Tiểu luận Kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta

Trang 1
TIỂU LUẬN
MÔN: NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN
Đề tài: “Kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ
nghĩa ở nước ta”.

LỜI NÓI ĐẦU
Sau 1986 nước ta đã chuyển mô hình kinh tế từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao
cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó là một quá trình thể hiện
sự đổi mới về tư duy và ngày càng hoàn thiện cả về lý luận cũng như thực tiễn xây dựng
chủ nghĩa xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đây cũng là một quá trình về sự nhận thức đúng
hơn các quy luật khách quan, chuyển từ một nền kinh tế mang nặng tính chất hiện vật
sang nền kinh tế hàng hoá với nhiều thành phần, khôi phục các thị trường để từ đó các
quy luật thị trường phát huy tác dụng điều tiết hành vi các tác nhân trong nền kinh tế thay
cho phương pháp quản lí bằng các công cụ kế hoạch hoá trực tiếp mang tính pháp lệnh,
xoá bỏ bao cấp tràn lan của nhà nước để các doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trong sản xuất
kinh doanh. Nhà nướcthực hiện quản lí nền kinh tế thông qua pháp luật và điều tiết thông
qua các chính sách và các công cụ kinh tế vĩ mô.
Chuyển sang nền kinh tế thị trường là chuyển sang nền kinh tế năng động, có cơ
chế điều chỉnh linh hoạt hơn, thúc đẩy sự phân phối, sử dụng các nguồn lực và các tác
nhân của nền kinh tế hoạt động hiệu quả
Mặt khác sự chuyển từ mô hình kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa là vấn đề còn mới trong lịch sử kinh tế nước ta. Nên
việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản về kinh tế thị trường là sự cần thiết.

Trang 2
NỘI DUNG
I. Sự cần thiết khách quan phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN
1. Khái niệm

Kinh tế thị trường là hình thức phát triển cao của nền kinh tế hàng hoá trong đó từ
sản xuất đến tiêu dùng đều thông qua thị trường. Nói một cách khác kinh tế thị trường
phát triển trong đó mọi quan hệ kinh tế đều được tiền tệ hoá.
2. Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa
2.1. Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hoá.
Phân công lao động: Theo Lênin “Hễ ở đâu và khi nào có phân công lao động xã
hội và sản xuất hàng hoá thì ở đó và khi ấy có thị trường”. (V.I.Lênin toàn tập, Nhà xuất
bản Tiến bộ, Matcova, 1974).
Những lao động tư nhân độc lập và không phụ thuộc vào nhau. Mà muốn có được
như vậy thì những người, những doanh nghiệp sản xuất hàng hoá phải độc lập và không
phụ thuộc vào nhau.
Tóm lại phân công lao động xã hội tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa những người,
những doanh nghiệp xản xuất hàng hoá độc lập, họ làm việc cho nhau thông qua những
trao đổi hàng hoá. Còn với tư cách là doanh nghiệp sản xuất hàng hoá độc lập lao động
sản xuất hàng hoá của họ lại mang tính lao động tư nhân (cá biệt, độc lập không phụ
thuộc). Mâu thuẫn này được giải quyết bằng trao đổi.
2.2. Định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta là một sự lựa chọn đúng đắn
Trước đây trong quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa Liên Xô, Đông Âu hay ở Việt
Nam cũng có quan điểm kinh tế cho rằng: Kinh tế hàng hoá là sản phẩm riêng của chủ
nghĩa tư bản. Từ đó nền kinh tế xã hội chủ nghĩa được vận hành theo cơ chế tập trung
quan liêu bao cấp. Đây là một trong những nguyên nhân khủng hoảngcủa xã hội chủ
nghĩa. Theo quan điểm của Đảng ta hiện nay: “Sản xuất hàng hoá không đối lập với chủ
nghĩa xã hội, mà còn là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại, tồn tại khách
Trang 3
quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa và cả khi chủ nghĩa xã hội đã
được xây dựng”. (Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII)
Ngoài ra cũng có quan điểm cho rằng kinh tế thị trường không thể dung hợp với
chủ nghĩa xã hội. Còn theo C.Mác: “Kinh tế hàng hoá tồn tại trong nhiều hình thức khác
nhau có thể khác nhau về quy mô và hình thức phát triển”.
2.3. Kinh tế thị trường không những tồn tại khách quan mà cần thiết cho công

cuộc xây dựng chủ nghiã xã hội.
Nó tồn tại khách quan vì vẫn còn cơ sở cho sự tồn tại và phát triển. Đó là sự phân
công lao động xã hội không mất đi mà còn chuyên môn hoá sản xuất ngày càng sâu. Nó
diễn ra không những trong từng địa phương, một nước mà còn trong sự phân công hợp tác
quốc tế.
Trong thời kỳ quá độ và ngay cả dưới chủ nghĩa xã hội vẫn tồn tại những hình thức
sở hữu khác nhau về sở hữu tư liệu sản xuất tức là vẫn còn sự tách biệt nhất định về kinh
tế giữa các chủ thể kinh tế. Ngay cả các doanh nghiệp cùng dựa trên một quan hệ sở hữu
như doanh nghiệp nhà nước, nhưng cũng chưa thể phân phối sản phẩm cho nhau mà
không tính toán hiệu quả kinh tế vẫn phải sử dụng quan hệ hàng hoá - tiền tệ để tính toán
hiệu quả kinh tế bởi vì:
Kinh tế phát triển tạo sự tách biệt quyền sử dụng và quyền sở hữu tư liệu sản xuất.
Các doanh nghiệp nhà nướccó cùng sở hữu nhưng quyền sử dụng lại khác nhau. Vì vậy
các doanh nghiệp nhà nước có sự tách biệt tương đối về kinh tế, có quyền tự chủ sản xuất
kinh doanh
Do nhiều yếu tố tác động (trình độ, cơ sở vật chất - kỹ thuật, trình độ tay nghề của
người lao động) mà giữa các doanh nghiệp nhà nước có sự khác nhau về hiệu quả sản
xuất kinh doanh. Do vậy giữa doanh nghiệp nhà nước có sự tách biệt về kinh tế. Vì vậy sử
dụng quan hệ hàng hoá - tiền tệ là cần thiết.
Nó cũng cần thiết cho công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa vì chủ nghĩa tư bản đã
biết sử dụng vai trò to lớn của nền kinh tế thị trường để tăng trưởng và phát triển kinh tế.
Chúng ta cũng phải biết khai thác, sử dụng vai trò to lớn của kinh tế thị trường hay những
mặt tích cực của nó như thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng suất lao động, giảm chi
phí sản xuất, thúc đẩy phân công lao độnh xã hội và hạn chế các mặt trái, khuyết tật của
Trang 4
kinh tế thị trường để tăng trưởng phát triển kinh tế. Sự hình thành này còn phù hợp với
thời kỳ quá độ với nhiều hình thức tổ chức kinh tế mang tính chất quá độ.
II. Những đặc điểm cơ bản của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở nước ta.
1. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình tổng quát của

thời kỳ quá độ. Xét về thực chất là sự phát triển của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành
phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí vĩ mô của nhà nước. Nó vừa mang
những đặc tính chung của kinh tế thị trường vừa mang những đặc thù riêng của chủ nghĩa
xã hội.
Những đặc tính chung thể hiện ở chỗ: Kinh tế thị trường ở nước ta vẫn chịu sự chi
phối của những quy luật kinh tế vốn có của kinh tế hàng hoá như quy luật giá trị, quy luật
cạnh tranh, quy luật cung cầu, quy luật lưu thông tiền tệ… Các phạm trù của kinh tế hàng
hoá - kinh tế thị trường vốn có của nó vẫn còn phát huy tác dụng như giá trị, giá cả, lợi
nhuận.
Các đặc thù riêng của kinh tế thị trường Việt Nam, đó là nền kinh tế phát triển theo
định hướng xã hội chủ nghĩa thể hiện ở chỗ:
Phát triển kinh tế thị trường có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế với sự đa
dạng hoá của các hình thức sở hữu các hình thức sản xuất kinh doanh trong đó kinh tế nhà
nước có vai trò chủ đạo.
Kinh tế thị trường phát triển theo cơ chế thị trường có sự quản lí của nhà nước đảm
bảo thống nhất giữa sự phát triển, tăng trưởngkinh tế với công bằng xã hội.
Xây dựng kinh tế thị trường hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới với nhiều
hình thức quan hệ và liên kết phong phú.
2. Mục tiêu phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
Đó là sự phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ
nghĩa xã hội và thiết lập quan hệ sản xuất mới trên cả ba mặt: Quan hệ sở hữu, quan hệ
quản lý, quan hệ phân phối. Nói một cách khác là xây dựng nước ta thành xã hội: dân
giầu nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trang 5
3. Thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
3.1. Nếu nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa cũng dựa trên nhiều sự sở hữu
khác về tư liệu sản xuất trong đó sở hữu tư nhân là nền tảng thì trái lại kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam cũng dựa trên nhiều quan hệ sở hữu về tư liệu
sản xuất nhưng sở hữu của nhà nước - sở hữu công cộng làm nền tảng. Bởi vì sở hữu nhà
nước là đại diện cho nhân dân sở hữu những tài nguyên, tài sản, những tư liệu sản xuất

chủ yếu và những của cải của đất nước.
3.2. Nhiều thành phần kinh tế cùng nhau phát triển.
Trên cơ sở nhiều quan hệ sở hữu có nhiều thành phần kinh tế tham gia vào sản xuất
và lưu thông hàng hoá trên thị trường tức là có nhiều chủ thể kinh tế với nhiều nguồn lực
như sức lao động, vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý tham gia vào sản xuất hàng hoá lưu
thông trên thị trường. Mỗi thành phần kinh tế chỉ là một bộ phận cấu thành kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Bởi vì:
Mỗi chế độ xã hội đều phải dựa trên một cơ sở kinh tế nhất định, nền kinh tế nước
ta phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, như vậy kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ
đạo nhằm tạo nền tảng.
Kinh tế nhà nước nắm giữ những ngành, những vị trí trọng yêú trong nền kinh tế
nên việc xác lập vai trò của kinh tế nhà nước là vấn đề có tính nguyên tắc để đảm bảo nền
kinh tế phát triển theo địng hướng xã hội chủ nghĩa.
Kinh tế nhà nước đại diện cho một phương thức sản xuất tiến tiến cho nền kinh tế
dựa trên chế độ công hữu.
Tóm lại: Trong thời kì quá độ lên CNXH ở Việt Nam tồn tại nhiều thành phần kinh
tế trong đó kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo và cùng với các thành phần kinh tế khác
phát triển.
3.3. Nhiều hình thức phân phối.
Nếu kinh tế thị trường trong chủ nghĩa tư bản có nhiều hình thức phân phối trong
đó phân phối cho tư bản là chủ yếu thì trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam do có nhiêù quan hệ sở hữu khác nhau nên cũng có nhiều hình thức
phân phối như phân phối theo lao động, phân phối ngoài thù lao lao động thông qua các
Trang 6
quỹ phúc lợi xã hội và tập thể và phân phối theo nguồn lực đóng góp. Trong đó phân phối
theo lao động là chủ yếu bởi vì:
Phân phối theo lao động là việc trả công cho người lao động căn cứ vào số lượng
và chất lượng lao động vì số lượng nó biểu hiện ở thời gian lao động và số lượng sản
phẩm. Chất lượng lao động thể hiện ở trình độ thành thạo của người lao động và tính chất

phức tạp cuả công việc.
Cũng có thể nói phân phối theo lao động là ai làm nhiều hưởng nhiều, ai làm ít
hưởng ít. Có sức lao động không làm không hưởng.
* Phân phối theo lao động là cần thiết:
Khi người lao động được giải phóng khỏi áp bức bóc lột trở thành người làm chủ
về kinh tế thì việc phân phối phải vì quyền lợi người lao động.
Ngay cả dưới chủ nghĩa xã hội lao dộng vừa là nghĩa vụ vừa là quyền lợi. Địa vị và
quyền lợi của mỗi người là do kết quả lao động giải quyết. Do đó phải phân phối theo lao
động.
Trong thời kỳ quá độ và ngay cả chủ nghĩa xã hội vẫn còn có sự khác nhau giữa
lao động giảm đơn và lao động phức tạp, giữa lao động trí tuệ và lao động cơ bắp. Và còn
khác nhau về trình độ quan điểm lao động. Do đó xã hội phải kiểm tra, kiểm soát mức độ
lao động và hưởng thụ lao động của mỗi người. Theo LêNin phải thực hiện một chân lí
giảm đơn nhưng lại đảm bảo cho trật tự xã hội mới (xã hội chủ nghĩa) chân lí đó là “kẻ
nào không làm thì không ăn”.
Tóm lại phân phối theo lao động là phù hợp với quan hệ xã hội chủ nghĩa và trình
độ phát triển của lực lượng sản xuất. Nó trở thành một tất yếu phổ biến. Do đó là một đặc
thù của xã hội chủ nghĩa.
* Phân phối theo lao động là một nội dung của công bằng xã hội.
Ngoài phân phối theo lao động còn các hình thức phân phối khác như phân phối
ngoài thù lao lao động nhằm sửa chữa những khuyết tật của phân phối theo lao động. Và
phân phối theo nguồn lực đóng góp nhằm thúc đẩy quan hệ tín dụng phát triển.
3.4. Sự tăng trưởng, phát triển kinh tế gắn liền với công bằng xã hội, với việc phát
triển văn hoá giáo dục để nâng cao dân trí, đào tạo nguồn lực xây dựng một nền văn hoá
tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Trang 7
3.5. Kinh tế thị trường ở Việt Nam phát triển theo hướng mở rộng quan hệ hợp tác
kinh tế với nước ngoài. Đó là là tất yếu vì sản xuất hàng hoá và trao đổi hàng hoá tất yếu
vượt khỏi phạm vi quốc gia mang tính chất quốc tế, đồng thời đó cũng là tất yếu của sự
phát triển nhu cầu.

Thông qua mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài để biến nguồn lực bên ngoài
thành nguồn lực bên trong tạo điều kiện cho phát triển phát triển rút ngắn.
Mở rộng quan hệ dưới nhiều hình thức như hợp tác, liên doanh, liên kết nhưng
phải dựa trên nguyên tắc giữ vững độc lập và tự chủ hai bên cùng có lợi.
3.6. Nền kinh tế hàng hoá nước ta vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lí
của nhà nước. Đó là sự kết hợp cả sự điều tiết của cả bàn tay vô hình lẫn bàn tay hữu hình
nhằm tận dụng được ưu điểm của cả hai sự điều tiết. Đồng thời khắc phục được hạn chế
của cả hai mô hình điều tiết.
* Nền kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trường.
Trước đây chúng ta vận động theo cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Đặc trưng
của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp là: nhà nước giao kế hoạch cho các doanh nghiệp
với một hệ thống chỉ tiêu mang tính pháp lệnh, nhà nước cấp phát vật tư, tiền vốn theo chỉ
tiêu. Như vậy, nhà nước cho phép phân bổ nguồn lao động theo kế hoạch. Các cơ quan
cấp trên quảnlý chỉ đạo kinh doanh nhưng không chịu trách nhiệm về các khuyết điểm
của mình. Cấp phát giao nộp theo quản lý, lãi nhà nước thu, lỗ nhà nước bù. Nhà nước
thực hiện bao cấp qua giá và phân phối nền kinh tế bằng hiện vật hoá, tức là quan hệ hàng
hoá, tiền tệ bị xem thường, bộ máyquản lý cồng kềnh kém hiệu quả. Tóm lại, nền kinh tế
theo cơ chế này làm cho nền kinh tế phát triển trì trệ, là nguyên nhân cho chủ nghĩa xã hội
lâm vào khủng hoảng. Vì thế phải xoá bỏ cơ chế quan liêu bao cấp, sử dụng cơ chế thị
trường có sự quản lí vĩ mô của nhà nước.
Cơ chế thị trường là tổng thể các nhân tố các mối quan hệ, các quy luật kinh tế,
môi trường và động lực nó chi phối sự vận động của kinh tế hàng hoá.
Các nhân tố hàng hoá và dịch vụ, đằng sau là người lao động, người sản xuất, người
tiêu dùng từ đó hình thành các mối quan hệ.
Các mối quan hệ: quan hệ hàng hoá - tiền tệ, quan hệ mua bán biểu hiện trên thị
trường là quan hệ cung - cầu liên quan đến giá cả.
Trang 8
Các quy luật vốn có của kinh tế hàng hoá mà chúng ta đã nghiên cứu đó là quy luật
cạnh tranh, quy luật cung cầu, quy luật giá trị ,quy luật lưu thông tiền tệ. Nó tác động và
chi phôi sự vận động của kính tế hàng hoá.

Môi trường cạnh tranh: ở Việt Nam chúng ta chủ trương cạnh tranh lành mạnh,
không sử dụng những biện pháp cạnh tranh dẫn đến sự phá sản.
Động lực phát triển đó là lợi nhuận. Trong cơ chế thị trường nó cuốn hút các doanh
nghiệp vào những ngành, những lĩnh vực có lãi cao, thúc đẩy các doanh nghiệp cải tiến kỹ
thuật, nâng cao năng suất lao động, lợi ích người tiêu dùng được đề cao.
Cơ chế thị trường có vai trò to lớn:
+ Là một cơ chế tự điều tiết nền kinh tế, thông qua biến động của cung - cầu - giá
cả thị trường, một cơ chế tinh vi phân phối không tự giác giữa người sản xuất và người
tiêu dùng nó có vai trò to lớn trực tiếp dẫn dắt các đơn vị kinh tế chọn lĩnh vực và hình
thức kinh doanh.
+ Cơ chế thị trường thúc đẩy, tăng trưởng kinh tế sự gia tăng thu nhập quốc dân,
quốc nội thời kỳ sau, năm sau so với thời kỳ trước năm trước phát triển kinh tế chính là
tăng trưởng kinh tế và thay đôỉ cơ cấu kinh tế và mức sống tăng lên.
* Sự quản lý của nhà nước.
Nhà nước điều tiết thị trường thực hiện chức năng quản lí vĩ mô niền kinh tế cần
phải: Tôn trọng tính khách quan của cơ chế thị trường và coi trọng tính tự chủ về kinh tế
của các chủ thể kinh tế, sự hình thành của giá cả thị trường.
Nhà nước quản lý vĩ mô đó là một sự cần thiết vì cơ chế thị trường ngoài những ưu
điểm còn có những khuyết điểm sự quản lý của nhà nước nhằm phát huy những mặt tích
cực của kinh tế thị trường và khắc phục những mặt trái của nó. Đây là mục tiêu của nhà
nước.
Vai trò quản lý của nhà nước rất quan trọng được thể hiện ở các chức năng:
+ Chức năng định hướng cho kinh tế thị trường phát triển theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Việc định hướng này thông qua các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển.
Đầu tư các dự án để nền kinh tế phát triển đúng định hướng.
+ Ổn định kinh tế vĩ mô vì thị trường hay bị khủng hoảng gây thất nghiệp và lạm
phát.
Trang 9
+ Nhà nước phải sửa chữa những thất bại của kinh tế thị trường và khắc phục nó.
+ Nhà nước phải đứng ra phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân.

+ Quản lí tài sản quốc gia như đất đai, rừng, biển… nhằm khai thác nó hợp lí.
+ Nhà nước phải thực hiện chức năng xây dựng hệ thống pháp luật để tạo ra môi
trường pháp lý cho các thành phần kinh tế hoạt động.
Để thực hiện các chức năng trên thì nhà nước phải sử dụng một hệ thống các công
cụ như:
+ Sử dụmg pháp luật để quản lí kinh tế - xã hội, kiểm tra việc thi hành luật.
+ Sử dụng hế hoạch hoá nền kinh tế.
+ Sử dụng chính sách tài chính, chính sách tiền tệ. Coi đó là hai công cụ quản lý vĩ
mô mạnh mẽ.
3.6. Kinh tế thị trường nước ta từ một trình độ kinh tế kém phát triển.
Nước ta đi nên chủ nghĩa bỏ qua sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, có nghĩa là bỏ
qua một cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, từ một nước nửa thuộc địa phong kiến lại bị ảnh
hưởng của chiến tranh kéo dài.
III. Thực trạng và giải pháp cơ bản để phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa
1. Thực trạng nền kinh tế nước ta hiện nay
Kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay còn kém phát triển thể hiện trên nhiều mặt,
Sự phân công lao động chưa phát triển, các loại thị trường chưa hình thành đồng bộ, cơ sở
vật chất kỹ thuật còn lạc hậu, cơ sở hạ tầng còn yếu kém, sức cạnh tranh hàng hoá còn
yếu.
2. Mục tiêu phấn đấu
* Mục tiêu phấn đấu đến 2010:
Theo văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 9 nêu ra mục tiêu phấn đấu như
sau:
- Mục tiêu tổng quát đến 2010: Đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển. Phát
triển nguồn lực con người, năng lực khoa học và công nghệ, nâng cao kết cấu hạ tầng và
phát triển tiềm lực kinh tế.
Trang 10
- Mục tiêu cụ thể năm 2010:
+ Đưa GĐP năm 2010 lên ít nhất gấp đôi năm 2000.

+ Năng lực nội sinh về khoa học và công nghệ đủ khả năng ứng dụng các công
nghệ hiện đại tiếp cận trình độ của thế giới và sự phát triển trên một số lĩnh vực nhất là
công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới - công nghệ tự động hoá.
+ Xây dựng kết cấu hạ tầng đủ đáp ứng nhu cầu phát triển của kinh tế.
+ Nâng cao vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước cùng các thành phần kinh tế khác
phát triển lành mạnh và lâu dài.
* Mục tiêu phấn đấu năm 2005:
Suy từ kế hoạch phát triển kinh tế đến năm 2010, Đảng ta đã xây dựng kế hoạch
phát triển kinh tế đến năm 2005 như sau:
Tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững, chuyển dịch mạnh cơ cấu kinh tế, cơ cấu
lao động theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hóa. Nâng cao rõ rệt hiệu quả và sức
cạnh tranh của nền kinh tế. Mở rộng kinh tế đối ngoại, đẩy mạnh giáo dục, đào tạo, khoa
học và công nghệ. Tăng cường xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế giữ vững ổn định chính
trị và độc lập dân tộc.
Cụ thể hoá là:
- Phấn đấu đạt nhịp độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm cao hơn 5 năm
trước và có bước chuẩn bị cho năm năm tiếp theo.
- Phát triển kinh tế nhiều thành phần trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đaọ,
củng cố kinh tế tập thể, hình thành một bước quan trọng thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng tăng tỷ
trọng công nghiệp và dịch vụ, tăng nhanh hàm lượng công nghệ trong sản phẩm.
- Tăng nhanh vốn đầu tư phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng cơ cấu kinh tế có hiệu
quả và nâng cao sức cạnh tranh. Hoàn chỉnh một bước cơ bản hệ thống kết cấu hạ tầng.
Đầu tư thích đáng cho các vùng kinh tế trọng điểm, hỗ trợ đầu tư nhiều hơn cho các vùng
còn nhiều khó khăn.
- Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. Củng cố thị trường đã có và mở
rộng thêm thị trường mới. Tạo mọi điều kiện thuận lợi để tăng nhanh xuất khẩu, thu hút
Trang 11
vốn, công nghệ từ bên ngoài. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả, thực hiện
các cam kết song phương và đa phương.

- Tiếp tục đổi mới và lành mạnh hoá hệ thống tài chính - tiền tệ, tăng tiềm lực và
khả năng tài chính quốc gia, thực hành triệt để tiết kiệm; tăng tỷ lệ chi ngân sách đầu tư
phát triển, duy trì ổn định các cân đối vĩ mô, phát triển thị trường vốn đáp ứng nhu cầu
phát triển kinh tế - xã hội.
- Tiếp tục đổi mới, tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về phát triển giáo dục đào
tạo, khoa học và công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực với cơ cấu hợp lí, triển
khai thực hiện chương trình phổ cập trung học cơ sở, ứng dụng nhanh công nghệ tiến,
hiện đại, từng bước phát triển kinh tế tri thức.
- Đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính, đổi mới và nâng cao hiiêụ lực của bộ
máy nhà nước. Đẩy lùi tình trạng quan liêu, tham nhũng. Thực hiện tốt dân chủ, nhất là
dân chủ ở xã, phường và các đơn vị cơ sở.
- Thực hiện nhiệm vụ củng cố cuốc phòng và an ninh, bảo đảm trật tự kỷ cương
trong các hoạt động kinh tế, xã hội.
- Các chỉ tiêu định hướng phát triển kinh tế chủ yếu:
+ Đưa GDP năm 2005 gấp hai lần so với năm 1995. Nhịp độ tăng trưởng GDP
bình quân hàng năm thời kỳ năm năm 2001-2005 là 7,5%; trong đó nông, lâm, ngư
nghiệp tăng 4,3%, công nghiệp và xây dựng tăng 10,8%, dịch vụ tăng 6,2% .
+ Giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp tăng 4,8%/năm.
+ Giá trị sản xuất ngành công nghiịep tăng 13%/năm.
+ Giá trị dịch vụ tăng 7,5%/năm.
+ Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 16%/năm.
+ Cơ cấu ngành kinh tế trong GDP đến 2005 dự kiến:
Tỷ trọng nông, lâm ngư nghiệp 20-21%.
Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng khoảng 38-39%.
Tỷ trọng các ngành dịch vụ 41-42%.
Trang 12
3. Ưu thế và hạn chế của kinh tế thị trường
3.1. Ưu thế:
- Thúc đẩy quá trình xã hội hoá sản xuất nhanh chóng, làm cho phân công lao động
phát triển, chuyên môn hoá sản xuất ngày càng sâu sắc, hình thành các mối quan hệ kinh

tế và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các doanh nghiệp và người sản xuất tạo tiền đề cho sự
hợp tác lao động phát triển.
- Thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất .
3.2. Hạn chế của kinh tế thị trường:
Kinh tế thị trường có những khuyết tật như tình trạng khủng hoảng, thất nghiệp bất
bình đẳng, huỷ hoại môi trường…
4. Từ những thực trạng và những ưu, nhược điểm của kinh tế thị trường chúng
ta cần có những biện pháp giải quyết một cách hợp lí. Cụ thể là:
* Đẩy mạnh phân công lao động xã hội và đa dạng hoá các hình thức sở hữu vì đây
là hai điều kiện ra đời và tồn tại sản xuất hàng hoá.
Đẩy mạnh phân công lao động xã hội đồng nghĩa với quá trình đẩy mạnh công
nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Hiện nay công nghiệp hoá ở nước ta phải kết hợp chặt
chẽ hai chiến lược công nghiệp theo hướng xuất khẩu, đồng thời thay thế nhập khẩu. Để
thực hiện chiến lược này cần phải phân công lao động để phát triển những nghành, những
lĩnh vực mà đất nước có lợi thế so sánh như, sản xuất nông nghiệp công nghiệp dệt may…
đồng thời phải cải tiến công nghệ và kỹ thuật sản xuất.
* Thực hiện đa dạng hoá các hình thức sở hữu. Đối với nước ta quá trình đa dạng
hoá được thể hiện bằng việc phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Cụ thể nâng
cao vai trò chủ đạo của nền kinh tế nhà nước, phát triển nền kinh tế tập thể để cùng kinh
tế nước nhà tạo nền tảng cho chủ nghĩa xã hội. Đồng thờ tạo môi trường pháp lí lành
mạnh, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.
* Hình thành đồng bộ các loại thị trường nhằm xây dựng và phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong những năm gần đây thì phải:
Trang 13
- Phát triển thị trường hàng hoá và dịch vụ thông qua việc đẩy mạnh sản xuất, thúc
đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển hệ thống giao thông và phương tiện vận tải
để mở rộng thị trường.
- Hình thành thị trường sức lao động.
- Xây dựng thị trường vốn, từng bước hình thành và phát triển thị trường chứng

khoán nhằm huy động vốn.
- Quản lý chặt chẽ thị trường đất đai và thị trường nhà ở. Xây dựng thị trường
thông tin, thị tường khoa học công nghệ. Việc hoàn thiện các thị trường phải đi đôi với
xây dựng khuôn khổ pháp lí và thể chế, tăng sự kiểm tra, giám sát của nhà nước.
* Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại, chỉ có mở cửa và hội nhập nền
kinh tế mới thu hút được vốn, kỹ thuật và công nghệ hiện đại để khai thác thế mạnh đất
nước.
Thực hiện đẩy mạnh xuất khẩu, giảm nhập siêu, ưu tiên nhập tư liệu sản xuất. Thu
hút vốn nước ngoài hướng vào những ngành, những lĩnh vực, những sản phẩm có công
nghệ tiên tiến, có tỷ trọng xuất khẩu cao.
* Giữ vững ổn định chính trị và hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Giữ vững ổn định chính trị nhằm tạo sự yên tâm đầu tư cho các nhà kinh doanh.
Muốn như vậy phải nâng cao sự lãnh đạo của đảng, vai trò chỉ đạo của kinh tế nhà nước,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Hoàn thiện hệ thống pháp luật vừa làm công cụ cho nhà nước quản lí nền kinh tế
vừa tạo hành lang pháp lý cho các nhà kinh doanh, buộc họ chấp nhận sự điều tiết của nhà
nước.
* Xoá bỏ triệt để cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp hoàn thiện cơ chế quản lý
kinh tế của nhà nước.
Nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý của nhà nước cần, nâng cao năng lực của
các cơ quan hành pháp, lập pháp tư pháp. Cải cách nền hành chính quốc gia. Nhà nước
thực hiện phát triển định hướng phát triển kinh tế, có chính sách thống nhất, hạn chế khắc
phục những tiêu cực của cơ chế thị trường, quản lý tài sản công cộng, tôn trọng quyền tự
chủ của các nhà sản xuất, kinh doanh, cải tổ các chính sách tài chính, tiền tệ, chính sách
tiền lương và giá cả.
Trang 14
KẾT LUẬN

Sau năm 1986 nưới ta đã chuyển từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự chuyển đổi mô hình kinh tế này là

tất yếu khách quan. Nó phù hợp với xu thế phát triển của thời đại, đồng thời nó cũng phù
hợp với thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Chủ nghĩa tư bản đã biết vận dụng vai trò to lớn của kinh tế thị trường để phát triển
kinh tế thì chúng ta cũng phải biết vận dụng vai trò to lớn đó để phát triển niền kinh tế của
chính mình.
Cũng giống với các nước tư bản chủ nghĩa khác nước ta cũng sử dụng sự điều tiết
của cơ chế thị trường cùng với sự điều tiết của nhà nước. Nhưng khác với các nước đó là
chúng ta phát triển kinh tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm mục tiêu dân giàu
nước mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh đảm bảo cho mọi người có cuộc sống ấm
no hạnh phúc. Chính vì vậy vai trò của nhà nước ngoài vai trò điều tiết nền kinh tế nhằm
sửa chữa những khuyết tật của cơ chế thị trường cùng với vai trò tạo môi trường ổn định
cho cơ chế thị trường phát triển thì nhà nước còn phải đảm bảo nền kinh tế phát triển
đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trang 15