Hồ Chí Minh: Những năm tháng chưa được biết đến - phần 6 pdf

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 111Diễnđànwww.x‐cafevn.org
LuậnCươngchocácQuốcGiaThuộcĐịavàBánThuộcĐịađãkhôngđượcxuấtbảntrêntờ
Inprecor(viếttắtcủaInternationalPressCorrespondence,mộttạpchícộngsảnđangônngữcủa
QTCS
‐ND)vàocuốinăm1928,khôngnhưnhữngnghịquyếtvàluậncươngkháccủaĐạiHội;
cuốicùngnóđượcinthànhtậpsáchmỏng với96trangbằngtiếngNgađềnăm1928 như
ng
khôngrõchínhxáclàkhinào[34].Trongvănbảnchínhthức,luậncươnggiữnguyênquanđiểm
rằngchủnghĩatưbảnlàmộtlựclượngrệurã,khôngcómộtvaitròti
ếnbộtrongtươnglai,ngay
cảtrongnhữngnướcthuộcđịa.MộtbàiviếtngắnvớiquanđiểmđốilậpcủađoànđạibiểuAnh
gửiđếnUỷBanThuộcĐịađãđượcxuất
bảnvàongày27tháng121928[35].ThànhviênngườiÝ
AngeloTasca(Serra],ngườiđứngđầuBanBíThưkhuvựcnóitiếngRomantrongmộtthờigian
ngắntạiĐạiHội6cũngkhôngmấy hài
lò ng.ÔngđãviếtchoKuusinenvàothángGiêng1929
thanphiềnvềLuậnCương.ʺChúngkhônghoàntoànlàmộtluậncươngchínhtrịhaylàmột
cươnglĩnhhànhđộng,trongcảhaitrườnghợpchúngđề
ukhôngđầyđủ.TôikhôngbiếtlàĐCS
Phápđãcandựnhiềuvàoviệcsoạnthảohaykhông ʺ[36].Đếntháng7Tascaliềnbịđưara
khỏihàngngũlãnhđạocủaQTCS.JacquesDoriot,ngườikhởix
ướngmặttrậnthốngnhấttại
ViệtNam,đểgiữđượcchứcvụcủamìnhtrongĐCSPháp,đãphảicôngkhaitừbỏquanđiểm
củamìnhvềviệchợptácvớipháidânchủxã
hội[37].Khókhăntrongviệctìmraýkiếnthống
nhấtvềđường hướngđúngđắnchocácquốcgiathuộcđịalàdấuhiệuchotìnhtrạngtồitệ
chungcủaguồngmáyQTCS
tronggiaiđoạncuốinăm1928.Vàotháng11AndresNin,mộtđảng
viêncộngsảnTâyBanNha,đãbộclộtrongmộtmẫuthưgửichoTrotsky:ʺTìnhtrạngQTCS
đangvôcùnglộnxộn.

Chẳngcóviệcgìhoàntất.Mọingườiđềungóngchờkếtquảcủatrậnđấu
đágiữaStalinvàcánhhữu.Mộtsựbănghoạihoàntoàn,ʺôngthanphiền[38].
Đoànđạibiể
uViệtNamthamdựĐạiHội6gồmbangườidoĐCSPháplựachọntừnhữngnhà
hoạtđộngởParis.MộttrongbangườiấylàNgu y ễnThếVinh,họhàngvớiNguyễnThếTruyền.

ÔngđãtheohọctạiMoscowtừtháng91926đếntháng111927nhưngđãrờikhỏiđâyvìlído
sứckhoẻ[39].NgườithứhailàmộtmộtthuỷthủBắcKỳcógọilàʺBanʺ
,ngườinàykhônglâu
sauĐạiHộiđãrờibỏđảng[40].NgườithứbalàNguyễnVănTạo,mộtngườimiềnNamvàlà
thànhviênc ủaĐCSPháp,ôngđãthànhlậpmộttổch
ứccộngsảnngườiViệttạiParisvàotháng
4/1928[41].ÔngđãđọcmộtbàidiễnvăngửiđếnUỷBanThuộcĐịavàongày17tháng8vớibí
danhlàʺAnʺ[42].Phântíchcủa
ôngvềchủngh ĩathựcdânPhápcũnggầngiốngvớiquanđiểm
củaKuusinenvềsựpháttriểncủahệthốngthuộcđịatạiẤnĐộ:ngànhtiểucôngnghiệpcủa
ViệtNam
đãbịpháhuỷbởisựcạnhtranhgiữacáccôngtynằmtrongtaycủatưsảnbảnxứvà
đếquốc;nhữngngườithợthủcôngđanggianhậpgiaicấpvôsảntrênđàl
ớnmạnh;sảnlượng
nôngnghiệpbịđìnhtrệ.Báocáocủaôngkhônghềnhắcđếnviệcđàotạonhữngnhàhoạtđộng
ngườiViệttạiQuảngChâuhoặcviệcthànhlậ
pThanhNiênHội.VìlýdonàynênrấtcóthểHồ
ChíMinhđãkhôngphảilàngườisoạnthảobàiphátbiểucủaTạo,theophỏngđoáncủaSởLiêm
Phóngsaunày.Mộtnhómkhác
baogồmnhữngngườiViệttươngđốikinhnghiệmtạiNgatrong
thờigiangiữanăm1928trongđócóTrầnPhú,NgôĐứcTrìvàLêHồngPhong.Hìnhnhưhọchỉ
thamgiaĐạiHội
vớitưcáchquansátviên.Takhôngrõlýdotạisaohọkhôngđượclàthành
viên củađoànđại biểu chính thức. Hai trongsố bađại biểu từ Paris hình như đã trở thành

nhữngngườiʺkhôngđượcchào
đónʺ(nguyênvănLatin:PeronaeNonGratae‐ND).Sauđóvào
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 112Diễnđànwww.x‐cafevn.org
năm1930,mộtláthưđầybấtbìnhcủamộtnhàhoạtđộngngườiViệtcótrụsởtạiParisđượcgửi
đếnBanBíThưĐôngPhươngcónhắcđếnviệcmộtđạibiểu
củađoànViệtNamtạiđạihộiđã
phêphánhoạtđộngcủaUỷBanThuộcĐịatrongĐCSPháp,haiđạibiểu(cólẻlàNguyễnThế
VinhvàBan)đãđượcđưavétàuquayvềPhápngayngàyhôm
sau[44].Vàotháng91928một
quátrìnhtáit ổchứctrongQTCSlạimộtlầnnữachuyểngiaophầntráchnhiệmĐôngDươnglại
choPhânBộTrungĐông,mộtchinhánhcủaĐôngPhươ
ngCụcbaogồmcảẤnĐộvàNam
Dương.[45]Vìthế,dùĐCSPhápvàUỷBanThuộcĐịacủađảngnàyvẫntiếptụcđượccholàcó
tráchnhiệm  trong phongtràoViệtNam,trênlýthuy
ếtthì nguồnhướng dẫntưt ưởngchính
thốnggiờđâyđãthuộcvềBanBíThưCụcĐôngPhươngdoKuusinenđứngđầu.
TạiĐạiHộiToànThểBanChấpHànhQTCSlầnthứ10Kuusinenđã
códịpcôngbốmộtcáchcó
hệthốnghơnvềnhữngchiếnlượctrongbuổikhaimạcđạihộivàongày3tháng71929.Stalin,
ngườichiếnthắngtuyệtđốitrongcuộcđấuđá
nộibộcủaĐCSLiênXô,đangdùngQTCSđể
biểulộphongcáchlãnhđạomớicủamình.Trongbáocáonàymàsauđóđãđượcinvớiđầuđề
TìnhHìnhQuốcTếvà NhữngNhiệmVụcủaQuố
ctếCộngS ản,Kuusinenkêugọicácđảng
cộngsảnnêntrởthànhʺhoáchấttinhkhiếtʺ,đểsẵnsàngchoʺtrậnchiếnquyếtđịnhquyềnlựcʺ.
[46]ʺNếukhônggộtrửamình
khỏinhữngphầntửcơhộicũngnhưvượtquađượcmongmuốn
hàngắnquanhệvớichúng,cácđảngcộngsảnsẽkhông thểđạtđượcthànhcôngđểtiếnđếngiải
quyếtnhững

khókhănmới,lớndậytừsựtôiluyệncủacuộcđấutranhgiaicấptrongthờiđại
mớicủaphongtràocôngnhân,ʺôngtuyênbố[47].Thànhviêncủabấtcứđảngcộngsản
nào
khôngchấpnhậnquyếtđịnhcủaQTCSsẽbịkhaitrừ[48].Giờthìkhôngcònnhữnglậplờvề
chiếnlượccủamặttrậnthốngnhất‐M.N.Roy,thànhviêncộngsảnngườ
iẤn,ngườitintưởng
vàomộtmặttrậnthốngnhấtvớinhữngngườiẤnĐộquốcgia,đãbịlênán[49].Trongphầnkết
luậnđầyphấnkhích,KuusinentuyênbốrằngʺConđường
hiệntạicủaQuốctếCộngSảnlàmột
conđườngmới,nhưngnócũnglàconđườngcũ.Baphầntưthếkỷtrước,Marxđãtuyênkhởi
khẩuhiệuhiệnthờ
icủachúngtaʺGiaicấpchốnglạigiaicấpʺtronglờihiệutriệuchocuộccách
mạngđấutranhgiaicấpcủaông.Đâylàhướngđimớicủachúngtaʺ[50].
ĐạiHộ
iMởRộnglầnthứ10đãkhôngchúýnhiềuđếnviệcđiềuchỉnhchitiếthơnvềnhững
hướngd ẫnchocácquốcgiathuộcđịađangtrongnhữnghoàncảnhpháttriển
khácnhau.Cách
mạngthếgiới,mộtcuộccáchmạngthuầntuýcộngsản,đãđượcxemnhưnhưlàmộtlựclượng
khổngl ồđangchiếnđấuchogiaicấpvôsảntrêntoànđị
acầu.Kuusinenđãhưngphấntộtbật
trongkhảnănghùngbiệncủamình:ʺNhìnlạinhữngcuộcđấutranhtoàncụcđãxảyratrong
mộtthờigian ngắnkể từHội
NghịThế Giới lần 6, ta có thể nói rằng:độiquân thế giới của
nhữngchiếnsĩgiaicấptíchcựcđangpháttriểnnhanhchóng.Nhữngngườithợm ỏởvùngRuhr
(mộtkhuvựcởĐứ
c‐ND)vàScotland,nhữngngườithợdệtởBalanvàPháp,nhữngchiếnsĩtại
phòng tuyến Berlin,những người biểu tình vàđìnhcôngởBombay, những phuđồnđiềnở
Columbia, những người khởi nghĩa
 dađenởCongo, những nông dânđangđình công tại
CzechoslovakiavàBalan,nhữngcôngnhân cáchmạng vàdukích bầnnôngtạiTrungQuốc,

nhữngnhàtranhđấungườiMaRốcvàhàngtrămnghìnngười
khác‐đâylàmộtđạoquântích
cựckhổnglồʺ[51].ThảoluậncủaKuusinenvềđấutranhquầnchúnglàdấuhiệucủanhữnggì
sẽxảyratạiViệtNamtrongvàinămt
ới.ʺTronggiaiđoạnhiệntại,điểmxuấtphátcủađấutranh
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 113Diễnđànwww.x‐cafevn.org
quầnchúnglànhữngquyềnlợitiênkhởivàthườngnhậtcủanhândânʺ,ôngnói.ʺChúngtaphải
lưuýđiềunàytrongnhữngchiếnlượccủamình.Nhưngcuộcđấutranh
hiệnnaykhôngchỉgiới
hạntrongnhữngđòihỏicấpbáchvàcụcbộnày‐nócóchiềuhướngmạnhm ẽvàrõràngđểđi
xahơnnữa[52].
TạiXiêm
HồChíMinhđặtchânđế
nXiêmvàolúcQTCSđangbắtđầuchuyểnsangcácchínhsáchcótính
chấtgiaicấpmạnhmẽhơnvàomùahè1928.VìôngkhôngcóbấtcứbáocáonàogửichoQTCS
trongkhoảng16thángởXiêm,
từtháng71928đếntháng111929,chúngtanắmđượcthôngtin
tronggiaiđoạnnàynhờvàomộtsốhồikýcủanhữngđảngviêncộngsảnkìcựuvàtrongcuốn
sáchcủaTrần
DânTiên,đượccholàtựtruyệncủaHồ.Hìnhảnhcủamộtnhàchínhtrịlưuvong
bịquênlãngrútratừnhữngláthưcủaôngđãbiếnthànhmộtnhàhiềntriếtkhổhạnh
bímật,
băngr ừngđếntừngbảnlàng.Mặcdùlúcấyôngđộkhoảng35‐36tuổinhưngtrongsáchTrần
DânTiênôngđượcgọilàʺônggiàChínʺvàluônđitrướccảnhsátm ộ
tbước.Tiênđãviếtrằngcó
lúcHồphảigianhậpmộttuviệnPhậtGiáođểtránhsựtruylùngcủamậtthámPháp[53].Việc
nàyhoàntoàncóthểx ảyra,nhưngnóđãkhông
đượcnóiđếntrongbấtcứhồikýcủangườiViệt
nàođềcậpvềthờigianHồởXiêm.

Việcthiếutàiliệuthôngtintrongthờigiannàythậtvôcùngthấtvọng,vìngười
tachorằngHồ
ChíMinhđãhoạtđộngnhiềuhơnlàchỉthànhlậpcáchộitươngtế,đóngvaigiàlànghoặcdựng
trườnghọc.Âmvọngvềnhữngthayđổitrongđườnglối
củaQTCSđãlanđếnTrungQuốc,Việt
NamvàtoànbộĐôngNamÁvàomùathu1928,nhưngchúngtakhôngbiếtgìnhiềutừnhững
hồikýcóđượcrằngnóđãcóảnhhưởngrasao đế
nmiềnBắcTháiLan.Nhữngngườibiếtđược
danhtínhthậtcủaôngthìchỉcóvàihọcviênThanhNiênmàôngđàotạotạiQuảngChâuvà
Cao Hoài Nghĩa, một cựu thuỷ th
ủ và cũng có lẽ là một thành viên trong nhóm của Hồ tại
QuảngChâu.[54]Đếnnăm1929tinđồnlanđếnchâuÂurằngôngđãbịbắt[55].Thànhphần
lãnhđạocủaThanhNiêntại
QuảngChâucholàôngvẫncònởMoscow[56].Khôngrõviệcnày
đơngiảnchỉlàthóiquengiữbímậttàitìnhcủaônghayvìmộtlýdođặcbiệtnàođómàông
phảinằmim
chờđợi.Tacóthểđoánrằngôngđangđợichờchonhữngđợtcuồngphongchống
những người Trotskyist lắng xuống. (Mặc dù khó có thể cho ông là m ột phần tử Trotskyist,
nhưng trong nội b
ộ ĐCS Pháp, ôngđã từng tiếp xúc với Doriot, ngườiđược cho là thân
Trotskyist).CũngcóthểôngsợbịtốgiácbởinhữngngườiViệtkhôngtheocộngsảnmàôngđã
cóliênhệkhicònở
miềnnamTrungQuốc;hoặccóthểôngđangnghingờLâmĐứcThụlàmột
chỉđiểmcủaPháp.
ĐibộtừthịtrấntrungtâmPhichit,HồđếnUdon,mộttrongnhữngtâmđiểmcủacộngđồ
ng
ngườiViệthảingoại,vàotháng81928,theohồikýcủaHoàngVănHoan[57].Căncứvàonhững
gìrútrađượctừhồiKýcủaHoanvànhữngngườikháctrongthờiđi
ểmnày,HồChíMinhđã
hoạtđộngrấtcẩntrọng,thuthậptintứcvềtìnhhìnhđịaphương,giúptổchứcvàxâydựng

trườnglớpđàotạothanhniênViệtNamtạimộ
tngôilàngngoạiôUdon[58].Hoanviếtrằngsau
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 114Diễnđànwww.x‐cafevn.org
khiởlạiUdon,HồchuyểnđếnNakhonPhanombêndòngMekong[59].VõMai,mộtthànhviên
củaThanhNiênvùngNghệAn,trongnăm1931đãkhaivớingườithẩmcungmìnhrằngôngđã
đưatámhọcviên
từVinhđếnLakhon(têncũcủavùngNakhonPhanom]vàotháng101928.
Ôngởlạivớihọtrongkhoáhọcdài3thángrồidẫnhọvềlạiVinhvàothánh12.LờikhaicủaVõ
Maikhôngnhắcđến
sựhiệndiệncủaHồChíMinhtạiXiêm,nhưngthờiđiểmcủanóchothấy
chuyếnđicóthểcóliênhệvớiviệcHồcómặttạiđây.VõMai,mộtliênlạ
cviênđãlàmviệc
chungvớiThanhNiênKỳBộtạiTrungPhầnViệtNam,cóthểđãđemsangnhiềutintứcquan
trọngvềtìnhhìnhtrongnước[60].
Phươngcáchtổchứcphongtràotại
nôngthôncủaHồlàmtaliêntưởngđếnphươngphápcủa
BànhBáitạiQuảngĐôngtrongthờikỳmặttrậnthốngnhấtvớiQuốcDânĐảng.ĐếnkhiHồđặt
chânđếnXiêm, những
phương phápnàyđãđượcđưavào thựchànhbởinhữngthành vi ên
ThanhNiênnhưHoàngVănHoan,ngườiđãđếnmiềnbắcXiêmvàotháng61928.Trọngtâm
củaphongtràolànhữngtrườngʺcấp
tiếnʺmàcácnhàhoạtđộngđãthànhlậptạicácvùngnông
thôn.Trongnhữngtrườngnàycác họcviêntrẻđượctiếpcậnvớinhữngýtưởngchínhtrịhi ện
đạivàrènluyện
thânthể,ngoàirahọcòntựsảnxuấtlươngthựcvànếudưthừathìdùngđểtrả
lươngchogiáoviên.Vàotháng21930,khiHồbáocáonhữnghoạtđộngcủamìnhchoQTCS,
ôngcho
biếtThanhNiênđãthànhlậpđược3trườngđàotạovàđangxâydựngngôitrườngthứ
tư[61]Trongcùng bảnbáocáo,ôngđãgiảithíchrằng nhữngngườiViệtcưngụtạiXiêmlà


nhữngʺnôngdântựdo,thợthủcông,tiểuthương,họcóthểđượcđưavàonhữnghộiʺáihữuʺ
vớinhữngtưtưởngyêunướcvàphảnđếʺ[62].ÔngđềnghịnhữngnhàhoạtđộngViệt
Namnên
đổitêntờbáođịaphươngcủahọtừʺĐồngThanhʺsangʺThânÁiʺ,vớihàmýhướngvềmột
hìnhthứctổchứcrộngmở hơn[63].Dườngnhưkhôngcógiaicấpb ần
cốnông trongthành
phầnngườiViệttạiXiêmđểôngquantâm.Vàocuốinăm1929,vi ệcnhấnmạnhʺtưtưởngyêu
nướcʺbịcholàthànhphầncáchtânnguyhiểm.NhưngcólẽHồđã
khôngđượcthôngbáovề
việcthayđổixuhướngtrongphongtràocộngsảnthếgiớichođếnmùahè1929,khihaiđạibiểu
ngườiViệtởXiêmtrởvềtừHộiNghịThanhNiênlầnthứnhấtđượ
ctổchứctạiHồngKôngvào
tháng5.
NhữnghồikýcóđượcthìthiếunhữngchitiếtvềhoạtđộngcủaHồChíMinhtừcuốinăm1928
đến tháng 11 1929, khi ông rời
Xiêmđi Hồng Kông. Võ Maiđã không báo cáo thêm những
chuyếnđivượtLàoquaXiêmsautháng121928.HoàngVănHoanchochúngtabiếtrằngHồ
đangbậnrộnvớiviệcchuyểnngữ
nhữngluậnthuyếtcộngsảntừtiếngHoasangtiếngViệtdễ
hiểuvàhọthườnglàmviệcchungtrongcôngtácdịchthuậtnày.Nhưngôngviếtnhữngviệcnày
đãxả
yra vàocuốicủanăm1928.TạiSakho,Hồđượccholàđãsoạnthảomộtbảntrườngcavề
TrầnHưngĐạo,mộtanhhùngdântộccủathếkỷ13màngườiVi
ệtđịaphươngtônthờnhư
thầnthánh.HồikýcủaĐặngVănCápchobiếtrằngHồlúcđóđãhọcđượcnghềthuốcĐôngy
đểgiúpchữabệnhchodânđịaphương[64].(Cólẽông
đãtìmcáchchữachạychứnglaophổi
củamình,vìsaunàyôngcókểvớimộtđồngnghiệpngườiViệttạiHồngKônglàôngđãbịbệnh
hơnmộtnămởThái

Lan,vàđãʺkhôngthểlàmđượcbấtcứviệcgìʺ[65])Hồđãbáocáovới
QTCSlàôngđãquaLàomộtthờigianngắnđểgặpgỡnhữngViệtkiềunhưngđãhailầntừbỏ
vi
ệcvượtbiênsangViệtNamvìmậtđộcảnhsátquánhiềutạibiêngiới[66].TheoLêMạnh
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 115Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Trinh,vàokhoảngtháng61929ôngđãsangBangkokđểthămhỏimộtsốnhàʺcựucáchmạngʺ
[67].
MộtsốsửgiangườiViệttinrằngHồđãnốilạiliênlạcvớithânphục
ủaôngtrongnhữngnăm
1928và1929quasựmôigiớicủangườivợgoácủaLươngNgọcCan,ngườinàycónhàởPhnom
Penhvàlàmcôngtácliênlạcgiữacộngsảnvànhữ
ngngườiViệtquốcgia[68].Từmùaxuân
1928chođếnkhiôngquađờivàotháng111929,NguyễnSinhHuy(tứcNguyễnSinhSắc)sống
tạilàngHoàAngầnCaoLãnh,tỉnhSaĐéc.Người
PháptinrằngHuyđilạinhưmộtthầythuốc
ĐôngylưuđộngđểgiữliênlạcvớinhữngcơsởhoạtđộngởmiềnNam.Tuynhiênđãkhôngcó
bằngchứngvềnhữngtiếp
xúctrựctiếpgiữahaichacon,mặcdùHuythườngxuyênviếtthư
chovợgoácủaCanvàomùaxuân1928vớihyvọnglàbàcótintứcgìđặcbiệtchoông[69].Khi
ông
cònlàmviệctạiXiêm, HồđượcchorằngđãgửihaingườigốchuyệnNamĐàn,tỉnhNgh ệ
AnđangsốngtạiXiêmsangcôngtácởCambodia[70].RấtcóthểlàHồkhôngnhữngđãliênl
ạc
vớithânphụmìnhquangõPhnomPenhmàcònvớinhữngthànhviênThanhNiênđangthành
lậpmộtngôitrườngcấptiếntạithịtrấnSaĐéc.NhữngngườinàybaogồmChâuVă
nLiêm,Hà
HuyGiápvàPhạmVănĐồng,theolờiTrầnVănDiep,mộthọcviênQuảngChâungườigốcCần
Thơđanggiảngdạytạiđó[71].Đasốnhữngngườinhóm
nàytrởthànhthànhviêncủathành

phầncộngsảntrungthànhvớinhómlãnhđạoQuảngChâuvàHồChíMinh,đólàAnNam
CộngSảnĐảng,vàomùathunăm1929.
SựpháttriểncủaThanhNiên

TrongkhiHồChíMinhđangâmthầmhoạtđộngtạiXiêmvàtrongkhiQTCSđangchỉnhđốn
hướngđitạiMoscow,phongtràocáchmạngởmiềnNamTrungQuốcvàViệtNamđangtự
mìnhtiếntriể
n.Trongkhoảngcuốinăm1928mộtnhómkhoảng24ngườiViệtNamđanggiảng
dạyvàhọctậptạiHoàngPhố‐nhữngngườiđãtừngbịbắtgiữvàotháng121927vàđã
đượcthả
tựdo[72].Chođếngiữanăm1928nhữngKỳBộcủaThanhNiênđãđượcthiếtlậptrêncảba
miềnViệtNam[73].Vàotháng2,TổngBộQuảngChâuđềcửcácthànhviênsaucho
KỳBộ
TrungKỳ:VươngThúcOánh,NguyễnThiệuvàNguy ễnSĩSách.Vàotháng6,lãnhđạoQuảng
ChâubổnhiệmLêVănPhátđứngđầuKỳBộNamKỳ,lúcnàygồmcóNguyễnKimCương,
Châu
VănLiêmvàcóthểcảNgôThiêm[74].PhátlàmộtthầythuốcnamgốcBếnTrevừavềtừ
QuảngChâu,nơiôngđãbịgiamgiữsaukhởinghĩathángChạp.KỳBộBắc
Kỳđượcthànhlập
vào tháng 7 1928, bao gồm Dương HạcĐính, TrịnhĐình Cửu và có thể cả Nguyễn Danh
Đới,[75]dướiquyềnlãnhđạocủaTrầnVănCung,khiôngnàyquayvềtừQuả
ngChâuvàođầu
năm1929.ThôngtintìmthấytrongvănkhốPhápvềnhữnghoạtđộngcủagiớilãnhđạoThanh
NiêntạiQuảngChâutrongthờikỳnàythìtươngđốiítnênkhôngthểbiết
chắcđượcailàngười
đóngvaitròchủđạotrongviệcphânnhiệmcácthànhviênvềcácKỳBộtạiViệtNam.
Vàotháng61928,nỗlựccuốicùngnhằmthốngnhấtCáchMạngĐảng
vớiThanhNiênbịthất
bại.SauđóCáchMạngĐảngđãtổchứcđạihộiởHuế,tạiđâyđảngnàyđãđổitênthànhTân
Việt.NhữnglãnhđạođượcbầuratạiĐạiHộilà

PhanĐăngLưu,HảiTriều(NguyễnKhoaV ăn)
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 116Diễnđànwww.x‐cafevn.org
vàNguyễnChíDiểumàsaunàyđãtrởthànhnh ữnglãnhđạocủađảngcộngsảntạiTrungKỳ
trongthờikỳMặt Trận DânChủvào cuối thập niên30[76].Võ Nguyên Giáp, mộth
ọcsinh
trườngQuốcHọcHuế,cũngcóthểđãthamgiatrongĐạiHội.ĐảngTânViệt,cũngnhưThanh
NiênvàViệtNamQuốcDânĐảng,đãbắtđầutổchứcvậnđộngphụnữ
trongthờigiannày.
NguyễnThịMinhKhai,mộthọcsinhtừVinh,đãđượcbầulàmlãnhđạocủaphânhộiphụnữ.
Saunàybàchobiếtvàonăm1928,phânhộicủabàcó50thành
viêntrongđócómộttiểutổ20
ngườitạinhàmáydiêmởVinhvàmộttiểutổkhácvới15ngườitạimộtxưởngg ỗ[77].Việctổ
chứccôngđoàncũngđượcpháttriể
nmạnhtạiĐôngDươngvàonăm1928[78].HàHuyTậpđã
viếtrằngmộtcuộcbãicôngđãtổchứcthànhcôngtạiđồnđiềnmíaPhúMỹởBàRịavàotháng6
vàtháng7.
Chínhbảnthânôngđãđilàmphuđồnđiềnvàotháng91928.Ôngnhớlạicuộcđình
côngvàotháng8củacôngnhânhoảxaBiênHoàvàđìnhcôngkháctạinhàmáydầuNhàBè.
Ông cho rằ
ng những hoạtđộng này là do những người cộng sản (ông không nêu tên) tổ
chức[79].

Vàongày28và29tháng91928KỳBộBắcKỳcủaThanhNiênđượccholàđãhọpmặtgần
Hà
Nộiđểthảoluận phương hướng nhằmʺvôsản hoáʺ đảng.Theo một nguồn tàiliệucủa Việt
Nam,cuộchọpnày,đôikhiđượccholàmộtđạihội,đãđượctổchứ
ctạinhàriêngcủaNgôGia
TựtạilàngLiênSơn,huyệnTừSơn,tỉnhBắcNinh[80].NóđượcbiếtnhưlàʺHộiNghịTáiTổ
Chứcʺ,tàiliệuchobiết.KỳBộđãnh

ậnthấythànhviêncủahọđasốlàhọcsinhvàgiáoviênvà
thốngnhấtrằngtrongtươnglainềntảngcủaphongtràosẽph ảilàgiaicấplaođộng.Họquyết
địnht
ăng cường côngtác tuyên truyền trong hàng ngũ công nhân mỏ và các xí nghiệp; gửi
thànhviênđếnlàmviệctrongcáckhumỏ,nhàmáyvàđồnđiền,vàdùngʺmọiphươngtiệnhợp
phápđểtổ
chứcquầnchúngmộtcáchrộngrãiʺ[81].HaithànhviêncủaThanhNiênlàNgôGia
TựvàNguyễnĐứcCảnhđượcphâncôngtổchứctuyêntruyềntronghàngngũcông nhân.Họ
cũngcónhiệmvụtrông
coiviệcchuyểnhoáthànhphầnhọcsinhtiểutưsảnvàconemcủagiới
tríthứcđangchiếmđạiđasốtrongThanhNiên sangthànhphầnvôsản.Nhữngthànhviên
ThanhNiênnào
khôngthayđổitheođòihỏimớisẽbịđàothảikhỏitổchức.Thànhph ầnnày
baogồmnhữngthànhviêntưsảnđượcʺnuôngchiềuʺ,nhữngngườikhôngcóphongtháicách
mạng,khôngch
ịuđượcgiankhổvàthiếuđạođức.Vàotháng31929KỳBộBắcKỳtheođuổicon
đườngtảkhuynhbằngcáchthànhlậpmộtcuộchọpmàhọgọilàtổchứccộngsảnđầu
tiêntại
ViệtNam.Nhữngngườithamdựcuộchọptạisố5‐DđườngHàmLong,HàNộigồmcó Ngô
GiaTự,NguyễnĐứcCảnhvàTrầnVănCung(QuốcAnh)từNghệ
An,ngườinàynhưtađãbiết,
vàođầunăm1929đãtừQuảngChâuvềlạiBắcKỳđển ắmKỳBộ[82].Đâychínhlànhómngười
ởlạiQuảngChâusaukhiHồChíMinhđãđikhỏi
nơinàytrongthờikỳkhởinghĩa1927.Trần
VănCungđượccholàđãthamgiatrongcuộcKhởiNghĩaQuảngChâu[83].Nhữnghoạtđộng
củahọtừtháng9năm1928đếncuối
năm1929chothấyhọđãmấttintưởngvàogiớilãnhđạo
củaThanhNiênởQuảngChâu.Câuhỏiđặtralàhọđangtheođuổitưtưởngnàotronggiai
đoạnnày.Mặcdùcuộc
họpvàotháng91928cóthểlàmộtphảnứngđốiv ớiĐạiHội6QT CS,

nhưngcól ẻquásớmđểhọnhậnthứcthấuđáocươnglĩnhcủaĐạiHội,nhấtlàvẫ
nkhôngcó
một sự nhất trí về việc áp dụng cương lĩnh như thế nào trong những nước thuộcđịa.

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 117Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Tintứcvềnhữngsựkiệntrongnăm1928ởMoscow‐ĐạiHộiToànThểBanChấpHànhQTCS
lần9vàĐạiHội6củaĐCSTrungQuốcvàQTCStrongmùahè‐cóthểđãlọtvềđếnchâu
Ávào
mùathunămđó.NhữngbáocáokhôngchínhthứccủanhữngngườiViệttạiMoscowvàcủa
NguyễnVănTạotạiPariscóthểđãđánhđộngThanhNiênrằngsẽcónhữ
ngthayđổisắpđến. 
NhưngchắchẳnnhữngchỉthịcụthểchoĐôngDươngcủaQTCSđãkhôngđếnđượccácnhà
cáchmạngViệtNamtrướcmùaxuânmàvàomùathunăm1929.Lúcđóthì
LuậnCươngvềCác
QuốcGiaThuộcĐịavàBánThuộcĐịacủaKuusinenchắchẳnđãđượcinrabằngtiếngNga,và
ʺCươngLĩnhChungʺcủaBukharincóthểđãđượcbiếtđến qua
tờInprecorvànhữngtờbáo
cộngsảnkhác.Nhưngtacầnnênnhớrằng,dùvậybảnthảoLuậnCươngcủaKu usinenmãiđến
ngày4tháng101928mớiđượcintrênInprecor;bàiphát
biểucủaʺAnʺvềViệtNamđến25
tháng 10 mới xuất hiện trên báo này.ĐCS Phápđã không bắt đầu thực thi chínhsáchʺCon
ĐườngMớiʺchođếnsauĐạiHội6củađảngnày,được
tổchứcvàotháng41929.Trongmộtbài
báongày21tháng4/1929trêntờNhânĐạo,MauriceThorezđãviếtrằngđảngnàyđangbước
vàoʺmộtgiaiđoạnchấnchỉnhmangtínhquyếtđịnhʺvàm
ộtcuộcđấutranhquantrọngchống
lạiʺchủnghĩacơhộiʺ.
Sựpháttriểncủalựcl ượngcánhtảTrungQuốc
TừnhữnghồsơlưutrữcủaQTCSvềTrungQuốcta

cóthểthấytrongsuốtnăm1928BộChính
TrịĐCSTrungQuốcmuốntheođuổimộtchínhsáchvũtrangmạnhmẽhơncủaQTCStrong
hiệntìnhcáchmạngTrungQuốc.Vídụnhưmột
tuyênbốvàotháng51928củaBộChínhTrị
ĐCSTrungQuốcđãphêphánHộiNghịToànThểBanChấpHànhQTCSlần9vàotháng2năm
ấy.Tuyênbốnhấnmạnhrằngʺcaotràocáchmạ
ngʺv ẫnđangtiếpdiễnvànghịquyếtcủaQTCS
đãʺđềcậpquáítvềsựthiếusótcủaviễncảnhchosựổnđịnhkinhtếvàchínhtrịcủagiaicấp
thốngtrịʺởTrungQuố
c[84].CụcViễnĐôngthuộcBanChấpHànhQTCS,đượcthànhlậpở
ThượngHảivàonăm1926đểhướngdẫnnhữngđảngcộngsảnchâuÁ,đãthuyêngiảmxuống
cònmộtnhómcốt
cánítỏitrong thờikỳnàyvàđãkhôngnắmlạivaitròchỉđạohoàntoàncho
đếnmùaxuân1929[85].ĐạidiệncủaCụcThôngTinQuốcTế(OtdelMezhdunarodnoiSvyazy
hayOMS)thuộcQTCSlàA.E.Albrecht
(Abramovich),lãnhhaitráchnhiệm:phânbổngânsách
vàđạidiệnchínhtrịtrongthờikỳgiánđoạnnày.Vàothượngtuầntháng61928,từThượngHải
AlbrechtđãviếtthưchoMoscowthanphiềnvềʺtínhmanhđộ
ngʺtrongĐCSTrungQuốcvẫn
tiếptụcpháttriểnđếncácvùngnôngthôn.ỞmiềnnamcáctỉnhHồNam,SơnTâyvàphíabắc
QuảngĐông,quânđộivẫntiếptụcgiaotranh.Nhưngnó
đãxarờiquầnchúngvàhànhxửnhư
ʺmộtnhómthổphỉʺ.Albrechtquytráchnhiệmchođồngnghiệpcủamình,mộtđạidiệnQTCS
tên Mitkevich (còn có tên là Olga), làđã gieo rắc tinh thần
 manhđộng trongĐCS Trung
Quốc[86].NhưngbảnthânMitk evichcũngđãphêphánnhữnghànhđộngtháiquácủaSôViết
Hải‐Lục‐Phong:vídụnhưmệnhlệnhbắttấtcảnhàcửaphả
iđượcsơnđỏ,vàʺchủtrươngtàn
phácáchuy ệnlỵ(làtrungtâmquyềnlựccủagiớiđịachủvàquýtộc)ʺ[87].
MặcdùAlbrechtbáocáoviệcngườiNhậtcanthiệpvàoTếNam

(Jinan‐ND)đãdẫnđếnviệc
ʺđẩymạnhphong tràoquầnchúng tạithànhthịʺ,nhưngtrọng tâmcủaĐCSTrungQuốcđã
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 118Diễnđànwww.x‐cafevn.org
hướngvềvùngnôngthôn.CáctoánquâncộngsảndoChuĐức(ZhangDe‐ND)vàTrầnNghị
(ChenYi‐ND)chỉhuyđãkếthợpvớilựclượngcủaMaoTrạchĐôngtạivùngbiêngiới
Hồ
Nam‐GiangTâyvàotháng41928đểtạothànhmộtvùngcơsởnôngthôn.SauthấtbạicủaSô
ViếtHải‐Lục‐Phongvào tháng3,một sốngườithamgiađãrútvàovùng núinonphíađ
ông
QuảngĐông,trongkhimộtsốkháccóthểđãquayvềQuảngChâuvàhoành ậpvớiquânđội
QuốcDânĐảng.Nhữngngườicònlạihoàchungvớilànsóngtịnạnđangdồnlêntrong
năm
1927hướngvềnhữngcộngđồngngườiHoaởNamDương[88].Lànsóngcủatầnglớplaođộng
TrungQuốcđổvềkhuvựcĐôngNamÁrõrànglàđãthúcđẩyviệcthànhlậpUỷ
BanLâmThời
NamDươngvàtừđấyđãcủngcốảnhhưởngcủauỷbannàyđốivớiphongtràocộngsảnViệt
Nam.BộNgoạiGiaoPhápđãbáocáorằngchođếnnăm1927tại
SàiGòn,ChợLớnvàPhnom
PenhđãcómộtʺconsốđángkểcủangườiHoaʺtrongthànhphầncu‐livàphubếntàu.TạiBắc
KỳngườiHoacómặtrấtđôngởʺmộtsốcác
vựamỏʺ[89].
Nhữngngườitịnạntrongđóbaogồmcảnhữngngườicộngsảnlẩntrốn,đãđượclôicuốnvào
cộngđồnglưuvongđượctổchứcchặtchẽởnơimà
QuốcDânĐảngđãcócơsởvữngvàng.Báo
cáocủaPhápvềvấnđềngườinhậpcìchobiếtrằngʺnhữngngườiTrungQuốctạiĐôngDương
đềunhậnlàcóliênhệvới
tổchứcdântộcQuốcDânĐảng Họđãbịbắtbuộcthamgia,vàhọ
khôngdámcưỡnglạiquyềnlựccủacácʺHộiĐồngʺvìchúngđềutrựcthuộcdướiquyềncủa
một

TổngĐoànthuộcQuốcDânĐảngʺ[90].Takhôngrõnhữngcơcấucộngsảnvàonăm1928đãẩn
mìnhrasaotronglòngtổchứcQuốcDânĐảng.TạiQuảngChâu,nhưtađãth
ấy,mộtsốthành
viêncộngsảnngườiViệtvẫnnằmtrongcơc ấu củaQuốcDânĐảngchođếncuốinămấyđểtiếp
tụcnhữnglớptậphuấnbímật
củamìnhcũngnhưđểmưusinh.TạinhữngnướcthuộcđịaĐông
NamÁ,họcũngphảilàmnhưthếđơngiảnlàđểsốngcòn.VídụnhưtạiSingapore,thànhphần
cánhtảchịuảnhh
ưởngcủacộngsản(đượcbiếtđếnnhưlàphongtràoMainSchool)đãkiểm
soát21trongsố29chibộQuốcDânĐảngvàotháng4/1928[91].NhưngUỷBAnNamDương
cólẽđãthiết
lậpmộtcơchếmặttrậnmớitrongnămấynhằmgiữnguyêntổchức,nhưtôisẽ
phântíchthêmởdưới.
Trongkhoảnggiữanăm1928và1929khôngkhítríthứccánhtảtạiTrung
Quốcđangchịuảnh
hưởngtừnỗlựcchấnhưngkhốiQuốcDânĐảngtảkhuynh,khôngphụthuộcvàoQTCS.Vào
tháng51929HộiĐồngChíTáiTổChứcđượcthànhl ập.Cụmtừʺtái
tổchứcʺhàmývềtinhthần
củaphongtràotáitổchứcQuốcDânĐảngtrongnăm1924,đượcthựchiệndướiảnhhưởngcủa
Borodin.Nguyênnhântiênkhởikíchđộngviệcthànhlậpt
ổchứcnàychínhlàviệcNhậtchiếm
đóngTế NamtrongtỉnhSơnĐôngtrongcùngthángấy[92].NhưngtheoquanđiểmcủaSo
Waichor,thànhphầnQuốcDânĐảngcánhtảkhôngbằnglòngvềvi
ệcTưởngGiớiThạchđãl ơ
lànhữngnguyêntắccơbảncủahọ:phảnđếvàcảicáchđiềnđịa[93].CáilýtưởngmàHộiĐồng
Chíđạidiệntừ1928đếnkhinósụ
pđổvàonăm1931làđểʺnhắmvàosựđồngtìnhcủaʺgiaicấp
bị bóc lộtʺ ở Trung Quốc, bao gồm nhiều thành phần xã hội như giới trung thương và tiểu
thương,giớinôngdân‐t
ừtiểuđịachủđếnlaocôngnôngtrại,giaicấplaođộng,giaicấptiểutư

sản,tríthứcvàthanhniênʺ[94].
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 119Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ẢnhhưởngtríthứccủanhàlãnhđạoHộiĐồngChílàTrầnCôngBác(ChenKungpo‐ND)đã 
vượtrangoàiphạmviQuốcDânĐảng.ÔnglàmộthọcgiảđượcđàotạotạiMỹvà
mộtcựu
đảngvi ênĐCSTrungQuốct ừnggiữnhiều chứvụquantrọngtrongthờikỳmặt trậnthống
nhất[95].TạpchíCáchMạngBìnhLuận(KoMingPʹingLun‐ND)doôngxuấ
tbảntừđầunăm
1928đếnkhibịTưởngGiớiThạchđóngcửavàotháng9làmộttờbáocóchiềuhướngMarxist.
Nhữngngườiviếtbàichotạpchíđạidiệnchophái c
ựctảcủaQuốcDânĐảngvàcócảnhững
ngườiʺbạnđồnghànhʺcộngsản[96].MộttrongnhữngtưtưởngdoTrầnCôngBáccổxuýtrong
tạpchívànhữngbàiviếtkhác
làʺCuộcCáchMạngDânTộcTrungQuốccóliênhệchặtchẻvới
cuộccáchmạngphảnđếtoàncầuʺ.ÔngtinrằngQuốcDânĐảngnênnhậnlấynhiệmvụlãnh
đạocuộ
ccáchmạngdântộccủanhândânthuộcđịaĐôngphương,từđóthúcđẩycáchmạng
thếgiới [97].Về vấnđềnàyôngkhuyếnkhíchviệc thànhlậpmột tổchứcʺQuốcTế Phương

ĐôngʺhoặcmộtʺTamDânQuốcTếʺnhằmcânbằngth ếlựcvớicảHộiLiênHiệpQuốcGiavà
ĐệTamQuốcTếởMoscow.SoWaichorđoanchắcrằngchủthuyếtphảnđếcủa
TrầnCôngBác
ʺđãgieomầmtưtưởngvềvấnđềnàytrongnhữngngườicánhTả.ʺ
ViệcthànhlậpmộthộiphảnđếmớitạiThượngHảivàotháng7hoặctháng8ʺLiên
Hiệpcác
DânTộcPhươngĐôngbịÁpBứcʺcóthểlàkếtquảhoạtđộng củaHộiĐồngChí(cònđượcgọi
làʺTáiTổChứcʺ)trongQuốcDânĐảng[99].LiênMinhnàysẽđóngvaitrò
chủchốttrongtrong
phongtràocánhtảởNamDươngtronggiaiđoạntừ1929đếnđầu1930.Sựrađờicủanócóthể

đãtạođiềukiệnchonỗlựccủaHộiĐồngChítrongviệcthành
lậpcácchinhánhhảingoạitại
HồngKông,Nhật, ViệtNamvàSingapore[100].NhưngLiênHiệpnàydườngnhưchỉđểdùng
làmmộtvỏngoàihợpphápchonhữnghoạtđộngcộngsả
n.Việcnàycóvẻnhưđãlỗithời‐
giốngnhưmộtsựtiếptụcc ủamặttrậnthốngnhấtgiữaQuốcDânĐảng‐ĐCSTrungQuốc‐có
lẽđãliênhệđếnchủtrương
củaWillyMunzenbergtrongLiênHiệpPhảnĐếởBerlin.TạiĐại
Hội6QTCSôngđãlêntiếngvềsựcầnthiếtcủaviệcgiữvữngảnhhưởngcộngsảntronghàng
loạtnhữngtổ
chứcphicộngsảnkhác[101].Chođếntháng41929PhunhânTônDậtTiên,nằm
trongphongtràoʺĐệTamĐảngʺ,vẫnđượcmangchứcvụChủTịchDanhDựtrongtờbáoc ủa
HộiLiênHiệp[102].
Trong mộtláthưviếtvàotháng31930,CụcViễnĐôngđãkhenngợiĐCS
TrungQuốcv ềsựʺthànhthạotrongviệcsửdụngnhữngkhảnănghợpphápvàbánhợpphápʺ,
trongđ
óbaogồmLiênHiệpPhảnĐếvàʺLiênHiệpTựDoʺ[103].
MộtbáocáocủaUỷBanLâmThờiNamDương(choUỷBanTrungƯơngĐCSTrungQuốc)viết
vàongày19 tháng71928đãphảnánh
tầmquantrọngcủaphongtràophảnđếtronggiaiđoạn
này.Nócũngđềcậpđếnviệcđòihỏiphảicómộtcuộcʺđấutranhkhôngkhoannhượngʺtrong
cáctổchứchàngđầucủaUỷ
Ban[104].Bảnbáocáocũngtườngthuậtmộthộinghịtoànthểmở
rộngbắtđầuvàongày2tháng71928.HộinghịnàybaogồmnhữngđạibiểutừBonero,ʺTiểuTổ
ThuỷThủĐặc
Biệtʺ,nhữngtổcôngnhâncaosu,LiênĐoànThanhNiênCộngSảnvàLiênĐoàn
PhảnĐế[105].UỷBanQuảngĐôngđãkhônggửiđạibiểuthamdự;vàcũngkhôngthấynhắc
đếnnhững
đạibiểucủachibộNamKỳ‐CamBốt.ĐạiHộiToànThểtuyênbốrằngtổchứcđảng
củavùngQuầnĐảoMãLai(mộtcáchgọikháccủangườiNgachovùngNamDương)phả

iđược
táitổchức;mọithànhphầnʺpháhoại,thoáihoávàdodựʺsẽbịđàothải.Chỉcóʺnhữngđồngchí
cươngquyết,trungthựcvàquênmìnhʺsẽđượcđềbạt;nhữngngườixuấtthân
thànhphầncông
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 120Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nôngđượcđưathẳnglênhàngngũlãnhđạo.HộiNghịđãdànhngày3tháng8chonhữngkhoá
giảngvềphảnđế,vànóđãđượcnhấnmạnhmộtcáchđặcbiệttrongchươngtrìnhđạihội.Các

họcviênđượcchỉthịʺđếnvớinôngdânʺvàtổchứcʺmộtđộingũquầnchúngrộngrãiʺđểʺtự
nổidậyʺthamgiaphongtràochốngNhật.Nhưngnhữnghoạtđộngtrênkhông đượcnhândanh
UỷBanNamDương.Báocáonóirằngʺhiệntạichúngtôikhôngcókhảnănglãnhđạophong
tràoquầnchúngmộtcáchcôngkhaidướidanhnghĩađảngcộngsảnʺ.Vìthếphongtràongày3
tháng
8đãđượclãnhđạomộtcáchbímật,nhândanhnhữngtổchứcquầnchúngnhưHiệpHội
KhángNhật,HiệpHộiHoaKiềuCứuQuốc,HiệpHộiTẩyChayHàngHoáNhậ
t,vânvân[107].
ĐiềulýthúlàthờiđiểmcủaHộiNghịtoànthểmàtrongđósắclệnhtáitổchứcUỷBAnNam
Dươngđượcbanhànhlạirấtgầnvớithờiđiể
mcủaʺHộiNghịTáiTổChứcʺcủaKỳUỷBắcKỳ
củaThanhNiênvàotháng9.LiệuchibộNamKỳ‐CamBốtcủaUỷBAnNamDươngđãnhậnchỉ
thịvềviệccầnph
ảiʺtáitổchứcʺsauhộinghịtoànthểtháng7?Liệucónhữngliênhệgìgiữa
nhữngnhàhoạtđộngngườiHoatạiSàiGònhoặcBắcKỳvànhữngthànhvi ênngườiViệt
trong
Thanh Niên? Rất có khả năng những t ổ chức cộng sản NghiệpĐoàn Thuỷ Thủ, LiênĐoàn
ThanhNiênCộngSản,BanBíThưNghiệpĐoànTháiBìnhDương,hoặcnhữngphầntửcộng

sảntrongLiênĐoànPhảnĐếđãcungcấpcơcấutổchứcđểliênlạcvàtruyềnđạtnhữnggiú p
đỡvềchínhtrị.TacóthểđoánítnhấtlàđộnglựcthúcđẩyThanhNiênvàchútrọng

việctổchức
tầnglớpvôsảnđãđượcchuyểntảitừĐCSTrungQuốc,cólẽlàquangõUỷBAnNamDương
màkhôngphảitrựctiếptừMoscowhoặctừHồChíMinhđangở
Xiêm.UỷBanTrungƯơngcủa
ThanhNiêntạiQuảngĐônghìnhnhưkhôngliênquanđếnviệcnày‐theonhưnhữngsựkiện
trongnăm1929chothấy.
KhiLýLậpTam(LiLiSan‐ND)từMoscowquayvềvào
cuốimùahèhoặcđầumùathu1928,
ôngđãnhanhchóngkhuyếnkhíchxuhướngthiêntảbêntrongĐCSTrungQuốcvớiphương
pháptạmthờiđưanhữngngườicộngsảnTrungQuốcvào
mộtmặttrậnthốngnhấthạtầngvới
nhữngthànhphầncánhtảcủaQuốcDânĐảng.ĐâylàmộtkhíacạnhtrongchínhsáchcủaLý
LậpTamđãkhôngđượcphảnánhtrong
tàiliệuchínhthứccủaĐCSTrungQuốc.Nhưngtàiliệu
củaQTCSvềĐCSTrungQuốcđãcungcấp nhữngbằngchứngvềkhíacạnhđãkhôngđược
côngnhậnnàytrongphongcáchlãnhđạ
ocủaLýLậpTam.Khíacạnhnàytheotôiđãcóảnh
hưởngđếnhướngđicủanhữngsựkiệntạiViệtNamtrongnăm1929vàđầunăm1930.KhiLý
quay về lại Thượng
 Hải, ông chỉ là một thành viên dự khuyết của Bộ Chính Trị và Uỷ Ban
ThườngTrực[108].NhưngvớitưcáchlàngườiđứngđầuPhòngTổChức,ôngđãsớmtrởthành
ngườilãnhđạo
tốicaotrongnhữngkhuvựcthànhthị.RấtcóthểlàLýLậpTamđãđưaảnh
hưởngcủamìnhvàotrongUỷBanLâmThờiNamDương.LàlãnhđạocủaTổngLiênĐoànLao
Động
tạiThượngHảitrongthờikỳhoàngkimcủanóvàonăm1925,vàcũnglàthànhviêntrong
BanBíThưThườngTrựccủaNghiệpĐoànTháiBìnhDương,cóthểôngđãlàmộtnhânv
ật
quenthuộcđốivớinhữngngườihoạtđộngcôngđoànđãnhậpcưđếnnhữngbếncảngởĐông
NamÁtừnăm 1926đến1928[109].Ôngmangnhữngquanđiểmthiêntả của UỷBan

Chấp
HànhcủaPhânBộQuảngĐôngmàôngđãlàthànhviênsaukhitrốnkhỏiThượngHảivàocuối
năm1925[110].SauthấtbạicủaCôngXãQuảngChâuôngđượcđềcửđểđứngđầuT
ỉnhUỷ
QuảngĐông;khôngrõlàôngđãgiữchứcvụnàybaolâu[111].CảnhsátSingaporesaunàyđã
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 121Diễnđànwww.x‐cafevn.org
lưuýrằngđãcómộtʺsựtăngcườngmạnhmẽtrongviệctuyêntruyềnʺtừUỷBanTrungƯơng
ĐCSTrungQuốcđếnMãLaitrongnăm1928và1929.Họcholàviệcpháttriểncủ
achủnghĩa
cộngsảntạiMãLailàdophongtràotuyêntruyềnnày[112].ViệcLýLậpTamquayvềThượng
Hảivàonửacuốinăm1928chothấyđâylàmộttrongnhững
nguyênnhândẫnđếnviệctăng
cườngtuyêntruyềntrên.
MộttrongnhữnghànhđộngđầutiêncủaLýLậpTamkhiquayvềThượngHảilàtrụcxuấtThái
HoàSâm(CaiHesen‐ND)rakhỏ
ithànhphầnlãnhđạo,mộthànhđộngmàQTCScholàđểbác
bỏnhữngkếtquảcủaĐạiHội6ĐCSTrungQuốc.QTCSđãhyvọngviệcbảođảmđượcsựđoàn
kếttrongthànhphầnlãnh
đạoĐCSTrungQuốcbằngcáchđưanhữngđạibiểutừnhiềutầnglớp
khácnhauvàoBộChínhTrị,mộtláthưcủaVladimirKu chumovthuộcCụcViễnĐônggửivào
tháng121928 cho
Stalin,Molotov,BukharinvàPyatnitskyđãgiảithíchnhưthế.Nhưngviệc
Thái bị trục xuấtđược xem là một bước lùi lại thời kỳ c ực tả trướcĐại Hội 6. Lá thư c ủa
Kuchumovđãđềc
ậpđếnthôngtư(khôngcósố)củaUỷBanTrungƯơngĐCSTrungQuốcbàn
vềnhữngvấnđềtổchứctrongđóđãlênánđườnghướngônhoàcủaChiUỷThượngHải,khác
hẳnvớiđườ
nghướngcựcđoancủaT ỉnhUỷQuảngĐông.LáthưcủaKuchumovdođóđãphê
phánHướngTrungPhát(XiangZhongFa‐ND)vàLýLậpTamđãkhôngtổchứcđượcquần

chúngvàkhông pháthuy  kh
ẩuhiệuʺĐoànkếtvớigiaicấpTiểuTư Sảnʺ.Phươngcáchkhắc
phụcnhữngsailầmchínhtrịnàylàgửiđếnmộtnhómđạidiệnchoBanChấpHànhQTCSđể
làmviệ
cvớiUỷBanTrungƯơngĐCSTrungQuốc.ĐiểmcuốicùngtrongláthưcủaKuchumov
làđềxuấtviệctáithiếtlậpPhânBộViễnĐôngđểlãnhđạo cáctổchứctạiTrungQuốc,Nhật,
Tri
ềuTiên,PhilippinesvàĐôngDương[113].
PhânBộViễnĐôngmớiđãbắtđầuhoạtđộngtạiThượngHảivàohạtuần tháng31929[114].Nó
baogồmmộtngườiBaLantênlàIgnatyLyubinetski‐
Kylski,còncótênlàʺOstenʺ,vàmộtngười
ĐứcthuộccảhaicánhtảvàhữucủaĐCSĐứctrongnhữngnăm20.NgườinàytênlàGerhard
Eisler,anhcủaRuthFischer,đượcbiếtđếnvới
tênʺRobertsʺ.Nhữngngườikhácđóngcơsởtại
ThượngHảilàđạidiệncủaCôngĐoànQuốcTếĐỏ(Profintern‐ND)làGeorgeHardyvàmột
ngườikháctênlàG.M.Bespalov,pháiviêncủaLiênĐoànThanhNiên
CộngSảnlàWillyhoặc
ʺYoungʺ.JakovRudnik,ngườiđứngđầunhữnghoạtđộngcủaCụcThôngTinQuốcTếđãquay
lại Thượng Hải vào mùa xuân 1930 với bí danh Milaire Noulens cùng v
ới một số người
khác[115].Osten/RylskivàRobers/Eislerlànhữngbáocáoviênchínhtrịchủchốtchođếnkhi
PavelMifxuấthiệnvàotháng91930,trongkhiđónhữngthànhviênkháctrongPhânBộViễn
Đôngcóít
tráchnhiệmhơn,vídụnhưlànhữngcôngtácvềcôngđoàn,hoặctrongtrườnghợp
củaRudniklàlovềtàichánhvàhậu cầnchoPhânBộ.Nhữngngườicộngsảnbiếtđượ
c,theolời
Trương QuốcĐào (Zhang Guo Tao‐ND), rằng Kylski và Eislerđã cóʺnhưng sai lầm hữu
khuynhʺtrongquákhứ.(TrươngđãnhầmlẫntêncủahọlàThalheimervàBrandler).Vìlýdo
này,
ôngchorằng,họkhôngđượcxemnhưnhữngnhữngngườiuỷquyềnđángtincậydưới

quanđiểmcủamộtQTCSđãđượcStalinhoá[116].
Mùahè1929đãđemđếnnhữngtiếntriểnmớ
ihứahẹnm ộtʺcaotràocáchmạngʺxavờimà
nhữngngườiTrungQuốchằngtrôngđợimàgiờđâysắpsửaxảyra.Nhưtađãthấy,ĐạiHội
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 122Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ToànThểQTCSlầnthứ10vàotháng7đãquyếtđịnhʺPhươngHướngMớiʺvàviệcđấutranh
giaicấplànhữngchínhsáchchủđạotrongphongtràocộngsảnquốctế.(Mộtláthưc
ủaQTCS
gửichoĐCSTrungQuốcvàomùahènămấythôngbáochoĐCSTrungQuốcbiếtrằngnhững
ngườitrungnôngkhôngcònđượcxemnhưlàđồngminhtrongcuộcđấutranhchốnggiaicấp
địachủ[117]).Cùng lúcấy,phong tràochốngđốivũtrang của một liên minhlỏng lẻogồm
nhữngđịachủvàs ứquânchốnglạiQuốcDânĐảngđangdângcaoởNamKinh.Kuusinenđã
phêbìnhĐCS
TrungQuốctrongmộthộinghịcủaBanBíThưChínhTrịthuộcBanChấpHành
QTCSvàothánghairằngʺRấtnhiềuđồng chí Trung Quốcchỉchútrọng vàomụctiêu trước
mắt,,làmnh
ưhọđangng ồibêncửasổchờđợimộtphépmàucáchmạngthìnhlìnhxuấthiện.
Phépmàunàyphảixuấthiệnrasaothìkhôngrõràngmấy Họbànvềcuộcđấutranhgiữagiai
cấptưsảnvàtổchứcQuảngTâyvàbảorằngnhờnómàcaotràocáchmạngđangđếngần”[118] 
Dùvậy,vìQTCSkhôngngừngnhấnmạnhsựcầnthiếtcảnhgiácch
ốnglạiʺchủnghĩacơhội
hữukhuynhʺvàʺchủnghĩathoảhiệpʺ,ĐCSTrungQuốcdườngnhưđãquyếtđịnhrằngviệc
nhennhómlạiʺchiếntranhquânphiệtʺđãmởrachohọ
cơhộiđểđẩymạnhnhữngcuộckhởi
nghĩavũtrang.StalincũngđãđẩymạnhmốicăngthẳngtrongnộibộQTCSbằngcáchliêntục
đưaranhữngcảnhbáovềmột
cuộcchiếntranhcủađếquốcchốnglạinướcNgaSôViết,cólẽđể
kêuủnghộchonhữngchínhsáchkinhtếtáobạocủamình.Ôngđãsửdụngmốimâuthuẩn
đangcăng

thẳngtạituyếnđườngsắtTrungQuốcĐôngPhương(đoạnnốidàicủatuyếnđường
sắtnổitiếngTrans‐Siberian,lànguyênnhâncủachiếntranhNga‐NhậtvàTrung‐Nhật‐ND)để
đư
araquanđiểmrằngmộttrongnhữngnhiệmvụcủacộngsảnthếgiớilàbảovệLiênBangSô
Viết.
KhinhữngngườitrongHộiTáiTổChứcthamgiavàoviệcđi
ềuphốicuộcđấutranhvũtrang
chốnglạichínhquyềnNamKinhvàogiữanăm1929,ĐCSTrungQuốcđãchủtâmủnghộhọ.
Trongsốnhữngngườiquânphiệtđãtháchthứcgiới
lãnhđạoQuốcDânĐảnggồm cóTrương
PhátKhuê(ZhangFakui‐ND)ởHồBái,LýTônNhân(LiZongRen‐ND)vàDuBìnhBá(Yu
Zuobo‐ND)ởQuảngTây[119].TrầnCôngBácchuyểnđếnHồngKôngvàotháng61929đểch
ỉ
huychiếndịchvũtrang,đượcgọilàʺPhongTràoVệĐảngCứuQuốcʺ[120].Cólúcdườngnhư
nóđãcócơhộichấmdứtquyềnlựccủaTưởngGiớiThạch.Haithànhviên
cộngsản,ĐặngTiểu
Bình(DengXiaoPing‐ND)vàTrươngVânDật(ZhangYunYi‐ND)ngườigốcHảiNamđã 
đượcđiềutừThượngHảiđếnQuảngTâyđểtràtrộnvàoʺPhongTràoCứu
Quốcʺ,Đặngđếnvào
khoảnggiữanăm1929vàTrươngvàokhoảngđầunăm1928.ĐặngkểlạivớiEdgarSnow(nhà
báoMỹ‐ND)vàonăm1936rằngôngđãđếnQuảngTâyquangãHải
Phòng,ViệtNamvìngã
QuảngChâuquámạohiểm.Ôngk ểrằngđãliênlạcvớinhữngphiếnquânngườiViệt,những
ngườiđãphátđộngcuộcʺkhởinghĩaCông‐Nôngvàonă
m1930ʺ[121].Khôngchắchẳnnhưlời
củaUliFranz(nhàsửhọcĐức‐ND)rằngĐặngđãthamkhảovớiHồChíMinhtạiThượngHải
vềconđườngnàotốtnhấtđểđiQuảngTây.
NhưngrõrànglàĐặngđãdùngnhữngcơsởngười
ViệtđểgiúpôngdichuyểntừHảiPhòngbằngtàuhoảđểđếnbiêngiớiQuảngTây,từđóôngđi
theoconđườngcủanhữngthànhviênThanh

NiênđếnLongChâurồitừđóđiNamKinh[122].
SauĐạiHộiToànTh ểBanChấpHànhQT CSlầnthứ10,PhânBộViễnĐôngtạiThượngHải‐
baogồmnhữngnhânviênʺhữukhuynhʺcũ‐đãđưa
raquanđiểmbằngcáchthôngquamột
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 123Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nghịquyếtbiểulộsựủnghộtuyệtđốicủahọđốivớichínhsáchʺPhươngHướngMớiʺ.Tàiliệu
nàyđượcviếtvàotháng101929,trongđótuyênbốrằngPhânBộViễnĐôngsẵn
sàngchiếnđấu
chốnglạiʺnhữngđedoạmangtínhcơhộivàdaođộngtrongĐCSTrungQuốcʺ.Bảnnghịquyết
cũngđãphêphánĐCSTrungQuốcchỉcóʺmộtlớpmỏngcủa
thànhphầncôngnhânvàtiếpxúc
vớimộtsốtổchứcquốcgiacáchtânʺ.TỉnhU ỷQuảngTâyđãthươnglượngvớiTướngDuBình
Bávềhoạtđộngtrongđộiquâncủaông
ta,vàgửiđiệnđếnnhữngtổchứcđịaphươngkêugọi
mộtchiếndịchrộnglớnủnghộkhốiTrươngPhátKhuê‐DuBìnhBá,bảnnghịquyếtchobiết.
Mộtsố đả
ngviênđãtừ chối thành lập nhữngcôngđoànđỏtrongnhữnghãngxưởngđãcó
nhữngcôngđoànvànghoặctrựcthuộcchínhphủtồntại[123].
NghịquyếtnàycủaPhânBộViễnĐôngđã
tạoraphảnứngđầygiậndữtừBộChínhTrịTrung
Quốc.TrongnhữngcuộchọpvớiPhânBộViễnĐôngvàotháng121929,nhữngngườiTrung
Quốc,doChuÂnLai,LýLậpTam
vàHướngTrungPhátđạidi ện,đãkhôngthừanhậnviệcbị
cáobuộclàcónhữngʺsailầmhữukhuynhʺ.Tạicuộchọpngày10tháng12Rylskiđãphêbình
ĐCSTrungQuốcvề
việcđãhợptácvớithànhphầntrungnôngvànhữngngườiʺquốcgiacách
tânʺtạiQuảngTây[124].Ôngthừanhậnlàkhinhữngmâuthuẫnxảyratạituyếnđườngsắt

ĐôngPhương,ʺchúngtôiđãthảoluậnvềchiếntranhdukíchvớicácđồngchívàđãđưara

nhữngđềxuấtrấtvữngchắcmàcácđồngchícũngđãchấpnhận.Chúngtôiđãđềngh
ịcácđồng
chínêntổchức,mởrộngvàkíchhoạtnhữngcuộcchiếntranhdukích ʺ[125].Nhưngvớinỗlực
nhằmtránhliênhệtráchnhiệmvìnhữngsailầmcủaĐCSTrungQuố
c,ôngđãbổxungrằngđề
nghịnàyđãđikèmvớinhữngchỉthịgiáodụcquầnchúngmàĐCSTrungQuốcđãkhôngchịu
ápdụng[126].LýLậpTamphảnbiệnlạilờichỉtrích
nàytạicuộchọpthứhai(13tháng12],ông
nói rằng Uỷ Ban TrungƯơngĐCS Trung Quốc luônđấu tranh chống lại mốiđe doạ hữu
khuynh,rằnghọđãchiếnđấunhữngkhuynhhướng
thiênhữubằngnhữngphươngphápnhư
hợppháphoáphongtrào,pháttriểnhoàbìnhvàđánhgiánghiêmkhắctầnglớptưsản.Ông
cũngchỉrarằngUỷBanTrungƯơngcũngđãphêphán
nhữngngườiʺTáiTổChứcʺtạiQuảng
Tây:ʺCóthểcónhữngđồngchíhoạtđộngtrongquânđộiđãkhônghiểurõtìnhhìnhtạiQuảng
Tây.Nhưngkhôngnênliênhệnhữngsailầmcủ
ahọvớiUỷBanTrungƯơngvàĐặcUỷQuảng
Tâyʺ[127].
CuốicùngsaumộtthuyếttrìnhdàicủaEislervàongày17tháng12,cảhaiphíađãđồngýđệ
trìnhnhữngbấtđồngcủahọlênMoscowđểth
ỉnhcầuqu yếtđịnhtốihậuvềchínhsách.ʺKhi
chưacóđượcnghịquyếtvềvấnđềnày,chúngtôisẽvẫntiếptụcnhữnghoạtđộngthườngnhật
nhưtrướcđâyʺ,Hướng
TrungPhátkếtluận.ʺNếuĐCSTrungQuốcphạmsailầm,PhânBộViễn
Đôngsẽchấnchỉnhhọvàngượclại,nếuPhânBộsaiphạm,chúngtôisẽphảiđấutranhphản 
đối
họ.Ngoàiviệcgửiđiện,chúngtôiđềnghịgửimộtđồngchíTrungQuốcđếnMoscow”[128]
KếtcụcnàyđãlàmchoPhânBộViễnĐôngkhôngcómộtquyềnlựcthậtsựnàotrong
mắtcủa
ĐCSTrungQuốc chođếnkhiMoscowđưaraquyếtđịnhcuốicùng.Dườngnhưtừcuốitháng12

1929,LýLậpTamvàngườicủaôngđãchothấyhọcàngtrởnênđộclập
trongviệcgiảithích
nhữngchínhsáchcủaQTCS.Dùthế,họlạikhôngmuốnmấtđisốtiềnviệntrợtừQTCSmà
trongnăm1929đãlênđếnhơn200nghìnđô‐lacũngnhưs
ốtiền16.408đô‐ladànhchoĐoàn
ThanhNiênCộngSản[129].Vàotháng21930ChuÂnLaibắtđầuđiMoscowđểhộiý.Ôngđến
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 124Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Moscowvàotháng4saukhiđiquaBerlin[130].RylskicũngquaylạiMoscowtrongkhoảngthời
gianấy.
SựrạnnứtcủaThanhNiên
GiaiđoạncủaviệcLýLậpTamtìmcáchnắmgiữquyền
lựctrongcơcấucủaĐCSTrungQuốc
xảyracùnglúcvớisựrạnnứtđanglớndầntrongThanhNiênHội.Nhưđãnhắcđếnởtrên,bắt
đầutừtháng91928,chibộphía
bắccủaThanhNiênđãbắtđầumộtchiếndịchʺvôsảnhoáʺ
chínhmình.Vàotháng31929họđãthànhlậpm ộtnhómcộngsảnởHàNội.KhiPhânBộViễn
Đôngđangtựthi
ếtlậpởThượngHải,tầnglớplãnhđạocủaThanhNiênđãtriệutậpmộthội
nghịtoànquốcởHồngKông(họđãphảirờiQuảngChâuvàođầunăm1929, khiHồTùng
Mậu
vàm ộtnhómhọcviênngườiViệtởHoàngPhốbịbắt).Khiđạihộikhaim ạcvàotháng5,chiều
hướngthiêntảđãđượckhẳngđịnhrõràng.Đãkhôngcónhữngbấtđồnglớn
giữacácđạibiểu
vềsựcầnthiếtđểthànhlậpmộtđảngcộngsảntheokhuônkhổBolshevik,dựatrêntinhthần
củaĐạiHộiQTCSlần6.Nhưngtrongnhữngcuộchọp
tiềnđạihội,đoànđạibiểutừphíabắcđã
tạoramốichiarẽkhihọđòihỏiphảithànhlậpđảngcộngsảnngaylậptức.Banhânvậtbất
đồngnàylà
TrầnVănCung,NguyễnTuấnvàNgôGiaTựđãsớmrútkhỏiđạihộitrongkhi

nhữngngườilãnhđạotừTrungQuốclàLâmĐứcThụvàLêHồngSơnđãkhôngchịuthayđổi
quan
điểmcủahọrằngViệtNamchưasẵnsàngbướckhỏigiaiđoạnchuẩnbịchoviệcthànhlập
đảng[131].NhưngtheotàiliệucủaSởLiêmPhóngthìLêHồngSơn
đãthamkhảoýkiếnvề
cươnglĩnhmớivớiĐCSTrungQuốctạiHồngKôngvàvìthếôngcócơsởđểchorằngmìnhđã
điđúnghướng[132].Nhữngđạibiểutừcácphân
bộmiềntrung,miềnnamvàXiêmcủaThanh
NiênlưulạiHồngKôngchođếncuốitháng5đểhoànthànhbộʺtiểuc ươnglĩnhʺkhổnglồbao
gồmnhữnghìnhthứckỷluậttrongđ
ócónămviphạmdẫnđếnántửhình.Cươngl ĩnhđặcbiệt
thừanhậnnhữngvănbảncủaĐạiHộiQTCSlần6vàtuyênbốchấmdứtmọiliênhệv
ớiQuốc
DânĐảngTrungQuốc,giờđãbịhọcholàđảngcủaʺphongkiến,địachủvàđếquốcʺ[133].Một
UỷBanTrùBịđượcthànhlậpđểbắtđầuviệcthiếtlậpđảngcộngsản.
HồChíMinhbịđánhrơi
khỏihàngngũlãnhđạovìôngđangởquáxa;theolờiLâmĐứcThụthìđãcónhữngtinđồn
rằngôngđangbịốmnặngtạiĐức[134].
Câuhỏitạisaonhững
ngườilãnhđạoThanhNiênởphíabắclạicótháiđộchốngđốivớiUỷBan
TrungƯơngcủaThanhNiêntạiTrungQuốccólẽkhôngcócâutrảlờiđơngiản.Tuổitrẻcao
ngạocólẽ
làmộtphầnnguyênnhân,cộngvớiướcmongh ợplýlàđemgiớilãnhđạocộngsản
đếngầnvớinhữngthànhviêntrongnước.ĐếnkhiĐạiHộitiếnhànhravàotháng5,
nhómphía
bắccóthểđãcómộtvàiphảnđốichắcchắnđốivớigiớilãnhđạotạiQuảngChâu/HồngKông.
Víd ụrõràngnhấtlàsựhiệndiệncủaLâmĐứcThụ, ngay
cảvàonăm1929,Thụđãbịnhững
nhàcáchmạng,đặcbiệtlàNguyễnHảiThầnnghingờlàmậtthámcủaPháp[135].Thụcònbiết
đếnnhưlàmộtngườicólốisống

suyđồivàchínhôngđãbáocáovớiSởLiêmPhóngrằngmình
đãʺbịnhữngđồngchíphêphánmạnhbạotrongsuốtcảnăm.ʺVìthếôngđãyêucầukhông
nhậnlãnhmộtchứcv
ụlãnhđạonào,vàđãtrấnanSởLiêmPhóngrằngviệcnàysẽʺlàmcho
côngtáccủatôidễdànghơnʺ[136].(côngtáccủaôngcólẽliênquanđếnviệctạorasựhiểulầm
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 125Diễnđànwww.x‐cafevn.org
giữanhữngnhómcáchmạng).Mộtnguyênnhânkháccủasựxíchmíchtrênlàưuthếcủanhững
ngườicógốcgáctừnhữngtỉnhmiềntrungnhưNghệAnvàHàTĩnhtronghàngngũlãnh
đạo
tạiHồngKông.Liênquanđếnmốicăngthẳngvùngmiềnnàycóthểlàsựkhácnhaucủahai
nhómtrongphươngphápđàotạovàtổchức.NhómTrungQuốcbaogồmcácthànhviênđ
ãqua
huấnluyệnquânsự,mộtsốtronghọđãtừnglàgiảngviêntạiHoàngPhố.Nhữngngườinày
gồmcóTrươngVănLềnh,LêQuảngĐạt,LêDuyĐiếmvàLêH
ồngSơn.Họcũngcónguồngốc
từnôngthôn.LêHồngSơntừnglàtuyêntruyềnviênchoLiênĐoànThanhNiênCộngS ảnQuốc
TếtrongtầnglớpnôngdântạiĐảoHải
Nam;HồTùngMậuđãgiúptổchứcnhữnghiệphội
tươngáitạinhữngvùngthônquêởXiêm.Trongkhiđó,nhữngthànhviênBắcKỳcủaThanh
Niênngàycàngtậptrungvàoviệctổch
ứctạinhữngkhuvựcthànhthị.Hoạtđộngcủahọtại
bếncảngHảiPhòngvànhữngkhumỏCẩmPhả,UôngBívàMạoKhê,nơicómậtđộngườilao
động
gốcHoacao,cólẽđãgiúphọliênlạcvớinhữngngườitổchứccôngđoànthuộcLiênĐoàn
LaoĐộngNam DươngvàTỉnhUỷQuảngĐôngcủaĐCSTrungQuốc.Nhữngcăngthẳ
ngnày
cũngcóthểđãxuấthiệntạiNamKỳ.SựtranhđuagiữaTônĐứcThắng,mộtlãnhtụcôngnhân
tạiSàiGòn,vàLêVănPhátđãdẫnđếnviệcPhátbịThanhNiênám
sátvàotháng121928,cóthể

đượcbắtnguồntừnhữngxungđộtthànhthịvànôngthôn.Chúngtacóthểthấyđượcnhững
khácbiệtnàyđãtạothànhmảnhđấtmàu mỡđểchoSởLiêmPhónggieor
ắcnhữnghạtgiống
kíchđộngtranhchấp.
Thờiđiểmtừtháng61929đếntháng21930làthờiđiểmnguykịchcủanhữngngườicộngsản
ViệtNam.Thànhphầnlykhai
tạiBắcKỳđãthànhlậpmộtđảngcộngsảnriêngvàotháng6gọi
làĐôngDươngCộngSảnĐảngvàđãnhanhchóngđiềuđộngpháiviênđếnnhữngvùngkhác
trongnước.Vìhọn
ắmquyềnt ạichibộphíabắccủaThanhNiênnênnhữngthànhviênmiềnbắc
dùmuốnhaykhôngcũngđãtựđộnggianhậpđảngmới.Họcũngđãxâmnhậpvàomiềntrung
vàmiềnnam.TrongcảhaivùngnàyhàngngũlãnhđạocủaThanhNiênđãbịmộtlànsóngbắt
bớtấncôngvàocuốinăm1929.Vàotháng7toànbộchiuỷcủamiềntrungđãbịbắt,
trongđócó
NguyễnSĩSáchvừamớitrởvềtừhộinghịcủaThanhNiênvàVươngThúcOánh,TrầnVăn
Cungcũngbịbắt.VõMaitrốnlênvùngthượngduNghệTĩnh[137].(Hồ
ChíMinhvàTrầnPhú
đềubịxửtửvắngmặttạimộtphiêntoàởVinhvàotháng101929).Cũngvàotháng7người
Phápbắtđầubắtgiữnhữngnhàhoạtđộngmàtêntuổiđược
tìmrat ừcuộcđiềutravềcáichết
củaLêVănPhát,còngọilàvụánđườngBarbier.NhữngngườinàygồmcóPhạmVănĐồng,
TônĐứcThắngvàNguyễnKim Cương[138].Nh
ữngnhàtổchứckhácbịbuộcphảirútvềvùng
nôngthônnhưĐồngTháp[139].Cùnglúcđó,đảngTânViệt(CáchMạngĐảngcũ)đãbịtêliệt
vìnhữngngườilãnhđạo tạimiềntrung
vàSàiGònđãbịbắtgiữ.Việchọcưngụchungvới
nhữnglãnhđạoThanhNiênđãdẫnđếnviệckhámpháranhữngtàiliệucủaĐảngdoHàHuy
Tậpsoạnthảokhiv
ụánmạngđườngBarbierđược phanhphui(HàHuyTậpvàhaithànhvi ên
TânViệtkháclàTrầnNgọcDanhvàTrầnPhạmHođãtrốnđiThượngHảisau khicơquan

trungươngcủaViệt
Tânbịkhámphávàotháng12/1928[140]).TạiVinh,NguyễnThịMinh
Khaibáocáorằngchỉcònnhữngnhómcôngnhânvàphụnữvẫncònđứngvững[141].Những
vụbắtbớnàychắcchắnđ
ãtạoralợithếchoĐôngDươngCộngSảnĐảng(ĐDCSĐ)vìhọmặc
nhiênđãtrởthànhmộttổchứcvớinhữngngườiđứngđầucókinhnghiệmnhấttạiViệtNam.

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 126Diễnđànwww.x‐cafevn.org
KhôngbaolâusaukhiĐDCSĐhìnhthành,NgôGiaTựđượcpháiđiSàiGònđểthànhlậpcơsở
trongtầnglớpcu‐litạiChợL ớnvàbắtđầutạoramộtTổngLiênĐoànLaoĐộng.Nhữngng
ười
tổchứccôngđoàncủaThanhNiênkhônggianhậpĐDCSĐkhôngbaolâusaucũngđãthành
lậpmộtTổngLiênĐoànLaoĐộngriêngchomình[142].
Trướcmốiđedoạbịmấttấtcảcác
thànhviên,UỷBanTrungƯơngThanhNiêntại HồngKông
bắtbuộcphảitừbỏquanđiểmcủamìnhvềviệcthànhlậpđảngcộngsản.Đếncuốitháng8/
1929,ngaysaukhiHồTùngM
ậuvàkhoảng20cựuhọcviênHoàngPhốvừađượcphóngthích,
họđãquyếtđịnhthànhlậpAnNamCộngSảnĐảng.Họđãviếttrongmộtvănthưdàiđầytính
tựvệchocácthành
viên(cóthểđượcviếtvàotrungtuầntháng10,vìvănthưcóđềcậpđếnmột
láthưgửichoĐDCSĐvàongày4tháng10):ʺUỷBanTrùBịđãphùhợpvớitìnhhìnhtrướcđây,
nhưnggi
ờđâyUỷBannàyđãkhôngcònđápứngđượcnhữngđòihỏihiệntại”[143]Mộtphần
củatrởngạinàylàđãcónhiềuthànhviêntrongUỷBanbịbắtgiữtrênđườngquayvềViệt
Nam
saukỳĐạiHộivàotháng5,bảnvănthưgiảithích.ThanhNiênHộiđãbịgiảitánvàgiờđâychỉ
cóvàinhómcònlạitạiXiêmvàNamKỳ.MộttiểutổcủaAn
NamCộngSảnĐảng(ANCSĐ)đã

đượcthànhlậptạiHồngKôngvớinhiệmvụthànhlậpmộtđảngthựcthụ,ʺnhưchúngtôiđãlưu
ý,ĐDCSĐkhôngphảilàmộtđảngthực
sựʺ,bứcthưnói.ĐảngmớidoHồTùngMậu,LêHồng
Sơn,LêQuảngĐạtvà Lê DuyĐiếmlãnhđạo, tuyênbốrằngANCSĐ hoàntoànchấpthuận
cươnglĩnhcủađảngđốiphươ
ng.HọthanphiềnrằngĐDCSĐđãbắtđầutổchứctừtrênxuống
trướckhithànhlậpcácchibộtạicáckhu laođộnghoặctronglòngquầnchúng.Mộtphêphán
kháclàĐDCSĐđangthànhl
ậpcácnhómcủanhữngngườiʺĐỏʺ,nhữngngườinàyđượckêugọi
hoạtđộngvớiquầnchúngvàđóngĐảngphíhàngthángmàkhôngthựcsựphảitrởthànhđảng
viên.Dođó,nhữngngườiʺĐỏʺ
bịbắtbuộcphảihoàntoànchấphànhmệnhlệnhvàquyếtđịnh
củađảng‐điềunàyđingượclạivớinguyêntắcdânchủtậptrung,láthưnói.(Nhữngngười
đứngđầu
ANCSĐcăncứvàonhữnghiểubiếtcủahọvềphươngphápho ạtđộngcủaĐDCSĐ
dựatheomộtbứcthưđềngày4tháng101929củaĐDCSĐgửichoĐCSTrungQuốc,cũngnhư
trên
tờbáoCờĐỏcủaĐDCSĐsốrangày26tháng9[145]).Ngoàiracòncómột thanphiềnkhác
nữalà,căncứtheomộtthànhviênẩndanhcủaĐDCSĐ,đảngnàyʺđãdẫndắtquầnchúng
phá
hoạicácđềnchùaʺ[146].
CólẽsailầmtệhạinhấtcủaĐDCSĐlàviệcđảngnàyđãhoạtđộngđểʺnhằmlậtđổThanhNiên
vàTânViệt,trongkhiđólạiđềxướngviệchợptác
vớiViệtNam QuốcDânĐảnghòngthúcđẩy
việcpháttriểncủađảngʺ.Bảnvănthưchorằng,thựcchấtĐDCSĐđãgiúpđỡViệtNamQuốc
DânĐảng(VNQDĐ)bằngcáchthayđổi
cươnglĩnhcủamìnhvàgiớithiệunhữngngườicộng
sảnvàoVNQDĐ[147].ViệcđưanhữngngườicộngsảnvàoVNQDĐđãgợilạisáchlượccủaHồ
ChíMinhtronggiai
đoạn1926‐7đốivớiCáchMạngĐảng/TânViệt.Cóthểđâylàmộtsựlậplại

củaliênminhhiểnnhiênđãtồntạitronggiaiđoạn1928‐9giữaĐCSTrungQuốcvàQuố
cDân
ĐảngcánhTả.Quan hệthânthiệngiữaĐDCSĐvàVNQDĐcũnglà dấu hiệuchothấyhiện
tượngtịhiềmvùngmiềngiữakhuvựcmiềntrungvàmiềnbắc.Trong
khigiớilãnhđạocủa
ThanhNiênđãkhéoléotràtrộnvàhợpnhấtvớiĐảngTânViệtlàmộttổchứccógốcgáctừ
miềntrungViệtNamthìĐDCSĐlạimuốnthànhl
ậpmộtmặttrậnchungvớimộtđảngphicộng
sảncónguồngốctừphíabắc.LãnhđạocủaĐDCSĐvàongày4tháng10đãviếtthưchoANCSĐ
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 127Diễnđànwww.x‐cafevn.org
rằngđảngcủahọtinrằngʺhọcóthểhợptácvớiVNQDĐtronghoàncảnhhiệntại Nhưngsự
hợptácnàychỉxảyranếuQuốcDânĐảngkhôngphảnđốinhữnghoạt
độngtuyêntruyềnvàtổ
chứccủaĐDCSĐngaybêntrongđảngcủahọ(cónghĩalàĐDCSĐsẽbímậtđiềukhiểnnó[148]).
VàrồitrongmộtláthưcủaUỷBanTrungƯơngĐDCSĐgửicho
NgôGiaTựđềngày7tháng1
1930,tácgiảbứcthưlưuýrằngđểđốidiệnvớiVNQDĐ,ĐDCSĐsẽtiếptụctìmcácphương
hướngtràtrộnnhằmthànhlậpmộtSôViết,t
ừđósẽʺkếthợpvớiquầnchúngcủatađểtạora
mộtSôViếtthựcthụʺ[149].
Consốthànhviêncủahainhómcộngsảnđangtranhđuathìkhácnhau,nhưngĐDCSĐt ựnhận
rằngđến5tháng121929họđãk ếtnạpđược60thànhviênởNamKỳ,vàkhoảng40hoặc20ở
TrungKỳ(báocáoviênkhôngnhớđượcchínhxác[150]).HàHuyGiápđãviếttronghồikýcủa
mình
rằngcó800thànhviênThanhNiênởmiềnnamvàomùathu1929[151].NhưngANCSĐ
chỉthunhậnkhoảng50ngườitừnhómnàytronggiữamùathu,theolờicủaDươngHạcĐính,
mộtchỉđiể
mcủaSởLiêmPhóng.ÔnglàmộthọcviêntrướcđâycủaThanhNiênvàchođến
tháng51929làthànhviêncủathànhphầnlykhaiBắcKỳ.Nhưngônglạiđầuquânchonhóm

lãnhđạo
ThanhNiênởTrungQuốcsauđạihộivàvàotháng9đãđượcgửiđiSàiGònđểthành
lậpmộtuỷbanlâmthờichoANCSĐ.(Việcnàyxảyrasauviệcbắtgiữhầuh ếtcác
thànhviên
củauỷban trù bị vào tháng 7). Cùngvới Hoàng Tuyên(TrầnVăn Minh),một cựu học viên
HoàngPhốtừNamKỳ,NguyễnNgọcBa,ĐỗLươngvàNguyễnVănNgọc,ôngđãthành
lập
mộtdanhsáchcácthànhviênThanhNiêntrongvùngSàiGòn‐GiaĐịnhvàmộtdanhsáchkhác 
chovùngMỹThovàCầnThơđểkếtnạphọvàođảngmới.Haibảndanhsáchnàytổngcộng
đượckhoảng50người,Đínhchobiết[152].
Yếutốđầutiêntừbênngoàithúcđẩyviệch ợpnhấtcủahaiđảngcộngsảnđãđếntừmộtkiểm
soátviênngườiTrungQuốcthuộ
cPhânBộViễnĐôngởThượngHải.ÔngđếnHồngKôngvào
tháng11vàđangtrênđườngđếnSingapore.NhưHồTùngMậuđãviếtchoĐDCSĐvàongày
14tháng11,mộtquyếtđịnhđãđượcđưaraởThượngH
ảiđểthànhlậpmộtbanbíthưchoLiên
HiệpCộngSảncácDânTộcPhươngĐôngbịÁpBức.NhiệmvụcủaLiênHiệpnàylàʺđểtrực
tiếpchỉđạotổchứccácnước
MãLaiÁ,Java,Burma,XiêmvàAnNamnhằmthànhlậpcácđảng
cộngsảncàngnhanhcàngtốt.ʺPhiênhọpkhaimạccủatổchứcnàysẽđượcbắtđầutrongvòng
haitháng,v ớisựthamd
ựcủacácđạibiểutừcácnước.ʺNhưngtốthơnlàchúngtanênhoàntất
việcthốngnhấttrướckhigửiđạibiểuđến,ʺHồTùngMậuviết[153].Banbíthưcủa
LiênHiệpsẽ
đặttạiSingaporevàdườngnhưlàm ộthiệnthâncủaUỷBanLâmThờiNamDương.Dấuhiệu
vềtầmquantrọngcủavaitròĐCSTrungQuốcđốivớiphong
tràocộngsảnViệtNamvàocuối
năm1929cóthểtìmđượctrongnhậnđịnhcủaSởLiêmPhóngvềmộttrongnhữngthưtừtrao
đổigiữa haithànhphầntrongtháng11. Sở Liêm Phóng nhậ
nđịnhrằngĐDCSĐ tạiSàiGòn

đanggửitàiliệutuyêntruy ềnbằngtiếngHoachothànhviêncủahọtạiBắcKỳ,mộtdấuhiệu
chothấyphíaNamvẫnlàtrung
tâmhoạtđộngcủaUỷBAnNamDươngtạiViệtNam[154].
NhữngngườiViệttạiHồngKôngđãđặtvấnđềvềviệcphảihoạtđộngtrongquyềnhạncủa
Singapore,theolời
kểcủaDươngHạcĐính.ĐạidiệncủaTrungQuốckhuyênhọnênchoPhân
BộViễnĐôngbiếtsuynghĩcủamìnhvàđồngthờikhuyếnkhíchhọnên gửiđạibiểutừmỗi
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 128Diễnđànwww.x‐cafevn.org
đảngđếnSingaporesaunày.DođóLêQuảngĐạtđãđượcpháiđếnTh ượngHảIđểnóichuyện
vớiʺmộtsốthànhviênTrungQuốctạiPhânBộViễnĐôngʺ[155].
Điềuquantrọnglàvàothờiđi
ểmnàynhữngthànhviênchâuÂucủaPhânBộViễnĐôngdường
nhưđangcổđộngchovaitròcủacộngsảnTrungQuốctạiĐôngNamÁ. Nhiệmvụcủakiểm
soátviênngườiTrung
QuốcđềcậpởtrêncóthểlàkếtquảtừyêucầucủaLiênĐoànPhảnĐếở
BerlinrằngPhânBộViễnĐôngnêntậphợpmộtđoànđạibiểuđểđếnHộiNghịThanhNiên
PhảnĐếđangdựđịnh
tổchứctạiFrankfurttrướckhiĐạiHộiThếGiớilần2củaHộiLiênHiệp
PhảnĐế,dựđịnhtổchứcvàotháng71929.PhânBộViễnĐônggửithưchoBerlinvàotháng5
1929bảorằnghọkhôngcóđịachỉcủanhữngtổchứcthanhniênởTriềuTiên,NamDương,
ĐôngDươnghoặcMãLaiÁ.ʺKhảnăngcònlạilàlàmviệcthôngquacáctổchứccủ
aTrung
Quốcởcácnướcấy,ʺláthưnói.Họquyếtđịnhrằngʺphảigửimộtđồngchíđếnnhữngđịađiểm
trênđểtruyềnđạtchỉthịvàđềxuấtnhằmxâydựngmộttổchứcph
ảnđếtrẻbaogồmnhững
thanhniênbảnxứvàTrungQuốc.ʺNỗlựccủaPhânBộViễnĐôngrõrànglàđãquátrễđểgửi
cácđạibiểuđếnBerlin,nhưngtheolờigiảithíchcủa
họ,pháiviêncủahọsẽgiúphọʺcókhả
năngtìmhiểutrựctiếpnhữngđiềukiệntạinhữngnơinàyvàđểbắtđầucácbướcthànhlập

nhữngtổchứcdânt
ộcʺ[156].
Vàotháng11930RylskibáocáorằngPhânBộViễnĐôngđangthiếuhụtthànhviênđểthựchiện
nhữngchuyếncôngtáctheoyêucầutrongkhuvực.Sựtiệnl ợicủanhững
ngườiTrungQuốcbị
giớihạnvìhọthườngbịtừchốinhậpcảnhvàocácnướcĐôngNamÁhoặcbịbắtgiữkhivừa
đếnđích[157].Dùvậydườngnhưđãkhôngcòn
khảnăngnàokhácngoạitrừviệctrôngđợivào
nhữngthànhviênTrungQuốcnày.TạiMoscow,QTCScũngđãđiđếnkếtluậnnhưtrên.Phân
BộTrungÁvừađượctáilập,cótráchnhiệmt
ạiBurma,ẤnĐộ,NamDươngvàĐôngDương,đã
tổchứcmộtcuộchọpvàongày12tháng11đểthảoluậnvềviệctáithiếtĐảngCộngSảnĐông
Dương.VìnhữngthànhviênNam
DươngđãbịphântánbởinhàcầmquyềnHàLansaucuộc
khởinghĩa1926,mộtđềnghịđượcđưaralàtậndụngʺtổchứccộngsảnngườiHoađangtồntại
ởSingapore,
cáctiểubang MãLaivàNamDương có quan hệ vớiUỷBanTrungƯơngĐCS
TrungQuốcbấtchấpsựyếukémvềsốlượngvàtưtưởngʺ,bảnnghịđịnhviết,ʺtổchứcnàycó

liênhệvớinhữngcôngnhânngườiHoavàđịaphươngvàđanglãnhđạomộtsốnghiệpđoàn
trựcthuộcHộiĐồngNghiệpĐoàncủaQuầnĐảoMãLai Tạmthờitổchứcnày
cóthểđược
dùnglàmcơsởđểpháttriểnhoạtđộngtạiNamDương”[158]QTCSdườngnhưđãkhônghiểu
rõtruyềnthốngcủangườiTrungQuốcvềkháiniệmʺNamHảiʺ,mộtkhuv
ựcđangchịuảnh
hưởngthốngtrịcủaTrungQuốc.NhữngthànhviênchâuÂutạiPhânBộViễnĐôngchorằng
Singaporelàtrungđiểmliênlạcgiữacáckhu vựcđangchịusựđiề
uphốicủaPhânBộTrungÁ
thuộc QTCS bao gồm từ ẤnĐộđến Nam Dương, và nếu cần thiết, cả Đông Dương nữa.
KuusinenxemẤnĐộvàNamDươnglànhữngmụctiêuchínhchohoạt

độngcủaQTCStrong
khuvực,nhưtađãthấy;haithuộcđịanàysẽlàđiểmđếnchínhthứccủahaikiểmsoátviên
ngườiPhápcủaQTCS,đượcgửiđếnĐôngNamÁtrongnăm1930
và1931.
NgườiđầutiênlàmộtđạidiệncótênlàʺThibaultʺ,vàotháng81929ôngđangởBỉđểlàmgiấy
tờgiả.TrongkhiđangđợitintứcvàtiềntừMoscow,ôngđãbáocáorằngôngđangthu
thậptài
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 129Diễnđànwww.x‐cafevn.org
liệuvềNamDương,khuvựcẤnthuộcHàLanvàquầnđảoPhilippines.Ôngyêucầugửigấp
nhữngquyếtđịnhmớinhấtvềcôngtáccủaông,kểcảtàiliệutừLiênĐoànPh
ảnĐế[159].Tập
hợpcácnguồndữliệulạivớinhau,tacóthểđoánđượcrằngnhânvậtnàylàJeanCrémet,một
thànhviêncộngsảnngườiPhápmàtừlâu naybịcholàđã
mấttíchtạiTrungQuốcvàođầunăm
1930 (Vào những năm 1960, ông tái xuất hiệnởBỉ) [160]. Joseph Ducroux,được LiênĐoàn
ThanhNiênCộngSảnQuốcTếpháiđếnchâuÁvàonăm1931có
nhắcđếntronghồikýcủa
mìnhrằngCụcThôngTinQuốcTếđãyêucầuôngtìmCrémetởThượngHảivàHồngKôngvì
QTCSđãkhôngnhậnđượctincủaôngđãhơnmột
năm[ 161].DucrouxnhớlạilàCrémetđãdi
chuyểnbằngmộthộchiếuBỉdướitênlàWalloon.DucrouxtừnglàmviệcchoLiênĐoànThanh
NiênCộngSảnQuốcTếtạiMoscowtừ1928đến1930
nhưlàmộtchuyêngiavềẤnĐộvàtrong
mùađông1929‐30đượcphâncôngchuyểnnhữngʺtrợgiúp vềchínhtrị,vậtchấtvàtinhthầnʺ
đếnchoĐCSẤn.CảhaiđạidiệnngườiPhápnàyđềuth
ấtbạitrongnhiệmvụcủahọ:Thibault
đãkhôngquakhỏiBắcKỳtrướckhibiếnmấtvàotháng21930,vàDucroux,saukhiđiquaViệt
Nam,đãbịbắttạiSingaporevàonăm1930
trướckhiđếnđượcẤnĐộ.ViệcThibault/Crémetmất

tíchdườngnhưđãtạoranhữngbốirốitrongquátrìnhthốngnhấtcủahaitổchứccộngsảnViệt
Nam,nhưsẽđượcphân
tíchởchươngkếtiếp.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 130Diễnđànwww.x‐cafevn.org
CHƯƠNG5:CAOTRÀOCÁCHMẠNG(1930‐1)
ViệctrởvềcủanhữnghọcviênQuốctếCộngSản
Vàocuốinăm1929phongtràocộngsảnViệtNambaogồmhaiđảngđốilậpđangtranhgiành
thànhviên.ĐôngDươngCộng
SảnĐảng(ĐDCSĐ)đãtiếnxahơnkhithôngbáorằngnếuHồ
ChíMinhquaylại,ôngchỉđượcđốixửnhưmộtđảngviênbìnhthường[1].Nhữngcựulãnh
đạocủaThanhNiênt
ạiHồngKôngđangđấutranhđểthốngnhấthainhómcộngsảnvớiđiều
kiện việc này không có nghĩa là một thất bại hoàn toànđối với An Nam Cộng SảnĐảng
(ANCSĐ
).HọđãsắpsửagửiLêDuyĐiếmđiMoscowđểtìmHồChíMinhkhingườiđạidiện
môigiớilàCaoHoàiNghĩathốlộrằngôngđãgặpHồtạiXiêm.Ôngchỉbịthuyếtph
ụctiếtlộ
nơiẩnnáucủaHồkhinhậnrarằngsựchiarẽtronghàngngũThanhNiênđãtrởnênquátrầm
trọng[2].CuốicùngthìTrươngVănLềnh,mộttrongnhữngthành
viênkiêntrungcònlạicủa
ThanhNiên,đãđitìmHồvàotháng10đểthuyếtphụcôngquaylạimiềnnamTrungQuốc[3].
CùnglúcđótạiMoscowQTCSđangbắtđầuraquyếtđịnhđãquáchậm
trễvềphongtràocộng
sảntaịẤnĐộ,NamDươngvàĐôngDương.TrầnPhúvàNgôĐứcTrìvừahoàntấtchương
trìnhhọctậptạiĐạiHọcStalin(ĐạiHọcLaoĐộngCộ
ngSảnPhươngĐông‐ND),đangchuẩn
bịquaPhápđểvềViệtNam.MộtchươngtrìnhngắngọnvềʺChỉthịvềnhữnghoạtđộngtại
ĐôngDươngʺđượcsoạnthảotạiMoscowvàongày
27tháng101929,[4]đâylànghịqu yếtvề

việcthànhlậpmộtĐảngCộngSảnĐôngDương[5].HômsauTrầnPhúthamgiamộtngàythảo
luậndoKuusinenchỉđạovềcươnglĩnhtương
laicủaĐCSẤn[6].Đâychắcchắnlàcáchđểgiúp
ôngchuẩnbịđốiphóvớinhữnglýthuyếtvàthựchànhđầygaigócmàôngsẽphảigặptạiViệt
Nam.Cẩntrọng
làtinhthầnchủđạotrongcácchỉthịvềĐôngDương.ʺPhươnghướngchungʺlà
thànhlậpnhữngtổchứccộngsảnrồitiếntớihợpnhấtchúnglạithànhmộtđảng.Haing
ườiViệt
NamvừarờiĐạiHọcStalinsẽthuthậptintứcvềphongtràonôngdânvànhữngcuộcbãicông
xảyratrongnămtrước;họsẽthiếtlậpcácmốiliênlạ
cvớinhữngphầntửvôsảnvàbầnnông
trongnhữngđảngpháiquốcgiavàʺkíchđộngsựkhácbiệtʺtronglòngcácđảngpháinàynhằm
lôikéocácthànhviênvôsảnthamgiacácnhómc
ộngsản.Nhiệmvụkhácnữalàthànhlậpcác
nghiệpđoànlaođộngmớihoặccũ,cáchộitươngtế(họđượckhuyếnkhíchtậndụngtruyền
thốngnàycủangườiViệ
tvàngườiHoađểxâydựngcáctổchứctrên].Điểm15củabảnchỉthịlà
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 131Diễnđànwww.x‐cafevn.org
lờicảnhbáochốnglạisựnhầmlẫngiữaʺnhữngphầntửcủachúngtavàĐảngĐộcLậpcủacựu
thànhviêncộngsảnNguyễnThếTruyềnʺ.Mặtkhác,haih
ọcviêntừMoscownàysẽphảiphát
triểnquanhệvớinhữngtổchứccộngsảnTrungQuốcđangcómặttạiĐôngDươngvàtậndụng
nhữngkinhnghiệmcủahọ.Đ
iểm17yêucầuthutậpdữliệuvềchínhtrịvàkinhtếđểchuẩnbị
chobộʺLuậnCươngʺvềĐôngDương.
TrầnPhúvàNgôĐứcTrìtrêngiảthiếtlàsẽquayvềViệtNamvới
vaitrònhưnhau.Mộtbổ
xungtrongnhữngchỉthịchohọvềʺNhữngvấnđềkỹthuậtʺxácđịnhrằngʺhaiđồngchíViệt
Nam rời khỏiĐạiHọc phảiđược xemnhư là những phần

tử tiên phong cho hoạtđộngcủa
chúngtatạiĐôngDươngʺ[7].NhưngTrầnPhú,mộtngườiđãtừnglàlãnhtụcủanhómngười
ViệttạiĐạiHọcStalin,thìđượcxemlàngười
nổibậthơn,cólẽvìôngkhôngcótìvếtgìvìđã
khôngdínhlíuđếnNguyễnThếTruyền(khôngnhưNgôĐứcTrì,đãbiếtNguyễnThếTruyền
trongthờigianởParis].Trongkhicảhaiđang
chuẩnbịchocuộchànhtrình,họđượcgi ớithiệu
đếnnhânvật cóbídanhʺThibaultʺ,đại diệncủaQTCSđangsắpđichâu ÁquangỏSiberia.
Thibault/Crémetđãsắpxếpmộtcuộc gặp
riêngvớiTrầnPhútạiHồngKôngtrongkhoảnggiữa
ngày1và15 tháng11930,hoặcnếunhưcuộcgặpnàykhôngthành,họsẽgặpnhautạiHải
Phòngtronghaituầnlễđầu
củatháng2[8].
NgoàinhữngnghịquyếtvàchỉthịmàThibaultcónhiệmvụcungcấpchohọ,QTCScòntrangbị
chohaingườimộtbộhướngdẫnchitiếthơn.Nóbaogồm
mộttậptàiliệudài48trangcótựađề
NhữngNhiệmVụCấpBáchcủaCộngSảnĐôngDương,đượcsoạnthảovàotháng10và11.
Trên thực  tế đây là một văn b
ản phê bình những nghịquyết củaĐạiHội Tháng 5 1929 của
ThanhNiên.KhiTrầnPhúvàNgôĐứcTrìđếnLeningradvàongày11tháng111929,họđược
báorằnghọsẽnhậntiềnởBerlinvàParis;
nghịquyếtvàthưhướngdẫnthànhlậpđảngcộngsản
cũngsẽđượcgửichohọtừchâuÂu.SaukhiđibằngđườngthuỷđếnHamburg,họđếnBerlin
theođườngtàuhoả,ởđóhọđãnhậnđược
mộtʺcuốntiểuthuyếtđóngbìađẹpđẽʺ.Họđược
lệnhkhôngđượcbóctrangbìaratrướckhiđếnSàiGòn,ởđóhọsẽtáchnhữngtrangtàiliệudo
QTCSgiấukínbêntrong[9].
ChỉthịNhững
NhiệmVụCấpBáchcủaCộngSảnĐôngDương,mộttàiliệuđặctrưngcủaQTCS
lúcấy,trongđóđãcốgắngphốihợpnhữngyếutốtrongbảnLuậnCươngv

ềNhữngVấnĐề
DânTộcvàThuộcĐịacủaLeninvớinhữngnghịquyếtcấptiếnhơntừĐạiHội6QTCSvàĐại
HộiToànThể10 củaBanChấpHànhQTCS[10].Phongtrào
cáchmạngĐôngDươngvẫnlà
ʺmộtcuộcđấutranhvớinhữngtàndưcủaphongkiếnvàcuộcđấu tra nhchốngthựcdânPháp
vìnềnđộclậpdântộcʺ[11].Nhưnggiờđ
âyđảngcộngsảnphảilàʺmộtthànhquảcủacuộcđấu
tranhgiaicấpʺchứkhôngphảilàmộtkếtquảtừnhữngnhómđàotạochínhtrị[12].Cươnglĩnh
củaThanhNiênb
ịphêphánvìđãvạchratiếntrìnhcủatừngchặngđườngcáchmạngđểdẫn
đếnđấutranhvũtrang.Bảnchỉthịnóirằngʺkhôngthểnàoxâydựngtrìnhtựhoặcthờigiancho
những
giaiđoạnpháttriểncáchmạngʺ.PhảidùngsựʺPhântíchvữngchắcchophongtràotrong
mỗigiaiđoạnʺđểhướngdẫnhànhđộng.Đánhgiáquácaotìnhhìnhcóthểdẫnđếnʺchủnghĩa
mạ
ohiểmvàchủnghĩamanhđộngʺ[13].SựthănghoacủaphongtràoĐôngDươngđãxảyra
trongthờigiankhisựđộtphácủaphongtràocáchmạngthếgiớiđangbắtđầu‐việcnàyb
ắt
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 132Diễnđànwww.x‐cafevn.org
buộcnhữngngườicộngsảnĐôngDươngkhôngnhữngphảitựhướngmìnhđếnsựpháttriển
từngbướccủaphongtràomàcònʺhướngđếnkhảnăngvàsựchắcchắncủa
nhữngcuộcđấu
tranhtrongphạmvirộngvànhữngsựkiệnđangdiễnbiếnnhanhʺ[14].
ʺSailầm chủ yếu của những quyếtđịnh của ThanhNiênlàchúngđãkhông chứađựngtính

chínhxáccầnthiếtvềtầmquantrọngcủacácgiaicấpvàvaitròcủachúngʺ[15].QTCSnhận
định.Giaicấptiểutưsảnkhôngcònđượcxemlàthànhphầncủaʺlựcl
ượngtiêntiếnʺcủacuộc
cáchmạngnhưcươnglĩnhcủaThanhNiênđãkhẳngđịnh.Họcóthểđượcsửdụngtrongquá

trìnhđấu tranhphảnđếvàcáchmạngruộngđất,nhưngchỉdưới
sựlãnhđạocủagiaicấpvô
sản.Lựcl ượngthựcsựthúcđẩychoquátrìnhcáchmạnglàgiaicấpcôngnhânvànôngdân;
thànhphầncáchmạngchủyếucủanôngdânlàtầng
lớpb ầnnông‐nhữngnôngdânkhôngcó
đấtsởhữumộtítruộngđất[16].Nhữnggianhệvớinhữngtổchứchợpphápvàđảngpháikhác
giờđâyđượcđịnhnghĩalàchỉmangtính
lợidụng.Đảngphảiʺnớirộng,sửdụngvàdẫndắt
cuộcđấutranhphảnđếcủagiaitầngtiểutưsản,kểcảsinhviên[17].Vănbảncũngkhẳngđịnh
ʺVi
ệcthànhlậpnhữngtổchứccộngsảnbấthợp pháp nhưngvữngmạnh,nhữngtổchứcđã
nhuầnnhuyễntrongviệcsửdụngnhữngvũkhíđấutranhđadạngđểđưa
ranhữngảnhhưởng
hợppháphoặcbánhợppháp‐việcnàyphảilàcơsởcủahoạtđộngđảngtronghoàncảnhhiện
thờicủaĐôngDươngʺ[18].Hoạtđộngtrongnhữngvùngnông
thôncũngkhôngđượclơlà.Một
trongnhữngnhiệmvụtrọngyếucủađảnglàpháttriểnphongtràonôngdânchốnglạiđịachủ:
ʺđảngcộngsảnphảiphátđộng,chuẩnbịvà
lãnhđạocuộcđấutranhcủanôngdânchốnglạichế
độtáđiền,chốnglạiviệcbóclộtruộngđất,thuếmá,lĩnhcanh,vânvân.Chúngtaphảinhắm
vàoviệcpháttriểnt
ừnhữngcánhânbộcphátthànhmộtphongtràonôngdânrộngkhắpchống
lạiđịachủvàđếquốcʺ[19].Nhưngʺtrọngtâmcủađảngvàhoạtđộngquầnchúngvẫnphải
nhắmvào
cácxínghiệp,mỏthan,hoảxa,đồnđiền,vânvân”[20]Nhữngchỉthịtrênđãgâyáp
lựcrấtlớnđếnnhữngnhàhoạtđộngViệtNamđểkhởiđộngmộtcuộcđấutranhbạolực
nhưng
lạikhẳngđịnhrõràngrằngnhữngsailầmvềviệcphântíchhiệntìnhcáchmạngtạiđịaphương
sẽlàlỗicủahọ.
Mãichođếnngày8tháng21930Trần

PhúvàNgôĐứcTrìmớiđếnđượcSàiGònvớinhữngchỉ
thịcủahọ.HọbịcầmchântạiParisvìnhữngkhókhăntrongviệcthuthậphộchiếugiả.Mặcdù 
QTCSth
ườngđượccholàcómộtcơsởlàmhộchiếugiảtạiBerlin,nhưnghìnhnhưnóvẫnchưa
bướcvàohoạtđộngtrongnăm1929ho ặc1930.ĐốivớihaingườiViệtNamhồi
hươngvàhai
ngườiPhápđượcQTCSgửiđếnĐôngNamÁtrongthờigian1929‐31,việctìmđượcnhữnggiấy
căncướcgiảlàmộttrởngạitươngđốilớn.TrầnPhúvàNgôĐức
Trìđãnghetheolờikhuyên
củangườibạnhọccũtạiMoscowlàBùiLâmvàđãdichuyểnmộtcáchbímật.Mỗingườiđãtrả
1.500francchomộtthuỷthủTrungQuốcđểtrố
nlênchiếctàuPorthoschocuộchànhtrìnhđến
SàiGòn.ViệckhởihànhchậmtrễcủahọcónghĩalàTrầnPhúđãkhôngđếnđượcHồngKông
vàokhoảnggiữatháng2. Vìthếôngđãb
ịtrễc ảhaicuộchẹnvớiThibault,chưakểcảviệctham
dựhộinghịthốngnhấthaiđảng[21].
Thôngtinvềphươngphápvàthờigiancủaviệcchuyểngiaonhữngchỉthịcủ
aQTCSđếnViệt
NamvàHồngKôngvẫncònlàvấnđềnhạycảmđốivớinhữngngườicộngsảnViệtNamhiện