnhđạoĐảng[CSĐôngDương]màhiệnnayvẫncòntồntại.Linlàmộtthànhviên
củaUỷBanTrungƯơng,cónhiềuquyềnl ựctrongĐảng,vàvìôngấytừMoscowvề,họsẽchú
ý
lắngnghenhữnggìôngnói.Vìthếrấtquantrọnglàôngấycầnnóiđúng.[128](Dườngnhưvào
thờiđiểmnàyítnhấtHồvẫnđượcxemlàmộtuỷviêndựkhuyếtcủa
UỷBanTrungƯơngĐCS
ĐôngDương).
TrênthựctếniềmtincủaVasilievađốivớiuyquyềntừMoscowdườngnhưđãkhôngđặtđúng
chỗ.Chươngkếtiếptôisẽphântíchnhữngbấtđồngbên
trongthànhphầnlãnhđạoĐCSĐông
Dươngđãlàmchiarẽđảngnàytừ1936đến1940.Mãichođếntháng5năm1941,hainămsau
khiHồvềlạiTrungQuốc,ôngmớichínhthứcchuyểngiaothôngđ
iệpcủamìnhđếnUỷBan
TrungƯơngĐảng.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 185Diễnđànwww.x‐cafevn.org
CHƯƠNG7:HỒCHÍMINHTRỞVỀVÀCONĐƯỜNGDẪN
ĐẾNHỘINGHỊLẦNTHỨTÁM(1937‐41)
KhiHồChíMinhđượcphépquayvềlạichâuÁvàomùathu1938,LiênBangSôViếtvàchính
quyềnQuốcDânĐảngTrungQuốcđãtáithiếtlậpmộtliênminh.Nhữngđàmphápkéodài
giữaMoscow
vàNamKinhđãdẫnđếnviệckýkếthiệpướckhônggâyhấnvàotháng81937.
Cũngnhưtrongnhữngnăm1920,thànhquảngoạigiaođãkhôngđượcnhữngngườicộngsản
TrungQuố
choàntoànthừanhận.Nhưngnóđãđemlạimộtnguồnviệntrợquânsựmớinhằm
giúpQuốcDânĐảngngănchậnbướctiếncủaquânNhậttừnhữngthànhphốvùng
duyênhải 
vàotrungtâmTrungQuốc.CharlesMcLane(GiáosưsửngườiMỹ‐ND)ướctínhtừgiữanăm

1937đếntháng111940,sốtiềnviệntrợcủaNgachoTưởngGiớiThạchlênđếnkhoảng
từ300
đến450triệuđô‐la[1].ThoảthuậngiữaNgavàQuốcDânĐảngcũngđãdẫnđếnsựhồisinhcủa
mặt trận thống nhất giữa những người quốc gia và
cộng sản Trung Quốc. Có nghĩa làĐCS
TrungQuốclạicóđượcsựhợppháptrongvòngvàinămvàcơhộiđểthiếtlậpsựhiệndiệncủa
mìnhtạinhữngcănc
ứcủaQuốcDânĐảng,trướchếtlàtạiNamKinh,vàkếđếnlàVũHán
trongmộtgiaiđoạnngắn,rồiđếnTrùngKhánh(ChongQing‐ND).Vàotháng91937Hồng
QuânTrungQuốcđượctáitổ
chứcdướiquyềnchỉhuycủaHộiĐồngQuânSựcủaQuốcDân
Đảng,cùngvớitậpđoànBátLộQuânđượcthànhlậpđểhoạtđộngtạikhuvựctâybắcvàtập
đoànTân
TứQuânđểchiếnđấutạimiềnnamsông DươngTử(YangTze‐ND).ĐCSTrung
QuốcđượcphéphợptácvớiQuốcDânĐảngđểmởhaiKhoáĐàoTạoDuKíchChiếnởmiền
nam Trung Quốc. Từ tháng
6 1938 những người cộng sản Việt Nam hải ngoạiđã gặpđược
TướngDiệpKiếmAnh(YeJianying‐ND)củaĐCSTrungQuốcđangđóngvaitròliênlạcgiữa
BátLộQuânvàH
ộiĐồngQuânSựởVũHán[2].
VìthếHồChíMinhđãquaylạiTrungQuốctrongthờiđiểmhưngthịnhcủamốihợptácNga‐
Hoa.NhiệmvụcủaôngtrongviệcquayvềĐôngNam
ÁlàđểbiếnĐCSĐôngDươngtrởthành
mộtʺmặttrậndânchủdântộcrộngrãiʺ,trongđósẽbaogồmnhữngPhápkiềucấptiếntạiĐông
Dươngcũngnhưtầngl
ớptưsảndântộc[3].Chỉthị8điểmcủaQTCSmàôngđãphảithuộc
lòng,kêugọinhữngngườicộngsảnViệtNamphảiđặtmụctiêucủamặttrận
chốngphátxít
trướcmụctiêucủacuộccáchmạngvôsản.Đâylàbảnchấtcủanhữngmặttrậnđãđượcthành
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge

DiênVỹvàHoàiAn 186Diễnđànwww.x‐cafevn.org
lậptạiPháptrongnăm1936vàởTrungQuốcnăm1937.ĐCSĐôngDươngđượcyêucầukhông
đượcđưaranhữngyêusáchquákhíchvídụnhưhoàntoànđộclậphoặcthànhlậpquốchộ
i.ʺVì
thếsẽrơivàobẩycủaphátxítNhật,ʺchỉthịcảnhgiác.Đảngnêntổchứcmộtmặttrậnđểđòihỏi
quyềntựdongônluận,tựdobáochí,tựdonhómhọpc
ũngnhưânxátoànbộnhữngtùnhân
chínhtrị.Đốivớithànhphầntưsảndântộc,đảngđượckhuyênlànênʺmềmmỏngʺđểlôikéo
họvàomặttrậnvàthúcđẩyhọhànhđộng,hoặc
nếucầnthiết,côlậphọvềmặtchínhtrị.Đảng
khôngđược đòihỏiquyềnchỉđạomặttrậndânchủmàphảitựđạtlấynóbằngcáchchứngtỏ
mìnhlàmộtđảng
ʺtíchcực,chânthànhvàhếtlòngnhất.ʺĐốivớithànhphầnT rotskyist,không
đượcphépkhoannhượnghoặcthoảhiệp.Họcầnphảibịloạibỏvềmặt chínhtrị.
Mànđầuchínhtrịchovi
ệcquaylạicủaHồChíMinh(1937‐8)
Đếnnăm1938tạiViệtNammộthìnhthểphứctạpcủanhữnglựclượngchínhtrịđãtiếnhoátừ
khuynhhướngTrotskyistđếnnhững
đảngcựchữu,làmchocôngtáctổchứccủaHồcàngthêm
khókhănhơnsovớithờikỳ1924‐7.ĐCSĐôngDươngvừamớitáitổchứcmộttầnglớplãnhđạo
hợpnhấtvàonăm1935.Giờđâyđảngđượcyêucầuthamgiamộtchiếndịchchốngphátxít toàn
cầutrongđóđòihỏinóphảigiớihạnviệcphảnkhángcủamìnhđối
vớithựcdânPháp.Nhưng
vìkhôngcósựđoànkếttrướchiểmhoạxâmlượccủaNhật,nhữngngườicộngsảnViệtNam
cảmthấythậtkhómàchấpnhận
bảnchấtcủamặttrậnthốngnhấtmàhọphảithamgia.Mốiđe
dọacủaNhậtthìcấpbáchtạiBắcKỳvàTrungKỳhơnlàtạiNamKỳ.Một
sốngườiViệtxem
Nhậtlànhữngngườigiảiphóngtriểnvọng.Nhưtađãthấy,khiLêHồngPhongtừMoscow
quayvềvàonăm1936,thôngđiệpcủaôngvềmặttrậnthố

ngnhấtđãgặpphảichốngđốitừmột
hướng khôngđược ngờ tớiđó là Hà Huy Tập. Tậpđã quay về lại châu Á khi phong trào
Proletkult(t ừghépcủaproletarskayakultura‐vănhoávôs
ản‐ND)vẫncònlàmộtlựclượng
mạnhmẽ;rõrànglàôngđãngạcnhiênkhithấysựchuyển hướngcủaQTCS.NhưngviệcĐCS
ĐôngDươngchốnglạimệnhl
ệnhcủaQTCSchỉđượcMoscowbiếtđếnmãichođếntháng1
1938,khihọnhậnđượcmộtbáocáođềngày10tháng91937vàđượckýtênʺF.L.ʺB ảnbáocáo
nàyđãtómlượcmộtsốtiếntriể
nsaucuộchọpcủaUỷBanTrungƯơngđượctổchứcvàotháng
71936tạiThượngHải.TheotườngthuậtcủatácgiảvềchuyếntrởvềchâuÁquangỏParis,tacó
thểchắcr
ằngngườiviếtchínhlàNguyễnThịMinhKhaihoặcʺFanLanʺ.[4]Bứcthưđãđược
viếtsauĐạiHộiMởRộngcủaĐCSĐôngDươngvàHộiNghịBanChấpHànhlần2được
tổ
chứctạiSàiGònt ừngày25tháng8đếnngày4tháng91937,khiUỷBanTrungƯơngđãđith eo
đườnglốicủaQTCS[5].
MinhKhaivàHoàngVănNọnđãquayvềlạiHồngKôngqua
ngỏPhápvàÝvàocuốimùaxuân
1937.Họđãthuộclòngdanhsách9điểmcủabảnchỉthịvềđườnglốimàhọsẽchuyểngiaocho
BanChỉHuyHảiNgoạikhiđếnnơi.Tôiđãkhông
tìmđượcbảnsaocủabảnliệtkênày,nhưng
chúngtacóthểgiảđịnhrằngnócũnggầngiốngnhưchỉthị8điểmmàHồChíMinhđượclệnh
phải thựcthi trong nă
m 1938.Hai ngườiđồng hànhđã gặp LêHồng Phong vàotháng7 và
chuyểngiaonhữngđềxuấtcủaQTCS.NhưbứcthưcủaʺF.L.ʺđãđềcập,ôngđãchohọbiếtviệc
UỷBanTrungƯơngđã
phêphánsựquantâmmớicủaQTCSvềnhữngphươngpháptổchức
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 187Diễnđànwww.x‐cafevn.org

hợpphápvàbánhợpphápvàđãchonólàʺxétlại,cơhộivàhữukhuynhʺ.BanChỉHuyHải
Ngoạiđãsoạnthảomộtvăn bảngiảithíchchínhsáchmớinhưng
đãbịHàHuyTậpkhôngcho
pháthành.TheolờiLêHồngPhong,HàHuyTậpđãviếtthưchoông,bảorằngʺnhữngđồngchí
hảingoạiđãquáxarờithựctếtrongnước,
vàUỷBanTrungƯơngphảicótráchnhiệmđốivới
hoạtđộngquốcnội.ʺ
LêHồngPhongđãgửiMinhKhaiđếnSàiGònvàotháng81937đểđíchthânchuyểngiaonhững
chỉthịmớinhấtc
ủaQTCS.(HoàngVănNọncũngđượcgửiđiHàNộiđểlàmcôngviệctương
tự).TrảlờichothôngđiệpcủaMinhKhai,HàHuyTậpmộtlầnnữanhấnmạnhrằ
ngnhững
chiếnlượcdoQTCSvàBanChỉHuyHảiNgoạiđềxướnglàʺphảnđộngʺ.(TheolờiʺF.L.ʺ,bàđã
khámphárarằngUỷBanTrungƯơngtạiSàiGònđãgửichonhữngchi
bộđảngmộtbứcthư
vàongày26tháng31937đểbãibỏnhữngquyếtđịnhđưaratừhộinghịThượngHảinăm1936.
[6])ʺTôimuốnviếtthưgiảithíchtấtcảchonhữngđồng
chíhảingoại,ʺbàviết,ʺnhưngđồngchí
Sinitchkinbảotôirằngnếutôilàmthế,tôisẽbịkhaitrừrakhỏiđảng.ʺNhưngtạimộtcuộchọp
tổchứctrướcHộiNgh
ịUỷBanTrungƯơng,nhữngđảngviênphíabắclàHoàngQuốcViệtvà
NguyễnVănCừđãủnghộnhữngđềxướngcủaQTCS.Họbảorằnghọđãkhôngnhậnđược
bứcthưgửingày
26tháng71936vềnhữngphươngpháptổchứcmớivàHàHuyTậpđã giải
thíchsailệchnhữngchínhsáchcủaQTCStrướcHộiNghịUỷBanTrungƯơngtháng31937.
PhùngChíKiênđãđại
diệnchoBanChỉHuyHảiNgoạitạiHộiNghịtháng8.Sựcómặtcủa
thànhviêncộngsảnPháplàMauriceHoneltạiSàiGònvàolúcấydườngnhưđãcóvaitròquan
trọng
trongviệcphủquyếtnhữngchốngđốicủaHàHuyTậpđốivớiđườnglốimớicủaQTCS.

Bức thư của F.L. nói rằng Honelđã phê bìnhʺchủ nghĩa bè pháiʺ của Tập, và
 rằng ôngđã
khuyếnkhíchbàviếtthưchoQTCSđểgiảithíchrõràngnhữnggìđãxảyratrongnộib ộĐCS
ĐôngDương.
Thậtkhómàtìmhiểuđượcnguyêndocủasựcãivảbất
đồngquanhữngngônngữchínhtrị
đượcsửdụngbởinhữnghọcviêncủaQTCS‐trênbềmặtthìcóvẻnhưkhôngmấytrầmtrọng.
Tranhchấpcánhâncóthểlàmộtphầnnguyên
nhâncủasựcăngthẳngnày.[bứcthưtháng9
củaF.L.khôngnhắcđếnnhữngbấtđồngvềchínhsáchđốivớithànhphầnTrotskyist].QTCSvà
BanChỉHuyHảiNgo ạiđãkhuyếnkhíchviệ
cnhấnmạnhhơnnữacôngtáctổchứchợpphápvà
thamgiamặttrậncủanhữngđảngpháikhôngvôsản.(Dườngnhưhọđãkhôngcóvấnđềgìvề
sựcầnthiếtcho
nhữngngườilãnhđạođảngtiếptụchoạtđộngbímật).Mộtvấnđềgâytranh
chấplàtínhchấtcủacôngtáctổchứcthanhniên.HàHuyTậpmuốnbiếnĐoànThanhNiên 
Cộ
ngSảnthànhmộtLiênĐoànThanhNiênPhảnĐếbấthợpphápđểđàotạothànhvi êncho
côngtácth anhniên.TámđảngviêntrongthamgiaHộiNghịđãủnghộquanđiểmnàytrong
khi5ngườicònlại
ủnghộviệcbiếnĐoànThanhNiênCộngSảnthànhtổchứcquầnchúnghợp
pháp.Trongtrườnghợpthứhainày,nhữngthànhviênưutúnhấtsẽđượckếtnạpvàođảngvà
cùnglúcấ
ytạothànhlựclượngnòngcốtchonhữngtổchứcthanhniên.Sựbàncãivềphương
pháptổchứcđãphảnánhmốicăngthẳngđangtiếptụchiệnhữubêntrongphong
tràocộng
sản,đãtừngxuấthiệnvàothờikỳ1928‐9khiphongtràosùngbáiviệcvôsảnhoábắtđầu.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 188Diễnđànwww.x‐cafevn.org
QuyếtđịnhcuốicùngtrongcôngtáctổchứcthanhniênđãđượcdànhchoQTCSgiảiquyết.

Ngoàiđiềunàyra,F.L.chorằnghộinghịtháng8‐9đãthànhcôngtrongviệch ợpnhấtđảngvà
đấ
utranhchốnglạiʺchủnghĩabèpháiʺ.HàHuyTậpnhanhchóngphảnứngđốivớinhững
quyếtđịnhcủaHộiNghị,tacóthểbiếtđượcquamộtbứcthưmàSởLiêmPhóng
đãtheodõi.
Vàongày7tháng9 1937TậpthôngbáochonhữngcộngtácviêncủatờbáoLʹAvant‐Garde(Tiền
Phong‐ND)rằngtừnaytrởđi,mọivănbảnbằngtiếngPhápvàQuố
cNgữphảiquasựkiểm
duyệtcủađảng.(TờLʹAvant‐GardedoĐCSĐôngDươngthànhlậpsaukhitáchrakhỏinhóm
LaLuttevàotháng51937.Vàothờigiannàynóđãđượcđổithànhmộttên
khácbaogồmhơnlà
LePeuple.Vàotháng3sau,mộthọcviêntừĐạiHọcStalinlàTrầnVănKiệt,còncótênlàRemy,
đãquayvềtừPhápnắmquyềnlãnhđạotờbáovàb
ắtđầuphiênbảntiếngViệtcótênlàDân
Chúng[7]).TấtcảcácbàiviếtchotờLePeuplephảiđượcviếttrướctừmộtđếnhaingày.Theo
giảithíchcủaTậplàtờLʹ
avant‐Gardeđãxuấtbảnmộtsốbàiviếtmàʺchủtrươngcựctảđãlà
nguyênnhâncủanhữngđànáp.ʺÔngcảnhbáogiớibáochítạiBắcKỳcũngđãtườngthuậtsai

lệchchínhsáchcủađảng:ʺNhữnghànhđộngnàysẽngăncảnnhữnghoạtđộnghợpphápcủa
chúngtahoặclàmchonhữngtổchứcmàchúngtacóthểliênminhquaylạichốngđố
ichúng
taʺ[8].
MộtbảntómtắtbằngtiếngPhápcủanhữngnghịquyếtđượcthôngquabởiHộiNghịXứUỷ
NamKỳchobiếtthêmvàithôngtinvềsựthayđổichínhsáchđãđượcquy
ếtđịnhvàotháng9
1937.Đượctổchứctừngày22đến25tháng9năm1937,hộinghịnàyđãtuyênbốrằngnhững
tuyêntruyềnviêncủađảngđãchiếmquyềnlãnhđạoquầnchúngvớiʺ
nhữngnghịluậntríthứcʺ
củahọ.ʺNhữngmụctiêukíchđộngʺcủahọhoặclàʺhămdoạʺgiớiquầnchúnglạchậuʺhoặctạo

rasựđồngcảm trongnhữngthànhph
ầntôngiáo,hoặcthổiphồngtínhtựmãncủatầnglớpphú
nôngʺ.Nhưngđườnglốicủađảnglàʺdùngmọibiệnphápđểkếtnạpnhữngthànhphầnnày
vàonhữngtổ
chứcquầnchúng(nhữnghộibằnghữu,hộitươngtế,vânvân)ʺ[9].Trongtương
laithànhphầnphúnôngsẽbịtiêudiệthoặcvôhiệuhoá.ʺNhưngnếunhữngaihysinh
quyền
lợicủamìnhđểxinđượcthamgiavàocáctổchứccủachúngta,chúngtanênmởrộngcửađón
họđểhọkhôngthấtvọng,từđóđẩyhọvàovòngtaycủanhữngkẻcáchtân,
phảnđộng và
nhữngkẻTrotskyistʺ[10].
NgaysauhộinghịUỷBanTrungƯơng,LêHồngPhongvàoSàiGòn,mộtphầnđểthiếtlậpliên
lạcvớiUỷBanTrungƯơngĐCSTrungQuốcquangỏđảnguỷSài
Gòn.[11]Vàohạtuầntháng3
1938,khiĐCSĐôngDươngtổchứcHộiNghịTrungƯơnglầnthứ3tạiBàĐiểm,GiaĐịnhvới
bảythànhviênthamdự,HàHuyTậpbịm ấtchứ
cTổngBíThư.[Ôngbịbắtvàotháng5vàbị
trụcxuấtvềHàTĩnhvàbịquảnthúctạigia.]NguyễnVănCừ,mộtmônđồtrẻcủaNgôGiaTự,
ngườitỉnh
BắcNinhvàlàmộttùchínhtrịđượcânxátừCônĐảo,trởthànhTổngBíThư.Một
BanBíThưmớicủaUỷBanThườngVụđượcthànhlậpbaogồmHàHuyTập,Nguyễn
VănCừ
và,nhưtrongghichúcủaSởLiêmPhóng,ʺmộtngườitrởvềtừTrungQuốcʺ.Thànhviênsau
cùngnàyrấtcóthểlàLêHồngPhong,vìPhùngChíKiênđãquayvềlạiHồngKôngsau
hộinghị
tháng91937.UỷBanThườngVụbaogồmnămthànhviên:HàHuyTập,Nguy ễnVănCừ,Gia
hoặcAnhBảytừmiềnNam(chínhlàVõVănTần),NguyễnVănTrọ
nghoặcNguyễnChíDiểu,
ngườivừađượcphóngthíchvàđangxâydựnglạiXứUỷTrungKỳ,vàlầnnữaʺngườitrởvềtừ
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge

DiênVỹvàHoàiAn 189Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TrungQuốcʺ.VàolúcnàyNguyễnThịMinhKhaiđượcxácđịnhlàthànhviêncủaXứUỷNam
KỳcũngnhưcủaĐảngUỷSàiGòn.Bàcũngđượcgiaonhiệmvụđàotạođảngviên.[12]
Chúngtacóth
ểgiảđịnhr ằngvàolúccuộchọpnàyxảyra,đườnglốicủaQTCSvànhữngngười
ủnghộnóđangbắtđầucóảnhhưởngmạnhhơnđốivớinhữngcơcấucủa
đảngtạiNamKỳ.
TrênthựctếbảntườngtrìnhcủaHộiNghịUỷBanTrungƯơngvàotháng3đãđềcậpviệcmột
sốđảngviênởphíanamđãbịkhaitrừvìđãʺkhônghoạtđộngʺvà
mộtsốkhácđãtựýrờibỏ
hàngngũ.ConsốđảngviêntạiNamKỳvẫngiữđượcởmức655sauHộiNghịlần2[13].Nhưng
việcNguyễnVănCừđượcđềcửlàmTổngBí
Thưchothấy nhữngngườicộngsảnđượcđàotạo
tạiMoscowđãphảithoảhiệpvớicơcấucủaĐCSĐôngDươngtrongnước,nhưTrầnPhúvàHà
HuyTậpđãlàm
trướcđây.Vớiviệcnhữngtùnhânchínhtrịđượcphóngthíchđangđượcđưa
lạivàođảng,nhữngthànhviêncũcủaTânViệtcóvẻđãbắtđầuđóngvaitròquantrọngtrong
côngtáclãnhđạo.Nh
ữngchuẩnbịchohộinghịngày1tháng5tạiSàiGòncũngchothấyrằng
mặcdùĐCSĐôngDươnghiệnthờiđangcốgắngtrởthànhmộtthànhviênđángtincậycủa
nhữngđảngpháitưs ản,họvẫntánđồngmộtsựhợptácnàođóvớithànhphầnTroskyist.Uỷ
bantổchứccủahộinghịnàybaogồmmộtngườicủađảngXãHộiPháp,
mộtngườiTrotskyist,
vàhaingườiʺStalinistʺ.NhưngHàHuyTậpnhấnmạnhrằngtruyềnđơnthôngbáochocuộc
họpnàychỉliệtkêthànhphầnʺcôngnhânʺlàngườitổchức.Theo
SởLiêmPhóngthìôngsợ
rằngnếuViệtNamQuốcDânĐảngbiếtđượcnhữngngườiTrotskyistcũngthamgia,họsẽcắt
đứtquanhệvớiĐCSĐôngDương[14].
TừnhữngbáocáocủaĐ
CSĐôngDươngđượcsoạnthảovàocuốinăm1937đếnđầunăm1938

tacóthểthấyđượcrằngmốiquanhệvớiQTCSvàĐCSPhápđãbịgiảmthiểutừnhữngngày
đầucủ
aMặtTrậnBìnhDân.MauriceHonelđãquayvềPhápvàonăm1937,hứahẹnsẽđưavấn
đềĐôngDươnglênĐCSPháp.Nhưngđãkhôngcótintứcgìcủaôngsausáuthángkểtừngày
ông
trởvềPháp.NhưtrongbảntườngtrìnhcủaUỷBanTrungƯơnggửiđếnMoscowvàotháng
41938đãnóirõ,việcthiếuhậuthuẫntừĐCSPhápđãlàmphainhạtảnhhưởngcủaĐCSĐông
D
ươngtạiNamKỳ.TheosauviệcthànhlậpchínhphủLeonBlum,bảnt ườngtrìnhchobiết,
ĐCSPhápđãngừngquantâmđếnnhữngvấnđềĐôngDương.Mặtkhác,thànhphầnTrotskyist
tại Pháp
đã tấn côngnhững chính sáchthuộcđịa của MặtTrận Bình Dân, việc nàyđã giúp
nhữngngườiTrotskyis ttạiSàiGòntăngthêmảnhhưởngđốivớiquầnchúng,đặcbiệtlàtrong
giớitríthức[15].NhữngngườiTrotskyistcũngđãcôngkhaihoávaitròcủaĐCSPháptrong
việckhaitửmặttrậnLaLuttevàotháng5‐61937vàđãpháthànhnhữngvănbảnvềnh
ững
phiêntoàđộcdiễntạiMoscow.[16]DùthếUỷBanTrungƯơngĐCSĐôngDươngvẫntiếptục
giữnguyêncamkếtcủamìnhđốivớiquanđiểmvềmộtmặttrậnchốngphát
xítvàtiếptụctìm
cáchgiữliênlạcthườngxuyênvớiQTCS.(Dườngnhưnóđãkhônghềhaybiếtgìvềsựtànphá
màquátrìnhthanhtrừngtạiMoscowđãgâynêntrongĐệTamQuốcTế,
vàcóthểđãkhông
haybiếtviệcnhữnglãnhđạocủaQTCSnhưPiatnitskyvàMifđãbịbắtgiữtrongnăm1937).
Trongbảnbáocáovàotháng41938,nhữngngườicầmđầuĐCSĐôngDươngđ
ãyêucầuQTCS
nêngửinhữngchỉthịthườnglệvềnhữngvấnđềchínhtrịvà tổchứccũngnhưtrợgiúpvềtài
chính.Ngoàiviệcxingấp5.000đô‐lachoviệcấnloátsách,họcòn
yêucầugửinhữngcốvấnvà
ngânsáchđểmởmộttrungtâmđàotạohợppháptạiTrungQuốc,tươngtựnhưnhữngtrung
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge

DiênVỹvàHoàiAn 190Diễnđànwww.x‐cafevn.org
tâmđãcótừthời1926‐7[17].ViệcđiềuphốiHồChíMinhvềlạichâuÁvàomùathu1938cóthể
làđểđápứngyêucầutrên.
ChođếnlúcnàyliênlạcvớiQTCSquangãTrungQuốc
đãtrởnênvôcùngkhókhăndohậuquả
củacuộcchiếntranhHoa‐Nhật.NhữngchiếctàumàĐCSĐôngDươngcónhữngthuỷthủlàm
côngtácliênlạcđãkhôngthểđến đượcViệt
Namvìsự phongtoảcủangườiNhật[18].Khi
PhùngChíKiênviếtthưchoQTCSvàotháng11/1937,ôngđãxinphépđượcchínhthứcliênlạc
vớiChiUỷMiềnNamcủaĐCSTrungQuốcvì
đảngnàyđãtrởnênʺítnhiềuhợpphápʺ.Ông
giảithíchrằngʺMặcdùtronghơnmộtnămquachúngtôiđãcóquanhệvớiChiUỷMiềnNam
nhưngmốiliênhệnày,cho
dùrấtchặtchẽ,vẫnkhôngđượcchínhthứcvìkhôngcósựchấp
thuậncủacácđồngchí.ʺÔngcũngyêucầuchuyểngiaotráchnhiệmliênlạcvớiĐCSXiêmsang 
ChiUỷMiền
Nam[19].Tronglúcviếtbứcthưnày,dườngnhưKiênvẫn đangởtạiHồngKông.
Đếntháng61938ôngđãởVũHánđểhộiývớitướngTrungQuốcDiệpKiếmAnh,theohồiký
c
ủaHoàngVănHoan.CóthểKiênđãquenbiếtvịtướngnàytừnhữngngàyôngcònhọctại
HoàngPhố,khiDiệpKiếmAnhlàchỉhuycủaTrungĐoànĐàoTạo. Sautháng 101938,khi
quânNhậtđangtiếnvàoVũHánvàsaukhinơiởc ủaôngtạiCửuLongbịcảnhsátkhámxét,
PhùngChíKiênđượccholàđãchuyểnvềSánĐầuđểhọcvềchiếntranhdukích.[20]Đốiv
ới
nhữngngườicộngsảnViệtNamvàothờiđiểmnàyởmiềnnamTrungQuốc,vaitròcủaQTCS
trongnhữngquyếtđịnhthườngnhậtcủahọngàycàngtrởnênítgiátrị.
Nhưngnhưđãnóiở
trên,ĐCSĐông Dương trong nướcđang nôn nóng thiết lập lại liên hệ thường xuyên với
Moscow,phầnvìlýdotàichính,vàvàotháng31938họđãtìmcáchquyêngóptiềnb
ạcđểgửi

mộtđảngviênrangoàinướcđểthamvấn.MộttườngtrìnhcủaSởLiêmPhóngnóirằngPhùng
ChíKiênđãtìnhnguyệnnhậnlàmpháiviênnhưngUỷBanTrungƯơngđãquyếtđịnhgử
imột
thànhviêncộngsảnhợppháp[21].Nhưngdườngnhưđãkhôngcóaithựchiệnchuyếnđiđến
PháphoặcNga.
NhữngđilạicủaHồChíMinh/bốicảnhchínhtrịnăm1939
HồChíMinhlêntàuđiTrungQuốcvàomùathunăm1938vàchắchẳnđãđếnTây An(Xiʹan‐
ND)vàotháng11hoặctháng12.ÔngđãđiquangãÔLỗMộcTề(Urumchi,thủphủ
củaTân
Cương‐ND)vàLanChâu(LanZhou‐ND)vàchắchẳnlànằmtrongchươngtrìnhlớnnhằm
đưacốvấnvàvậtliệuđếnTrungQuốcđểhậuthuẫncuộcchiếntạ
iđây.Dườngnhưhầuhết
chuyếnđiôngđãdichuyểnbằngtàuhoảvàmáybay,vìôngđãcóthờigianđểởlạiDiênAn
(Yanʹan‐ND)suốtmộtthángmàvẫnkịpđếnQuếLâm
(GuiLin‐ND)vàotháng21939.Sau
nàyôngđãviếtrằng,chiếntranhbùngnổởTrungQuốcđãlàmôngʺbịcuốnvàovòngxoáyvĩ
đạiđangthayđổis ốphậncủahàngtrămtriệungườiʺ[22].
Trongcùngbứcthưôngđãviếtrằng
ôngđãbịmấthànhlýtạiDiênAn,trongđócóc ảnhữngghichúcủaôngvềnhữngchỉthịcủa
QTCS.TàiliệucủaTrungQuốcnói
rằngHồChíMinh,giờmangtênlàHồQuang,đãởtạinhà
kháchcủaĐCSTrungQuốcgiànhchongườinướcngoàitạivùngtâybắcDiênAnvàKhang
Sinhlàngườitiếpđónông[23].Hồđãđến
ngaysauHộiNghịLần6ĐCSTrungQuốcxảyravào
tháng10,đượcchorằngđãchấmdứtvớimộtthếquânbìnhgaygắttronghàngngũlãnhđạo
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 191Diễnđànwww.x‐cafevn.org
giữaMaovànhữngngườicầmđầunhưVươngMinhvàChuÂnLai,nhữngngườinhiệttình
ủnghộmặttrậnthốngnhất[24].MặttrậnVũHáncuốicùngđãkếtthúc
vớiviệcquânQuốcDân

Đảngrútluivàocuốitháng10,mộtsựkiệndườngnhưđãlàmtăngảnhhưởngcủaMao.Chúng
tacóthểgiảđịnhtừmộtbáocáodàivớiyêucầ
utrợgiúpmàHồđãgửichoĐCSTrungQuốc
vàogiữanăm1940rằngôngvẫntiếptụctháiđộgiữkíndanhphậncủamìnhtạivùnghậucứ
củaMao‐trongbáocáoấyông
đãkhôngbộclộsựmậtthiết vớigiớilãnhđạoTrungQuốchoặc
chorằnghọđãbiếtđượcvaitròcủaôngtrongĐCSĐôngDương[25].
Nhữngquânđoàncũngnhưdânt ị nạ
nđangdi chuyểntrêntoàncõi TrungQuốc. Quânđội
QuốcDânĐảngđangrútvềphíanamvàphíatâyvàocuốinăm1938.HồikýcủaHoàngVăn
Hoantườngthuậtviệcôngdichuyểnv
ớibộmáyhànhchánhQuốcDânĐảngbắtđầubằngviệc
ditảntừNamKinhđếnVũHántrongnăm1937rồiđếnTrườngSavàQuíDương(GuiYang‐
ND),nơiđạilộnam‐bắcđến
TâyAncắtngangtrụcđườngđông‐tây;vàcuốicùngđivềhướng
tâyđếnCônMinhvàođầunăm1939.Hầunhưtrongcùngthờigianấy,HồChíMinhđixuyên
TrungQuốcvềhướngđông‐nam,TừDiên
AnđếnQuếLâmthuộctỉnhQuảngTây,hiệngiờlà
mộtthànhphốtiềnphương,thườngbịquânNhậtdộibom.Hồđượcphongchứcthiếutátrong
quânđoànBátLộQuân,dườngnhưviệ
cnàyđãgiúpôngdichuyểndễdànghơntrongcơnhỗn
loạn.SaukhiởlạiDiênAn,ôngtìmđườngđixuốngphíanamđểđếnTrùngKhánh,nơiấyông
thamgiavàođạiđộicủaChuÂnLaivào
đầunăm1939.[26]KingChennhớlạirằngôngđã
thamgiavàođoàntuỳtùngcủatướngDiệpKiếmAnh,vịtướngnàysaukhirútluikhỏiVũHán
đãđượcbổ nhiệmtrông coiKhoáĐào
TạoChiến TranhDu KíchTâyNamtại HànhDương
(HengYang‐ND)thuộctỉnhHồNam[27].MộttàiliệucủaTrungQuốcvềhoạtđộngcủaHồ
trongtậpđoànBátLộQuânnhấn
mạnhrằngôngđãdichuyểndướisựbảotrợcủaĐCSTrung

Quốc,vàđãnóirằngôngcũnghoàntấtmọinhiệmvụthườngnhậttrongmộtvănphòngliên
lạc,ởt
ạiQuếLâmcũngnhưHànhDương,khoảng350dặmvềphíabắc.VănphòngliênlạcQuế
LâmcólẽđãđượcdùnglàmnơithuthậptintứctìnhbáochoĐCSTrungQuốcvìnónằ
mngoài
khuvựchoạtđộngcủaBátLộQuân.Hồđượccholàđãgiữnhiệmvụʺvệsinhʺ,cóthểlàôngđã
mangchứcvụcủamộtsĩquanytếcôngcộng;ôngtrôngnomphòngbảo
tàngcủacơquan,xu ất
bảnmộttờbáonhỏchođơnvị,nghengóngtintứctừđàingoạiquốc,trongsuốtthờigianấyông
vẫngiấumìnhnhưmộtsĩquanTrungQuốc
vớiâmgiọngQuảngĐông.TàiliệunàynóirằngHồ
đãởHànhDươngtừngày20tháng6đếnngày20tháng9năm1939đểlàmgiảngviênchokhoá
đàotạothứhaicủaTrungTâmDuKích
[28].
SựmiêutảởtrênvềnhữnghoạtđộngcủaHồtạiTrungQuốcđãkhôngđồngđiệuvớibứctranh
tôvẽvềnhàlãnhđạocộngsảnnổitiếngđanghồihươngđểnắm
lấyquyềnlựctrongđảngmình.
SựhỗnloạndochiếntranhtạiTrungQuốcchắcchắnđãlàmchocôngtáccủaôngcàngthêm
phứctạp.Nhưngcólẽnhữngtranhchấpvà
mâuthuẫnvềchínhkiếnbêntrongđảngcũngđã
gópphầnkhókhăntrongviệcôngthiếtlậpliênlạcvớiĐCSĐôngDương.Theolờicủachính
ông,HồđãđếnQuếLâmvàokhoả
ngtháng21939.Rõrànglàôngđãnảnlòngkhiôngviếtmột
bảntườngtrìnhdàichoMoscowvàotháng7nămấy.BảythángsaukhiôngvềđếnTrungQuốc,
ôngviết,nhưngôngvẫn
chưahoànthànhđượcnhiệmvụcủamình(bứcthưnàykhôngnhắc
đếnnhiệmvụcủaôngtạiHànhDương).
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 192Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ʺTôiđãlàmgìtrongsuốt7thángqua?ʺôngviết.ʺNhờbạnbègiúpđỡtôiđãbắtđầutìmkiếm

nhưngđãkhôngđạt đượckếtquảgì.Rồitôilạitìmcáchthiếtlậpvàimối
liênlạcvàviệcnàyđã
cóchútkếtquả Trongkhichờđợivàđểkhôngbỏphíthờigian,tôiđanglàmcôngtácphiên
dịchchoBátLộQuân(nghengóngtintứctừđàiphátthanh],làmthưkýchođơn
vị,làmchủ
tịchcủamộtcâulạcbộvàhiệnnaylàthànhviêncủahộiđồngcâulạcbộ.Trongcùnglúcấy 
TôiđãthảoramộtvănbảnvềĐặcKhuvà
viếtnhữngbàibáovềnhữngsựkiệnchínhtrịvàquân
sự,vềsựtànbạocủaquânNhật,vềsựanhdũngcủanhữngchiếnsĩTrungQuốc,vềcuộcđấu
tranhchốngl
ạikhuynhhướngT rotskyist,vânvân ʺÔnggiảithíchrằngtừngày12tháng2một
sốbàiviếtcủaôngđãđượcxuất bảntrongmộttuầnbáotạiHàNộicủaʺĐCSĐôngDương
hợp
phápʺ, tờ Notre Voix. (Tiếng Nói của Chúng Ta‐ND)ʺNhững bài viết này mang bút hiệu
ʺKwilinʺvàkýtênlàʺĐườngL ốiʺ,vớihyvọngrằngcácđồngchílãnhđạotrongđảngsẽđoán
đượctácgiảlàaivàđangởđâu.Nhưnghyvọngnàyvẫnchưathànhsựthật,ʺôngviết.Ôngđã
thiếtlậpđượcnhữngmốili ênhệtốtđẹpvớivịchủbút,ngườinàyvẫ
nchor ằngônglàmộtnhà
báongườiTrungQuốc.Mãichođếncuốitháng7,ôngnói,ôngmớicóthểgửiđịachỉcủamình
cũngnhưnhữngchỉthịcủaQTCSđếnUỷBanTrungƯơng
quamộtngườibạnvàvịchủbútcủa
tờNotr eVoix.[29]Bảntườngtrìnhgửitheosaubứcthưnàyđãviếtvềhiệntrạngchínhtrịtại
ViệtNamtừnăm1936là
mộttàiliệudài8trangđánhmáyvớiđầyđủnhữngthôngtinvềbáo
chí,bầucử,đìnhcôngvànhữngphongtràochínhtrịkhác.Ôngnóirằngôngđãchọnlọcdữkiện
vàthôngtint
ừviệcđọcnhữngtờbáonhưNotreVoixvàĐờiNay,mộttờbáohợpphápkhác
củađảngtạiHàNộidoTrầnHuyLiệuchủbiên.Nhưngtatựhỏirằngkhôngbiếtôngđã
có
nhữngnguồnthôngtintrựctiếpnàokhác.

GiảithíchcủaHồvềnhữngtiếpxúccủaôngvớiViệtNamđãtạoravàinghivấn.Cóthểthậtsự
rằngtừtháng2
đếntháng7nhữngʺđồngchílãnhđạoʺcủaĐCSĐôngDươngvẫnchưađoán
đượcailàʺĐườngLốiĐảngʺ?Vìtronglúcấy,chủbiêncủatờNotreVoixlàVõNguyênGiáp,
ngườiđãlấyemgái
củaNguyễnTh ịMinhKhaivàonăm1939[30].Vàonăm1937báocáocủaSở
LiêmPhóngchothấyGiápđãkiênquyếtgiữvữnglậptrườngvềsựcầnthiếtphảithànhlập mộ
t
mặttrậndânchủthốngnhấtvàngaycảcólúcđãcổvũviệcthànhlậpmộtbộphậnhỗnhợpcủa
ĐCSPháptạiViệtNamđểđảmnhiệmnhữnghoạtđộng
tổchứchợppháp[31].Tôinghĩrằngcó
lýdođểtinrằngtrongsuốtnăm1939HồđãliênlạcriêngrẽvớiNguyễnThịMinhKhaihoặc
mộtsốnhàhoạtđộnghợpphápcóchung
quanđiểmvớibà.Nhưchúngtasẽthấy,đếncuốinăm
1939bàđãlênđườngsangTrungQuốcđểgặpHồ.MộtnguồnthôngtincủaHồvàothờigian
nàycóthểlàtừnhững
mốiliênlạcgiữaĐCSTrungQuốcvàLêHồngPhongtạiSàiGòn.Nhưng
Phongđãbịbắtvàongày22tháng61939vàbịtuyênán6nămtùvà3nămquảnthúctạigia
vì
tộixửdụngcăncướcgiả[31].CuốnsáchcủaHoàngTranhvềthờigiancủaHồtạiTrungQuốc,
đượctríchdẫnởtrên,nóirằngôngđãtiếpxúcvớimộttrunggian
ngườiTrungQuốcthườngđi
lạigiữaQuếLâm,HảiPhòngvàHồngKông.PháiviênnàytênlàLýBộiQuân,cónhiệmvụđem
choHồmộtmáyđánhchữhiệuBabyHermesvớibànphím
tiếngPháptrongmộtchuyếnđic ủa
ôngđếnHảiPhòng.NhưngôngđãkhôngnhậnlàđãđạidiệnchoHồđểliênlạcvớiĐCSĐông
Dươngmãichođếnmùathu1939[33].
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 193Diễnđànwww.x‐cafevn.org
MâuthuẫnnộibộtrongĐCSĐôngDươngvềchiếnlượclạinổilênvàomùahè1939.Mộtcuộc

bútchiếntronggiớibáochícộngsảnđãbắtđầusaukhinhữngứngc
ửviêncủaMặtTrậnDân
ChủThốngNhấtlàNguyễnAnNinh,NguyễnVănTạovàVũCôngTônbịpheTrotskyistđánh
bạitrongcuộcbầucửvàoHộiĐồngThuộcĐịaSàiGòntháng
41939.Cuộctranhluậnđãlàm
chobangườitrongnhómđượcgọilàcộngsảnStalinist:NguyễnVănTạo,LêHồngPhongvà
NguyễnVănCừxoay sangchốnglạinhau.Mộtlần
nữavấnđềchủchốtđượcđưaravềviệc
ĐCSĐôngDươngnênliênhệrasaovớinhữngđảngpháitưsảncáchtân.NguyễnVănTạo,một
ngườicộngsảnhợppháp
từngđạidiệnchoViệtNamt ạiĐạiHộiQTCSLầnthứ6vàonăm1928,
đãviếttrêntờĐôngPhươngTạpChírằngnhữngngườicộngsảnnêndùngđườnglốic
ứngrắn
hơnđểchốnglạiđảngLậpHiếnvừathắngđược3ghếhộiđồng.Mộtcâyviếtđượcnhậndạnglà
Lê Hồng Phong, vớibút danhlàʺT.B.ʺ hoặcʺTri Binhʺđã
viết trong mộtvàisố của tờDân
ChúngđểbảovệđườnglốicủaĐCSĐôngDương.[34]Tácgiảđãlậpluậnrằngkhôngcầnphải
tấncôngnhữngđảngpháivàgiaicấpb
ảnxứmiễnlàchúngkhôngphảilàphảnđộng.Ôngđổ
lỗivềnhữngthấtbạicủaĐCSĐôngDươngtrongcuộcbầucửlàdosựpháhoạicủachínhquyền
thuộcđịa(trên
thựctếnhữngnhânviênchủchốtcủatờDânChúngđãbịbắtgiữtrongthờigian
bầucử[35]).
NhưngTổngBíThưĐCSĐôngDươngNguyễnVănCừđãviếtmộttậptài
liệunhanđềTựChỉ
Tríchtrongđóôngphântíchcảhaiquanđiểm.Trongmộtlầngiớithiệuvềtậptàiliệunày,ông
cónhắcđếnrằngnguy ênthuỷôngđãtừnggửitàiliệu
nàyđểđăngtảitrêntờDânChúngtạiSài
Gòn,nhưngvìlýdonàođấybàibáođãkhôngđượcin.Ôngbènchoindướidạngtậptàiliệutại
nhàxuấtbảncủatờDânChúngởHà

Nộivìhọdễdãihơn[36].ÔngđãchỉtríchʺT.B.ʺlàđãđưa
raʺnhậnđịnhcánhânʺchứkhôngphảilàʺýkiếnchungcủatoànĐảngʺ[37].Ôngnóimộtphần
tráchnhiệmvềviệcthấ
tbạitrongcuộcbầucửnằmtrongviệcĐCSĐôngDươngđãquáchú
trọngđếnhiểmhoạcủaphátxítNhậtvàđãkhôngđềcậpđầyđủđếnsựđànápcủaʺnhữnglực
lượng
thựcdânphảnđộngʺđốivớiquầnchúng[38].ÔngviếtrằngsailầmcủaT.B.làngườinày
đãkhôngphânbiệtsựkhácnhaugiữamộtđảngcáchtânvàmộtđảngphảnđộng
[39](tácgiảđã
khôngnhắcđếnrằngtạicuộcbầucửhộiđồngthànhphốHàNộivàotháng4,mộtdanhsách
ứngcửviêndolựclượngcánhtảdướisựchởchecủaSFIO
(ĐảngXãHộiPháp‐ND)đưaravà
đãkhôngcópheđốilậptranhcử).Trongkhoảngthờigiancủatháng61939,SởLiêmPhóng
đượctintậptàiliệudài10chươngtênD ựThảo
TranhLuậnđangđượcXứUỷTrungKỳphát
tánbởiđếncáctỉnhuỷcủamình.Theotàiliệunàythìđườnglốicủađảnglàủnghộviệcthành
lậpmộtmặttrậndânchủ‐nhưng
mặttrậnnàysẽphảiđượchìnhthànhtrongʺnhữngphong
tràođấutranhmạnhmẽcủaquầnchúngʺ.MặtTrậnDânChủsẽlàmộthìnhtháiđấutranhgiai
cấpvàcũnglàmột
phongtràophảnđế.[40]KháiniệmnàydườngnhưlàdoNguyễnVănCừđề
xướng.
KhiđọcnhữngbàiviếtdoHồChíMinhgửichotờNotreVoix,tacóthểthấyrằngtìnhtrạngmà
ông
đangnằmgiữacuôcchiếntranhHoa‐NhậtđãkhácxarấtnhiềuhiệntìnhtạiSàiGònv ới
nhữngcuộcbầucử.Ôngđanglaovàosoạnthảonhữngtàiliệutuyên
truyềnthờichiếnđểkêu
gọixâydựnghậuthuẩnchoTrungQuốccũngnhưniềmtinvàokhảnăngchốnglạingườiNhật
củahọ.Vàocuốitháng2ôngđãviết
vềphiênhọpthứbacủaHộiĐồngChínhTrịQuốc Gia

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 194Diễnđànwww.x‐cafevn.org
TrungQuốc.Đâylàcuộchọpđầutiênkểtừsauviệcđàothoátcủac ựuchủtịchUôngTinhVệ,
mộtcựulãnhđạocủaQuốcDânĐảngthiêntả.Hồđãtríchdẫnnhững
tuyênbốcủaMaovà
TưởngGiớiThạchđểchothấyviệchợptác chặtchẽgiữahaiđảngchínhtrongmặttrậnquốcgia
chốngNhật.Ônggiảithíchrằnghộiđồngđã
họpʺvàothờiđiểmkhimànhữngkhuynhhướng
cầubạimàđạidiệnlàUôngTinhVệ,đãngócđầulênsauthấtbạitạiQuảngChâuvàHánKhẩu
‐đãbịđậptanhoàn
toànbởisựđoànkếtvàquyếttâmcủanhândântaʺ[41].Vàothờiđiểmnày
đasốnhữngngườicộngsảntinrằngýchíkhángNhậtcủaQuốcDânĐảnglàrất
bấpbênh.
NhữngđảngviênĐCSĐôngDươnggắnbógầngũivớicuộcđấutranh củaTrungQuốc (Lê
HồngPhong,nguyênthuỷlàmộtđảngviênĐCSTrungQuốc,chắchẳnlàngười
trongsốđó)
chắccóthểđãkhôngtintưởnghơnsovớithờikỳtrướcchiếntranhđểlonghĩđếnmứcđộphức
tạpvềchínhtrịcủanhữngđảngpháiViệtNammàgiờđâyđang
sẵnsàngthamgiavàomộtmặt
trậnchốngphátxít.NhưngbêntrongViệtNam,đặcbiệtlàởmiềnnam,nhữngvấnđềnhưsự
tăngcườngmộlínhngườiViệtsangchâuÂucũng
nhưnhữngsưuthuếcủachínhphủthuộcđịa
đãtrởnênquantrọnghơnlàviệcNhậtđangxâmlượcTrungQuốc.
RõrànglàHồđãrấtnhạybénkhibiểulộlòngtrungthành
củamìnhđốivớiStalinvàtáchmình
rakhỏigiớilãnhđạothiêntảcủaQuốcDânĐảng,nhữngngườiđãchạytrốnsangHàNộivào
cuốinăm1938.Nhữngbứcthưcủ
aônggửichotờNotreVoixbaogồmnhữngtríchdẫntuyên
truyềntươngđốitànđộcđảphápháiTrotskyisttừnhữngphiêntoàđộcdiễnởMoscow.Ông
cũngđãnhắcđếnnhữngphiêntoàcáobuộcgi

ớiTrotskyisttạiĐặcKhuDiênAnvàonăm1937.
Suynghĩthậtsựcủaôngđốivớinhữngphiêntoànàyvẫnlàmộtđiềubíẩn.Nhưngôngđãdẫn
rasựkiệnnăm1937
khinhữngngườiTrungQuốcTrotskyistđãlênánviệccộngsảnkêugọi
thànhlậpmặttrậnthốngnhấtvớiQuốcDânĐảnglàmộtsựphảnbội.[42]Tổngcộng
ôngđã
viết4bàibáoởQuếLâmđảphápháiTrotskyist.Trongtậptàiliệuviếtnăm1939NguyễnVăn
CừcũngđãnhấnmạnhmốiđedoạtừpháiTrotskyistcầnphảiđượcnhìnnhận
thấuđáng.Ta
nênnhớrằngtạiViệtNam,cuộcđấutranhchốngpháiTrotskyistvẫnlàmộttranhchấpchínhtrị
nhằmtranhgiànhảnhhưởngmàtrongđócảhaibênđềucónhữngvũkhính
ưnhauđólàdiễn
thuyếtvàbáochí.
Tìnhhìnhquốctếthayđổi
Đếntháng8vàngtháng91939tìnhhìnhchínhtrịthếgiớiđãgópphầnmạnhmẽhơnbaogiờ
trongnhữngtranhluậnnội
bộcủaĐCSĐôngDương.Ngày 23tháng 8HiệpƯớcMolotov‐
Ribbentropđược kýkết,ngaylậptứcđãtạođiềukiệnchonhữngngườicộngsảnthânMoscow
liênminhvớinướcĐức
QuốcXã.ChiếntranhnổraởchâuÂukhiĐứctấncôngBaLanvào
ngày1tháng9.Ngày28tháng9ToànQuyềnPhápởĐôngDươngđãđặtĐCSĐôngDươngvà
nhữngtờbáocủanóngoàivòngpháplu
ật.TrongnhữngtuầnlễkếtiếpngườiPhápbắtđầu
ruồngbốnhững thành viêncộngsản,cả Trotskyistlẫn Stalinist,việc bắtgiữ nàyđãtiếptục
trongsuốtmùathuvàđến
năm1940.NhưngtrongkhimốiquanhệhữunghịgiữaLiênXôvà 
ĐứcthườngđượcxemgầnnhưlàmộtthảmhoạchoĐCSĐôngDương,[43]đãcóbằngchứng
rằngnhiềuthànhviênĐ
CSĐôngDươngđãphảilẩntrốnvàocuốitháng10vàđãtìmcáchlợi
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge

DiênVỹvàHoàiAn 195Diễnđànwww.x‐cafevn.org
dụnghoàncảnhchínhtrịmới.HiệpướcQuốcXã‐LiênXôđãtạođiềukiệnchonhữngngười
cộngsảnmộtlầnnữađứnglênkiênquyếnchốnglạiđếquốcPháp.
TrongthờikỳMặtTrậnDân
Chủ,họđãbịépbuộcphảiủnghộnhữngcươnglĩnhb ảovệnướcPhápcũngnhưnhữngnỗlực
chiêumộlínhtạiĐôngDương.Giờđ
âymộtlầnnữahọđãcóthểhoạtđộngđểkhuấyđộngtinh
thầnphảnchiếntronghàngngũbinhlí nhngườiViệttrongquânđộiPháp,vàothờiđiểmmà
việctuyểnmộlínhngàycàng
ítđượcủnghộ[44].
Vấnđềlãnhđạođảngngàycàngtrởnênphứctạptronggiaiđoạnnàyvìnhiềungườic ầmđầu
trongnướcbịbắtgiữvàviệcliênl ạcgiữamiềnnamvà
miềnbắcđãtrởnênkhókhănhơn.Tại
TrungQuốc,vàotháng11,quânNhậtđãtiếnvềphíatâyđếnNamNinhvàLongChâu,hầunhư
gầnsátbiêngiớiViệtNam.Nguồntàili
ệucủacộngsảnTrungQuốcnóirằngHồChíMinhđã
tìmcáchbắtliênlạcvớiđạidiệncủaĐCSĐôngDươngởLongChâutrongkhoảngmùathu
1939,nhưngpháiviênấyđãphả
iquayvềViệtNamsớmvìđãbịcướphếts ạchtiền.[45]Saukhi
đợihết3ngày,HồquayvềlạiQuếLâm.Câuchuyệnnàycóthểlàchínhxácnhưngđãkhông
chotabiế
tđượctoàncảnhbứctranhvềnỗlựccủaHồtrongviệcbắtliênlạcvớiUỷBanTrung
ƯơngĐCSĐôngDương.Vàotháng41940SởLiêmPhóngđãtìmthấymộtbứcthưbíẩ
nmàhọ
tinrằnglàmangchữviếtcủaNguyễnThịMinhKhaikhihọkhámxétngôinhàcủamộtđảng
viêntạiGiaĐịnh.GiọngvănmạnhmẽvàmangtínhphêphánđốivớiUỷBan
TrungƯơngthật
đángngạcnhiên.Nóđượcviếtchonhữngđạibiểucủamộtcuộchọpmàbàcóquyềnthamdự
nhưng lại khôngcó quyền biểu quyết.Bànói rằng trong
 hai năm qua bàđang làm việc với

nhữngʺbộphậnlãnhđạoʺ,vìthếtacóthểđoánđượcrằngbứcthưđãđượcviếttrongkhoảng
thờigiancủaHộiNghịLần6ĐCSĐ
ôngDươngđượctổchứctạiHócMônvàotháng111939.
Bứcthưviết:
CácĐồngChí!
ChúngtacầnphảiphâncônggấpmộtngườiđểđưaL.về!Tạisaolạicónhữngbất
cậpnhưthế
này?Cácđồngchívẫnchưaqu yếtđịnhđượcđiểmhẹn.CónghĩalàL. đãphảichờđợimộtthời
giandàimàkhôngcóaiđónôngcả.Tôiđangmongchờviệcđ
emôngấyvềnhưngtôivẫnkhông
biếtnơigặpgỡởđâuvàhơnnữatôivẫnchưanhậnđượcbấtcứchỉthịnàovềviệcnày.[ ]
TạiTrungQuốcđangxảyra
nhữngsựkiệntrọngđạicóthểảnhhưởngđếnUỷBanTrungƯơng
của chúngta. Chúng ta phải giảiquyết vấnđềnàyvà vấnđềtài chính cũng rấtquan trọng.
Chúngtađangcókhoả
ngvàitrămđồngbạc(đồngPiaster‐ND)vàvẫnđangđợiquyếtđịnhtừ
UỷBanTrungƯơnghoặcKỳUỷ.Cácđồngchíphảigửimộtngườiđángtincậyđếnđểlấytiền.
UỷBan
TrungƯơngsẽđượcyêucầubốtrícôngtácmộtcáchcụthểhơn.Vìcứnhưthếnàythì
đôilúcchúngtađãcốgắngrấtnhiềunhưngkếtquảlạikhôngđượcbaonhiêuvì sựphân
chia
khôngđồngđềutrongcôngviệc.
Tôibiếtđâychỉlàýkiếncủamộtnữlưu,dùngườiấycólývàphẩmchấtchínhtrịvẫnkhôngtạo
đượcđủtintưởng.Nhưngtôingh
ĩrằngvìtrướcđâytôiđãlàmviệcvớicácđồngchíởđây,tôiđã
chưacónhữngđềxuấthoặclàmnhữngviệc gìđi ngượclạivớitiêu chí hoặcchủtrươngcủa
Đảng[46].
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 196Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Giọngvănđầy quyềnlựccủabứcthưlàmtađoánđượcrằngMinhKhaiđãtựnhậnbàlàđại

diện của QTCS hoặc của Ban Chỉ Huy Hải Ngoại củaĐCSĐông Dương.
 Với việc Lê Hồng
Phongđangbịbắtgiữ,tráchnhiệmnàyhiểnnhiênđãđượcđặttrênvaibà.Nhưngnhưbứcthư
củabàđãnóirõ,nhữngthànhviêntrongđảngđãkhôngthíchnhận
chỉthịtừmộtphụnữ;cóthể
họnghĩrằngbàđãbấttuânthượnglệnhvàđãliênlạcvớiʺL.ʺhoặcnhữngđồngminhcủamình
tạiBắcKỳnhưGiáp,emr ểcủa
bà.Khibứcthưnàyđượcviết,SởLiêmPhóngđãchobàlàʺvợbé
củaLêHồngPhongʺ.HaingườiđãởchungmộtnhàtạiChợLớnvàcóthểítnhấtlàđãđóngvai
vợchồ
ng.Dùsaotrongnăm1937ngườiPhápđãchorằngbàđãcógiađìnhnhưngkhôngsống
chungvớichồng[47].TừviệcHồChíMinhđanggặpkhókhăntrongviệcliênlạcvớiU
ỷBan
TrungƯơng,khảnăngrấtlớnlàngườimangtênʺL.ʺtrongbứcthưcủabàthậtsựlàʺLinʺ.Bức
thưcóthểđãđượcviếtkhiviệckếtnốiliênlạctại
LongChâubịthấtbại,trướckhingườiNhật
chiếmgiữthịtrấnnàyvàocuốitháng11/1939.
HộiNghịLần6vàcuộckhởinghĩanăm1940
NguyễnVănCừtừHà
NộiđếnSàiGònvàomùathu1939đểthamgiaHộiNghịLần6củaĐCS
ĐôngDương(ôngđãbịtrụcxuấtkhỏiBắcKỳvàomùahè1938,khôngbaolâusaukhiôngđảm
nhiệmchức
vụmới[48]).ĐâylàcuộchọpcuốicùngcủaUỷBanTrungƯơngtrướckhicuộc
khởinghĩa1940từđótạonênsựthayđổilớntronghệthốnglãnhđạođảng.BảnthânNguyễ
n
VănCừbịbắtvàotháng11940cùngvớiLêDuẩn,mộtcựutùCônĐảohoạtđộngtạiSàiGòn
trongnăm1939[49].PhanĐăngLưu,LêDuẩnvàVõVănTầnlàba
thànhviênthườngđược
nhắcđếnlàđãthamgiatrongcuộchọpđượctổchứctừngày6‐8tháng11tạiHócMôn.Hoàng
QuốcViệtdườngnhưđãkhôngthamgiavìôngđanglẩntrốnở

phíabắcHàNội;đạidiệncủa
UỷBanTrungƯơngTrungKỳlàNguy ễnChíDiểutronglúcấyđangnằmliệtvìbệnhlao.Một
thànhviênkhácđãthamgialàTạUyên,ngườigốcNinh
Bình,đanghoạtđộngt ạimiềnnamsau
khiôngvượtngụcCônĐảovàonăm1935.LàthànhviêncủathànhphầnnguyênthuỷcủaĐCS
ĐôngDươngtừnăm1929,lýlịchcủaôngcho
biếtlàôngđanglàbíthưXứUỷNamKỳvàothời
gianôngbịbắtvàotháng101940.[50]MinhKhaidườngnhưkhôngphảilàthànhviênUỷBan
TrungƯơngtronggiaiđoạnnàymặcdùtrongnă
m1940người Phá pđãxácnhậnbàlàbíthưUỷ
BanTrungƯơng.
HộiNghịlần6đãcóphảnứngđốivớinhữngthayđổicủatìnhhìnhthếgiớivàocuốinăm1939
bằngcách
kêugọiviệcthànhlậpmộtMặtTrậnThốngNhấtPhảnĐế.Giảiphóngđấtnướcgiờ
đâytrởthànhmục tiêutrọng yếucủaĐCSĐông Dương.Trong mộtvăn b
ảnpháthành vào
tháng12,nhữngngườicộngsảnđãkêugọiʺnhữnglựclượngđấutranhcủagiaicấpvôsản,
nhândânlaođộngcủanhữngquốc gianhỏbéʺđứnglênchiế
nđấu,ʺdậptắtngọnlửachiến
tranhbằngcáchtiêudiệtnguồngốccủanólàhệthốngtưbảnđếquốcʺ[51].Bảntuyênngônkêu
gọichấmdứtviệcgửi
línhViệtsangPhápvànhữngnướckhác;nócũngkêugọithànhphần
cộngsảnủnghộLiênXôcũngnhưnhữngcuộccáchmạngtạiPháp,TrungQuốcvàtrênthế
giới[52].Theo
phiênbảnđượccôngbốvàonăm1983vềNghịQuyếtHộiNghịlần6,cuộchọp
nàyđãkhôiphụcchínhsáchônhoàtrongthờikỳ1930củaHồChíMinhvề vấnđềtịchthu
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 197Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ruộngđất[53].NhưngtươngphảnvớinhữngtuyênbốtừHộiNghịlần8vàonăm1941,những
tàiliệucủanăm1939vẫnchủyếunhắmvàotầnglớpcôngnông

vàdânchúng.M ộtmặtĐCS
ĐôngDươngđangquaylạinhữnglĩnhvựcquenthuộcmànhữngnhàhoạtđộngnhưHồChí
Minhcóthểnhớlạiphongtràophảnchiếntrongthờik
ỳChiếnTranhThếGiớithứNhất.Trong
thờigianấytầnglớpxãhộithiêntảvàBolshevikđãkhôngthừanhậnnhữngmụctiêuchiến
tranhcủatầnglớpthốngtrị.Trong
khiđó,đảnghiệnđangđứngtrênlậptrườngmànhờđócó
thểgầngũihơnvớithànhphầncánhtảcủamìnhtrongkhiđangchuẩnbịvịthếđểquaylại
nhữngcuộcđấutranhb
ạolựchơnnhằmlậtđổquyềnlựccủaPháp.
SauviệcNguyễnVănCừbịbắtvàotháng11940khôngrõlàchiếcghếlãnhđạođangtrốngđã
được thaythế ra sao.Việc
Cừbiến khỏisânkhấu chínhtrị dường nhưđã tạora cơnkhủng
hoảngtrongĐCSĐôngDươngvốnvẫnchưagiảiquyếtxongcho đếnHộiNghịlần8vàonăm
1941.Cóthểlàvàonăm1940haixuthếkhácnhaubêntrongđảnglạinổilên,tươngtựnhưviệc
chiarẽcủaThanhNiênHộithờigian1928‐9.Trongkhoảngtháng3hoặctháng4,VõV
ănTầnbị
bắt,làmmấtđimộtlãnhđạochủchốt[54].Đếnnăm1940,hainhàhoạtđộnghợppháptạiBắc
KỳlàVõNguyênGiápvàPhạmVănĐồngbắtđầuđảmnhậ
nvaitròliênlạcgiữaUỷBanTrung
ƯơngvànhữngngườicộngsảnởmiềnnamTrungQuốc.TronglúcấytạiNamKỳphongtrào
chốngPhápđượchồisinhvàđãxemviệckết
nạpthànhviêntronghàngngũquânđộilàmột
trongnhữngnhiệmvụchínhcủamình.KhócóthểnóiđượcnhữnggìđangxảyratạiVânNam
vàQuảngTâyđãđượcđiềuphốichặtch
ẽrasaovớinhữnghoạtđộngtạiNamKỳcũngnhư
nhữngvùngkháctạiViệt Nam.NhữngthànhviêncộngsảncốgắngtìmcáchđếnCônMinhđể
gặpHồChíMinhvàBanChỉHuy
HảiNgoạitrongnăm1940lànhữngngườicóquanhệmật
thiếtnhấtvớinhữngchínhsáchcủaMặtTrậnLiênMinhDânChủ.NgoàiGiápvàĐồng,những

ngườinàybaogồm
cựuđảngviênTânViệtlàPhanĐăngLưu.MộtphụnữcótênlàLýThịLan
đượcthấyđãcógặpHồChíMinhtạiVânNamvàotháng5vàtháng61940.Điềuđánglưuýlà

mộtbáocáocủangườiPhápvàotháng6cónhắcđếnviệcĐCSĐôngDươngđãʺcóýđịnhsử
dụngthànhviênnữnhiềuhơnnữatrongcôngtáctuyêntruyềnvàliênlạcʺ[55].
Vào
tháng61940nhữngchibộcủaĐCSĐôngDươngtrongvàngoàinướccuốicùngđãtậphợp
lạivớinhau.HồChíMinhđãđếnVânNam,thủphủcủaCônMinhvàođầunăm.Saukhith
ất
bạitrongviệcbắtliênlạcvớiĐCSĐôngDươngvàomùathu1939,ôngđượccholàđãquaylại
QuếLâmvàtìmcáchđếnQuíDương(GuiYang‐ND)vàTrùngKhánh(ChongQing‐ND).Tại
đấy
ôngđãgặplạiChuÂnLaimộtlầnnữa,theotàiliệucủaTrungQuốc.[56]Vớiviệcthayđổi
chínhsáchthìnhlìnhcủaMoscowvàotháng81939,nhữngngườiViệtchắc
hẳnđãrấtnônnóng
họchỏicáchápdụngchiếnthuậtcủariênghọ.(HẳnlàHồđãgặpChutrướckhiChuđiMoscow
vàođầunăm1940[57]).TàiliệucủaViệt
NamviếtrằngHồcũnggặpHồHọcLãm,ngườiđồng
hươngcủaôngtạiTrùngKhánh,LãmvẫncònnằmtrongBộTổngThamMưucủaQuốcDân
Đảng[58].
Nhữngngười
cộngsảnViệtNamđangbiếnCônMinhtrởthànhtrungtâmhoạtđộngcủamình
lànhữngthànhphầnbaogồmnhữngcựuhọcviênThanhNiêntạiQuảngChâuvànhữngcựu
đảngviêncủaViệtNamQuốcDânĐảngđangnươngnáutạiVânNamtừnăm1930.Trongsố
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 198Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nhữngthànhviênThanhNiênthìHoàngVănHoanvàPhùngChíKiênlàhaingườinổibậtnhất.
GiốngnhưHồChíMinh,KiênvẫnđượcxemlàthànhviêncủaUỷBanTrungƯơngĐCSĐông
Dươngchođến

năm1938.[59]ÔngđãtrởthànhngườiđứngđầucủaBanChỉHuyHảiNgoại
vừađượctáithiết.LailịchcủahaithànhviênkháctrongnhómnàylàVũAnh(TrịnhĐôngHải)
vàCaoHồ
ngLĩnhhoặcLànhthìítrõrànghơn.Cảhairõràngđềulànhữngngườicộngsản
thuầnthànhvàthôngthạotiếngHoa.CóthểhọlànhữngngườitrongnhómNamKinhchung
quanhH
ồHọcLãm.Vàonăm1935VũAnhvàmộtcựuđảngviênViệtNamQuốcDânĐảnglà
TrầnHồKinhđãđượcĐCSĐôngDươnggửiđiđểxâydựngmộttổchứccộngsảnt
ạiVânNam.
HọđãkếtnạphaihọcviêntạitrườngđàotạosĩquanCônMinhlàBùiĐứcMinhvàLêTùng
Sơn,nhữngngườinàyđangbấtmãnvớigiớilãnhđạoViệt
NamQuốcDânĐảng[60].Haingười
nàyđãtrởthànhtrụcộtcủanhómcộngsảnhảingoại,BùiĐứcMinhlàngườidẫnđườngcho
GiápvàĐồngkhihọđếnCônMinhvàotháng51940.Cóth
ểvẫncònmộtsốđôngcôngnhâncó
liênhệvớiViệt NamQuốcDânĐảngtạiVânNamvàonăm1940,dọctheotuyếnđườngsắtHà
Nội‐CônMinh.Mặcdùmặttrậnthố
ngnhất đanghiệnhữutạiTrungQuốc,nhữngngườicộng
sảnvẫnthườngdùngm ộttổchứctráhìnhnàođấyđểtránhbịnhữngngườiQuốcDânĐảngđịa
phươngquấyr
ầy.MộtsốtàiliệucủaViệtNamchobiếtHồChíMinhvàPhùngChíKiênđãthực
hiệnmột chuyếnkiểmtradọc theotuyếnđườngsắtVânNam vàotháng41940.Hồkhuyế
n
khíchgiớicộngsảnViệtNamtăngcườngcôngtáctuyêntruyềndọctheotuyếnđường,kêugọi
dânchúngViệtNamʺchốnglạingườiPhápvàủnghộTrungQuốckhángNhậtʺ,
dùngvỏbọc
củaʺHiệpHộiNgườiViệtỦngHộCuộcKhángChiếnTrungQuốcʺđểcheđậynhữnghoạtđộng
củamình[61].
VõNguyênGiápkểlạirằngôngvàPhạmVănĐồngđ
ãđáptàuhoảtừHàNộivàođầutháng5

1940.HọgặpBùiĐứcMinhtạiYênBái,Minhđưahọđichặngsaubằngđườngsông.Saukhi
băngquasôngtạiLàoCaiđểquaTrungQuốc,họănm
ặcnhưngườiTrungQuốcđểtiếptục
cuộchànhtrìnhđếnCônMinh.[62]Điềukỳlạlàvàongày13tháng5SởLiêmPhóngnhậnđược
mộtbáocáorằngʺmộtngườinhậpcưvừađế
ntừTâyAn,TrầnBáQuốcʺ,vàLýThịLanđãrời
VânNamPhủbằngtàuhoảvàongày12tháng5.Họdựđịnhsẽđiđếnbiêngi ớiViệtNamvàđi
bộquaViệtNam,bảnbáo
cáochobiết.Ngườiđànôngănvậnnhưmộthọcgiảvàngườiđànbà
mặctrangphụcKháchGia(Hakka‐ND)[63].NgườiPhápnhậndiệnngườiđànôngnàylàHồ
ChíMinh.Cóthể
làHồChíMinhđãhyvọnggặpđượchaiđạidiệntừHàNộitạibiêngiới.
NhưngtheolờikểcủaGiáp,ôngvàĐồngđãđợiởCônMinhchođếnđầutháng6trướckhiHồ,
gi
ờđượcgọitheobídanhcũtừHồngKônglàVương,xuấthiện.Vàothờiđiểmnàythìtàiliệu
củaViệtNamkhôngchobiếtrõvềcuộcthảoluậnđãxảyrasauđ
ó.Nhưngcómộtbảnbáocáo
dàivàyêucầutrợgiúpmàHồsoạnthảogửichoĐCSTrungQuốcvàotháng71940cóthểlàkết
quảcủamộtquyếtđịnhchungđạtđượctrong
thángđó.BáocáocủaSởLiêmPhóngvàotháng
121940chobiếtrằngPhanĐăngLưuđãthúnhậnsaukhibịbắtrằngôngcũngcómặttạiVân
Namvàotháng6.[64]Mộtbáo
cáokháccủaSởLiêmPhóngvàongày9tháng61940đãđềcập
vềviệcʺnhữngngườicộngsảnĐôngDươngđangtrởvềnướcʺ.Báocáo đãnhắcđếncó4người
đồng hành là:Trầ
n BáQuốc, Lý ThịLan (bản báo cáokhẳngđịnh người nàykhôngphải là
NguyễnThịMinhKhai,cònđượcbiếtđến nhưCô Duy,Lý MinhXuânhoặc TrầnThị Lan),