Hồ Chí Minh: Những năm tháng chưa được biết đến - phần 5 ppt

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 89Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Quốcvềviệctáitổchứccó đềcậpđếnviệchộinàyđangbắtđầumộtđợt kếtnạpthànhviên
mới[97].SởLiêmPhóngchuyểntintứcnàycùngvớimộtphụchúđếncho
VănPhòngQuảnLý
ĐịaPhương,vănphòngnàychorằngviệcnhữngngườiĐôngDươngđếnQuảngChâuʺcóthể
khôngliênquanʺđếnviệctáitổchứccủaHộiLHCDTBAB.Nhữngngười
lưuvongmớinàycó
thểnằmtrongsố30ngườiViệtđangtheohọctạiHoàngPhố.
LâmĐứcThụbáovớiSởLiêmPhóngrằngNguyễnHảiThầnđanghiềmtịvềảnhhưở
ngcủaHồ
ChíMinhtrongtổchứcnhữngngườicáchmạngViệtNamtạiQuảngChâu.ʺNguyễnÁiQuốc
đangchuẩnbịchocuộccáchmạngmộtcáchcóphươngpháp.Ôngtachỉ
rataykhithờiđiểm
chínmuồi.NguyễnHảiThầnlạitheođuổiphươngphápbạođộng.Ôngtamuốnthựchiệnnó
ngaylậptức,ʺngườichỉđiểmnàynói[98].Trongm
ộtbuổibáocáokhác,LâmĐứcThụphântích
rõhơnvềconngườiHồChíMinh:ʺNguyễnÁiQuốcvẫncòndínhlíuđếnCơQuanThôngTin
củaUSSR.Ôngtakhôngtiếtlộlàmìnhlàmgìởđó 
ôngtavôcùngđanghivàchỉhélộvớibạn
bènhữnggìcầnthiếtnhất Hầuhếtnhữnggìônglàmđềutheotưtưởngcủaông.Nhữngngười
nhưHồngSơnđềnghịông
tamuamộtmảnhđấtởHảiNamđểmởtrường,nhưngôngtabảo
rằngôngsẽchẳngbaogiờbỏtiềnra muađấtvàvìnguyênthuỷđấtđailàcủamọingườinênnó
nênđểcho
mọingườisửdụngmộtcáchtựdoʺ[99].
Cảnhóm ViệtkiềutạiQuảngChâuvànhữngngườiáiquốctrongnướcđềucómộttrôngđợilà
ʺLýThụyʺsẽsớmphátđộng
mộtcuộckhởinghĩavũtrang.Đếncuốitháng31926phảnkháng
chínhtrịtạiViệtNamđãđạtlênmứccaonhấtkểtừphongtràochốngthuếnăm1908.Cáichết
củanhàc

ảicáchPhanChuTrinh,ngườiđãtừngdìudắtHồChíMinh,vàongày23tháng3đã
dẫnđếnmộtđámtangkhổnglồtrêntoàncõiViệtNam.Nhữnglãnhđạosinhviêngiúptổchức
những
cuộctuầnhànhchođámtangvàlễtưởngniệmđãbịđuổihọctrênkhắpđấtnước‐đối
vớimọingườiđâylàcơhộimàchínhquyềnthuộcđịaPhápđãvôtìnhđẩyh
ọvàoconđường
hoạtđộngbấthợppháp.NhàbáocáchtânvàchốngPhápNguyễnAnNinhbịbắtngày24tháng
3.Nốitiếpcuộcbiểutìnhcủaquầnchúngchốnglạibản
áncủaPhanBộiChâuvàocuốinăm
1925,đámtangPhanChuTrinhvàviệcNguyễnAnNinhbịbắtgiữđãtạothànhmộtbầukhông
khísôisục.
TronglúcđótạiQuảngChâung
ườiNgavàTưởngGiớiThạchđãquyếtđịnhdẹpquamọikhác
biệtđểcùngnhautiếnhànhchiếndịchʺBắcPhạtʺnhằmnớirộngbiêngiớicủachínhphủquốc
dânđế
nphíabắccủasôngDươngTử(Yangtze‐ND).Mộtsốnhữngngườikhángchiếnngười
ViệttintưởngrằngđâylàthờiđiểmđểhọtấncôngvàovùngbiêngiớiĐôngDương.Người

Phápbắtđầunhậntintứcmậtbáovềnhữngkếhoạchhànhđộngquânsựtạivùngbiêngiới
Hoa‐Việttrongtháng71926,vàolúcchiếndịchBắcPhạtcủaTưởngGiớ
iThạchvừamớibắt
đầu.Ngày13tháng7mộtbácsĩvàcũnglàlãnhsựcủaPháptạiBắcHải(Pakhoi‐ND)đãgửi
choToànQuyềntạiHàNộimộtbứ
cđiệnvớinộidungnhưsau:
MộtnhàcáchmạngViệtNamcótênlàL.Soui‐LýThụy,bídanhNguyễnÁiQuốc,hiệnlàtuỳ
viênquânsựcủachínhphủQuảngChâu,ngườinàyđã
tốtnghiệphọcviệnquânsựởMoscow,
nghenóiđãđượcchínhquyềnQuảngChâubímậthứahẹnlàsẽtrangbị1.000súngtrườngNga
đểthựchiệnmộttấncôngbấtngờởbiên
giớiBắcKỳ,trongvùngMóngCái.NgườiViệtNam

HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 90Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nàyđượccholàđãgửimậtpháiviênđếnvùngVạnSơn(khuvựcNàLương),nơiđóhọsẽcung
cấpsúngchobọnthổphỉ[100]
MộtmậtthámkhácvớibídanhʺKonstantinʺ,đã
báocáovềTamKamSay,ngườiđãcầmđầu
mộtcuộckhởinghĩavũtrangnăm1918,cũngsẵnsàngtấncôngHònGai,mộtthịtrấnphíabắc
ViệtNam. CùnglúcấyKonstantinđ
ãbáo tinrằng PaulMonin,mộtluật sư Pháphoạtđộng
chốngchínhsáchthuộcđịaởSàiGòn,đãđếnQuảngChâuđểđềnghịngườiNgahỗtrợmột
cuộcnổidậy(nhữngtàiliệukhácc
ủaPhápchorằngcuộcgặpgỡnàyvàokhoảngcuốitháng2
đến30tháng51926[101]).Kếhoạchtấncôngnhưsau:banghìnlínhTrungQuốcdo100người
AnNamdẫnđườngsẽđithuy
ềntừBắcHảivàđổbộlênmộtcảngthuộcTrungQuốctrênbờ
biểnNamAnNam.Konstantin,hìnhnhưkhôngđộtnhậpvàođượchàngngũthâncậncủaHồ, 
chorằngkếhoạchtấ
ncôngđãđượcHồđồngý[102].Nhưngtrongmộtbáocáokhác,chắcchắn
làcủaLâmĐứcThụ,chothấyrằngHồkhôngtintưởngvàosựđánhgiácủaMoninvàđãtừchối
ủng
hộkếhoạchcủaôngta[103].ViệcMoninlàmviệcvớiđồngnghiệpcủaHồtạiParislàPhan
VănTrườngvàrấtđượctầnglớpchốngđốitạiSàiGònnểtrọngv
ẫnkhôngđủđểthuyếtphục
Hồđitheohướngcủaông.
Theomọinguyêntắccũc ủatầnglớpphảnđếngườiViệtthìđâylàthờiđiểmchínmuồicho
hànhđộngquânsự.Nhữ
ngtruyềnthốngnổidậynàydườngnhưđãcổvũchoviệctạodựng
mộthuyềnthoạivềLýThụynhưlàmộtvịtổngtưlệnh.NhưngnhữnggìHồđangth
ựcsựxây
dựngthìkhông  cógìngoạitrừnhữnghạtnhâncònrấtnhỏbécủađảngcộngsảnViệtNam

tươnglai.SởLiêmPhóngtinrằngvàonăm1926ôngđãtừchối
mộtđềnghịgiúpđỡrấtlớncủa
nhữngngườiSôViếtđểphátđộngmộtcuộctấncôngvũtrang,vìôngxétthấynhữngngười
khởinghĩaViệtNamvẫnchưasẵnsàng
[104].Trênthựctế,kếhoạchxâydựngmộtphongtrào
độclậpdocộngsảnlãnhđạocủaôngchỉmớivừakhởisự.
ChibộNamKỳ‐CamBốtcủaUỷBanNam
Dương.RấtcóthểlàmộtsốtổchứctạiViệtNamđang
chuẩnbịnhữngcuộckhởinghĩabạolựcchốnglạiquyềnlựccủangườiPháptrongnăm
1926.
(Quanniệmvềcuộckhởinghĩakhôngtránhkhỏicũngxuấthiệntrongnhữngnhómcánhtảở
Indonesiatrongmùahènămđó‐nhưngcuộc nổidậyởđóchỉchínhthứcbắtđầuvào
tháng11
[105]).Việcthiếtlậpm ộtchibộcủaĐCSTrungQuốcbắtđầuvàonăm1926cóthểlàmộtnguyên
nhândẫnđếnbứctranhkhóhiểunày.Vàotháng21927tìnhbáoPháp
nhậnđượcbáocáotừmột
nguồntinđượccholàʺdignedefoiʺ(đángtincậy‐ND)trongđónóirằngchibộʺNamKỳ‐
CamBốtʺcủaUỷBanLâmThờiNamDươngthuộcĐCSTrungQuốc
cócăncứtạiNamDương
(Nanyang‐ND),Singapore‐đãbướcvàohoạtđộngvàđangbắtđầutổchứctạiBắcKỳ.ChiUỷ
NamDươnghaylàUỷBanLâmThờiđãđượcnhữngHoa
kiềuthànhlậpvàonăm1926nhưlà
mộtbộphậncủaĐCSTrungQuốc;nóđượctinrằngđãcóthànhviêntạinhữngthuộcđịacủa
Anh,HoàLan,PhápcũngnhưởXiêmvàMiến
Điện[106].NguồntincủangườiPhápđãcăncứ
trênmộtbáocáocủaʺSamoyanʺ(cólẽlàS emaun)địnhtrìnhbàytạiĐạiHộiMởRộngcủaBan
ChấpHànhQTCS.Semaunđượcnhậndiệ
nlàpháiviênchoĐôngDương,NamDươngvàQuần
đảoMãLai[107].Tôiđãkhôngtìmđượcbằngchứngvữngchắcvềmẫutinnàytronghồsơc ủa
BanBíThưCụcĐôngPhươnghoặ

ccủaĐạiHộiMởRộnglần7BanChấpHànhQTCSđượctổ
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 91Diễnđànwww.x‐cafevn.org
chứcvàotháng111926,thờigianthíchhợpnhấtcủabảnbáocáonày.(Tronggiaiđoạn1930‐1có
vàitàiliệuvềtổchứcʺNamKỳ‐CamBốtʺtrongvănkhốQTCS).Dùthế,một
báocáotómtắt
củaSởLiêmPhóngvềnhữngdiễnbiếnchínhtrịởĐôngDươngtrongnăm1926vàđầunăm
1927chothấyđãcórấtnhiềucôngđoàncôngnhângốcHoahoạtđộng
tạimiềnnamViệtNam
vàđãcóquanhệvớiQuảngChâu[108].Cũngtrongthờigianấy,nhữngtổchứcbạolựcbímật
đangđượcsựủnghộcủaQuốcDânĐảngởSài
Gòn[109].Làthànhphầncủamặttrậnthống
nhất,nhữngcôngđoànvàtổchứcnàycóthểđãbaogồmnhữngngườicộngsảnnòngcốt.Đến
giữanăm 1927 những ng
ườigốc HoatạiNamViệtNamđãgiúpđưanhữngthànhviênmới
ngườiViệtthamgiacáclớpđàotạoởQuảngChâudướivỏbọcQuốcDânĐảng[110].
SemaunnóirằngĐCSTrung
QuốcđanghoạtđộngtrongnămhuyệncủaĐôngDươngthuộc
Pháp(cólẽlànămkhuvựctrongLi ênHiệpĐôngDương)vàđảngcộngsảnNamKỳʺlàmộttổ
chứcnăngho
ạtnhấtđangd ẫnđầumộtphongtràomạnhmẽtrongquầnchúngbảnxứ.ʺMộtsơ
đồđínhkèmtrongbảnbáocáochothấynhữngcónhữngchibộNamKỳt ạiSàiGòn,ChợL
ớn,
TràVinh,SaĐéc,CàMauvàThủDầuMột.NhữngchibộtạiCambodiađặttạiKompongCham,
CratievàKampotvớimộtchiuỷgồm50thànhviêntạiPhnomPenh.Mộthộinghịbaogồ
mđại
biểutừHảiPhòng,HàNộivàLaoCaidựđịnhtổchứcvàotháng21927tạiHải Phòng.Những
đạibiểunàyhìnhnhưlàngườigốcHoa,vídụnhưmộtngườitênʺ
MôngVĩnhHộiʺ,đượcxemlà
mộtnhàcáchmạngnổibậtnhấtởmiềnBắc(ViệtNam).Semauncũngđềcậpđếnmộttổchức

cáchmạngđịaphươngdongườibảnx
ứthànhlậptạiVinh‐naTinh(sic)vàotháng51926,nhưng
vẫnchưathựcsựthànhhình.Cólẽôngđangmuốnnóivềnhữngnổlựckếtnạpthànhviênban
đầucủaThanhNiênH
ộihoặccủaCáchMạngĐảngsẽđềcậpởdưới.Cóthểhiểurằngnhững
ngườiquốcgiaViệtNamcóliênhệvớitổchức NamKỳ‐Cambodialànhữngngườihoạtđộng
mạ
nhmẽnhấtđểkhởixướngkhởinghĩavũtrangtrongthờigian1926.KếhoạchcủaMonincó
thểlàmộtphốihợpvớinhữngphầntửtrongnhómnày‐NhữngngườiHoatại
TràVinhcó
tiếnglàđãđónggóprấtnhiềutrongcôngviệcbáochícủaông[111].Ngoàiracòncómộttổchức
tạiBắcNinhdoTrầnHuyLiệucủaViệtNamDânQuố
c,đảngnàyđangdựđịnhkhởinghĩavào
cuốinăm1926(kếhoạchcủahọbịlộvìbomtựchếcủahọđãnổsớm[112]).Đếncuốinăm1927
họđãtrởthànhmộttrongnhững
thànhviêncủaViệtNamQuốcDânĐảng[113].
KhoáđàotạothứhaivàthứbacủaThanhNiên.Khôngthểxácđịnhsựliênhệ,nếucó,củaHồChí
MinhvàThanhNiênHộivớiĐCS/Quốc
DânĐảngTrungQuốcbêntrongViệtNam.Dùthế,hồ
sơlưutrữcủaQTCSvàtàiliệucủaPhápchothấyHồđãcốgắngtránhxanhữngcuộcmạohiểm
vũtrang.Saukhoả
ngmộtnămdàikhôngliênlạcvớiCụcĐôngPhương,vàongày3tháng6
1926 Hồ đã viết thư cho QTCS báo rằng công việc của ông tiến triển rất chậm vì thiếu
 tài
chính[114].Ôngđãphảixoaytrởbằngtiềnlươngcủamì nhvàmộtsốđồngchíkháccùngvới
mộtsốtrợcấptừngườiNga.MộtnguồntàichínhkháccủaThanhNiêncóthể
làtừNôngDân
QuốcTếcungcấpquaBorodinchonhữngcôngtáccủaHồtrongphongtràonôngdân.Sốtiền
nàyítnhấtđãtrợgiúpchocáchọcviênđangtheohọctạiHọcViệnĐào
TạoPhongTràoNông

Dân[115].VàothờiđiểmnàycóthểHồcũngđãnhậnđượcquyêngóptừnhữngngườiyêunước
giàucóởmiềnnamViệtNam.MộtghichúcủaSởLiêmPhóngngày
12tháng8/1927viếtrằng
DiệpVănKỳ,mộtchủbáotạiSàiGònvàcũnglàhọctròcủathânphụHồChíMinh,đãthường
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 92Diễnđànwww.x‐cafevn.org
xuyêngửitiềnđếnmộttrunggiantại QuảngChâumỗikhiHồChíMinhyêucầu ôngđóng
góp[116].Sớmhơnnữalàtrongnăm1925LâmĐứcThụbáocáorằngHồđãnghĩđếnviệc
tìm
đếnngườibạncũởParislàKhánhKý(NguyễnĐìnhKhánh‐ND),giờlàmộtnhànhiếpảnhtại
SàiGònđểxintiền.HồcũngđềcậpđếnBùiQuangChiêu,nhàlãnhđạogiàucócủaĐảngLập

Hiến,nhưlàmộtngườibảotrợđầytiềmnăng[117].Nếunguồntàichínhtừmiềnnamđãthực
sựlưuchuyểnvàonăm1926,rõrànglàHồnghĩrằngkhôngdạigì
tiếtlộđiềuấychongườiNga
biết.
Hồtườngthuậttrongbáocáotháng61926rằngkểtừkhiđặtchânđếnQuảngChâu,ôngđã
thựchiệnđượcnhữngviệcsauchophongtràocáchm
ạngĐôngDương:(1)thànhlậpmộthộibí
mật;(2)thànhlậpmộttổchứcnônghộicủanhữngngườiViệtsốngtạiXiêm;(3)lựachọnmột
nhómʺtiênphongʺ
từconemcủanôngdânvàcôngnhân(mộtsốtronghọđếntừXiêm)đểđào
tạotạiQuảngChâu;(4)tổchứcmộtnhómphụnữcáchmạnggồm12người;và(5)thànhlậpmột
l
ớptuyêntruyềnởQuảngChâuchonhữnghọcviênđượcbímậtđưasangtừViệtNamvàXiêm.
Đếnlúcnày,lịchsửcủaThanhNiênHộimàtađãbiếtđượctừnhữnghồikýc
ủacácnhânvật
ngườiViệtkhácnhauđãtrùngvớinhữnggìchúngtarútratừbáocáocủaHồ[118].Hồgửibáo
cáonàykhiôngchuẩnbịchonhómhọcviênthứhaiđếnQuảng
Châuchokhoáđàotạobắtđầu

vàotháng91926.Khoáthứnhất,Hồbáocáo,có10họcviênvàônghyvọngsẽcókhoảng30
ngườiđếnhọckhoáthứhai.
Nhữngngườithamdựkhoáh
ọcthứhaicủaThanhNiênHộirờiViệtNamđểđiQuảngChâu
trongtháng7và81926.Cóítnhất3ngườitrongsốhọxuấtthântừmộttổchứcchínhtrịthành
lậptại
Vinhdonhữngcựu binhcủathờikỳ1907‐8t ừngbịgiamcầmtạiCônĐảo(PouloCondor
‐ND).Khivừathànhlậpvàonăm1925,nhómnàylấytênlàPhụcQuốc,dựatrên
tổchứccủa
PhanBộiChâu.ĐượcđổithànhViệtNamCáchMạngĐảngvàonăm1926,rồithànhTânViệt
vàonăm1928.Tổchứcnày,bắtnguồntừvùngquêcủaHồ,baogồm
đaphầnlànhữngtríthức
Nhohọcvàgiáoviêntrẻ,đãcungcấpnhữngnhânvậtlãnhđạoquantrọngnhấtchođảngcộng
sảntrongnhữngngàyđầuthànhlập.Lãnhtụchính
thứcđầutiênkhiđảngcộngsảnthànhlập
vàonăm1930làTrầnPhú,mộtgiáoviênvàlàmộttrongnhữngthànhviênsớmnhấtcủaPhục
Quốc.Mộtthànhviênkỳcựu
kháclàHàHuyTập,mộtgiáoviêntừHàTĩnh,đãtrởthànhngười
đứngđầukhôngchínhthứccủađảngtrongthờigian1935đếntháng31938.Tạisaocácthành
viênPhụcQuốcđượcchọn
lựavàođộingũthântínnhấtcủaThanhNiênlàmộtcâuhỏilýthú.
Đólàsựtổnghợpcủaquanhệgiađìnhthâncận,vớicảhainềnhọcvấnNhovàPháp,
cùngvới
tâmlýbấtmãnđốivớichếđộthuộcđịalàmhọtrởthànhnhữngthànhviêngiátrịcủaHồ.Vídụ
nhưTrầnPhú,xuấtthântừmộtgiađìnhđãchịunhiềuđaukhổ
dướisựcaitrịcủaPháp.Ônglà
concủamộtvịquanmàkhiđangtạichứctạiQuảngNgãivàonăm1908đãtựsátthayvìbắt
buộc nông dânđịa phương hợp tác v
ới lính Pháp ruồng bố những người chống thuế [119].
Những thànhviêntrẻhơn củaPhục Quốclànhững thanhniên bấtmãntừ nhữngvùng quê

nghèokhổ,đãsẵnsàngđónnhận
nhữngtưtưởngcáchmạngmàHồmangđến.Khôngcònnghi
ngờgìvềưuthếcủanhữngthànhviênThanhNiênkỳcựuxuấtthântừphíabắccủamiềntrung
ViệtNam,kểcảuỷbantrung
ươngtừQuảngChâu,đãtạothànhmộttổchứcgiốngnhưlàmột
hộiđồnghương.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 93Diễnđànwww.x‐cafevn.org
NhữngthànhviênmớiđượcLêDuyĐiếmđưađếnQuảngChâu.LêDuyĐiếmlàbạnhọccũ
củaTrầnPhú,xuấtthântừHàTĩnh.Vàonửacuốinăm1925,ôngđượcĐảngPhục
Quốcgiao
chonhiệmvụliênlạcvớinhữngngườiViệttạiQuảngChâuđểbànvề phốihợphànhđộng.
TrướckhiquaylạiVinhôngđãgianhậpThanhNiênHội[120].Việc
nàycũngxảyravới hầuhết
cácthànhviêncủaPhụcQuốc/CáchMạngĐảngsaukhiquaQuảngChâu:TrầnPhúvàhọctrò
của mình là NguyễnNgọc Ba quay vềsauba tháng
 học tậpvàđãtrở thành thành viên của
ThanhNiên.(Nhưtađãthấyởtrên,LêHồngSơnđãđưaNguyễnNgọcBasanghọckhoáthứ
nhất;cólẽôngđãthamdựcảhaikhoáhọc).
TrongchuyệndoPhanTrọngQuảngkểvềchuyến
đi,cónhữngngườikháctừmiềntrungViệtNambaogồmNguyễnVănLợi,LêMạnhTrinh,
TrầnVănĐắc,NguyễnVănKhang
vàQuảng.HaithànhviêncủaPhụcQuốclàTônQuangPhiệt
vàHoàngVănTùngđãkhôngđếnđượcQuảngChâuvìhọđãbịbắtkhibịtuộtlạiphíasautại
biêngiới.Mãichođến
tháng9,saukhiđãdichuyểnbằngđườngthuỷ,xelửavàđibộvớinhiều
tuầnlễchờđợiởmỗitrạm,cảnhómđãđếnđượctrụsởcủaThanhNiêntạiQuảngChâu.Ởđó
họđ
ãgặpnhữnghọcviênđếntừBắcKỳvàXiêm.Tấtcảcókhoảng20họcviênđãđếnQuảng
Châu,trongđócócảvịthủtướngtươnglailàPhạmVănĐồng,ôngbịbệnh

vàphảithamgia
khoáhọcsau[121].
Nhữngbàigiảngcănbảnvớinhữngchủđềbaogồmtừsựtiếnhoácủaloàingười,địalýthếgiới
vàlịchsửViệtNamđến
lýluậnMarxist‐Leninist,ThuyếtTamDâncủaTônDậtTiênvàthuyết
đấutranhbấtbạođộngcủaGandhidoHồChíMinhđứnglớp.Nhữnggiảngviênbênngoàiđôi
khicũngđượcthỉnhgiả
ng.PhanTrọngQuảngnhớcócảChuÂnLai,BànhBáivàHàHương
Ngưng(HeXiangning‐ND),vợgoácủaLiêuTrọngKhải.BorodinvàmộtphụnữNgacũngđến
thuyếtgiảng.Vàolúcbếmạc
củakhoágiảngvàotháng11,PhanTrọngQuảngkểrằngcónăm
họcviênđượcbímậtchọnđểkếtnạpvàoViệtNamThanhNiênCộngSảnĐoàn.Nămngười
nàylàTrầ
nPhú,NguyễnVănLợi,NguyễnNgọcBa,PhanTrọngBìnhvàbảnthânPhanTrọng
Quảng,tấtcảhọđềulàngườiTrungKỳ.
Khoáđàotạothứ3bắtđầuvàocuốinăm
1926vàchấmdứtsauTếtNguyênĐán1927.Hoàng
VănHoan,mộtthànhviênkháctừNghệAnsaunàyđãtrởthànhnhânvậtquantrọngtrong
đảngcộngsản,đãviếttronghồikýcủa
mìnhrằngđãcóthêm20họcviênmới,mộtsốtronghọ
vừathamgiavụbãikhoátạiNamĐịnh[122].TrongnhómmiềnbắcnàycóĐỗNgọcDu,Dương
HạcĐính,vàNguyễnĐứcCả
nhsaunàyđãtrởthànhnhữngngườiđứngđầucủaThanhNiên
HộitạiBắcKỳ[123].(HoankhôngnhắcđếnsốhọcsinhtừtrườngBảoHộLycée,còncótênlà
TrườngBưởiởHàNội.
ĐỗNgọcDuvàmộtsốsaunàylàhọcviêncủaThanhNiênđãbịđuổi
khỏitrườngnàyvàonăm1926[124]).TrongnhữnggiảngviênHoancókểđếnBànhBáivàLưu
ThiếuKỳ(Liu
Shaoqi‐ND),chuyêngiảngvềphongtràocôngnhân.ThườngthìHồTùngMậu,
LêHồngSơnhoặcLâmĐứcThụthôngdịchchonhữnggiảngviênTrungQuốc,nhưngHồChí

Minhcóthểthaythếhẳnn
ếuhọvắngmặt,Hoankể[125].Ôngcũngnhớlạinhữngvaidiễn
trongcácvởkịch.Hồ,đượcnhữnghọcviênbiếtđếnvớicáitênlàVương,thườngđóngvaicông
nhânhoặ
cnôngdân[126].Hoankhôngđềcậpđếnbaonhiêuhọcviênđãđượckếtnạpvàođội
ngũcốtcáncủatổchứccộngsản,nhưngnếuconsốnàycũngítnhưởkhoáhọctrước
thìsố
thànhviêncộngsảntrongThanhNiênHộivẫncònrấtnhỏ.HuỳnhKimKhánh(nhàsửhọc‐
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 94Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ND)chobiếtcons ốvàokhoảng24thànhviêncủaThanhNiênCộngSảntínhđếntháng51929,
nhưngconsốnàyrõrànglàchỉđềcậpđếnsốthànhviênđangsốngtạiTrungQuốclúcấy[127].

TổngsốbaonhiêungườiViệtđãkinhquatrườngđàotạocủaThanhNiênthìkhómàxácđịnh
được.Tôichỉđãtìmthấybằngchứngchắcchắncủa3đợthọcviênchínhth
ức;mộtnhómthứ4
đangsắpxếptạiQuảngChâuvàotháng31927nhưngbịgiánđoạnvìcuộcđảochínhtháng4
[128].HồbáocáovớiQTCSkhiôngquaylạiMoscowvàotháng61927
rằng75thanhniênViệt
NamđãđượcđàotạotạiʺtrườngtuyêntruyềnʺcủaôngởQuảngChâu[129].Hồi kýcủamột
ngườiViệtviếtnăm1992lạichorằngcóđến
10khoáhọcvớitổngcộngkhoảng250‐300học
viên[130].Mộtbàiviếtcủacùngtácgiảtrênvàonăm1990,đãtríchdẫnmộttàiliệutừViệnLịch
SửQuảngĐông
rằngcótổngcộngtrên300ngườiViệtđãthamgiavàonhữnghoạtđộngcách
mạngkhácnhautạiQuảngĐôngtừ1924đến1927[131].Consốnàybaogồmcảnhữngngười
khônggia
nhậpđảngcộngsản.Consốnàycũngcóthểbaogồmnhữnghọcsinhtheohọccác
khoáhọcchínhthứcvàocuốinăm1927đến1928,saukhiHồđãrờikhỏiTrungQuốc.
Hơnnữa,

cóthểnóphảnánhthựctếlànhữnglớpđàotạotrêncónhiềucấpbậcvàđộdàikhácnhau.Ví
dụnhưchúngtakhôngbiếtđượcđãcónhữnglớpdànhriêng
chophụnữhoặcnhữngngười
ʺtiênphongʺmàHồđãkếtnạphaykhông,hoặclàchonhữngcôngnhâncóhọcvấnthấpnhư
NguyễnLươngBằng.NhữngnhàsửhọcHàNộ
idạogầnđâyđãcẩntrọnghơntrongviệcnâng
caotổngsốhọcviêncủaThanhNiên.Họkhôngthểxácnhậnđượcconsố75ngườimàHồChí
Minhđưaratrongtháng41927,ngay
cảnếutínhluônnhữnghọcviênđượcbiếtlàđãtheohọc
cáclớpsau1927[132].
RõrànglànhómViệtkiềuđôngnhấtđãtheohọctạiHọcViệnHoàngPhố,đếnđầu
năm1927đã
có53họcviênngườiViệt[133].(Vàothờiđiểmnày,mộtbộphậndạytiếngViệtđãđượcthành
lậptạiHoàngPhố‐trước1927,nhữngngườiViệttheoh
ọcnhưngườiTrungQuốc[134])Nhưng
chúngtakhôngbiếtbaonhiêutrongbọnhọđãhọcđượcđầyđủcáclớpcủaThanhNiên.Như
LâmĐứcThụđãchỉra,ʺNguyễnÁiQuốcchỉthâunhậnnhữ
nghọcviênthậntrọngnhấtvàchỉ
giảngdạyđầyđủchonhữngaidámhysinhcholýtưởngcáchmạng”[135]Dườngnhưnhững
họcviênmiềnBắctheohọcnhữnglớp
đàotạocủaôngđãkhôngtrởthànhđảngviêncộngsản
nhiềunhưnhữngngườiTrungKỳ,cóthểvìhọđượcthâunhậnb ởiNguyễnHảiThầnhoặcLâm
ĐứcThụ.
Một
sốgiáoáncủaThanhNiênđượcintrongtậpĐườngKáchMệnhnăm1927,cóthểlàdoHồ
thuthậptrongthờigianởNga,vàcónộidungtươngtựnhưnhữngbàigiảngchínhtrịcủa
các
chínhuỷcộngsảntạiHọcViệnHoàngPhốtrướckhihọbịloạikhỏitrườngvàotháng31926.
Tậptàiliệunàytrởthànhthánhkinhcủanhữngthànhviêncộngsảntr
ẻtronggiaiđoạn1926và

1927,HàHuyTậpđãviếtvàonăm1932.ʺHầunhưchúngtôiđãhọcthuộclòng,ʺôngkể[136].
Nóbaogồmnhữngđịnhnghĩavềcáchìnhthứccáchmạng,nhữ
ngphongtràoquốctế,công
đoàn,nônghộivàhợptácxã.Nóthấmnhuầnkháiniệmv ềhaigiaiđoạncáchmạngnhưđã
vạchratrongLuậnCươngvềNhữngVấnĐềDânTộ
cvàThuộcĐịacủaLenin.Tậptàiliệuđã
địnhnghĩahaigiaiđoạncáchmạngnàylàcáchmạngdântộcvàcáchmạngthếgiới.Trongkhi
cáchmạngdântộckhôngđềcậpđế
nvấnđềphânbiệtgiaicấp,cáchmạngthếgiớisẽdogiaicấp
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 95Diễnđànwww.x‐cafevn.org
nôngdânvàcôngnhânlãnhđạovàsẽdẹpbỏchủnghĩatưbảntrênthếgiới[137].Đếnnăm1932
thìkháiniệmhaigiaiđoạncáchmạngđãbịQuốctếCộngSảnloạibỏvà
HàHuyTậpcũngđã
viếtbàilênántínhngâythơvàkhóhiểucủacươnglĩnhThanhNiên.Cụthểlàôngđãphêphán
lýluậnchorằng:ʺtronggiaiđoạnđấutranhphảnđế,ta
phảiliênkếtvớimọitầnglớpʺ.ʺLýluận
kiểunàychẳngcógìquantrọnghơnlàsựthoảhiệpgiaicấp ʺ,ôngnói[138].
Đếntháng21927côngviệctuyển
ngườivàđàotạocủaHồcuốicùngđãcótiếnbộ.Thànhcông
củaHồtrongviệcchuy ểnhoánhữngđảngvi ênTâmTâmXãđãđượcdùnglàmkiểumẫutrong
quanhệcủaôngv
ớiPhục Quốc/CáchMạngĐảng.BướckếđếnlàtạochoThanhNiênmộtchỗ
dựachínhthức,đólàđạtđượcsựcôngnhậntừQTCS,soạnthảocươnglĩnhvàtìmkiếmnguồn
tàitrợvữngvàng.ViệcđoànđạibiểucủaQTCSđếnQuảngChâuvàotháng21927đãtạocho
Hồnhữngc ơhộimàôngđangtìmkiếm.JacquesDoriot,mộtnhàhoạtđộngvềphongtràothanh
niên
cộngsảnmàHồđãgặpt ạiĐạiHội6ởMoscow,cómặttrongđoàncùngvớiTomManntừ
AnhQuốcvàEarlBrowderngườiMỹ.DoriotcũngđãtrởthànhchủtịchPhânBộThuộcĐị
acủa

ĐCSPhápvàcũnglànghịviênQuốcHộiPháp.Vớivaitròlàtuyêntruyềnviênvàthôngdịch
viên,HồđãtheopháiđoànthămviếngQuảngChâuvàchiếmđượcsựủnghộcủ
aDoriotvề
nhữngcôngtáccủaôngvềViệtNam[139].VaitròcủaDoriotrõrànglàđãcóliênquanđếnviệc
QTCSquyếtđịnhthànhlậpmộtbanbíthưmớichoPháp,cácthuộcđịac
ủaPháp,Bỉ,ÝvàThụy
Sĩvàotháng31926.Vàothờiđiểmấy,nhiệmvụchủyếucủaviệcxâydựngphongtràocộngsản
tạiĐôngDươngđãđượcchínhthứcgiaochoĐ
CSPháp[140].Vàongày3tháng31927Doriot,
Hồ(kýtênlàLee)vàVolinđạidiệnchonhómcốvấnNga,đãthảoramộtbảnghinhớtrongđó
đồngý choʺLeeʺđệtrìnhmộtyêucầungânsách
choQTCS,trongkhiđóDoriotsẽthảoLuận
CươngchoViệtNamThanhNiênCáchMạngĐảngcùngvớinghịquyếthoạchđịnhnhữngcông
việctươnglaicủatổchứcnày[141].
Doriotđãbáocáo
trongm ộtbứcthưgiảithíchchoCụcĐôngPhươngrằngThanhNiênHộiđã
tạodựngđượcnhữngchibộtrênkhắpViệtNam:mộttổtạinamKỳ,haitạiTrungKỳ
,sáutại
BắcKỳvàbốntạiXiêm.ʺChắcchắnlàhọvẫncònnhiềuyếu kém,ʺôngviết:ʺtrướchếtlàhọ
khôngcómộtcươnglĩnhchínhthức,thứhailàkhuynh
hướngnổi bậtcủaâmmưubèphái.
Hoạtđộngcủahọgiốngnhưlàmộthộikínhơnlàmộttổchứcquầnchúngcáchmạng.Vídụ
nhưhầuhếtnhữ
ngthànhviêncủahọđềunằmtạiQuảngChâu.Điềunàychothấymốiliênhệ
giữahọvớinhândânvẫncònyếu.Dùvậyʺ,ôngtiếptục,ʺmộtsốđầumối
đãđượcthiếtlậpvà
đãcónhữngcốgắngtrongviệcxâyd ựngmộttổchứcrộnglớnhơnnhằmvàohọcsinh,thương
nhânvànôngdânʺ[142].Doriotgiảithíchrằng
nghịquyếtcủaôngvềhoạtđộngđảngđãđưara
nhữngđiểmsau:(1)sựcầnthiếtphảichuyểnhoáhộikínthànhtổchứcrộngrãi;(2)mởrộngtổ

chứcđếnsốđông
quầnchúngtrongnước;(3)thamgianhiềuhơnnữavớitìnhhìnhchínhtrị
ViệtNam;và(4)thànhlậpcáccôngđoàncôngnhân,nônghội,hộisinhviêncũngnhưcáchiệp
hộichocác
thànhphầndânchúngkhác[143].
LuậncươngcủaDoriot‐dướidạngmộtláthưgửichoʺThanhNiênCáchMạngĐôngDươngʺ‐
chothấyrõlàôngnhìnThanhNiênHộinhưlàmộtđảngquố
cgiavớinhữngmụcđíchtươngtự
nhưcủaTrungQuốcQuốcDânĐảng:ʺNhândânĐôngDương‐nhưtổchứccácbạnđãtuyên
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 96Diễnđànwww.x‐cafevn.org
bố‐chỉcóthểđitheoconđườngduynhấtnếuhọmuốnthayđổitìnhhình:đólàconđườngđấu
tranhgiànhđộclậpʺ[144].Ôngnhấnmạnhrằnggiaicấpnôngdânvàcôngnhânlànhữnglực

lượngtiênyếutrongcuộcđấutranhnày.Nhưngôngcũngđãủnghộmạnhmẽchoviệcthành
lậpmộtmặttrậnthốngnhất:ʺĐừngquênrằngdướisựthốngtrịcủa
chủnghĩađếquốc,tấtcả
mọingười(côngnhân,nôngdân,tiểuthươngvàtríthức),ngoạitừmộtsốrấtnhỏcủathành
phầnđầucơtrụclợi,đềucóquyền lợitrong
cuộcđấutranhchốngthựcdân.Đừngnênbỏqua
mộtnỗlựcnàođểkêug ọivàtổchứchọtừngngàytrongcuộctranhđấunày.Đừngnêntừchối
bấtcứsựhợptácnàocủ
ahọʺ[145].Trongsuốtbàiviết,ôngkhônghềnhắcđếnchủthuyếtcộng
sảnmặcdùđãdẫnravídụvềcuộccáchmạngNganhưlàmộtkiểumẫucủaphongtràoph
ản
đếvìnóđãgiảiphóngnhândânbịápbứcrakhỏisựthốngtrịcủaSaHoàng[146].ViệcQTCS
mongmuốnuốnnắnThanhNiênHộithànhmộtđảngquốcgiacũngđãđược
nhấnmạnhbằng
báocáongày17tháng31927củaLâmĐứcThụ:ʺGầnđâynhữngngườicáchmạngPhápvà
TrungQuốcđãbắtđầukhuyếnkhíchʺlesamisʺ(nhữngngườibạn‐ND)

thànhlậpmộtđảng
tươngtựnhưđảngquốcgiaTrungQuốc,vớicươnglĩnh,chínhsáchvớinhữngbộphậntuyên
truyềnvàthôngtinrộngkhắp.Nhữngquychếcủađảngsẽđược
soạnthảosớmʺ[147].
HồđệtrìnhngânsáchcủanămchoQTCSvớitổngsốlà40.000đồngtiềnTrungQuốc.Mộtnửa
sốtiềnnàysẽdùngđểtrangtrảichiphíđilạivàđào
tạotạiQuảngChâucho100họcviêntương
lai.Ngoàiraôngcònyêucầu1.500đồngcho10tuyêntruyềnviênlàmviệctoànthờigiantrong
mộtnăm.Chiphíxuấtbản,thôngtin,thành
lậpmộtcửatiệmnhỏđểlàmvỏbọcchoviệcliênlạc
chiếmhết8.500đồng.Chiphívậnchuyển100họcviênkhácđếnhọctạiHoàngPhốtốnkhoảng
5.000đồngnữ
a.TheogiảithíchcủaHồtrongghichúđínhkèmthìHoàngPhốđãhứađàotạo
100ngườinàynếuchiphíđilạicủahọđượcloliệu[148].5.000đồngcònlạiđượcdựtrữcho
nh
ữngtrườnghợpbệnhtậthoặccấpbách.
Đếntháng31927,vớisựhỗtrợcủaDoriotvàhainhómhọcviênmớiđãđượcđưavềViệtNam,
tổchứccủaHồChíMinhxem
rađãcóthểtựpháttriển.Đãcónhữngthươnglượngđểchính
thứcliênkếtvớiđảngPhụcQuốctạitrungphầnViệtNam,đảngnàytừgiữanăm1926đãđổi
tênthànhCách
MạngĐảng.Hainguồntàiliệuvềviệcthươnglượngđãmâuthuẫnvớinhauvề
việcnàycóđượctheođuổithậtlònghaykhông.HàHuyTậpđãviếtvàonăm1932ởMoscow
rằng
LêDuyĐiếmquayvềViệtNamvàotháng3/1927vớichỉthịtừQuảngChâuđểchuẩnbị
choviệchợpnhất.Điếmthamdựcáccuộchọpđịaphươngcủahaiđảngtại
miềnbắcvàtrung
ViệtNamvàsauđólàmộthộinghịhợpnhấttoànquốctạiHuếvàotháng7.Tậpviếtrằnglần
đầutiêncảhaiđảngđãnhậnđượccương
lĩnhvàquychếtrêngiấytờ,trongđóbaogồmnhững

quichếchocáccôngđoàn,nônghội,hộisinhviênvànhữnghiệphộikhác[149].Tiếntriểncủa
nhữngsựkiệncó
thểlàhệquảhợplýcủaviệcDoriotđếnthămQuảngChâu.Nhưngmọiviệc
khôngtrôichảynhưHồhyvọng.TheoHàHuyTập,haiđảngđãquyếtđịnhchấpnhậndanh
xư
ngcủaViệtNamThanhNiênCáchMạngĐồngChíHội,vẫnđượcbiếtđếnnhưThanhNiên
hoặcVNTNCMĐCH.Haitổchứcsẽthựchiệnviệcthốngnhấttừtrênxuống,hợpnhất
tấtcả
nhữngtổđảngdướimộtuỷbantrungươnglâmthời.Cácchiuỷlâmthờicũngđãđượcthành
lậptạimiềnbắcvàmiềntrung,việccònlạilàthànhlập
mộtchiuỷlâmthờiNamKỳ.Nhưng
nhữngthànhviêncủaThanhNiêntừmiềnNam,vìkhôngthamdựđượchộinghịtoànquốcở
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 97Diễnđànwww.x‐cafevn.org
Huế,đãkhôngchịuthừanhậnquyếtđịnhcủahộinghịtháng7.Đếnthờiđiểmsautháng7 1927,
HàHuyTậpviếtrằngmiềnnamđãcósốthànhviênThanhNiênđôngnhấttrong
cảnước.Đây
làmộtthayđổilớnsovớitìnhtrạngđầunăm1927,khiDoriotbáocáolàchỉcómộtchibộThanh
NiênthànhlậptạiNamKỳ,vàđãchothấynỗlực
xâydựngtổchứcnàythànhmộtđảngquần
chúng.TậptựnhậnrằngsaukhibịđuổiviệcdạyhọcởVinh,ôngđãvàoSàiGònvàotháng3
1927đểkhởisựnhữngcôngtácchínhtr
ịnhưtổchứccácl ớphọcbuổitốichocôngnhân[150].
Mộtnhómkhoảng10ngườilưuvongtừNamKỳhoặcTrungKỳ,chủyếulàdânlaođộng,đã
đếnQuảngChâuvàotháng
5hoặcđầutháng61927,theolờicủaLâmĐứcThụ[151]Nhómnày
cólẽbaogồmTônĐứcThắng,mộtnhàtổchứccôngđoànvàchủtịchtươnglaicủaBắcViệt
Nam.Ôngđ
ãtừQuảngChâuvềNamKỳvàokhoảngnửasaunămấy[152].Nhưtađãthấy,
cũngcómộtnhóm9ngườimiềnnamđượcsựbảotrợcủaQuốcDânĐảngđãđếnQuảngChâu


vàotháng7.SựpháttriểncủaThanhNiêntạimiềnnamcólẽlàdophốihợpcủatổchứcNam
Kỳ‐CamBốttrựcthuộcĐCSTrungQuốc.TàiliệucủaViệtNam
chorằngTônĐứcThắngđã
làmcôngtáctổchứccôngnhânSàiGòntừ1925,vìthếrấtcóthểlàôngđãlàmviệcvớiuỷban
nộithànhcủaTrungQuốcnày[153].
Mộtbằngch
ứngkhácchothấyThanhNiênđãcónỗlựctrongviệccắmrễvàomiềnnamViệt
Namvàonăm1927.HàHuyGiáp,emcủaHàHuyTập,nhớlạitronghồikýcủamìnhrằ
ngông
đãdờivàoSàiGònvàonăm1926đểtìmđườngđiPháp.Nhưngvàođầunăm1927,NguyễnVăn
LợivàPhanTrọngBình,haithànhviêncủaThanhNiênCộngSảntừkhoáđàotạo
thứhaivề
đếnSàiGònvàđãthuyếtphụcôngởlạilàmviệcchoThanhNiên.HaihọcviêntừQuảngChâu
nàylưulạimiềnnamvàlàmnghềgiáo[154].Giápcũngchothấymối
quanhệrấtquantrọng
giữanhữngnhàhoạtđộngmiềnnamvàmiềntrung:ôngchorằngNguyễnAnNinhbịgiamtại
SàiGònvào năm1926cùngvớiTúKiên,mộttrongnhữngtùnhân
CônĐảođãthamgiavàoâm
mưuthànhlậpđảngPhụcQuốcnăm1818.Giápkểrằngcảhaingườiđều theođuổinhữngtư
tưởngcủaHồChíMinh.TheolờiGiápthìNguyễnAn
NinhđãbàngiaoʺnhiệmvụʺlạichoTú
KiênvìTúKiênratùtrước.TúKiênralạiVinhvàđượcLêHuân,mộtbạntùCônĐảongàyxưa,
chínhthứckếtnạpvàoCáchMạngĐảng.
Sauđóôngquaylạimiềnnam,vớibềngoàilàtìm
kiếmthêmthànhviênchoCáchMạngĐảng,nhưngcóthểđãbímậtlàmviệcchoThanhNiên
[155].MộtghichúcủaS ởLiêmPhóngvào
tháng51928đãnóivềTúKiên(NguyễnĐìnhKiên)
nhưlàmộtliênlạcviênchongườiViệttạiQuảngChâuvàSàiGòn[156].Khiôngbịbắtlạivào
năm1929,ngườiPhápđãtìmth

ấyhìnhcủaMarxvàLenintrongnhàông.
Nhữngcuộchợpnhấtđảngpháikháccóthểđãđượckhởisựtừtháng3theođềnghịcủaDoriot
nhằmtăngsốlượngthànhviêncủaThanhNiên‐Ví
dụnhưmộtsốthànhviêncủaʺĐảngThanh 
Niênʺ(còncótênlàJeuneAnnam(ThanhNiênAnNam‐ND))thànhlậpvàotháng31926,đã
trởthànhchinhánhcủaThanhNiên.(Haitênđảnggiốngnhauchỉlàdotìnhcờ).
Vàogiữanăm
1926HồChíMinhđãgửimộtbáocáođầylạcquanđếnQTCSv ềnhómJeuneAnnamnàyvìnó
đãrấtthâncậnvớiPhanVănTrườngvàNguyễnAnNinh,vàcảhai
ngườiđềuđãtừnglàm việc
tạiParistrongCôngĐoànThuộcĐịaQuốcTế[157].SựliênhệcủahọvớiThanhNiên,cólẽlà
quaĐCSPhápthìcầnphảitìmhiểuthêm.Nhìnchung,chúng
takhôngbiếtđượcnhiềuvềsự
thậtcủanhữngtiếpxúcgiữaQuảngChâuvànhữngnhàcáchmạngmiềnnamtronggiaiđoạn
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 98Diễnđànwww.x‐cafevn.org
này.Nhưngđiềuchắcchắnlàđếngiữanăm1927nhữngnhàhoạtđộngtừTrungphầnViệtNam
đãbắtđầuxâydựngnhữngtổchứccóliênhệchínhthứcvớinhữ
ngnhântốđãcósẵntrong
mạnglướiquenbiếtcánhân.
KếhoạchhợpnhấtvớiThanhNiênvàotháng7/1927đãgâynênnhữngxáotrộntrongCách
MạngĐảng:theoHàHuyTập
thìmãiđếntháng7/1928nóvẫnduytrìcáitênThanhNiêncùng 
vớinhữngquychếvàphươngpháptổchức[158].Theoquanđiểmcủaôngthìhaiđảngnày
khôngmâuthuẫnvềnguyêntắc,
nhưngbịtrìtr ệvìnhữngdịbiệtcánhânkhiđềcậpđếnnhững
vấnđềtổchức.
Mộtcáinhìnphứctạphơnvềmốiquanhệgiữahaiđảngđãđượcđềcậpđếntronghồi
kýcủa
HoàngĐứcThi,mộtthànhviênCáchMạngĐảng,doSởLiêmPhóngpháthànhvàonăm1933.

Ôngthừanhậnrằngtrongnăm1927,đảngôngđãtiếpthuphươngpháptổchứckiểuchi
bộtheo
kiểumẫucủaThanhNi ên, vàhọgiảvờnhưhaiđảngđãhoànhậpdướisựlãnhđạocủauỷban
trungươngThanhNiêntạiQuảngChâu[159].Ônggiảithíchhànhvilậplờnàylà
nhằmlôikéo
lạinhữngthànhviênđãsanghọcởTrungQuốc.Nhưngtacóthểngầmhiểuôngkhôngmuốn
nóithậtvềgiaiđoạnđầyhiểmnguynàytrongquákhứchínhtrịcủamình.
Năm1933ngườibạn
cũcủaônglàTrầnPhúđãtrongtùtạiSàiGòn,vàbảnthânHàHuyTậpmộtthànhviênquan
trọngcủaCáchMạngĐảngtừnăm1927,đangtrênđườngtr
ởvềtừMoscowvàtrởthànhmột
thếlựcmạnhmẽtronghàngngũlãnhđạocủaĐảngCộngSảnĐôngDương.TrongkhiHoàng
ĐứcThikhônghoàntoànchấpnhậnviệckếthợphaiđảng nh
ưngsựtồntạicủanólàcóthật.
TheoThithìsựđổvỡcủanhữngthảoluậnchoviệchợpnhấtlàdolỗicủacácthànhviênThanh
Niênvìhọđãphảnđối
việchợpnhấtnhữngchibộđịaphươngvớimiềntrungvàmiềnbắc[160].
CảôngvàHàHuyTậpđềuđồngýrằngVươngThúcOánhđãđóngvaitròchínhtrongsựđổvỡ
này.
Tìnhtrạng
phứctạpnàycũngcóthểlàdoHồChíMinhưachuộngchiếnlượcnắmgiữphong
tràotừbêntrong.HàHuyTậpđãkểlạicáimàônggọilàʺnhữngvídụđiểnhìnhʺ
củaviệchợp
tácgiữahaiđảng:ʺĐồngchíH.củaThanhNiêncũnglàphóbíthưcủauỷbantrungươngCách
MạngĐảng;đồngchíNguyễnSĩSách,mộtđạidiệntrunggiancủauỷban
trungươngCách
MạngĐảng,cũnglàthànhviêncủachibộThanhNiêntạiTrungKỳ”[161]Tậpkhôngchobiếtlà
bảnthânôngcólàthànhviênlưỡngđảnghaykhông,mặcdùôngđãnóirõ
rằngônglàmột
ngườicộngsản(ôngcũngởchungnhàvớiʺmộtvàithànhviêncủaChiUỷNamKỳcủaThanh

Niênʺ].HồikýcủaHoàngĐứcThixácnhậnlàtuyrằngnh
ữnghọcviênThanhNiênkhôngcó
liênhệtrướcđâyvớiCáchMạngĐảngnhưnghọđãʺxinđượcphụcvụʺchođảngnàysaukhitừ
QuảngChâutrởvề[162].Tacóthểhiểurằnghọđãlàm
theochỉthịcủagiớilãnhđạoThanh
NiênởTrungQuốc.
SựtanrãcủaMặtTrậnThốngNhất
TiếntrìnhcủacôngtáctổchứcmàDoriotkhisangthămđãtrìnhbàychoThanhNiênđãb
ịgiảm
thiểuvàothờigianthươnglượnghợpnhấtvớiCáchMạngĐảngbịthấtbại.Vừalúccôngcuộc
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 99Diễnđànwww.x‐cafevn.org
xâydựngđảngvàvậnđộnghậuthuẫntừCSQTcủaHồChíMinhđangbắtđầuchokếtquảthì
mặttrậnthốngnhấttạiQuảngChâuthìnhlìnhtanrã.Cuộcđảochínhcủa
TưởngGiớiThạch
ngày12tháng41927đãphávỡphongtràocôngnhâncánhtảtạiđâyvàđẩyĐCSTrungQuốc
vàohoạtđộngbímật.Nhữngdiễnbiếntươngtựcũngđãxảy
ratạicácthànhphốcủaTrung
HoaDânQuốc‐việcbắtbớhàngloạtvàhànhhìnhnhữngnhàhoạtđộngcôngđoànđãbắtđầu
khoảngngày14tháng4tạiQuảngChâu.LúcấyHồChí
Minhhoặcđãchạylênmiềnbắchoặc
đangtrúẩntạilãnhsựquánNga.Ônggi ảithíchvớiQTCSsaukhiquaylạiMoscowrằngngười
NgaduynhấtcònlạiQuảngChâuʺđã
khônggiúpđỡhoặccốvấnđượcgìchochúngtôi,hayít
ralàtiếptụctrảlươngthôngdịchchotôivìtôihoàntoànkhôngthểtìmđượcviệclàm Tôi
không còn cách nào kháclàđểmình b ị bắt
hoặctiếp tục công táctại Xiêm sau khiquay lại
Moscowʺ[163].MậtthámConstantinbáocáorằngHồvànhữngngườicộngsảnViệtNamkhác
đãbịcácthànhviêncủanhómyêunướ
cđốilậptạiQuảngChâutốgiác.NhómnàydoTamKam

Say(DamGiamTay)[164]đứngđầu,cósựthamgiacủaNguyễnHảiThần,làmộttổchứccótư
tưởngcáchmạngdânt
ộcthuầntuýtạiQuảngChâu.HaiđồngchícủaLýThụyđãbịbắtgiữ,
cùngvớibốnhoặcnămngườiViệtkhácvừatừBắcKỳđến,theobáocáocủaKonstantin.
Lâm
ĐứcThụđãphảiliềuthânđứngrađểbịbắtchungvớiHồTùngMậunhằmchedấuvỏbọcmật
thámcủamình.ÔngviếtcholiênlạcviênSởLiêmPhóngvàongày13tháng
51927rằngôngđã
bịgiamtừngày15tháng4.ʺSựhiệndiệncủaHồTùngMậulàmộtcảntrởtrongviệcviếtvà
chuyểnthưtừcủatôi,ʺônggiảithích.ʺNgàicóhiểu
đượclòngtôikhông,thưaNgài?Vàolúc
nàytôivẫnchưamanhđộngvìtôiluônđặtlòngtinvữngchắccủamìnhvàoNgài.ʺĐếngiữa
tháng6họđãđượctrảtựdo,vàLâmĐứcThụlạitiế
ptụccôngviệcmậtbáovềnhữngnhàcách
mạng[165].
MốiquanhệgiữaHồChíMinhvàNguyễnHảiThầntrởnênxấuhẳnkhicăngthẳngtrongmặt
trậnthống
nhấtngàycàngtăng.NguyễnHảiThầntrởnêngầngũihơnvớinhómkhángchiến
đốilập,nhữngngườinàychútrọnghơnvềhànhđộngquânsựhơnlàHồ.Nh
ưLâmĐứcThụđã
tườngthuậtTamKamSayvàPhạmNamSơnʺrấtchuyênnghiệptrongviệctiêuthụtiềngiảvà
buônlậuthuốcphiệnvàđãlợidụngNguyễnHảiThầnđể
thànhlậpđảngnàyʺ[166].LâmĐức
ThụbáocáovàocuốithángGiêngrằngNguyễnHảiThầnđangthảoluậnvớiTamKamSayvà
nhữngthànhphầnkhácđểthànhlậpmộtđảngmới[167].Đến
tháng3ThụbáocáorằngLý
ThụyđãchấmdứtviệcthamkhảoýkiếnvớiHảiThần[168].LâmĐứcThụcũngnóirằngviệc
điềuhànhnhữngvấnđềliênquanđếtài
chínhmộtcáchquábímậtcủaHồđãđánhmấtlòng
tínhnhiệmcủanhữngđồngchíkhác:ʺHầunhưmọichiphícủatậpthểđềudoLýThụythanh

toántheomộtphương
pháprấttàitình:ôngđưatiềnchoHồngSơnhoặcTùngMậuđểhọchitrả
bằng ngân khoảncủa mình Cách này làmcho những người Trung Kỳ tincậy lẫnnhau và
khôngtintưởng
vàonhữngđồnghươngđếntừnhữngvùngkháctrongkhốiLiênHiệpĐông
Dương,vàviệckhôngtintưởngnhaunàyđãđẩyHảiThầnvàPhạmNamSơnthànhlậptổchức
riêngcủ
ahọ.ʺ(tiềnnàylàtừchínhphủQuảngChâuchitrả,Thụviết,dướisựyêucầumộttuỳ
viênNga[169]).
DùthếhainhómnàyvẫntiếptụchợptáctrongkhuônkhổcủaH
ọcViệnHoàngPhố.Đếntháng
21927 Thụ chorằngđãcó 53ngườiViệttheo học tạiHoàng Phốkể từtháng 12nămtrước.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 100Diễnđànwww.x‐cafevn.org
NhữnghọcviêntốtnghiệptrongđócóLêHồngSơnvàLêNhưVọng(LêThi ếtHùng)được
chọnđểhướngdẫncáchọcviênngườiViệtmới,vàmộtbộphậnđặcbi
ệtdạytiếngViệtđãđược
lậpriêng cho họ [170].SựthậtlàThanhNiênvẫncòn bám lạitại QuảngChâu sau cuộcđảo
chínhtháng4bằngcáchgiữgìnquanhệvớiphongtrào
giảiphóngdântộckhôngcộngsảnbao
gồmnhữngngườicánhtảtrongTrungQuốcQuốcDânĐảng.Trườnghợpnhữngthànhviên
nhưTrươngVănLềnh,ôngtràtrộnhoàntoànvàot
ổchứcđốilập,theomậtbáocủaLâmĐức
ThụchoSởLiêmPhóngvàongày8tháng4[171].TrươngVănLềnhđãtìmcáchgiữđượcviệc 
làmtrongchínhquyềnQuảngChâu,đầutiênlàmột
caiđộivàsauđólàđạiđộitrưởngcảnhsát
đếncuốitháng101927.SauđóôngphụcvụtrongquânđộicủatướngQuốcDânĐảngTương
PhátKhuệ[172]SựnghiệpchínhtrịcủaLêHồ
ngSơnthìcũngdínhdángmộtphầnđếnTrương
PhátKhuê‐ônglàmviệcdướiquyềncủaTrươngtừ1926khiđóngquântạiđảoHảiNam.

TungtíchcủaHồChíMinhvàogiaiđoạn
ấylànguồngốccủanhữngđồnđãiítnhấtlàchođến
tháng121927.CóthểôngđãchỉthịchoLêHồngSơnvàHồTùngMậuđểhọđưaranhữngtin
tứcsailạctrong
cộngđồngViệtkiều.VídụnhưKonstantinđãbáocáovàongày1tháng5rằng
LýThụyđãbịbắtcùngvớinhữngthànhviênkháccủaThanhNiên.Sau đóLâmĐứcthụlạibáo
rằngông
đãtrốnđiHánKhẩu(Hankou‐ND)[173]vàcuốinămđógia nhậpquânđộicủaDiệp
Đĩnh(YeTing‐ND)tạiSánĐầu(SwatowhayShantou‐ND)[174].MộtthiếunữngườiQuảng
ChâumàH
ồđãʺcướiʺvàotháng101926tênlàTuyếtMinh,đãkhôngđượcchobiếtôngđãđi
đâu[175].TheobáocáocủachínhHồvớiQTCSvềhànhtungcủamìnhthìchúngtabiếtđược
ôngđãrờiQu
ảngChâuvàtrựcchỉđếnThượngHải.CólẽôngđãđiquangõHánKhẩu,nơicó
cuộchọpcủaNghiệpĐoànTháiBìnhDươngvàocuốitháng5hoặcđầutháng6.Nhưngông
khônghềđềcậpđếnviệcnày.ÔngđãđiđườngbiểntừThượngHảiđếnVladivostokcùngvới
JacquesDoriotvàđếnMoscowvàokhoảngtháng6[176].TạiVladivostokônggặpVoitinsky,
ôngnàyđãtìmcáchthuyếtphục
HồquaylạiThượngHảiđểhoạtđộngcùngnhữngngườiPháp
vàngườiViệttạiđó.NhưngHồdườngnhưđãquyếtđịnhyêucầuthêmngânsáchđểtiếptục
mởcáclớpđào
tạochínhtrịtạiXiêm.TạiMoscowôngchỉcómộttiếpxúcngắnngủivớinhững
ngườiViệttạiĐạiHọcLaoĐộngPhươngĐông,nhữngngườinàyđãthànhlậpm ột
chibộcộng
sản với 5 thành viên. Họ làʺFon‐Shonʺ (NguyễnThế Rục, một người miền bắchọ hàngvới
NguyễnThếTruyền];ʺLe‐manʺ(NgôĐứcTrì,concủahọcgiảvàcự
utù nhânchínhtrịNgôĐức
KếngườiHàTĩnh];ʺJia‐oʺ(BùiCôngTrừng,mộtkýgiảvànhàhoạtđộngtrẻtừmiềntrungViệt
Nam,trướcđâythamgiahộiJeuneAnnamtạiSàiGòn];ʺMin‐Khan
ʺ(BùiLâm,mộtthuỷthủvà

thợintừHảiPhòng,thànhviênĐCSPháptạiParis);vàʺLequyʺ(TrầnPhú),ngườiđượcbầulàm
bíthưchibộ[177].TrongmộtmẫuthưngắnHồchỉthịchochibộ
cộngsảnnàyphảihọctập
chínhtrịtốt.Vàongày25tháng6ôngcũngđãgửibáocáochoNôngDânQuốcTếvềphongtrào
nôngdântạiQuảngĐông[178].Saumộtthờigian
nằmviệnđểđiềutrịbệnhlao,vàotháng11
ôngđượcgửivềParisvớinhữngchỉthịmớicủaQTCS[179].
NhữngthànhviêncònlạicủapháibộBorodinrờikhỏinơitrú
nạnởTrungQuốcvàotháng7
1927saukhicốgắngtậphợpmộtmặttrậnthốngnhấtvớinhữngngườicánhtảtrongQuốcDân
Đảngbịthấtbại.Mộtlần
nửaảotưởngthoảhiệpvớilãnhđạoQuốcDânĐảnglàUôngTinhVệ
đãtanbiến,vàĐCSTrungQuốcphảitựtìmrasáchlượcmớiđểb ảotoànnhữngthànhquảcó
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 101Diễnđànwww.x‐cafevn.org
đượctừnhữngnămthángtrongmặttrậnthốngnhất.Sau3nămphụcvụtronghàngngũquân
độidoQuốcDânĐảngchỉhuy,nhữngngườicộngsảnTrungQuốcgiờđâyphải
t ựhuyđộng
lựclượngchiếnđấuriêngtrongvòngchỉvàitháng.StalinvàQTCSthìnhlìnhthayđổichính
sách vào tháng 7, sau khi những ngườiđầu tiên trốn thoát cuộcđảo chính tháng 4 về đến
Moscowbáocáo
(trongsốđócómộtnhânvậttênʺFreyerʺđãđệtrìnhmộtbáocáodàichoNông
DânQuốcTếvềPhongTràoNôngDâncũngnhưvềHồChíMinh[180]).Trongmộtnghịquyết
rangày14tháng7,BanChấp
HànhQTCStuyênbố,ʺVaitròcáchmạngcủachínhquyềnVũHán
(Wuhan‐ND)đãchấmdứt;nóđangtrởthànhmộtlựclượngphảncáchmạng.Đâylàmộtđặc
điểmmớimàt
ầnglớplãnhđạocủaĐCSTrungQuốccầnnênquantâmrõràngvàđầyđủ.ʺDù
thếnhữngđảngviêncộngsảnvẫnđượckhuyênlànênlưulạitronghàngngũQuốcDânĐảng
đểth iết

lập chiếnlượccủamộtmặttrậnthốngnhấtt ừʺdướilênʺ:đểʺtăngcườnghoạtđộng
trongkhốiquầnchúngvôsản xâydựngcáctổchứccôngnhân củng
cốcôngđoàn giúp
quầnchúnglaođộngsẵnsàngcóhànhđộngquyếtđịnh pháttriểncáchmạngruộngđất vũ
trangchogiaicấpcôngnhânvànôngdân tổchứcmộtcuộcđấutranhcânsứcv
ớinhữngthành
phầnpháhoạiđảngʺ[181].
KểtừsauvụtànsátchốngcộngdoQuốcDânĐảngphátđộngvàotháng4,lãnhđạoĐCSTrung
Quốccuốicùngđãphảncông.Cốgắngđầutiêncủ
ahọnhằmgiànhlạiquyềnlựctừpheQuốc
DânĐảngʺphảnđộngʺxảyravàongày1tháng8,khihaitướngDiệpTĩnh(YeTing‐ND)vàHạ
Long(HeLong‐ND)khởiquân tạiNam
Xương (NanChang‐ND),thủphủcủaGiangTây
(JiangXi‐ND).ChuÂnLaichínhlànhânvậtchủchốttrongcuộckhởinghĩaNamX ương.Sự
kiệnnàyđãtạodựngnềnmóngchoQuâ nĐội
GiảiPhóngNhânDânTrungQuốc,theocácnhà
sửhọccủaĐCSTrungQuốc,bắtđầuthờikỳlãnhđạoquânđộiđộclậpcủanhữngngườicộng
sản.Cuộcnổidậybịd
ậptắttrongvòng3ngày,khitướngTrươngPhátKhuêmànhữngngười
cộngsảnnghĩlàđồngminhcủahọ,đãtấncôngquânnổiloạnbằnglựclượngcủamình.Quầ
n
chúngnôngdânđãkhôngđếntiếpứngchonhữngngườicộngsảnđangbịbaovâyvàhọbắt
buộcphảirútvềphíanamthànhphốSánĐầu,phíađôngbắctỉnhQuảngĐông.Nơiđó
họđã
tìmcáchdựnglênmộtthủđômớiđểrồibịđánhbạivàođầutháng10.TronglúcđóUỷBan
TrungƯơngĐCSTrungQuốchọpvàongày7tháng8tạiHánKhẩu,trongdịpấy
lãnhđạođảng
TrầnĐộcTúđãbịlênánlàkẻʺthoảhiệpcánhhữuʺ,ôngđãtrởthànhvậttếthầnchosựthấtbại
củamặttrậnthốngnhất.Hộinghịtuyênbốchính
sáchmớivềcáchmạngruộngđấtvàvũtrang

chốnglạiQuốcDânĐảng.Giớilãnhđạolâmthờiʺquyếtđịnhbiếncôngtáchuyđộngnôngdân
chocuộckhởinghĩaTrungThulànhiệ
mvụtrọngtâmcủaĐảngʺ[182].BessoLomidadze,đại
diệnmớicủaQTCS,đãđóngvaitròchủđộngtrongviệchìnhthànhquyếtđịnhtrên.Dùthế,mãi
chođếnngày19tháng9BộChínhTrịUỷBanTrungƯơng
mớiquyếtđịnhsẽkhôngcònlàmra
vẻchiếnđấudướingọncờcủaQuốcDânĐảngCánhTả.Từđóvề sauĐCSTrungQuốcđã
chiếnđấuchoquyềnlựcsôviếtdưới
ngọnhồngkỳcủahọ[183].Trongmộtcuộchọpvàotháng
11/1927củaBộChínhTrịLâmThờiĐCSTrungQuốc,nhữngngườicộngsảnđãxácnhậncon
đườngtảkhuynhcủ
amình,lầnnữadướiảnhhưởngcủaLominadze.Mặcdùsốlượngthành
viêncủahọđãgiảmthiểumộtcáchđángkểtừtháng4,họvẫnquyếtđịnhrằngʺtìnhhìnhcách
mạng
ʺ vẫnđangởđiểm cao và chiến lược kháng chiến vũ trang vẫn nên tiếp tục [184].
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 102Diễnđànwww.x‐cafevn.org

NhữngngườicộngsảnViệtNamthamgialựclượngQuốcDânĐảngchắchẳnđãlâmvàotình
huốngkhóxử‐cóthểlàvàonăm1927họđãkhôngcóđủthờigianđểtìmđượcmộ
tlựachọnrõ
rệtlà nên chiếnđấudưới ngọncờ cộngsản hayd ưới quyềnchỉ huycủa nhân vật khóhiểu
TrươngPhátKhuê.Dùsaochúngtađãbiếtđượctừnh
ữngbáocáocủaLâmĐứcThụrằngmột
trongnhữngngườihùngcủanhómViệtNamlàLêHồngSơncùngmộtsốthànhviênThanh
NiênkhácvẫncònliênhệvớiTrươngPhátKhuê
mãichođếntháng111927.LâmĐứcThụbáo
choSởLiêmPhóngngày13tháng11rằngvẫncònʺmộtsốđôngđảngviênc ộngsảnʺnằmtrong
quânđộicủaTrươngPhátKhuê,trongđócócảLêQuảng
ĐạtvàTrươngVănLềnh.Đạtlãnh

lương200đồngĐôngDương(Piastre‐ND)vàLềnh150đồngmỗitháng[185].TạiQuảngChâu,
việcthanhtrừngcộngsảnđangđượctiếnhànhbởiTướ
ngLýTếThâm(LiJiShen‐ND),người
màtheobáocáocủaHồChíMinhg ửichoNôngDânQuốcTế,đãchốngphádữdộicáctổchức
nôngdânđịaphương[186].VìthếkhiquânđộiTr
ươngPhátKhuêtổchứcđảochínhtướngLý
vào ngày 17 tháng 11, thành phần lãnhđạo Thanh Niênđã cảm thấy vô cùng nhẹ nhõm.
ʺ nhữngthànhviêntrongnhómTùngMậurấtvuimừngvìviệcnh
ữngđồngchícủahọtrởlại
sẽgiúphọtìmđượcviệclàmvàhậuthuẫndễdànghơn ,ʺLâmĐứcThụphánđoánvềvụđảo
chính[187].
Tronggiaiđoạnthayđổichínhtrịnày,nhữngngườiViệ
tvẫntiếptụcđếnhọctậptạiQuảng
Châu.HọbaogồmmộtsốngườitừBắcKỳsaunàytrởthànhlãnhđạocủamộtnhómcấptiếnly
khaikhỏitổch
ứcThanhNiênvào năm1929:NgôGiaTự,NguyễnĐứcCảnh,TrịnhĐìnhCửu
vàNguyễnHội[188].Thậtvôcùngkhókhănđểtabiếtsựthậtngoạitrừphánđoánvềviệchọđã
chịuảnhhưởngchínhtrịtừđâusautháng41927vìtìnhhìnhchínhtrịtrongThanhNiêncũng
nhưtạiQuảngĐôngtrởnênrấtphứctạp.Cónhữngsựviệcd ườngnhưmâuthuẫnnhau.Trong

nộibộThanhNiênđãcónhữngnỗlựchoàgiảivớinhữngtổchứcquốcgiađốilập,trongkhiđó
trongĐCSTrungQuốclạicókhuynhhướngkhởinghĩa.Trongkhiđó,nhữ
ngthànhviêncònlại
củaThanhNiêntạiQuảngChâuđãbắtđầutìmcáchphốihợpviệckếtnốilạivớiNguyễnHải
Thầnđangbịbỏrơitrongmùathunăm
1927.LâmĐứcThụđãbáocáohaicuộchọpngày18và
24tháng10nhằmthốngnhất haiđảng.ʺNgàyChủnhậthômqua,ʺôngviếtʺNgôThanhvàĐinh
TếDânđãgặpTùngMậu,VănLề
nhvàQuảngĐạttạicôngviên.Họđãthảoluậnsựcầnthiết
phảichấmdứtnhữngxungđộtgiữahaibên.ʺTùngMậuchorằnghọđãgiảiquyếtđượcnhững

bất
đồng[189].TiểusửcủaNguyễnĐứcCảnhnóirằngtrongtháng91927ôngđãđếnQuảng
ChâuđểgặpUỷBanTrungƯơngcủaThanhNiênHộiđểphốihợphoạtđộnggiữahaiphong
trào.Là
ngườiquêTháiBình,sinhnăm1908,CảnhbịđuổihọctạiNamĐịnhvàonăm1926vìđã
tổ chức bãi khoá. Ông là thành viên của NamĐồng Thư Xã, hội này vào tháng 12 1927đã
chuyển
thànhViệtNamQuốcDânĐảng[190].Cũngnhưnhữnghọcviêntrướcđó,ôngđãđầu
quânvàoThanhNiênsaukhithamgia cáckhoáhọcdựa trên cươnglĩnhcủaHồChíMinh.
TrịnhĐình
Cửuvà Ng uy ễn Hộicũng cóthểđangởQuảngChâucùng lúcvớiNguyễnĐức
Cảnh.TiểusửchínhthứccủaNgôGiaTựviếtrằngôngcũngởQuảngChâugiữanăm1927.Ta

khôngbiếtđượclàôngcótheodõicuộcđảochínhtháng4haykhông.
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 103Diễnđànwww.x‐cafevn.org
NhữnghọcviênngườiViệtcũngđãbiếtđượcnhữngsựkiệnxảyratạihaihuyệnHảiPhongvà
LụcPhongphíađôngQuảngChâu.MộtsốquânlínhrútluitừNamXương
vềSánĐầuđãtái
hợptạicáchuyệnnày,nơixảyranhữngthắnglợiđầutiêncủaphongtràonôngdânQuảng
Đông.Nhữngngườilínhnàybắtđầunổidậyvàongày
25tháng10đểthànhlậpSôViết.Sau
cuộctấncôngtànbạocủaquânđộiLýTếThâm,nhữngngườinôngdânvàlãnhđạocộngs ản
củatỉnhnàyhìnhnhưđangmuốntrảthù.
Chínhquyềncáchmạnglâmthờiđượcthiếtlậptại
HảiPhong vàLụcPhongʺhoàn toàn thuộccộngsản và vũtrangđầyđủʺ,Fernando Galbiati
viết[191].Ôngđãtríchdẫnmột láthưcủa
TỉnhUỷQuảngĐôngtrongđóviếtrằngʺviệctiêudiệt
bọnđịachủphảiđượctiếptụcchođếnkhikhôngcòntênnào.( )Đểchứngtỏvấnđềđánh
chiếmHải‐Lục‐Phongkhông

phảilàmongmanhnhưngôinhàtrêncát”[192]NhưGalbiatichỉ
ra,phongtràoSôViếtHải‐Lục‐Phongđãđượcquảnchếchắcchắn,đượcđiềukhiểnbởiʺmột
tiểutổ trungương,mệnhl
ệnh của nóđượcthựchiện bởinhững thành viêncủa NôngHộiʺ.
NhữngngườitrongĐCSTrungQuốcvẫngiữbímậttốitrọngvàchỉđượcbiếtđếntrongSôViết 
nhưlànhữngʺzuzhiʺ(cơcấu‐ND)[193].
SựrađờicủaSôViếtnôngdânHải‐Lục‐PhongđãkhíchlệhàngngũlãnhđạoĐCSTrungQuốc
tổchứcmộtcuộcnổidậytạiQuảng
Châu.Nguyênnhântiênkhởichínhlàsựcạnhtranhgiữa
TrươngPhátKhuêvàLýTếThâm,vìthếvàongày26tháng11nhữngngườicộngsảnQuảng
Châuđãnhậnđịnhrằngsựtranhchấp
giữacáctướngquânphiệtđãtạoramộtcơhộithuậnlợi
đểtổ chứckhởi nghĩa. Ngày hànhđộngđược quyếtđịnhlà 13tháng12.Nhânvậtcộngsản
ngườiĐứclà
HeinzNeumann,ngườichuyểngiaocácchỉthịcủaStalintạiQuảngChâu,đãra
quyếtđịnhcuốicùngchoviệckhởinghĩa,cólẽlàvìáplựccủaStalinđãmuốncómộtthắng
lợiở
TrungQuốcnhândịpĐạiHộithứ15củaĐảngCộngSảnSôViết.Cuộckhởinghĩabangàyđãbị
đèbẹpbởinhữnglãnhbinhQuốcDânĐảngvừalênk
ếtlạivớinhau,mộtlầnnữađãgâyrahậu
quảlàsựtrảthùdãmanđốivớinhữngngườicộngsảnvàdânlaođộngđãthamgiakhởinghĩa.
Nóđãtrởthành
mộthuyềnthoạiđộngviênchoĐCSTrungQuốc,chodùnókhôngđượcchuẩn
bịkỹlưỡngcũngnhưđãthiếusựhỗtrợcủatầnglớplaođộng.Nhưngnóđãảnhhưởngnhưthế
nào
đếnnhữngngườicộngsảnViệtNamđangởtạiQuảngChâuhoặcđangtheohọctạiHọc
ViệnHoàngPhố?
Theotàiliệusửchính thứccủaĐCSViệtNamthìnhững
thànhviêncủaThanhNiênHộiđã
thamgiavàocuộcnổidậyvàcó24ngườibịbắt[194].Nhữngngườitronghàngngũhọcviênsĩ

quantạiHoàngPhốrấtcóthểđãthamgia,vì
đâylàlựclượngquânsựduynhấtlúcấycóthể
bảovệcáccôngxã.MộtngườiViệtlàPhùngChíKiênđượckểlàđãrútvềSôViếtHải‐Lục‐
Phongsaukhicuộcnổ
idậybấtthành,vàtrởthànhchỉhuymộtđơnvịvũtrangcộngsản[195].
NhưngtheolờikhaicủamộtngườicộngsảnmiềnnamquenbiếtPhùngChíKiênởTrungQuốc
thì
saukhithamgiakhởinghĩaQuảngChâu,ôngđãtrởvềlạiHoàngPhốđếnkhibịbắtđitù
vàođầunăm1929.Chỉsaukhiratùvàomùathu1929KiênmớithamgiaĐCSTrungQuốcvà
gianhậpHồngQuântạiĐôngKhu(DongKiang‐ND),QuảngĐôngvớichứcđạiđộitrưởng
[196].MộthọcviênsĩquanHoàngPhốkhácbịbắtsaukhởinghĩalàTrầnVănCung(Quốc
Anh),
ngườinàyvàonăm1929đãcầmđầumộttổchứclykhai khỏiThanhNiên[197].Mộtnguồntin
tạiHàNộichobiếtrằngTrươngVănLềnhlàmộttrong trong
nhữnglãnhđạocôngxã,sauđóđã
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 104Diễnđànwww.x‐cafevn.org
thayđổitênhọvàquânphụcđểtràtrộnvàoquânđộiquốcdân[198].Cũngrấtcóthểlàôngđã
thamgiaquânđộiTrươngPhátKhuêởngoạiôQuảngChâu.KhôngmaylàbáocáocủaLâm
Đức
Thụđãkhôngđềcậpđếnnhữnggìđãxảyra.Nhưngvàotháng51928ôngđãbáorằng24
ngườiViệtNamvẫnđanghọctậphoặcgiảngdạytạiHoàngPhố.Trongsốđó
cóLêDuyNghĩa 
(LêDuyĐiếm)vàMạnhVănLiễu(mộtbídanhkháccủaPhùngChíKiên).Nhữngthànhviên
ThanhNiênbịbắttrongthờigiankhởinghĩađãđượcthảvàongày13tháng
5,đasốđềutrong
tìnhtrạngsứckhoẻkém[199].Tàiliệulịchsửcôngxãchobiết rằngmộthọcviênsĩquanngười
ViệttênĐỗHuyLiêmđãchếttrongcuộcnổidậy[200];
nhưngthựcraôngđãlưulạiHoàngPhố
chođếncuốinăm1928vàquaylạilàmviệctạiThanhNiênrồichoĐôngDươngCộngSảnĐảng

tạiBắcKỳchođếnkhi
ôngbịbắtvàon ăm1930[201].Dùthế,đốivớinhữngthànhviênvàhọc
viênmới,côngxãvàphongtràoSôViếtHải ‐Lục‐Phonglàmộtkinhnghiệmmớimẻchohọ.Vào

lúcnày,ĐCSTrungQuốcđangtrênconđườngkhởinghĩa:việcthànhlậpcácSôViếttạithành
phốvànôngthônlànhiệmvụưutiênhànhđầu.Nhưngngượclạivớitiêuchuẩncủ
aHàNộivề
hìnhảnhcủanăm19 28,ThanhNiênđãtìmcáchtiếptụchoạtđộngvàđàotạoquânsựchođến
cuốinăm,khilànsóngđànápphongtràocộngsảnlầnthứhai
bắtđầu.
Đếncuốinăm1927,cộngsảnViệtNamđãchialàmhailuồngtưtưởngtrongnhómViệtkiềutại
TrungQuốc.Mộtnhánhtiếpthuchủthuyếtmặttrậnth
ốngnhấtcủanhữngnămtrước,trong
khinhánhkialĩnhhộichiếnlượcvũtrangmớicủaĐCSTrungQuốc.Vìđãkhôngcòncơcấucủa
QTCStạiQuảngChâuvàocuố
inăm1927nênnhữngngườiViệtđãkhôngcònnguồnchỉthị
hoặctưtưởngchủđạonàokhácngoàiĐCSTrungQuốc. VìHồChíMinhđãrờikhỏiTrung
Quốcnênôngkhôngbắtbuộc
phảitheobênnào.SauchuyếntrởvềMoscowôngrútvàohoạt
độngbímậtvàcóvẻđãđứngngoàinhữngtranhchấpđãchiarẽphongtràocộngsảnViệtNam
vàonăm1929.Mặcdù
ngườiPháptiếptụcnhậnđượctintứcvềnhữngkếhoạchnổidậytrong
suốtnăm1927nhưngdườngnhưHồđãkhôngdínhdánggìđếnnhữngkếhoạchnày.Ôngvẫn
giữnguyênlàmộtnhàtổchứcthậntrọngvàkiênnhẫnbấtchấpkếtquảđầybạolựccủacuộc
thửnghiệmvềphongtràothốngnhất.KhiGrigoryVoitinskyđềnghịtạiVladivostokr
ằngông
nênquayvềThượngHảiđểlàmviệcvớinhữngtoánquânViệtNamthìôngđãtừchối.ʺChúng
tôicónêntậphợpvàingườilínhViệtNamởThượngHải(nhữngngười
nàyđãnóivớitôirằng
họđangtínhquayvềtổquốc),vàhuỷbỏnhữngcôngviệcvừađượcbắtđầutạiĐôngDương?ʺ

ôngđãhỏitrongmộtbáocáogửichoMoscow.Ôngđềnghịđược
chuyểncôngtácđếnXiêmđể:
ʺlàmviệchayđúnghơnlàtiếptụccôngviệcvềĐôngDương‐chodùkếtquảsẽxavờivàíthiển
thịhơn‐thìvẫnquantrọnghơn
bởivìnhữngđồngchíkháccóthểthaythếtôiởThượngHải,
nhưngởXiêmthìkhôngthể.VàvìtintứctừnhữngphảnứngcủangườiTrungQuốcđangđược
thựcdânPháploantruyề
nrộngrãi,đãgieothêmnhữngbiquanchongườiViệt,vànếuchúngta
ngưnghoạtđộngbâygiờthìnhữnggìchúngtađãlàmđượctrongbanămquasẽmấtcả,vàsẽ
rất
khókhănđểlàmlạit ừđầu,trêntinhthầncủanhữngngườiViệtthìhọđãbịthấtvọngvàilần
rồiʺ[202].
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 105Diễnđànwww.x‐cafevn.org
CHƯƠNG4:TỪCONĐƯỜNGCŨĐẾNHÀNHTRÌNHMỚI
(1927‐9)
NhữngdichuyểncủaHồChíMinh
KhiHồChíMinhtrốnkhỏiQuảngChâuvàotháng4/1927,ôngquaThượngHảivàVladivostok
đểđếnMoscow.TạiMoscow,nhưtađãthấy,ôngđãtìmkiếmhậ
uthuẫnđểđếncơsởmớitại
XiêmnhằmtiếptụccôngviệcmàôngđãbắtđầutạiQuảngChâu.Mộtphầncủamùahènămấy
ôngphảinằmviệnởCrimeanđểđi
ềutrịbệnhlao.Tháng9/1927QTCSsoạnthảochỉthịcho
nhữngcôngtáctươnglaicủaôngvàgửiôngđiParisvàotháng11đểphốihợpchươngtrìnhcủa
ôngvớiUỷBan
ThuộcĐịathuộcĐCSPháp[1].MặcdùgiờđâyĐCSPhápcótráchnhiệmnuôi
dưỡngphongtràocộngsảntạiĐôngDươngnhưngtrênthựctếthìcácđảngviênĐCSPháphoạt
độngdưới
sựgiámsátnghiêmngặtcủaMoscow.
MặcdùQTCSđãkhôngcònảotưởngvềQuốcDânĐảng,nhữngchỉthịđểHồđemđếnParis

vẫnphảnánhchiếnlượcmặttrậnthốngnhấtvới
cáclựclượngquốcgia.Bảnchỉthịdàihaitrang
(đềngày12tháng9/1927)chỉđịnhʺAKʺ(AiKvak,theocáchphátâmcủaNga)phảigiúpkích
hoạtʺnhữngnhàcáchmạngdântộctrong
sốnhữngngườiĐôngDươnglưuvong(trướctiêntại
ParisrồitoànnướcPháp)bằngcáchthiếtlậpmộtđộingũcộngsảncốtcántrongnhữngphầntử
này ʺRồiông
phảith àn hlậpnhữngliênhệvớiĐôngDươngvớimụcđíchchuyểngiaonhững
hoạtđộngcáchm ạngvàoquốcnội.Tronglúcấy,nhằmhợptácvớiĐCSPháp,ôngđượcchỉ
thị
soạnthảomộtcươnglĩnhhànhđộngchophongtràocáchmạngdântộctạiĐôngDương.Sautài
liệunàyđượcthôngquabởiBanChấpHànhQTCS, ông sẽpháthànhnóởĐôngDươngvà

ʺnghiên cứu khả năngđểtăng cường nhữnghoạtđộng cách mạng tại quốc gia lâncận như
Xiêmʺ[2].ĐôngDươngCộngSảnĐảngʺcầnbắtđầuvậnhànhtrongmộttương
laigầnʺvàsẽ
dựavàoʺnhữngtổchứccáchmạngdântộccànhnhiềucàngtốtvớiđiềukiệnnhữngngườithiên
tảtrongcáctổchứcnàygiữđượcquyềntựdophê
phántuyệtđối.ʺKhẩuhiệuchínhtrịcơbản
củaphongtràocáchmạngđượcđịnhnghĩanhưsau:(1)độclập;(2)đánhđuổicáclựclượng
chiếmđóng;và(3)triệutậpUỷBanL
ậpPhápvàtạorachínhquyềncáchmạngdânchủ,bảo
đảmviệcphânpháttoànbộđấtđaichonôngdân,dùngchínhsáchthốngnhấtcácgiaicấpđể
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 106Diễnđànwww.x‐cafevn.org
ủnghộquyềnlợicủangườilaođộng,cươngquyếtbảovện ềnđộclậpcủanướcnhàchốnglại
mọitấncôngcủađếquốcthamtàn.ʺĐiểmcuốicùngcủ
achỉthịrangày12tháng9lưuýrằng
QTCSsẽtheođuổinỗlựctạodựngnhữngliênlạcvớiĐôngDươngquangõTrungQuốc[3].
VìmộtsốlýdoHồđãkhôngth

ựchiệnhếtnhữngchỉthịcủaQTCStạiPháp,ôngbáocáolạivới
Moscow.ChiếndịchruồngbốnhữnghoạtđộngcộngsảntạiParisđãxảyracùnglúcvới
khủng
hoảngchínhtrịtrongnộibộĐCSPháp,cólẽviệcnàycóliênquanđếnphongtràothanhtrừng
cácphần tửTrotskyistđang xảy ratạiLiênBangSôViếtđểhướngtớiĐạiHộiĐảng15
vào
tháng12.CùngthờigianấyJacquesDo riot,ngườibảotrợcủaHồtạiUỷBanThuộcĐịacủaĐCS
Pháp,đãbịbắtgiamtạiPháp.Hồviếtrằngnhữngthànhviêncònlạicủ
aUỷBanđãtránhnhững
tiếpxúcriêngvớiông.Ýôngmuốnnóiđếntrongbáocáolàviệcʺthiếulinhđộngʺtronghoạt
độngcủaUỷBancóthểđãlàmnótêliệtvềmặtchính
trị.ʺTrongsuốtmộtthángrưỡicómặttại
Paris,ʺônggiảithích,ʺtrongkhiĐồngChíDoriotđangởtù,tôiđãkhôngcó đượcbấtkỳmộtcơ
hộinàođểthảoluậnmộtcáchnghiêmtúcv
ớicácđồngchíkhác.Đãvàilầntôiđãđềnghịnhững
địachỉchínhxácđểcóthểliênlạcvớihọkhitôiquaylạiphươngĐông,nhưngđồngchícótrách
nhiệmđãkhôngchotôibiếtʺ[4],H
ồđãkhôngđềcậpđếnnhữngliênlạcgiữaôngvànhững
ngườiViệtkháctạiParis,nhưngchúngtatựhỏilàkhôngbiếtôngcótìmcáchgặplạiNguyễn
Thế Truyềnkhông.Ít
nhất là chođếnnăm 1926,Truyềnvẫn làđầumối tiếp xúcchínhgiữa
nhữngngườiViệtcánhtảtạiParisvàUỷBanThuộcĐịacủaĐCSPháp.Chínhônglàngườiđã
sắp
xếpđểgửinhữngngườiViệtNam,trongđócómộtsốhọhàngcủamình,điMoscowhọc
tập[5].Vàođầunăm1927,sausựsụpđổcủaCôngĐoànThuộcĐịavàonăm1926,Truyềnđ
ã
thànhlậpmộttổchứcmớimangtênAnNamĐộcLậpĐảng[6].Việcrađờicủađảngdântộc
vàonăm1927thìthườngđượcxemnhưlàbướckhởiđầuchoviệcphânchia
giữanhữngngười
Việtquốcgiavàthâncộngsản.NhưnghiệntạiđãcónhữngbằngchứngrằngTruyềnđãđitheo

mộtchínhsáchdànhchocácnướcthuộcđịađượ
cQTCSchấpnhận,cóthểnóđượcthựcsựcủng
cốtrongthờigian Bukharin cònnắmquyềntrongBanChấp HànhQTCS. ChỉthịcủaJaques
DoriotnhằmbiếnThanhNiêntrởthànhmộtđảngquốc
giađạichúnglàmột vídụchochính
sáchnày;Chỉthịtháng9củaHồChíMinhcũnglàmộtdấuhiệucủaviệccácnhómcộngsản
thuộcđịađượcphéptồntạibên
trongnhữngđảngcáchmạngquốcgia.Ngaycảđếnmùađông
năm1929,nhữngthànhviêncủaUỷBanThuộcĐịathuộcĐCSPhápvẫncòntiếptụcthihành
chínhsáchnàytạiAlgeriabằngcách
tạodựngmộtđảngdântộcAlgeriatênNgôiSaoBắcPhi
(LʹÉtoileNord‐africanine‐ND)[7].
AnNamĐộcLậpĐảngcóliênhệmậtthiếtvớichinhánhởPhápdoQTCSlãnhđạomangtên
LiênĐoànPhả
nĐế.Nhómnàyđãtổchứcđạihộiđầutiênvàotháng2/1927.Trongmộtbản
báocáocủaUỷBanThu ộcĐịathuộcĐCSPhápgửichoQTCSvàotháng3/1927,tácgiảbáocáo
cónh
ắcđếnviệcAnNamĐộcLậpĐảngđangtạodựngcácchibộtạimiềnnamnướcPhápvà
dựđịnhtổchứcđạihộivàomùahè.ʺChúngtôisẽthamgiavàocáccuộchọpcủ
anhómnàytại
Parisnhằmgiúpđỡnhữnghoạtđộngcủahọmộtcáchthựctếhơn,ʺbảnbáocáoviết[8].Truyền,
cùngvớihainhàhoạtđộngkháctừViệtNamlànhàbáoTr
ịnhHưngNgẫuthuộcđảngJeune
AnnamvàDươngVănGiáothuộcđảngLậpHiến‐đãtiếnhànhmộtcuộchànhtrìnhdiễnthuyết
bằngtiếngPhápvàotháng10,trongđóhọkịch
liệtlênánchínhsáchvàthểchếcủaPháp.Sở
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 107Diễnđànwww.x‐cafevn.org
LiêmPhóngchorằngnhữngcuộchộihọptrênđượctổchứcvớisựđồngloãcủaĐCSPháp[9].
NhưngcũngnhưHồ,cólẽTruyềncũngthấyđượcrằnglàmviệcvới

ĐCSPháptrởnênkhó
khănhơnnhiềusaukhiDoriotbịbắt.TruyềntrởvềViệtNamvàotháng12.Đếnmùahè1928
chínhsáchcủaQTCSvềhoạtđộngcủacácnướcthuộcđịacàngtrở
nênphứctạp,nhưngmãicho
đếngiữanăm1929QTCSmớidứtkhoátthayđổiquanđiểmcủamìnhtrongviệchợptácvới
nhữngngườiquốcgiaphicộngsảntạ
icácnướcthuộcđịa.
Vàotháng12 1927Hồ chuyển từ ParisđếnBrusselsđểthamdự mộthội nghị,ông chobiết.
Nhưngđókhôngphải,khác vớimọingườithườngviết,làĐạiHội
lần1củaLiênĐoànPhảnĐế
vìnóđãxảyravàotháng2trước[10].CóthểlàôngđãthamdựmộtcuộchọpnộibộcủaBan
ChấpHànhLiênĐoànđượctổchứcvào
ngày9tháng12ởBrussels[11].Từtrungtuầntháng12
đếntháng51928ôngởtạiBerlinđểchờđợitiềnvàchỉthịtừQTCSchochuyếntrởvềchâuÁ
củamình.Ôngnhận18đồngMark(mệnhgiátiềnĐứ
c‐ND)mỗituầntừtổchứcTrợGiúpĐỏ
(RedAid,tổchứccứutrợcủaQTCS‐tươngtựnhưHộiChữThậpĐỏ‐ND)đểtrangtrảichiphí
thườngnhậtnhưngkhôngđủđểsốngquangày,ôngnói
[12].Trongthờigianbịbắtbuộcởđây,
ôngđãviếthồikývềphongtràonôngdânQuảngChâu,trongđómiêutảBànhBáinhưmộtvị
anhhùng.Bàiviếtdài120trang,khôngmangtínhchínhtrịvà
thốngkê,chỉquantâmđếncuộc
sốngnôngdân,ônggiảithích.NôngDânQuốcTếđãt ừchốinhậntráchnhiệmhiệuđínhcần
thiếtđểxuấtbản,nhưngmộtsốtàiliệuc
ủaHồđãlọtravàđượcxuấtbản[13].Việcôngđãcó
nhữngtiếpxúcnàovớicộngđồngngườiHoatạiBerlinthìkhôngđượcrõ.Nhưngkhôngcógì
ngạcnhiênnếuôngđ
ãtraođổiquanđiểmvớinhữngngườicóliênhệvớiLiênĐoànPhảnĐế
vốnđãcócơsởtạiBerlin.VợcủaTônDậtTiênlàTốngKhánhLinh(SongQingLing‐ND)đã
đếnBerlinvào

cuốinăm1927vàdườngnhưđãởđấychođếncuốinăm1928đểthànhlậpmột
ʺĐệTamĐảngʺchoTrungQuốc[14].Trong lá thưđềngày 21 tháng5gửi cho Moscow, Hồ
thôngbáochocácđầumốirằ
ngôngsẽliênlạcvớihọquaComadeChutto,mộtngườiẤnlàm
việctrongLiênĐoànPhảnĐế[15].VìthếcóvẻLiênĐoànđãlàmộtđầumốitiếpxúcquan
trọngcủaôngtạiBerlin.

Trongmùađôngấy,QTCSđangbậntâmvớinhữngvấnđềcònquantrọnghơnlàvềHồChí
Minhvàchươngtrìnhdichuyểncủaông.LeonTrotskyvà148thànhviêncủanhómĐốiLậpcủa
ôngđãbịtrụcxuấtrakhỏiMoscowvàocuốithángGiêng,sauĐạiHộithứ15củaĐCSLiênXô.
Trongtrọntháng2QTCSđangbậnrộnvớiHộiNghịToànThểlần9củaBan
ChấpHành.Sau
khiratù,trênđườngthamdựHộiNghịToànThểBanChấpHànhQTCS,JaquesDoriotghéqua
BerlinvàđãhứasẽgiảiquyếtʺtrởngạiʺcủaHồ.Nhưngmãichođếntrungtuần
tháng4Hồvẫn
khôngnhậnđượctintứcgìtừMoscowlẫnDoriot[16]. NôngDânQuốcTếcũngchẳnggiúp
đượcgì.Hồđãyêucầuhọgiú pcho500Đô‐lavàmộtʺkếhoạchtổchứ
cthiếtthựcđểtôicóthể
hoạtđộngmộtcáchhữuích”[17]Dombalkhôngnhữngtừchốicungcấpngânquĩmàcònnói
rằngôngbiếtquáítvềtìnhhìnhnôngdânởĐôngDươngđểđưaram
ộtkếhoạchtổchứcchắn
chắn.ÔngkhuyênHồnêndùngkinhnhiệmcủamìnhvềphongtràonôngdânTrungQuốcđể
bắtđầunhữngbướccănbảnđểxâydựngnhữngliênhiệpnông
dân[18].Vàongày12tháng4
HồviếtthưchoJulesHumbert‐Droz,mộtngườicộngsảngốcThụySĩtrongBanBíThưQTCS,
bannàychịutráchnhiệmvềnhữngvấnđềcủanhữngthuộc
địaPháp.Thưnóiʺđồngchícóthể
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 108Diễnđànwww.x‐cafevn.org
mườngtượngđượctìnhtrạngthểxáccũngnhưtinhthầncủatôilúcnày:biếtđượccònrấtnhiều

việcphảilàmnhưnglạikhônglàmđượcgìcả,longhĩ,thiếutiền,
sốngngàyquangàytrongtình
trạngbịépbuộcphảibấtđộng,vân vânʺ[19].CuốicùngHumbert‐DrozđãbảoHồ(bằng2mẫu
ghichúngắnđềngày28tháng4)rằngquyếtđịnhvềviệ
cchitrảchochuyếnđivàbathángđầu
làmviệcđãđượcchấpnhận:ʺSốtiềnchúngtôigửitrongtươnglaisẽtuỳthuộcvàotintứctừ
đồngchí.Tôinghĩtốthơnlàđồng
chínêntìmcáchtựlựccánhsinhhơnlàchờđợigiúpđỡʺ[20].
Trongsựtiễnđưathờơấy,HồChíMinhđãquaylạichâuÁvàocuốitháng5,từThụySĩsangÝ,
vàtừđóđiđườngthuỷđếnB
ăngCốc.LúcấychắchẳnôngđãbiếtđượcviệcđànáppháiĐối
LậpTrotskydoStalinkhởixướngbêntrongĐCSLiênXôcũngnhưnhữngkhuynhhướngkhác
chốnglạichínhsáchcủ
aStalinbêntrongQTCS.Tacóthểgiảđịnhrằngôngcũngđãđượcđọc
nhữngtàiliệucủaĐạiHộiToànThểthứ9BanChấpHànhQTCSđượctổchứcvàotháng21928,
trongđócómộts
ốnghịquyếtvềTrungQuốc.NhữngnghịquyếtnàyđãnóirõngườiNganghĩ
rằngđãđếnlúccácđồngchí TrungQuốcnêncẩntrọng hơn,nêndừnglạisaucốgắngkhởi
nghĩ
ađầyliềulĩnhvàocuốinăm1927(dĩnhiênlànóđãtiếnhànhdướisựchỉđạocủađạidiện
củaQTCSlàLominadzevàNeuman.)HiệntrạngcủacáchmạngTrungQuốcđượccho
làkhông
mangđặctínhxãhộihoặcʺcốđịnhʺnhưLominadzeđãnhậnđịnhmộtcáchsailầm,màvẫn
đangnằmtronggiaiđoạnʺdânchủtưsảnʺ.Đườnghướngchiếnlượccơbản
củaĐCSTrung
Quốclàʺsẵnsàngdùngbạolựcđểdấylênnhữnglànsóngcáchmạngmớiʺ.Nhưngnhiệmvụ
hiệntạivẫnlàʺnắmđượcquầnchúngcôngnhânvànông
dân,giáodụcchínhtrịchohọ,tậphợp
họđitheođảngvàtuyênngôncủađảng.ʺMặcdùmộtʺnhiệmvụchiếnlượccấpbáchʺđãđược
giải thích như ʺtổ chức và hànhđộng qua

 khởi nghĩa quần chúng vũ trang,ʺ lực lượng tiên
phongcủagiaicấpcôngnôngvẫnkhôngđược táchrờikhỏiquầnchúngvàkhôngđượcʺxem
nhẹnhữngcuộcnổidậyʺ[21].Vìphong
tràocáchmạngViệtNamchưađượcpháttriểnnhưcủa
TrungQuốc,cóthểHồChíMinhđãhiểunhữngnghịquyếthơimâuthuẫnnàynhưlànhưmột
xácnhậnchonhữngchínhsách
riêngcủamình:đàotạovàtổchứcchínhtrịmộtcáchthậntrọng.
ĐiềuquantrọngmàtanênlưuýlàĐạiHội6QTCSbắtđầutrongtháng71928,lúcHồvẫncòn
lênh
đênhtrênbiển.Cóthểôngđãkhôngbiếtđếnnhữngtintứcchitiếtvềkếtquảcủađạihội
chođếnnhiềuthángsau.Theotấtcảnhữngbằngchứngcóđược,dườngnhư
ôngđãđichâuÁ
vớihànhtrangkhôngcógìngoàinhữngchỉthịtrongtháng91927đểthựchiệncôngtáccủa
mình.
ĐạiHộiQuốctếCộngSảnlần6
Đến mùa hè1928 việcđấu
 tố chống lại phái Trotskistđã làm xáo trộn QTCS vàĐCS Pháp.
Nhưngmộtcuộcthanhtrừngđẫmmáukháclạivừabắtđầu.Trênthựctế,đếnkhiĐạiHội15
ĐCSLiênXôdi
ễnravàocuốinăm1927,nhữngngườitheoStalinđãbắtđầuchỉtríchBukharin
làđãkhôngquantâmđếnʺnhữngđedoạcủacánhhữuʺtrongQTCS[22]. NhưngStalinvẫn
chưasẵnsàngthanh
toánnhữngđồngminhcánhhữucủamình.Haihệthốngđiềuhànhchính
sáchđanghìnhthànhtạiNgavớiStalinđangtăngcườnghoạtđộngthôngquanhữngthànhviên
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 109Diễnđànwww.x‐cafevn.org
doôngchỉđịnhvànhữngt ổchứcnhưđoànKomsomolđểthihànhviệcthuthậpngũcốccũng
nhưnhữngchínhsáchkhác[23].ĐạiHội6QTCS,mộthộinghịkéodàitừngày12tháng7mãi
đế
n1tháng9,đãphảnánhtìnhtrạnghaihệthốngnày.Đâylàlúcbắtđầuchosựchuyểnđổi

phươnghướngcủaQTCS,mộtquátrìnhkéodàitrọnmộtnămchođếnĐạiHội
ToànThểBan
ChấpHànhQTCSlầnthứ10vàotháng7/1929.NgườitathườngchorằngCươngLĩnhvàLuận
CươngcủaĐạiHội6QTCSđãđánhdấumộtthờikỳmớ
ichophongtràocộngsảnViệtNam.
NhưngthậtkhóđểthiếtlậpmộtmốiliênhệtrựctiếpvềnguyênnhânvàhệquảgiữaMoscow
vànhữngsựkiệntạiViệtNamcho
đếnmùathunăm1929,hoặcngaycảnhữngchínhsáchcho
nhữngquốcgiathuộcđịathựcsựlàgì.
Vàomùahè1928nhữngngườilãnhđạoĐCSTrungQuốcđãtậptrungtạiMoscow,nơ
iĐạiHội
6ĐCS TrungQuốcđang nhóm họptừngày 18tháng 6đến11 tháng 7, trướcthềmĐạiHội
QTCS.ĐạihộinàyđượctổchứcdướisựbảotrợcủaBukharinvàđãthôngqua
nhữngchính
sáchônhoàhơnđểTrungQuốctrìnhbàytrướcĐạiHộiToànThểBanChấpHànhQTCSlần9.
NhưngtínhchấtlưỡnghệtrongcácchínhsáchcủaQTCSvàothờiđiểmnàyđãđượ
cphảnánh
trongnghịquyếtĐạiHội,đasốđềumang tínhmậpmờvàđôikhimâuthuẫn.Bukharincổxuý
chomột liênminhphảnđếnhưngxemnhẹthànhphầntiểutưsản.Khẩuhiệu:
ʺchiếnthắngmở
màntạimộthaynhiềutỉnhʺđãtrởthànhcáimàTrươngQuốcĐào(ZhangGuoTao‐ND)gọilà
ʺthầndượcʺ(panacea‐ND),mộtcáchbiệnhộchochủnghĩamanhđộng
vàocuốinăm1927mà
khôngphảinóirằngcuộccáchmạngTrungQuốcđangởlúcʺcaotràoʺ[24].ĐạiHộiđãbầuchọn
mộtBộChínhTrịmới,dẫnđầubởiHướngTrungPhát
(XiangZhongFa‐ND).Nhữngthành
viênkháclàHạTếAn(QuQiuBai‐ND),ChuÂnLai,TrươngQuốcĐào,TháiHoàSâm(Cai
Hesen‐ND),LýLậpTam(LiLiSan‐ND),HạngAnh(XiangYing‐ND).Bathànhviêncủab
ộ
chínhtrịmớiđãquayvềlạiTrungQuốctrướcĐạiHộiQTCSlàHướngTrungPhát,TháiHoà

Sâm và Lý Lập Tam, những người này theo lời Trương QuốcĐào  là có nhiệm vụ tổ
chức
đảng[25].NhữngảnhhưởngcánhâncủanhữngnhàlãnhđạoĐCSTrungQuốcvừaquayvềlại
ThượngHảivàotháng7hoặctháng81928,saukhiđạihộiđảngcủahọkết
thúcvàtrướckhiđại
hộiQTCSbắtđầu,cóthểlúcđầuđãcónhiềutácđộngđếnnhữngngườicộngsảnViệtNamhơn
làbảnthânĐạiHội6QTCS.
MặcdùĐạiHội
6QTCSthườngđượcxemlàmộtsựkiệnquyếtđịnhmàtừđóđãchoranhững
từngữnhưʺhànhtrìnhmớiʺvàʺvôsảnhoáʺ,thựcranóchỉlàbướcđầucủaviệcchuyể
nhướng
tổchức.Bukharin,vẫnlàTổngBíThưcủaQTCS,đãchiếmđộcquyềntrongviệcsoạnthảovà
thôngquabảnʺCươngLĩnhChungcủaĐệTamQuốcTếʺ.Nhưngvịth
ếcủaôngđãbịyếuđivì
sựlũngđoạncủaStalintrongĐCSLiênXô‐đếntháng121928ôngđãtừchứctrongQTCSmặc
dùchưachínhthứcbịcáchquyềnchođếntháng61929.Vớ
ivịthếcủaBukharintrongQTCS,
nhữngđồngminhʺcánhhữuʺcủaôngtrongcácđảngchâuÂunhưJulesHumbert‐Drozvẫngiữ
đượcảnhhưởngchođếnmùađông[26].Vìthếđếnmùahè1928,QTCSvẫnphần
nàohậuthuẫn
chochínhsáchhợptácvớitầnglớpdânchủxãhộicánhtảvàthiếunhấttrítrongviệcphântích
mộtcáchđúngđắnhiệntrạngcủachủnghĩatưb
ảnthếgiới.ĐoànđạibiểuLiênXômàchủyếu
lànhữngngườitheoStalin,đãkhônghàilòngvớiʺĐềCươngʺcủaBukharin,vàʺđãhiệuchỉnh
nónhằmnhấnmạnhtầmquantrọng
quốctếcủanhữngkếhoạchkinhtếSôViếtvànhữngmâu
HồChíMinh:Nhữngnămthángchưađượcbiếtđến SophieQuinn‐Judge
DiênVỹvàHoàiAn 110Diễnđànwww.x‐cafevn.org
thuẫncủasựổnđịnhtưbảncũngnhưtăngcườngviệctấncôngvàonhữngngườidânchủxã
hộicánhtảʺ[27].DùvậygiọngđiệutậnthếmiêutảʺGiaiĐoạnTh

ứBaʺvềdiễnbiếncủachủ
nghĩatưbảnsauchiếntranhcũngkhôngđượcmạnhmẽmấykhinóđượcđưaratrongĐạiHội
ToànThểBanChấpHànhQTCSlầnthứ10vàonăm
1929.TạiĐạiHội6,Bukharinđãmiêutả
GiaiĐoạnThứBanhưmộtʺổnđịnhcủachủnghĩatưbảnʺmàcuốicùngsẽtrởthànhmộtkhủng
hoảngmớicủachủnghĩanày[28].
Đếnmùahè1929,OttoKuusinenđãbáocáolênĐạiHộiToàn
ThểBanChấpHànhQTCSlầnthứ10rằngʺhiệnđãhoàntoànthốngnhấttrongviệcnhậnđịnh
vềGiaiĐoạnThứBanhưlàmộ
tthờikỳtanrãcủasựổnđịnhcủachủnghĩatưbảnvàhơnnữa‐
cũnglàgiaiđoạnchínmuồicủamộtcaotràocáchmạngmớiʺ[29].
Kuusinen,mộtnhàcộng
sảnlãothànhngườiPhầnLan,làngườiđứngđầuUỷBanThuộcĐịatại
ĐạiHộivàđượcgiaotráchnhiệmlãnhđạoBanBíThưCụcĐôngPhươngkhiĐạiHộibếmạc.
Ôngđãtr
ởthànhmộttrongnhữngngườiđiềuhànhcủaQTCSởphươngĐông.Nhưngchính
CươngLĩnhChungcủaBukharinlàvănbảnsúctíchnhấtvềchínhsáchcủaĐệTamQuốcTếđối
vớicác
nướcthuộcđịa.Cươnglĩnhđãliệtkêtámnhiệmvụchính:
(1) Lậtđổchủnghĩatưbảnngoạibang,chếđộphongkiếnvàtầnglớpđịachủ;
(2) Thànhlậpnềnchuyênchínhdân
chủcủagiai cấp côngnôngtrênn ềntảngcủachính
quyềnSôViết;
(3) Tiếntớiđộclậpnướcnhàvàthốngnhấtchínhtrị;
(4) Huỷbỏnợquốcgia;
(5) Quốc
hữuhoánhữngcơsởkinhdoanhlớncủagiaicấptưbản(trongnhữngngànhcông
nghiệp,giaothông,ngânhàng,vânvân);
(6) Sungcôngtàisảncủanhữngđạiđịachủ,nhàthờvàtuvi
ện,quốchữuhoátoànthểđất

đai;
(7) Thựchiệnchínhsáchngàylàmtámtiếng;và
(8) Thànhlậpquânđộicáchmạngcôngnông[30]
TrongnộibộUỷBanThuộcĐịa,cốgắngcủaKuusinen
nhằmthiếtlậpmộtchínhsáchchitiết
hơnchoʺnhữngnướcthuộcđịavàbánthuộcđịaʺđãgặpphảimộtchốngđốikhámạnh.Cácđại
biểukhônghiểuđượccách
thứcphânchiacácnướcthuộcđịara4thànhphầnkhácnhaucủa
ôngcũngnhưsựthiếurõràngvềchiếnlượcđốivớinhữngnướclạchậuhơn[31].(Việcphân
lo
ạinàyđãbịhuỷbỏtrongvănbảnchínhthứccủaluậncương).Trongbàiphátbiểubếm ạccủa
mìnhvàongày21tháng8,KuusinenđãthúnhậnrằngtrongLuậnCươngcủa
mình,đoạnnóiv ề
ʺnhữngtiếntriểnphitưbảnchonhữngnướcthuộcđịalạchậuʺđãthiếunhữngluậnchứngcần
thiết.(ôngcũngnhắclàLuậnCương
1920củaLenincũngthiếuluậnchứngvềphầnnày).Ông
đềnghịvàothời điểmnày,thờiđiểmcủaʺhướngđiriêngʺđếnchủnghĩacộngsản,nênđượcsự
quantâmđặcbiệt
từuỷbanso ạnthảo,uỷbannàyvẫnchưabắtđầulàmviệc[32].Trongnhững
nhậnxétvềhoạtđộngcủauỷbansoạnthảo,ôngcónhắcđếnbảnLuậnCươngtrong
phầnđề
cậpđếnnhữngvấnđềchiếnlượchiệnnaychỉđượcápdụngchomộtnhómcácnướcthuộcđịa
sau:TrungQuốc,ẤnĐộ,AiCậpvàNamDương‐ʺchắcchắnlànhữ
ngquốcgiathuộcđịaquan
trọngnhấtʺ,theonhưôngnói[33].