Hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư nước ngoài tại Bộ Kế hoạch và đầu tư - 6 pot

96

cao gấp đôi giá nước của công ty BOT. Xem xét đến số lượng nước sử dụng
trung bình của hộ gia đình, tiết kiệm giá nước phải trả sẽ cung cấp thêm thu nhập
sử dụng cho người dân và làm tăng mức sống của họ. Nước sạch cũng được
cung cấp cho các ngành công nghiệp trong vùng với lượng nước đáng kể và giá
nước được giảm thiểu. Điều này đem lại lợi ích kinh tế cho nhiều ngành công
nghiệp và những lợi ích này sẽ được chuyển sang người tiêu thụ và Chính phủ
Việt Nam.
Hỗ trợ cơ quan phòng cháy chữa cháy:
Nước sẽ đủ và áp suất tăng lên của hệ thống phân phối sẽ làm tăng khả năng
chữa cháy của cơ quan phòng cháy chữa cháy.
Ngăn chặn sự lấy nước bất hợp pháp :
Việc lấy nước bất hợp pháp sẽ giảm đi bởi dân chúng trong vùng sẽ được nhận
nước sạch từ dự án BOT. Điều này sẽ có lợi cho nguồn cung ứng, tăng cường
mức cung ứng nước sạch cho những ai sử dụng nước một cách hợp pháp.
Lợi ích về đào tạo:
Đào tạo cấu thành một bộ phận chủ yếu của dự án trong cả giai đoạn xây dựng
lẫn hoạt động. Công ty BOT sẽ thiết kế và thực hiện các tiêu chuẩn cao về đào
tạo kỹ năng và chuyển giao công nghệ trong mọi khía cạnh thuộc ngành nghề
của họ. Mục tiêu của công ty BOT là sử dụng tối đa cơ hội hướng dẫn và đào tạo
tại chỗ. Các cuộc thực tập ở nước ngoài để kiểm tra các hệ thống điều hành nhà
máy xử lý nước sẽ là một bộ phận của chương trình đào tạo.
Công ty BOT sẽ cung cấp đào tạo về kỹ năng xây dựng và quản lý dự án xây
dựng cho cán bộ Việt Nam nào mà họ sử dụng trong các công trình xây dựng.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

97

Đào tạo tại Việt Nam được bổ sung bằng đào tạo chuyên môn và quản lý ở nước

ngoài nếu cần. Các chương trình đào tạo sẽ được tổ chức vào thời điểm phù hợp
trong giai đoạn xây dựng. Chính sách chung của công ty nước ngoài là sẽ thu
dụng cán bộ địa phương càng nhiều càng tốt để thựuc hiện các nghĩa vụ giám sát
và quản lý của họ. Chỉ những chức vụ chủ yếu mới được nắm giữ bởi người
nước ngoài. Khi dự án được triển khai, cán bộ có thể được thăng tiến lên những
vị trí cao hơn.
Để phát triển kỹ năng của các cán bộ giám sát và quản lý, họ sẽ nhận được các
buổi đào tạo thường xuyên để thoả mãn các nhu cầu cá nhân. Nhân viên được
chọn lựa có thể được gửi ra nước ngoài để được đào tạo thêm. Các buổi đào tạo
có thể gồm những môn như: hoạch định chương trình và hệ thống kiểm soát dự
án, kiểm tra chất lượng, an toàn, kiểm soát tài chính.
Trong giai đoạn điều hành, mọi cán bộ và công nhân sẽ được tuyển dụng đặc
biệt cho dự án hoặc được thu dụng bởi nhà điều hành hoặc công ty BOT.Nhân
viên sẽ được tuyển dụng trong thời gian nghiệm thu, lúc bắt đầu hoạt động hay
trong giai đoạn hoạt động và sẽ phải thông qua một khoá học để đảm bảo rằng
mỗi cá nhân hiểu biết hết những điều khoản của hợp đồng làm việc và bất cứ
một chương trình đào tạo nào được đề nghị, nắm bắt được những nguyên tắc kỹ
thuật sơ đẳng của toàn bộ hệ thống và quy trình xử lý, các thủ tục an toàn… Đào
tạo tại chỗ cũng sẽ được bổ sung bằng đào tạo kỹ năng chuyên môn và quản lý
cho các cán bộ cao cấp tại nơi điều hành hay tại các địa điểm khác khi cần.
Chuyển giao công nghệ;
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

98

Là một bộ phận của sự chuyển giao. Các tài liệu kỹ thuật, các kỷ yếu về điều
hành và bảo trì, các lưu trữ về điều hành của các phương tiện xử lý nước sẽ được
chuyển giao khi hết hạn BOT.
Khi dự án BOT hết hạn ở cuối thời gian điều hành, các tài sản chuyển giao sẽ
được chuyển giao cho UBND tỉnh hoặc bất kỳ một pháp nhân nào được chỉ định

của UBND tỉnh trong tình trạng bảo trì và vận hành tốt, khấu hao hợp lý. Các tài
sản sẽ được chuyển giao bao gồm: trạm bơm, tuyến ống nước thô, tuyến ống
phân phối, các thiết bị văn phòng, xe cộ, đồ tồn kho, công cụ, kỷ yếu vận hành
bảo trì, hồ sơ lưu trữ…
Các nhân viên cũng sẽ được chuyển giao. Đó là những cá nhân đã tham gia vào
việc vận hành, bảo trì hoặc các hoạt động phụ trợ ngoài những cá nhân không
phải người Việt Nam. Các nhân viên được chuyển giao sẽ tiếp tục được sử dụng
trong việc vận hành, bảo trì hay các hoạt động phụ trợ của các phương tiện xử lý
nước vào ngày, sau ngày chuyển giao. Công ty BOT sẽ bồi thường cho UBND
tỉnh mọi sự mất mát, nợ hoặc chi phí gánh chịu có liên quan đến việc thu dụng
các nhân viên chuyển giao trươc ngày chuyển giao. Ngược lại, UBND tỉnh sẽ
bồi thường cho công ty BOT mọi sự mất mát, nợ hoặc chi phí gánh chịu có liên
quan đến việc thu dụng nhân viên được chuyển giao vào ngày hoặc sau ngày
chuyển giao.
2.2.4. Thẩm định về nghiên cứu thị trường.
Theo kết quả điều tra và khảo sát, dân số của tỉnh trong năm 1995 là 4,2 triệu và
có thể gia tăng khoảng 7 đến 9 triệu vào năm 2010 và 2025.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

99

Nhu cầu nước hiện nay của tỉnh là 1050 m3/ngày và dự kiến sẽ tăng khoảng
2500.000 m3/ngàyvà 4000.000 m3/ngày vào năm 2010và 2025.
Tỉnh hiện nhận 650.000 m3/ngày từ nhà máy nước TĐ và 50.000 m3/ ngày từ
nhà máy nước HM, các giếng rải rác khoảng 700.000 m3/ngày đối với nhu cầu
1050 m3/ngày. Sự thiếu hụt 350.000 m3/ngày được dự kiến sẽ tăng thêm nếu
như nước không thu lợi nhuận không giảm xuống tới mức độ chấp nhận được từ
mức 40% hiện nay và không xây dựng thêm các công trình xử lý nước. Phương
án cung cầu này được trình bày trong bảng sau:
Bảng 7: nhu cầu nước và cấp nước đến năm 2025

Cung
1.Nhà máy nước TĐ
2.Nhà máy nước HM
3.Giếng rải rác
Tổng cung
Tổng cầu
Hiện có 5 dự án đang quy hoạch hoặc đã đề nghị lên Chính phủ, một vài dự án
đã phê duyệt nhưng trễ hạn do thiếu vốn. Tất cả các dự án nếu hoàn thành sẽ đáp
ứng nhu cầu nước vào năm 2025 nhưng đến năm 2000 không được đáp ứng do
trễ hạn và do tính không chắc chắn của dự án.
Về mặt thị trường, dự án BOT này nếu triển khai sẽ góp phần thoả mãn được
nhu cầu trong vùng. Tuy nhiên một vấn đề đặt ra là phải xem xét liệu mạng phân
phối nước có khả năng tải được lượng nước dự kiến phân phối khi dự án cấp
nước đi vào hoạt động hay không.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

100

Đối với mạng lưới phân phối nước hiện có: đã làm được nhiệm vụ phân phối
hết 650.000 m3/ngày của các nhà máy cấp nước. Mạng lưới ống chính sau gần
30 năm khai thác và sử dụng nhưng vẫn được đánh giá là còn hoạt động tốt. Tuy
nhiên mạng lưới ống gang do tuổi thọ cao và thiếu duy tu bảo dưỡng nên ở trong
tình trạng rất tồi tệ. Tỷ lệ thất thoát nước lớn, tăng từ 29% năm 1985 lên hơn
40% năm 1993-1994. Số lượng ống bị đục và bị vỡ, hút nước trực tiếp từ đường
ống làm tăng rò rỉ và sụt áp suất lớn. Mạng cấp I và II chưa phát triển theo yêu
cầu quy hoạch và tình hình đô thị hoá tăng nhanh kéo theo nhu cầu nước lớn lên
rất nhiều. Đa số các đường ống được xây dựng tới nay về mặt kỹ thuật chưa
được đảm bảo. Như vậy việc xây dựng nhà máy cấp nước sẽ phải bao gồm cả
việc lắp đặt mới một hệ thống phân phối nước. Việc này sẽ kéo dài thời gian xây
dựng và làm tăng chi phí lên hơn 100 triệu USD nhưng là công việc có tính chất

quyết định để đảm bảo nước do nhà máy sản xuất có thể phân phối tới người tiêu
dùng. Khía cạnh này đòi hỏi phải thẩm định hết sức kỹ lưỡng và chính xác để
đưa ra những kết luận về tính khả thi về mặt thị trường của dự án.
2.2.5. Đánh giá tác động môi trường của dự án :
Dự án xây dựng hệ thống cấp nước được thực thi trên một địa bàn rộng lớn. Khu
vực xây dựng trạm bơm nước thô và nhà máy xử lý nước là khu vực ngoại thành
của tỉnh. Tại đây đất đai hầu hết là đất gò đồi, một số nơi là đất nông nghiệp, mật
độ dân cư thấp, các công trình xây dựng ít. Các tuyến giao thông còn là đường
đất đỏ, cầu cống hầu hết là cầu sắt hoặc cầu gỗ dựng tạm. Tuyến ống chuyển tải
nước sạch vừa đi qua khu vực ngoại thành và nội thành có mật độ dân cư cao,
mạng lưới giao thông nhiều, các công trình xây dựng cũng dày đặc vì thế việc thi
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

101

công xây lắp cần có kế hoạch rất chi tiết và phải có sự phối hợp đồng bộ giữa rất
nhiều cơ quan như giao thông, điện, cấp thoát nước.
Đối với hệ sinh thái vùng hồ nơi được chọn làm nguồn nước, thành phần thuỷ
sinh hạ lưu sông và sự phân bố của chúng phù hợp với đặc tính sinh thái cảnh
quan của vùng sông có rừng ngập mặn điển hình. Các loại thuỷ sinh luôn di
chuyển dọc sông không theo mùa để phù hợp với đặc điểm sinh thái, liên quan
chặt chẽ với đặc tính cảnh quan, thảm thực vật, chế độ thuỷ học, nền đáy và sự
thích ứng loài. Sự có mặt của nhà máy nước không làm xáo trộn tập quán này và
không làm thay đổi nhiều đến việc phát triển của hệ sinh thái vùng do không làm
thay đổi điều kiện môi trường.
Đối với hệ sinh thái cạn, vùng đất xây dựng trạm bơm nước thô, nhà máy nước
và hệ thống đường ống của dự án cấp nước hiện là khu đất đang trồng cây nông
nghiệp và cây công nghiệp. Trong vùng dự án không có loài chim thú quý hiếm
nào sinh sống nên hệ sinh thái tự nhiên thực sự không bị ảnh hưởng lớn khi thực
hiện dự án.

Về tiếng ồn và khói bụi: các trạm bơm cung cấp nước sạch cho hệ thống đều sử
dụng động cơ điện nên không xả các chất thải như bụi khói, gây ô nhiễm môi
trường không khí. Về tiếng ồn, các loại máy bơm đều được sản xuất theo công
nghệ mới, khi thiết kế đều có hệ thống chống rung để hạn chế tiếng ồn. Hơn nữa,
các trạm bơm này đều ở cách xa khu dân cư hoặc các công trình khác nên không
gây ô nhiễm về tiếng ồn.
Xử lý chất thải: trong dây truyền công nghệ có hai hạng mục sẽ xảy ra chất thải
trong quá trình xử lý là bể lắng trong và bể lọc nhanh. Các bể khác lượng xả
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

102

không đáng kể. Lượng cặn bùn xả ra từ bể lắng và bể lọc chủ yếu là lượng cặn
không tan có trong nguồn nước thô của con sông tạo nguồn, bị giữ lại trong quá
trình xử lý làm trong và khử màu nước. Tất cả các loại cặn này đều không phải
là chất độc hại nguy hiểm. Tuy nhiên để tránh gây ô nhiễm, hỗn hợp bùn này
cũng sẽ được xử lý.
Hoá chất dùng để xử lý nước là vôi, phèn, clo. Clo là chất dộc hại với sức khoẻ
con người nếu hàm lượng vượt qua mức cho phép. Vì vậy khi công nhân vận
hành hệ thống phải tuyệt đối tuân thủ các quy định về an toàn lao động.
Tác động của việc thi công xây dựng đối với môi trường: việc thi công xây dựng
nhà máy với khối lượng vật liệu rất lớn phải chuyên chở đến công trường sẽ gây
ảnh hưởng lớn đến vấn đề giao thông và môi trường trong khu vực. Vì đây là
vùng có nhiều con đường đất đỏ nên chắc chắn sẽ làm nồng độ bụi tăng lên. Tuy
nhiên do là vùng nông thôn dân cư thưa thớt và có thảm cây xanh che phủ nên
tác hại của chúng không lớn. Trong quá trình thi công cũng sẽ phải đào rãnh đặt
ống, phải giải toả một số công trình xây dựng, nhà cửa của nhân dân và đào bới
mặt đường, ảnh hưởng đến giao thông và sinh hoạt chung của xã hội tại khu vực
thi công, đồng thời gây tiếng ồn và làm cho nồng độ bụi trong không khí tăng
lên. Để hạn chế tác động xấu, dự án đã có kế hoạch thi công hợp lý, hạn chế tối

đa việc ảnh hưởng đến giao thông, thi công dứt điểm từng đoạn, không tràn lan
kéo dài, sau đó phục hồi ngay mặt đường và lề đường theo nguyên dạng ban đầu.
Tóm lại việc thi công xây dựng hệ thống cấp nước sẽ ảnh hưởng đến môi trường
như mọi công trình xây dựng. Tuy nhiên sự ảnh hưởng này chủ yếu là tạm thời
trong quá trình thi công mà không phải là vĩnh viễn.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

103

Như vậy, trong quá trình thực hiện dự án sẽ có một số tác động đến môi trường.
Tuy nhiên sau khi thi công thì các tác động đó hầu như không còn nữa. Đơn vị
chủ đầu tư sẽ triển khai đồng bộ các biện pháp hạn chế những tác động gây hại
và xử lý ô nhiễm, đồng thời đào tạo cán bộ quản lý vận hành, giám sát hiệu quả
xử lý và điều chỉnh các chỉ tiêu môi trường đầu ra đạt tiêu chuẩn quy định. Tóm
lại khi dự án thực thi sẽ có tác động tích cực và hiệu quả đối với môi trường
sống của con người và toàn xã hội.
2.2.6.Thẩm định về kỹ thuật, vận hành bảo dưỡng:
Phạm vi của các công trình xây dựng gồm có Trạm bơm nước thô, tuyến ống
nước thô, nhà máy nước, đường dây cao thế và trạm biến thế điện, tuyến ống
nước lọc, các tuyến ống phân phối. Công trường được chia thành 3 khu vực thi
công chính. Các vấn đề an toàn của công trường được thảo luận với các nhà thầu
phụ và hướng dẫn về các quy trình an toàn sẽ được đưa ra trước khi công trình
khởi công. Công trình được thi công theo trình tự: đóng cọc và đào đất, kết cấu
công trình, lắp đặt thiết bị , hoàn thiện công trình, kiểm tra và vận hành thử,
hoàn tất xây dựng và bàn giao. Nhìn chung tất cả các thông số kỹ thuật, nguyên
vật liệu, máy móc thiết bị sử dụng đã được tính toán và dự tính kỹ thông qua các
chỉ tiêu kỹ thuật, các bản vẽ kỹ thuật chuyên ngành.
Công ty BOT có nghĩa vụ về công tác điều hành và bảo trì các công trình xây
dựng nhằm:
+ Đảm bảo cho nước lọc đạt tiêu chuẩn chất lượng yêu cầu theo quy định trong

hợp đồng BOT và hợp đồng bán sỉ, cũng là tiêu chuẩn của WHO dành cho nước
uống.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

104

+ Đảm bảo khối lượng nước lọc đã ký hợp đồng
+ Đảm bảo việc cung cấp khối lượng nước lọc đã ký hợp đồng không bị gián
đoạn do các hỏng hóc về máy móc hay quy trình
+ Duy trì tiêu chuẩn cao cho kết quả thực hiện bằng cách sử dụng các kỹ thuật
quản lý chất lượng thích hợp.
Chương trình bảo trì bao gồm các hạng mục chính về máy móc thiết bị như các
bơm, biến thế, các công tắc và thiết bị cách điện, thiết bị điều khiển…Các máy
móc khác được giữ gìn trên cùng một cơ sở theo yêu cầu cần thiết được chứng
minh qua sự phân tích thiết yếu, độ tin cậy và qua kinh nghiệm điều hành.
Những hạng mục nhỏ và ít quan trọng hơn sẽ được giải quyết trên cơ sở sửa
chữa thay thế. Một kế hoạch bảo trì sẽ được soạn thảo, điều chỉnh trên cơ sở kết
quả thực hiện của việc theo dõi điều kiện thực tế.
2.2.7.Thẩm định về tính hợp lý của hợp đồng BOT
Hợp đồng BOT là nội dung được thẩm định rất kỹ lưỡng trong các dự án BOT.
Xem xét tính đúng đắn, hợp lý của từng điều khoản trong hợp đồng là việc hết
sức quan trọng đảm bảo cho lợi ích chính đáng của phía Việt Nam và tránh được
các sai sót dẫn đến thiệt hại trong quá trình tiếp nhận và thực hiện dự án. (Đối
với các hình thức dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài khác, tài liệu thẩm định sẽ là
các hợp đồng tương ứng. Ví dụ: đối với hình thức Hợp đồng hợp tác kinh doanh
là hợp đồng hợp tác kinh doanh; đối với hình thức doanh nghiệp liên doanh là
điều lệ doanh nghiệp liên doanh; đối với hình thức doanh nghiệp 100% vốn nước
ngoài là điều lệ doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. )
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

105

Các điều khoản trong hợp đồng được xem xét cân nhắc cả về nội dung và câu
chữ. Nội dung cần đảm bảo phù hợp về mặt pháp lý và các lợi ích của phía Việt
Nam. Các cân nhắc về câu chữ nhằm đảm bảo tính rõ ràng minh bạch của từng
điều khoản, tránh trường hợp được hiểu theo nhiều nghĩa tạo cho bên nước ngoài
những lý lẽ chèn ép gây thiệt hại đến lợi ích của phía Việt Nam. Các điều khoản
cụ thể được thẩm định trong dự án bao gồm:
Phạm vi dự án BOT: các phương tiện và công trình, các tuyến ống nước sạch,
các điều kiện bảo đảm.
Tài trợ dự án: vốn đầu tư (vốn pháp định, vốn vay).
Thời hạn hợp đồng: gồm các quy định về tổng thời gian của dự án, ngày hiệu
lực của hợp đồng, ngày hiệu lực để hoạt động, thời hạn BOT.
Thành lập công ty BOT: tên, địa chỉ, quyền, nghĩa vụ của công ty BOT
Giải toả và đền bù đất đai: nghĩa vụ của nhà nước Việt Nam và bên nước ngoài,
mốc thanh toán, giải toả đất đai và bảo đảm của ngân hàng.
Quyền sử dụng đất và thông hành địa dịch.
Thời hạn xây dựng: các cam kết và gia hạn thời hạn xây dựng.
Các chức năng trong thời hạn xây dựng của công ty BOT.
Các chức năng trong thời hạn xây dựng của UBND.
Vận hành và thử nghiệm: về xác định mức công suất, người chứng nhận thử
nghiệm, việc đạt công suất hợp đồng.
Các chức năng trong thời kỳ hoạt động của công ty BOT: chức năng tổng quát,
kế hoạch hàng năm, huấn luyện và chuyển giao công nghệ.
Các chức năng trong thời hạn hoạt động của UBND.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

106

Các quy định về giá biểu và hoá đơn.

Điều khoản thanh toán.
Các quy định về biến đổi chủ yếu.
Hoàn cảnh thay đổi ngoài kiểm soát.
Chế độ thuế.
Trường hợp bất khả kháng và can thiệp của nhà nước.
Các quy định về bảo hiểm.
Các trách nhiệm của các bên.
Quy định về chấm dứt và bồi thường: chấm dứt bởi UBND trong thời hạn xây
dựng/ trong thời hạn hoạt động, chấm dứt bởi công ty BOT trong thời hạn xây
dựng/ trong thời hạn hoạt động, chấm dứt do trường hợp bất khả kháng; thủ tục
chấm dứt, các quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên khi chấm dứt.
Quyền sở hữu và quyền chuyển giao.
Luật áp dụng, giải quyết tranh chấp và trọng tài.
Quy định về bảo mật.
Quy định về chuyển nhượng.
Ngôn ngữ trong hợp đồng.
Ký kết hợp đồng.
Đánh giá thẩm định của dự án
Dự án cấp nước BOT đã được Chính phủ chấp thuận và thông qua. Tuy nhiên
sau một quá trình thẩm định kỹ lưỡng dựa trên nghiên cứu khả thi, Bộ Kế hoạch
và Đầu tư đã đưa ra một số vấn đề còn tồn tại của dự án như sau:
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

107

1. Về vốn đầu tư: dự án có tổng vốn cố định 149325 triệu USD bao gồm nhà
máy xử lý nước và đường ống truyền tải nước sạch. Con số này theo nhiều
chuyên gia là rất cao. Lãi suất vay dự kiến làm cơ sở cho việc tính toán vốn đầu
tư và giá nước là 9,5%/năm cũng khá cao so với lãi suất thương mại phổ biến
trên thị trường thế giới.

2. Về giá nước: trong nghiên cứu tiền khả thi được Thủ tướng Chính phủ
thông qua, giá nước bình quân đưa vào mạng phân phối là 0,17USD/m3, giá
nước này có thể nhà đầu tư chưa tính kỹ. Tuy nhiên với giá nước đề xuất trong
hợp đồng BOT trung bình là 0,4122 USD/m3 là quá cao và quá xa so với đề xuất
ban đầu.
Quá trình thẩm định toàn bộ hợp đồng BOT cho thấy, trong bất cứ trường hợp
nào kể cả trường hợp bất khả kháng xảy ra, UBND tỉnh vẫn phải đảm bảo cho
bên nước ngoài lợi ích cao như tỷ lệ nội hoàn IRR=17,5%, giá nước trung bình
0,4122 USD/m3. Ngoài ra, với lãi suất tín dụng danh nghĩa phổ biến trên thị
trường thế giới ở mức 6-8%/năm, IRR của các dự án công nghiệp khác khoảng
12% (các dự án công nghiệp này thường có nhiều rủi ro do phải cạnh tranh cao,
thị trường biến động) thì với dự án BOT này đã được đảm bảo bao tiêu sản
phẩm, điều kiện đảm bảo IRR=17,5% để làm cơ sở tính giá nước là rất cao và
bất hợp lý.
3. Bảo lưu tỷ giá ngoại tệ: theo hợp đồng BOT, quy định về thanh toán cho
công ty BOT tiền nước bằng VND (gốc quy đổi từ USD) theo tỷ giá tại thời
điểm thanh toán và gửi vào ngân hàng Việt Nam. Khi đổi từ VND ra USD tại
thời điểm rút tiền từ ngân hàng để sử dụng cho sản xuất hoặc chuyển ngoại tệ về
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

108

nước, nếu có sự sai biệt về tỷ giá so với thời điểm gửi tiền vào, bên Việt Nam
phải thanh toán cho công ty BOT khoản tiền thiếu hụt bằng USD đó. Trong mọi
trường hợp phải đảm bảo cho công ty BOT có doanh thu bằng giá trị gốc USD
do bên Việt Nam thanh toán không bị ảnh hưởng do tỷ giá thay đổi. Việc này
không bình đẳng với các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài khác đầu tư vào Việt
Nam và không phù hợp với các quy định của Việt Nam.
4. Hoàn cảnh thay đổi ngoài kiểm soát: Nhà đầu tư yêu cầu được hoàn toàn
bảo vệ khỏi các ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp của Hoàn cảnh thay đổi ngoài

kiểm soát. Nếu có sự gia tăng về chi phí vốn đầu tư và chi phí điều hành, UBND
phải thanh toán toàn bộ chi phí phát sinh gia tăng, hoặc điều chỉnh đầy đủ vào
các giá biểu thanh toán cho công ty BOT bằng việc tăng giá nước, cho dù nhà
đầu tư quản lý điều hành không tốt. Chấp nhận điều này tức là chấp nhận không
điều kiện và việc xét hiệu quả dự án không còn ý nghĩa.
5. Các trách nhiệm: Trong hợp đồng, quy định các trách nhiệm của bên Việt
Nam là không có giới hạn liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến dự án này, bao
gồm cả trách nhiệm về các hợp đồng mà nhà đầu tư ký với khách hàng. Còn bên
nước ngoài chỉ có thể chịu trách nhiệm với giá trị không vượt quá 1 triệu USD
cho một biến cố và không vượt quá 5 triệu USD/năm.
6. Nội dung chấm dứt và bồi thường:
+ Trong trường hợp chấm dứt do lỗi nghiêm trọng của công ty BOT trong thời
gian xây dựng và thời gian hoạt động: UBND phải thanh toán chi phí cho phần
đã đầu tư , phần lãi tích luỹ, chi phí phá vỡ hợp đồng, vốn pháp định thực góp…
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

109

+ Chấm dứt trong trường hợp bất khả kháng trong thời gian xây dựng và thời
gian hoạt động: ngoài khoản tiền phải trả như nêu trên, UBND còn phải thanh
toán mọi chi phí chấm dứt của công ty BOT. Các chi phí này có thể rất lớn.
+ Chấm dứt do lỗi của bên Việt Nam trong thời gian xây dựng và thời gian hoạt
động: bên Việt Nam phải bồi hoàn các chi phí mà nhà đầu tư đã bỏ ra, ngoài ra
còn phải chịu thêm khoản tiền phạt.
Những điều kiện chấm dứt và bồi thường trên dẫn tới bên Việt Nam phải phụ
thuộc hoàn toàn vào nhà đầu tư với tất cả các bất lợi. Nhà đầu tư có thể chấm dứt
bất kỳ lúc nào, cũng có thể thu được khoản lợi lớn, còn nhà nước chịu mọi rủi
ro.
7. Chuyển nhượng: công ty BOT yêu cầu được phép chuyển nhượng, cầm
cố, thế chấp Giấy phép đầu tư, Hợp đồng dự án và các đảm bảo của Chính phủ…

là không phù hợp.
Như vậy quá trình thẩm định cho thấy dự án còn rất nhiều vấn đề phải có kết
luận về nguyên tắc và cần được sửa đổi trước khi có thể đưa ra quyết định đầu tư
hay không.
Nhận xét:
Trên đây là những nội dung chính được xem xét trong quá trình thẩm định một
dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, được cụ thể hóa
qua một dự án dưới hình thức hợp đồng BOT. Công tác thẩm định đã tuân theo
một quy trình khá chặt chẽ từ khâu tiếp nhận hồ sơ, xem xét đánh giá nghiên cứu
khả thi đến việc lập báo cáo thẩm định. Độ phức tạp và nội dung của công tác
thẩm định một dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài sẽ khác nhau đối với từng hình
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

110

thức dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài, nhưng phức tạp nhất là dự án BOT. Hình
thức này đòi hỏi nhà thẩm định phải xem xét kỹ lưỡng tất cả các mặt của dự án
từ khía cạnh tài chính, lợi ích kinh tế-xã hội đến tác động môi trường… Các hình
thức khác có chút ít đơn giản hơn. Ví dụ đối với hình thức doanh nghiệp 100%
vốn đầu tư nước ngoài_ là loại hình thuộc sở hữu và quản lý hoàn toàn của các
nhà đầu tư nước ngoài_ nên trước khi đầu tư, họ đã phải tự có những xem xét
đến mặt hiệu quả tài chính của dự án, xem dự án có khả thi và mang lại lợi
nhuận không rồi mới quyết định đầu tư. Do đó ở hình thức này, mặt tài chính
của dự án không cần có sự thẩm định quá kỹ lưỡng. Công tác thẩm định sẽ chủ
yếu tập trung vào hiệu quả kinh tế-xã hội mà dự án đem lạị cho đất nước mà Bộ
Kế hoạch và Đầu tư sẽ đứng trên góc độ của Chính phủ để thẩm định. Ngược lại,
đối với hình thức BOT, ngoài việc phải xem xét đánh giá kỹ về mặt hiệu quả
kinh tế xã hội như đối với bất kỳ một hình thức nào của dự án đầu tư trực tiếp
nước ngoài, khía cạnh tài chính cũng đặc biệt được nhấn mạnh. Đây chính là
điểm khác biệt tạo nên tính phức tạp trong thẩm định dự án đầu tư trực tiếp nước

ngoài thuộc hình thức BOT. Do dự án BOT sẽ được chuyển nhượng lại cho
Chính phủ sau thời kỳ đặc quyền nên Chính phủ cần quyết định nhu cầu của dự
án và phạm vi của nó, yêu cầu các công tác thiết kế, vận hành và bảo dưỡng dự
án phải được điều chỉnh theo các mục tiêu của quốc gia và chọn lựa các nhà tài
trợ tư nhân thông qua hình thức đấu thầu hoặc quy trình đánh giá hợp lý để đi
đến một mức giá công bằng với cả các nhà tài trợ và Chính phủ, đem lại lợi ích
cho đất nước. Phương thức BOT được thực hiện thực chất là sự hợp tác của khu
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

111

vực nhà nước và tư nhân, trong đó nguồn tài trợ và hiệu quả hoạt động của khu
vực tư nhân thực sự phục vụ lợi ích công chúng.
2.3. Đánh giá công tác thẩm định dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Bộ Kế
hoạch và Đầu tư.
2.3.1. Kết quả:
2.3.1.1. Bước đầu rút ngắn được thời gian thẩm định cấp phép.
Việc phân cấp uỷ quyền cấp giấy phép đầu tư đối với dự án đầu tư trực tiếp
nước ngoài đã đánh dấu một mốc quan trọng trong cải tiến công tác quản lý của
nhà nước đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài theo hướng chuyển từ cơ
chế tập trung mọi vấn đề cấp, điều chỉnh cấp giấy phép đầu tư và quản lý hoạt
động của các doanh nghiệp vào một đầu mối là Bộ Kế hoạch và Đầu tư sang cơ
chế phân cấp cho UBND các tỉnh, thành phố và uỷ quyền cho Ban quản lý khu
công nghiệp cấp tỉnh nhằm xử lý tại chỗ một cách nhanh chóng và chính xác hơn
các vấn đề cấp phép và quản lý các doanh nghiệp có vốn FDI. Việc phân cấp và
uỷ quyền cấp giấy phép đầu tư đã mang đến một số tiến bộ: việc thẩm định, cấp
giấy phép đầu tư phần lớn được tiến hành nhanh hơn trước đây, đảm bảo được
thời gian quy định là xem xét, cấp giấy phép trong thời gian 30 ngày kể từ khi
nhận được hồ sơ hợp lệ. Thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã phối
hợp tương đối tốt với UBND và Ban quản lý khu công nghiệp các tỉnh, thành

phố trong việc thẩm định dự án, trả lời đúng hạn quy định về những vấn đề như
chủ trương dự án, tiêu thụ sản phẩm, thiết bị và công nghệ. Bộ cũng đã tổ chức
tập huấn, hướng dẫn và giúp đỡ các địa phương trong việc thẩm định cấp phép
nhằm khắc phục những thiếu sót bỡ ngỡ ban đầu, dần dần đi vào nền nếp.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

112

2.3.1.2. Có những đổi mới trong quy chế đầu tư theo hình thức BOT, làm căn cú
cho việc thẩm định các dự án FDI theo hình thức này cụ thể và sát thực hơn.
Việc ban hành Nghị định số 62/1998/NĐ-CP về quy chế đầu tư theo hợp đồng
BOT, BTO, BT áp dụng cho đầu tư nước ngoài tại Việt Nam và gần đây nhất là
Nghị định số 02/1999/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định
62/1998/NĐ-CP, có thể nói quy chế mới đã thể hiện nhiều điểm mới:
Thứ nhất:đã mở rộng hơn phạm vi điều chỉnh. Đó là sự mở rộng bổ sung những
quy định pháp lý đối với 2 hình thức đầu tư là BTO,BT. Điều này là phù hợp với
xu thế chung trong việc đa dạng hoá các hình thức đầu tư nước ngoài tại Việt
Nam.
Thứ hai:rõ ràng hơn về trách nhiệm. Quy chế đã quy định rõ ràng về trách nhiệm
lập nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi và cấp phê duyệt , nguyên tắc
đàm phán các hợp đồng BOT,BTO,BT; phân định trách nhiệm của những cơ
quan nhà nước có thẩm quyền với các Bộ, ngành; trình tự và phương thức thực
hiện dự án; chi phí trong việc lập nghiên cứu khả thi… Những vấn đề nêu trên
đã được quy định cụ thể, rõ ràng tại các điều 12,13,14,15,16 chương III của Nghị
định 62/1998/NĐ-CP.
Thư ba: Đơn giản hơn về thủ tục. Từ điều 17 đến điều 23 của Nghị định đã quy
định về các thủ tục đầu tư theo hợp đồng BOT,BTO,BT bao gồm những vấn đề
quan trọng như: các hồ sơ xin cấp giấy phép đầu tư, nội dung cơ bản của giấy
phép đầu tư và hợp đồng BOT,BTO,BT; thời hạn hợp đồng, việc chuyển giao
các công trình BOT,BTO,BT cho nhà nước Việt Nam. Quan trọng hơn, Nghị

định đã dành toàn bộ chương V gồm các điều 26,27,28 quy định về “quyền và
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

113

trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”. Quy định về các vấn đề trên
đã bám sát yêu cầu đơn giản hoá tới mức cho phép về các thủ tục hành chính và
thực hiện cơ chế một cửa, tạo ra các điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước
ngoài.
Thứ tư: Những ưu đãi cao nhất: toàn bộ chương II từ điều 4 đến điều 11 của nghị
định đã quy định về “các ưu đãi và bảo đảm đầu tư ” với hình thức đầu tư theo
hợp đồng BOT,BTO,BT như về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp, thời hạn
miễn giảm thuế, thuế suất thuế chuyển lợi nhuận, miễn thuế nhập khẩu…
Những quy định như trên là thông thoáng hơn và bám sát đặc điểm riêng có của
các dự án BOT,BTO,BT đồng thời cung cấp những cơ sở, thông tin chi tiết và
sát thực hơn giúp cho công tác thẩm định những dự án loại này đạt hiệu quả cao
nhất.
2.3.1.3. Công tác thẩm định tương đối bám sát yêu cầu đòi hỏi của từng hình
thức dự án.
Dựa trên những nội dung thẩm định đối với các dự án FDI được quy định trong
Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, công tác thẩm định tại Bộ Kế hoạch và
Đầu tư đã được cụ thể hoá, chi tiết tới từng loại hình dự án. Tuy các mặt thẩm
định vẫn dựa trên cơ sở những nội dung được quy định chung nhưng việc nhấn
mạnh khía cạnh nào, nội dung nào lại được xử lý linh hoạt theo từng hình thức
đầu tư và nội dung cụ thể của mỗi dự án. Ví dụ: đối với hình thức doanh nghiệp
100% vốn nước ngoài, lợi ích kinh tế- xã hội được đặt lên hàng đầu. Vì vậy
trong những dự án loại này, nội dung thẩm định kinh tế-xã hội rất được chú
trọng. Trong khi đó, với dự án BOT, bên cạnh mặt kinh tế-xã hội, nội dung thẩm
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

114

định tài chính dự án đặc biệt được nhấn mạnh. Đây là điểm khác so với hình
thức doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Trong dự án BOT, Chính phủ trực tiếp
đứng ra ký kết và buộc phải mua sản phẩm theo những điều khoản, giá cả đã
thoả thuận. Điều đó có nghĩa là Chính phủ hay nói rộng ra là nhà nước sẽ được
hưởng lợi, hoặc trong trường hợp ngược lại sẽ phải gánh chịu những hậu quả
trực tiếp do dự án gây ra. Điều này giải thích tại sao đối với những dự án loại
này, mặt tài chính của dự án luôn được thẩm định rất kỹ lưỡng.
Bên cạnh đó, việc thẩm định các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài do Bộ Kế
hoạch và Đầu tư tiến hành trên thực tế đã được chi tiết hoá và kỹ lưỡng hơn rất
nhiều so với nội dung quy định chung trong Luật đầu tư nước ngoài cũng như so
với lý thuyết đặt ra. Ví dụ: trong Luật đầu tư nước ngoài, việc thẩm định nội
dung các điều khoản của hợp đồng BOT đối với hình thức BOT hay nội dung
các điều khoản cuả Điều lệ doanh nghiệp liên doanh đối với hình thức doanh
nghiệp liên doanh chưa được xác định là một nội dung chính và quan trọng,
chưa được xếp thành một nội dung được thẩm định riêng rẽ mà mới chỉ được
gộp vào phần thẩm định hồ sơ dự án. Trong khi đó, việc thẩm định các hợp đồng
này lại được xem là một trong những nội dung quan trọng nhất trong công tác
thẩm định một dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Nhìn chung, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện thẩm định các dự án một cách kỹ
lưỡng từ những vấn đề chung đến những nội dung phát sinh riêng trong từng dự
án cụ thể dựa trên cơ sở của Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam và khung lý
thuyết chuẩn có sự điều chỉnh và cụ thể hóa cho phù hợp với tình hình thực tế
của dự án.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -