skkn sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường thcs

Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
1














SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM


SỬ DỤNG CÁC DI TÍCH CÁCH MẠNG TỈNH
ĐĂK LĂK TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
2

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chon đề tài

Trong hệ thống các môn học ở trường Trung Học Cơ Sở (THCS), dạy
học lịch sử có ưu thế và ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần đào tạo
thế hệ trẻ theo mục tiêu giáo dục, của ngành, của Đảng.
Để nâng cao chất lượng bộ môn, khắc phục tình trạng giảm sút chất
lượng môn học. Đặc biệt là trong những năm gần đây qua các kỳ thi tốt
nghiệp, đại học chất lượng môn lịch sử là một trong những bộ môn có
điểm rất thấp. Vậy nên việc cải tiến, đổi mới nội dung, phương pháp dạy
học bộ môn Lịch Sử đối với cấp THCS nói riêng và các cấp học khác nói
chung là rất cần thiết và mang tính cấp bách.
Ở trường THCS Phan Đình Phùng phần lớn các em học sinh và đa
phần các gia đình xem đây chỉ là một bộ môn học phụ, đứng sau các bộ
môn Ngữ Văn, Toán, Vât Lý, Hóa Học Nên các em chưa thực sự giành
thời gian nhiều cho bộ môn. Nguyên nhân xuất phát chủ yếu là từ quan
điểm của các bậc phụ huynh cũng như các em học sinh đã có từ trước.
Đặc biệt là trong dạy học bộ môn Lịch Sử hiện nay của chúng ta vẫn còn
khan hiếm đồ dùng trực quan, các em lĩnh hội kiến thức mới ở mức độ tư
duy trừu tượng, tính trực quan sinh động còn hạn chế, chưa tạo được sức
hấp dẫn, lôi cuốn các em, dẫn đến sự mệt mỏi chán nản, bài học lịch sử
giễ thành bài giáo huấn chính trị, các em sẽ bị thụ động trong qúa trình
chiếm lĩnh kiến thức mới.
Một trong những phương tiện dạy học bộ môn lịch sử có hiệu quả là
các di tích lịch sử nói chung và di tích cách mạng nói riêng. Di tích cách
mạng không chỉ là một loại tài liệu lịch sử vật chất quý hiếm, một bằng
chứng khoa học trung thực về quá khứ mà còn là phương tiện dạy học có
hiệu quả. Như vậy sử dụng di tích lịch sử nói chung và di tích cách mạng
nói riêng trong dạy học lịch sử ở trường THCS góp phần nâng cao chất
lượng bộ môn, đáp ứng mục tiêu giáo dục, đồng thời còn góp phần quan
trọng vào công tác giữ gìn, tôn tạo những di sản quí giá, một yêu cầu cấp
thiết hiện nay.

Trong tình thực tế ở trường THCS Nói chung và trường THCS Phan
Đình Phùng, Krông búk nói riêng, điều kiện để đưa học sinh đi ngoại
khóa là rất khó, mặc dù nó rất có ý nghĩa, nhưng phần vì điều kiện thời
gian, phần vì điều kiện phương tiện, phần vì ý thức của các em khi tham
gia Vì thế để tránh được những ràng buộc nói trên, đồng thời để thế hệ
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
3
trẻ không lãng quyên đi những kho tàng văn hóa quí báu do chính cha
ông ta đã làm nên trong lịch sử trên địa phương mình, nên tôi đã nghiên
cứu và viết đề tài này mong được góp phần nhỏ vào việc đổi mới phương
giảng dạy của bộ môn lịch sử ở trường THCS.
Với những lý do cấp thiết nói trên, thiết nghĩ việc chọn đề tài “ sử
dụng di tích lịch sử cách mạng tỉnh Đăk Lăk trong dạy học lịch sử dân
tộc ở trường THCS” là một đề tài có ý nghĩa quan trọng trong tình hình
hiện nay.

2. Đối tượng phạm vi nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quá trình sử dụng di tích cách
mạng trong dạy học lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương ở trường THCS
– cụ thể là các lớp 9 trường THCS Phan Đình Phùng.
Những di tích lịch sử được tôi chọn lọc để sử dụng trong dạy học lịch
sử, là những di tích lịch sử tiêu biểu, quan trọng đã được thẩm định và
đặc biệt là có liên quan đến các sự kiện trong chương trình lịch sử lớp 9
trường THCS.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.
Sáng kiến được viết nhằm bổ sung và nâng cao cơ sở lý luận, cơ sở
thực tiễn của việc sử dụng các di tích lịch sử, để nhằm nâng cao chất
lượng dạy học lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương ở trường THCS.

Để thực hiện vấn đề đã đặt ra ở trên, đề tài xác định, sẽ tiến hành và
hoàn thành các nhiệm vụ sau:
- Sưu tầm, tìm tòi và giới thiệu hệ thống các di tích có mặt trên địa bàn
tỉnh Đăk Lăk .
- Xác định những nguyên tắc, đề xuất các hình thức, phương pháp sử
dụng di tích cách mạng trong dạy học bài lịch sử nội khóa ở trường
THCS và hoạt động ngoại khóa (nếu có).

4. Cơ sở, phương pháp nghiên cứu.
Cơ sở phương pháp luận của đề tài là lý luận chủ nghĩa Mác - Lê in,
tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về công tác giáo dục,
nghiên cứu giáo dục, nghiên cứu lịch sử, văn hóa
Phương pháp nghiên cứu cụ thể của đề tài chủ yếu là vận dụng các
phương pháp nghiên cứu bộ môn: đọc, phân tích các tài liệu về lý luận
dạy học bộ môn, tâm lý, giáo dục học và các tài liệu lịch sử, văn hóa,
khảo cổ học có liên quan

Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
4
5. Đóng góp của đề tài.
Đề tài sẽ góp phần:
Góp phần đổi mới phương pháp dạy học lịch sử theo hướng tối ưu,
tích cực các hoạt động nhận thức của học sinh THCS .
Chứng minh tính cần thiết và tính khả thi của việc sử dụng các di tích
cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường THCS . Nêu các hình thức,
biện pháp, phương pháp sử dụng có hiệu quả các di tích cách mạng trong
dạy bài lịch sử, nhằm nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử trong tình hình
hiện nay.
Khẳng định vị trí, ý nghĩa quan trọng của di tích lịch sử nói chung, di

tích cách mạng nói riêng với đời sống cộng đồng, đặc biệt trong việc
thực hiện các nhiệm vụ cách mạng hiện nay

II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA VIỆC SỬ DỤNG DI
TÍCH CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ

1. Cơ sở lý luận.
Lịch sử là bản thân của hiện thực khách quan, hiện thực khách quan
này có thể nhận thưc được. Lịch sử loài người bắt đầu tư khi con người
xuất hiện, trải qua hàng triệu năm đấu tranh vì sự sinh tồn và phát triển,
từ khi xuất hiện con người tối cổ đến ngày nay, lịch sử đã để lại những
dấu vết, những minh chứng cho quá khứ có thật của mình. Một trong
những dấu vết quan trọng đó là di tích lịch sử, di tích cách mạng.
Di tích bao gồm những hiện vật, vật chất như nhà cửa, thành quách, y
phục, công cụ lao động Như trong quá trình của lịch sử con người đã
sáng tạo ra những sản phẩm văn hóa đặc trưng cho thời đại mình hoặc
người đời sau tạo dựng nên nhằm tưởng niệm những gì đã qua. Những
sản phẩm của lịch sử đó còn lưu lại đến nay cũng được coi là di tích lịch
sử, mang tính chất bằng chứng của lịch sử: “ bằng chứng là những dấu
vết của dĩ vãng còn để lại, nhằm mục đích bảo tồn quá khứ hoặc chỉ dẫn
cho hậu thế về những việc xẩy ra trong quá khứ”. Bằng chứng của di tích
lịch sử có nhiều loại, như lăng tẩm, tượng đài, đình chùa, bia ký được
xây dựng để kỷ niệm những biến cố, sự kiện, nhân vật lịch sử.
Là những dấu vết của lịch sử còn lưu lại đến ngày nay, di tích lịch sử
nói chung và di tích cách mạng nói riêng phản ánh những hoạt động, đời
sống kinh tế, xã hội, văn hóa của con người qua các thời đại : “ bất cứ
thời đại nào với trình độ phát triển mọi mặt của nó đều được phản ánh
khá rõ trong các di tích lịch sử. Vì vậy, di tích lịch sử nói chung và di
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường

THCS
5
tích cách mạng nói riêng là những tấm gương soi của lịch sử đương
thời”. Tuy nhiên di tích lịch sử có thể do người đương thời để lại, cũng
có thể do người đời sau xây dựng, nhằm tưởng niệm lưu giữ những sự
kiện lịch sử, nhân vật lịch sử.
Di tích lich sử, di tích cách mạng là nơi lưu niệm, tưởng nhớ các nhân
vật lịch sử, các anh hùng dân tộc trong những cuộc kháng chiến chống
xâm lược, chống thiên tai, các danh nhân văn hóa Đó là những đền thờ,
đình thờ, miếu thờ, nhà tưởng niệm, bia mộ như đình Lạc Giao (số 45
Phan Bội Châu – Ban Mệ Thuột), Nhà Đày Ban Mê Thuột ( số 18 Tán
Thuật – Ban Mê Thuột), biệt điện Bảo Đại (số 4 đường Nguyễn Du –
Ban Mê Thuột), ngục Đăk Mil ( thị trấn Đắk Mil)
Như vậy để xác định một di tích lịch sử là nó phải có thực từ trước và
nó được lưu giữ đến ngày nay, bao giờ cũng gắn liền, phản ánh, ghi
nhận, minh chứng một sự kiện, nhân vật lịch sử, đặc biệt là những sự
kiện lịch sử lớn, quan trọng. Có thể phân loại di tích thành những loại
sau:
- Các di tích khảo cổ học ghi nhận cuộc sống mọi mặt của một cộng
đồng từ thuở xa xưa, hay là nơi diễn ra những sự kiện quan trọng trong
cuộc đấu tranh xã hội và sản xuất của con người. Các di tích khảo cổ học
được phát hiện, khai quật, nghiên cứu dưới lòng đất, trong hang động,
dưới đáy biển Nó thường phản ánh những thời kỳ lịch sử xa xưa thời
tiền sử và sơ sử của lịch sử. Ví dụ: các nhà khảo cổ học nước ta đã tìm
thấy các dấu tích của người tối cổ trên đất nước ta như là: trong lòng
đất có chứa than, xương động vật, răng của người tối cổ ở Lạng Sơn,
Thanh Hóa, Đồng Nai (Đại cương lịch sử việt nam tập 1-Nhà xuất bản
giáo dục)
- Các di tích lịch sử là những sản phẩm lao động sáng tạo của con
người, sản phẩm của nền văn hóa, văn minh trong các thời kỳ lịch sử.

Trong di tích lịch sử có nhiều loại di tích phản ánh cuộc đấu tranh cách
mạng của dân tộc ta dưới sự lành đạo của Đảng cộng sản Việt Nam từ
năm 1930 đến nay, trải qua nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau và đã để lại
những dấu vết lịch sử thì đó gọi là các di tích cách mạng. Ví dụ: các di
tích cách mạng Tân Trào, Địa Đạo Củ Chi, đèo Phượng Hoàng (quốc lộ


26-M’Drak) Vậy di tích cách mạng cũng là di tích lịch sử phản ánh các
sự kiện lịch sử của các thời kỳ lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc.
- Các di tích kiến trúc nghệ thuật: bao gồm các di tích phản ánh các
thành tựu kiến trúc, nghệ thuật trong các thời kỳ lịch sử của dân tộc, các
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
6
di tích nghệ thuật của dất nước rất phong phú, có ở hầu hết các địa
phương như: Thành Cổ Loa, Thành Thăng Long, Thành Nhà Hồ, phố cổ
Hội An
- Các di tích tôn giáo ở nước ta cũng có nhiều loại , chùa chiền Phật
giáo, văn miếu của Nho giáo, nhà thờ của Thiên chúa giáo, tháp Chàm,
đình Lạc Giao ở Đắk Lăk. Đây cũng là các di tích kiến trúc nghệ thuật có
giá trị, là những nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần, đời sống tâm linh của
cộng đồng xã hội.
Di tích lịch sử, di tích cách mạng là những di sản quí báu của dân tộc
là những minh chứng hùng hồn sự tồn tại của quá khứ, vì các di tích lịch
sử giúp cho chúng ta tìm hiểu, nghiên cứu các thời kỳ lịch sử. Dựa vào
các di tích lịch sử kết hợp với các nguồn sử liệu khác, chúng ta có thể
nhìn nhận đánh giá quá khứ một cách chính xác. Mọi thành tựu khoa học
là để phục vụ con người, nên tìm hiểu di tích lịch sử cũng nhằm phát
huy những tinh hoa của quá khứ, để xây dựng cuộc sống hiện tại. Đó là
chức năng giáo dục di tích lịch sử đặc biệt đối với thế hệ trẻ.

Di tích lịch sử, di tích cách mạng thường là những danh thắng, nơi có
phong cảnh thiên nhiên thơ mộng , nhưng không phải danh thắng nào
cũng là di tích lịch sử, di tích cách mạng. Từ thực tế này việc tổ chức
tham quan du lịch thường gắn với việc viếng thăm, tìm hiểu di tích lịch
sử để du khách tận hưởng những vẻ đẹp kỳ thú của thiên nhiên và sự vĩ
đại của con người trong đấu tranh và lao động như: Côn Sơn, Huế, Hà
Nội đó là những khu du lịch nổi tiếng trong đó có nhiều di tích lịch sử.
Các địa điểm này đều rất hấp dẫn du khách thăm các di tích lịch sử, mọi
người được giáo dục truyền thống , tinh thần tự hào dân tộc, lòng kính
trọng biết ơn đối với cha ông ta. Từ đó mọi người thêm tôn trọng những
thành tựu của lịch sử, yêu quý thiên nhiên, gìn giữ bảo vệ chúng.
Tóm lại, di tích lịch sử, di tích cách mạng là những di sản vật chất quí
báu mà lịch sử để lại. Chúng có ý nghĩa nhiều mặt đối với cuộc sống con
người: truyền bá kiến thức khoa học, tìm hiểu lịch sử, giáo dục truyền
thống, tham quan, du lịch Ngày nay đời sống kinh tế, trình độ khoa học
kỹ thuật của nhân loại ngày càng được nâng cao thì con người càng chú
ý tới việc gìn giữ, khai thác, sử dụng các di tích lịch sử - văn hóa, di tích
cách mạng.

2. Cơ sở thực tiễn.
2.1. Thực trạng về di tích lịch sử, di tích cách mạng ở nước ta hiện
nay.
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
7
Ngoài ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống, di tích cách mạng còn có
ý nghĩa to lớn trong dạy học bộ môn lịch sử ở trường THCS. Song sử
dụng di tích cách mạng như thế nào trong dạy học lịch sử đó là vấn đề
mà ta phải nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng ở địa phương, ở trường
THCS.

Thế hệ trẻ ngày nay thừa hưởng một khối lượng lớn các di tích lịch sử
- văn hóa cách mạng, được tạo dựng trong suốt chiều dài lịch sử oanh liệt
của dân tộc. Hệ thống di tích lịch sử ở nước ta phong phú về loại hình,
nằm rải rác ở hầu hết các địa phương. Đây là một thuận lợi không nhỏ để
chúng ta sử dụng trong dạy học lịch sử ở trường THCS.
Nhưng một thực tế cho thấy thực trạng các di tích lịch sử hiện nay đã
và đang trải qua nhiều thảm họa, bị phá hủy do thời gian ngày càng lùi
xa, thiên nhiên khắc nghiệt, chiến tranh kéo dài và bản thân con người.
Trong gần 1.000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, các cuộc chiến
tranh xâm lược trong thời kỳ phong kiến dân tộc tự chủ, 80 năm dới ách
đô hộ của thực dân Pháp và hơn 20 năm kháng chiến chống Mỹ cứu
nước, nhiều di tích lịch sử của đất nước bị tàn phá nặng nề. Ví dụ : khi
xâm lược nước ta vua Minh Thành Tổ ra lệnh “ Đến một mảnh giấy của
nước ấy cũng phải đốt hết” ( đại cương lịch sử Việt Nam tập 2). Nhiều
làng mạc, công trình văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật đã bị quân giặc tàn
phá, hủy hoại. Nhiều di tích, di vật quý hiếm như chùa Một Cột, chuông
Qui điền đã bị quân xâm lược ra sức tàn phá, gom lấy đồng về đúc
súng, đạn.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, ngày 23 tháng 11 năm
1945 chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh bảo tồn tất cả các di tích cổ
trên toàn cõi Việt Nam. “Pháp lệnh bảo vệ di tích lịch sử-văn hóa” của
nhà nước năm 1984 đã qui định “ di tích lịch sử văn hóa và danh lam
thắng cảnh phải được giáo dục vào việc truyền thống dựng nước và giữ
nước của nhân dân Việt Nam, góp phần giáo dục tinh thần yêu nước, yêu
chủ nghĩa xã hội và lòng tự hào dân tộc, phục vụ công tác nghiên cứu,
phổ biến khoa học, nghệ thuật và tham quan du lịch”. Bên cạnh việc bảo
vệ và sử dụng các di tích lịch sử - văn hóa nói chung thì các di tích cách
mạng cũng được chú ý. Hệ thống bảo tàng tổng hợp, bảo tàng Hồ Chí
Minh ra đời, đã góp phần bảo vệ, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng.
Tuy nhiên trong hoàn cảnh chiến tranh và do nhận thức “ấu trỉ” của

chúng ta mà trong một thời gian dài các di tích cách mạng chưa được chú
ý, gìn giữ và khai thác sử dụng. Nhiều lễ hội truyền thống tại di tích cách
mạng không được tổ chức.
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
8
Đất nước đang được đổi mới từng ngày. Đời sống vật chất, tinh thần
không ngừng được nâng cao, cuộc sống sinh hoạt vật chất ngày một khá
giả. Tầng lớp thanh thiếu niên có hiện tượng chạy theo đồng tiền, chạy
theo cuộc sống vật chất mà lãng quên đi kho tàng văn hóa của cha ông để
lại, truyền thống , nét đẹp văn hóa, bán sắc của dân tộc dường như ngày
một bị lu mờ. Công tác bảo vệ, sử dụng các di tích lịch sử, việc tổ chức
các lễ hội truyền thống ở các di tích trên cả nước nói chung , ở Đăk Lăk
nói riêng đang có nhiều tồn tại cần giải quyết:
+ Các di tích đang xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng . Nếu
không có biện pháp bảo vệ, tôn tạo kịp thời sẽ trở thành đống hoang tàn
đổ nát. Hơn nữa nhiều công trình tôn tạo không còn đúng với nguyên
trạng của nó . Cảnh quan môi trường xung quanh các di tích bị xâm
phạm hoặc sử dụng sai mục đích.
+ Việc sử dụng các di tích còn nhiều sai lệch. Các di tích tín
ngưỡng, tôn giáo đáp ứng đời sống tâm linh như chùa, đền thờ được tu
sửa, tôn tạo đẹp đẽ. Nhưng nhiều di tích lịch sử cách mạng lại chưa được
chú ý đúng mức. Một số di tích lịch sử có hiện tượng xẩy ra những hoạt
động không lành mạnh như bói toán, lên đồng Làm trái ngược với ý
nghĩa giáo dục truyền thống vốn có của dân tộc.
Ý nghĩa cung cấp tri thức khoa học, giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ,
học sinh, sinh viên qua việc học tập, tham gia lễ hội ở di tích lịch sử
ngày một giảm dần, hoặc bị thay thế bằng những họat động tiêu cực
khác. Những di tích lịch sử cách mạng tiêu biểu này nếu không phải là
những nhà chuyên môn thì cũng ít ai hiểu nơi đây đã diễn ra những sự

kiện oai hùng gì ?
Tình trạng các di tích lịch sử và tình hình sử dụng nêu trên gây nên
những hậu quả xấu, ảnh hưởng không ít tới việc sử dụng, trong việc giáo
dục nói chung và dạy học lịch sử ở trường THCS nói riêng. Điều này thể
hiện ở các mặt sau:
+ Học sinh ít có cơ hội tiếp xúc, khai thác các nội dung lịch sử khoa
học được phản ánh trong lịch sử. Nhiều lúc lại bị “hiện đại hóa” các di
tích lịch sử do việc tôn tạo các di tịch lịch sử không được nguyên trạng
+ Nguy hiểm hơn là các em học sinh đang ở lứa tuổi muốn tìm tòi,
ham khám phá những cái lạ, nên dễ bị ảnh hưởng của những tiêu cực do
việc tổ chức lễ hội ở các di tích lịch sử như: cầu thần, bói toán
+ Hình thức và phương pháp sử dụng di tích lịch sử cách mạng trong
dạy học lịch sử ở trường THCS nói chung và trường THCS Phan Đình
Phùng – Krông Búk nói riêng đang còn nghèo nàn. Hình thức phổ biến
của việc sử dụng di tích lịch sử cách mạng trong dạy học lịch sử là dùng
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
9
các tư liệu di tích để minh họa cho bài học ở trên lớp đang còn rất hạn
chế, chưa gây hứng thú, chưa lôi cuốn được học sinh đam mê môn học.
Từ đó, ý nghĩa giáo dục truyền thống đạo đức, niềm tự hào dân tộc ít
được phát huy trong những dịp tham quan, tham gia lễ hội ở di tích lịch
sử.
Hiện nay nhà nước và nhân dân ta được sự giúp đỡ cuả các tổ chức
quốc tế, đã và đang làm hết mình để công việc gìn dữ, tôn tạo các di tích
lịch sử của đất nước ngày càng được phong phú, sinh động hơn . Vị trí ý

nghĩa của di tích trong đời sống nói chung và trong dạy học lịch sử nói
riêng ngày càng được nâng cao.

2.2. Ý nghĩa của việc sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử
ở trường THCS.

2.2.1. Di tích cách mạng với quá trình nhận thức lịch sử của học sinh
THCS.
Quy luật nhận thức lịch sử của học sinh như Lê in đã chỉ rõ “ từ trực
quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng trở về thực
tiễn”
Di tích cách mạng là một trong những bộ phận của nguồn sử liệu vật
chất, chính xác nhất. Là chứng từ gốc, các di tích cách mạng nói lên một
cách sâu sắc trình độ phát triển kinh tế, chính trị và trình độ kỹ thuật của
từng thời đại, từng dân tộc. Là một phương tiện quan trọng để góp phần
tạo biểu tượng cho học sinh, di tích được xem là cầu nối giữa quá khứ và
hiện tại.
Với tính chất những vật thật, minh chứng của lịch sử, các di tích cách
mạng là cơ sở đề học sinh khôi phục quá khứ, làm cơ sở cho việc hình
thành những biểu tượng cụ thể, chính xác về các sự kiện lịch sử quá khứ.

2.2.2 Di tích lịch sử với việc phát huy tính tích cực chủ động nhận
thức trong dạy học lịch sử của học sinh THCS.
Như trên đã phân tích, di tích cách mạng là nguồn sử liệu vật chất quí
hiếm, cung cấp nhiều kiến thức lịch sử cụ thể, chính xác. Vì vậy làm việc
với di tích cách mạng, học sinh đã thực sự làm việc với nguồn sử liệu.

Các em phải giải quyết nhiều vấn đề, huy động các kỹ năng, vận dụng
nhiều kiến thức có liên quan đến di tích để nhận thức sâu sắc các sự kiện
lịch sử.
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
10

Trong điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu thốn, phương tiện dạy học bộ
môn còn nghèo nàn, phương pháp dạy học chưa được cái tiến tốt như
hiện nay, việc sử dụng các di tích cách mạng trong dạy học lịch sử, lịch
sử dân tộc, lịch sử địa phương ở trường THCS sẽ góp phần đổi mới
phương pháp dạy học bộ môn theo hướng phát huy tính độc lập sáng tạo,
khắc phục tình trạng dạy chay theo kiểu “thầy đọc-trò ghi”.

2.2.3 Di tích lịch sử với việc giáo dục truyền thống đạo đức cho học
sinh THCS.

Các di tích cách mạng giáo dục học sinh THCS lòng kính yêu, khâm
phục và biết ơn các anh hùng dân tộc, các chiến sỹ yêu nước,
Di tích cách mạng trên cả nước cũng như di tích lịch sử, cách mạng
của địa phương phản ánh các sự kiện lịch sử làm cho học sinh yêu quí, tự
hào về truyền thống anh hùng trong cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước và
lao động sáng tạo của quê hương mình.
Di tích lịch sử cách mạng còn bồi dưỡng tính thẩm mỹ cho học sinh “
Dân tộc nào cũng phải chú ý, bảo vệ, khai thác đồng thời kết hợp với
sáng tạo những giá trị thẩm mỹ, văn hóa truyền thống và hiện đại”. Hơn
nữa các di tích này còn cung cấp cho học sinh những kiến thức về kỹ
thuật kiến trúc, tính chất tôn giáo của xã hội có liên quan đến bài lịch sử.

Tóm lại: Ý nghĩa giáo dục của việc sử dụng các di tích lịch sử, di tích
cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường THCS là phát huy ưu thế, sở
trường của bộ môn trong việc góp phần giáo dục thế hệ trẻ, truyền thống
đạo đức, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của địa phương nói riêng
và của toàn thể dân tộc nói chung.


III. ÁP DỤNG VÀO TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH LỊCH

SỬ LỚP 9 .
Như vấn đề đã đặt ra ở trên, tôi tiến hành lồng ghép vào chương trình
cụ thể như sau:
1. Các di tích và sự kiện lịch sử của di tích để lòng ghép vào từng
mục, bài của SGK chương trình lớp 9 THCS như sau:
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
11
TT

Các mục, bài
SGK - 9
Di tích có liên quan Sự kiện nội dung cơ bản
liên quan đến di tích

1
Bài 21(I): Tình
hình thế giới và
Đông Dương.
- Ngục Dak mil (thị
trấn Dak mil)
- Nơi giam giữ, đày ải các
chiến sỹ cách mạng giai
đoạn 1936-1943.

2
Bài 23 (III):
Giành chính
quyền trong cả
nước

- Nhà số 04 – nguyễn
Du – Ban Mê Thuột.


- Nhà số 57- Lý
Thường Kiệt- Ban Mê
Thuột.
- Trụ sở của ủy ban khởi
nghĩa tỉnh Dăk Lăk trong
cách mạng thàng 8/1945

- Lâm thời tỉnh Dăk Lăk
trong cách mạng tháng 8
năm 1945.

3
Bài 22 (II) (2):
Tiến tới tổng
khởi nghĩa
tháng 8/1945
- Nhà Đày Ban Mê
Thuột ( số 18 Tán
Thuật – Ban Mê Thuột)

- Cuối 1944 tại nơi đây đã
thành lập chi bộ Đảng
Cộng Sản nhà tù gồm 10
đồng chí, do chiến sỹ Trần
Hữu Dục làm bí thư.

4
Bài 29 (I) (3):
Cuộc tiến công
và nổi dậy Tết
Mậu Thân 1968
- Buôn cháy (thuộc xã
Eamro, huyện Cư
M’gaR)
- Đồi Mậu Thân cao
điểm 722, thôn Thọ
Hoàng, xã Dăk Lăk-
Dăk mil.
- Đây là buôn căn cứ CM
tỉnh Dăk Lăk

- Địa điểm hy sinh tập thể
của 300 chiến sỹ giải
phóng quân trong chiến
dịch Mậu Thân 1968

5
Bài 29 (III) (2):
Chiến đấu
chống chiến
lược “VN hóa
chiến tranh”
- Tượng đài Mậu
Thân Km 5, ngã ba
Hòa Bình, phường

Tân Hòa, Ban Mê
Thuột.
- Điểm tưởng nhớ bà mẹ
anh hùng quyết tử cho tổ
quốc quyết sinh.


6

Bài 28 (III) (2):
Phong trào
Đồng Khởi
1959 – 1960.

- Hang đá buôn Dăk
Tuôr – cư Pui – krông
Bông.
- Hang 3 tầng xã
Krông Nô huyện Lăk

- Là nơi căn cứ cách mạng
của tỉnh trong kháng chiến
chống Mỹ.
- Là căn cứ địa cách mạng
của tỉnh từ năm 1958 –
1963

Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
12

2. Phương pháp, cách thức lồng ghép.
Cụ thể vào năm học 2009 – 2010 mặc dù tôi không dạy chương trình
lịch sử 9, song tôi đã phối hợp và được sự giúp đỡ tận tình và đầy trách
nhiệm của đồng nghiệp đó là giáo viên: Phan Thị Mến Thương – Dạy bộ
môn Lịch Sử - GDCD trường THCS Phan Đình Phùng và một số giáo
viên khác cùng bộ môn.
Do điều kiện thời gian cũng như nhiều yếu tố khác không cho phép
tôi diễn giải và trình bày cụ thể mọi vấn đề đã đưa ra ở trên. Vậy tôi chỉ
trình bày cụ thể một vài vấ đề chi tiết để làm dẫn chứng cho việc lồng
ghép cũng như kết quả đạt được sau khi lồng ghép.( Và đó cũng chính là
biện pháp lồng ghép xuyên suốt cho vấn đề tôi đã đưa ra ở trên. Tuy
nhiên trong quá trình lồng ghép, Tùy theo đối tượng HS của từng lớp,
từng khóa học, từng địa phương và đặc biệt là tùy điều kiện cụ thể của
từng đơn vị kiến thức của từng mục, bài, chương Giáo viên có thể thay
đổi sáng tạo, linh hoạt phương pháp lồng ghép cho phù hợp với tình hình
cụ thể đó)
Ví dụ minh họa 1: Khi dạy bài 29 cụ thể là mục 3 của mục I. “Cuộc
tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968”(tr145-SGK-LS 9) Sau
khi GV hướng dẫn HS khai thác, tìm hiểu và nẵm vững đến mảng đơn vị
kiến thức thứ 3 của mục ( tức là tại Sài Gòn ). Tới đây GV dừng lại và
phát vấn câu hỏi: Vậy trong cuộc tổng tiến công mậu thân 1968 ở Dăk
Lăk-Dăk Nông của chúng ta có những sự kiện lịch sử nào? Di tích lịch
sử cách mạng nào ở địa phương chúng ta ra đời trong thời kỳ này?




7

Bài 30 (III) (2)

Cuộc tổng tiến
công và nổi
dậy Xuân 1975
- Đình Lạc Giao (số
45 Phan Bội Châu-
Ban Mê Thuột)




- Đồi Chư Cúc
(xã Eka Mút,
huyện EaKar)
- Nơi khai khẩn đất đai
đầu tiên của người kinh
trên cao nguyên
- Nơi ra mắt ủy ban quân
quản đầu tiên sau giải
phóng năm 1975

- Địa điểm vào năm 1975,
ta đã diệt 2 đại đội bảo an
, bắn rơi máy bay chở
chuẩn tướng tư lệnh F23
của Ngụy.
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
13

Ví dụ minh họa 2: Khi dạy bài 22 cụ thể là mục 2 của mục II . “Tiến tới
tổng khới nghĩa tháng Tám năm 1945” (tr90 -SGK-LS 9) Tương tự như
ví dụ 1. Sau khi học sinh đã nắm vững kiến thức mới đó là: quá trình
chuẩn bị mọi mặt của Đảng và toàn dân ta trên cả nước “báo động giờ
hành động sắp tới”. Tới đây giáo viên đặt câu hỏi: Em hiểu gì về nhà
đày Ban Mê Thuột?
Đây là một số câu hỏi không có tính bắt buộc học sinh phải trả lời, mà
chỉ dừng lại ở mức độ là buộc học sinh phải tư duy. Như vậy đến đây
toàn thể học sinh lớp học đang ở tư thế tư duy cao độ và sẵn sàng đón
nhận vấn đề thuộc mảng kiến thức mà giáo viên mới phát vấn. Có thể
đây là mảng kiến thức hoàn toàn mới đối với học sinh nhưng lại là vấn
đề học sinh rất muốn tò mò và tìm hiểu những sự kiện lịch sử xầy ra
ngay trên địa phương mình, thậm chí là có công sức, có sự hi sinh xương
máu của người thân, của cha ông, của dòng họ mình
Đúng lúc đó giáo viên truyền tải toàn bộ kiến thức thuộc nội dung câu
hỏi đưa ra ở trên cho học sinh lĩnh hội, cụ thể:
Trong chiến dịch Mậu thân 1968 ở Đăk Lăk để giành lại nền độc lập,
để đổi lấy hòa bình cho đất nước, 300 chiến sỹ giải phóng quân đã anh dũng
hi sinh tại đồi Mậu Thân cao điểm 722, thôn Thọ Hoàng, xã Dăk Lăk-Dăk
mil Đến năm 1996 sở Văn hóa-thông tin tỉnh Dăk Lăk đã kiểm kê và xác
định 23 di tích cách mạng trong đó có đồi Mậu Thân cao điểm 722
Để chuẩn bị cho cách mạng tháng 8 và hưởng ứng cao trào
“kháng Nhật cứu nước”do Ban thường vụt Trung ương Đảng
phát động.
Tại Nhà Đày Ban Mê Thuột ( số 18 Tán Thuật – Ban Mê Thuột) - Cuối
1944 tại nơi đây đã thành lập chi bộ Đảng Cộng Sản nhà tù gồm 10 đồng
chí do chiến sỹ, Trần Hữu Dục làm bí thư
Từ kiến thức cụ thể và hết sức thực tế đó giáo viến giáo dục tư tưởng,
tinh thần cho học sinh về sự hy sinh to lớn của cha ông ta, giáo dục sự bảo
tồn và đề cao trách nhiệm đối với các di tích lịch sử, đặc biệt là các di tích

cách mạng
Còn nếu sau khi giáo viên phát vấn câu hỏi nếu học sinh trả lời được
vấn đề thì giáo viên cho học sinh tự trao đổi với nhau, tự khai thác và lĩnh
hội kiến thức, sau đó giáo viên kết luận và giáo dục tư tưởng, tình cảm, kỹ
năng cho học sinh

IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC SAU KHI TIẾN HÀNH ÁP DỤNG VÀ
KIỂM TRA HỌC SINH.

Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
14

1. Hệ thống câu hỏi

- Chúng tôi đã soạn hệ thống câu hỏi trắc nghiệm nhằm kiểm tra, đánh giá
các em cụ thể như sau:
Câu 1. Qua sự kiện lịch sử “chính quyền xô viết Nghệ tĩnh” đỉnh cao của
phong trào cách mạng 1930 – 1931. Em hãy cho biết liên quan đến di tích
lịch sử nào sau đây ở Đắk Lắk ?
A. Hang đá Dăk Tuar; B. Nhà đày Ban Mê Thuột;
C. Biệt điện Bảo Đại; D. Nhà số 57 Lý Thường Kiệt.
( Đáp án đúng là câu B)

Câu 2. Sự kiện Phong Trào Đồng Khởi (1959-1960) theo em có liên quan
đến những di tích lịch sử nào sau đây ?
A. Biệt điện Bảo Đại; B. Đồn Điền Ca Đa.
C. Ngục Đắk Mil ; D. Hang đá Dăk Tuar.
( Đáp án đúng là câu C)

Câu 3. Em hãy cho biết thành phó Ban Mê Thuột có di tích lịch sử cách
mạng nào?
A. Hang đá Dăk Tuar; B. Nhà đày Ban Mê Thuột và Biệt điện Bảo Đại.
C. Đồn Điền Ca Đa; D. Ngục Đắk Mil .
( Đáp án đúng là câu B)

Câu 4. Tại huyện Đắk Mil - Đắk Nông có những di tích lịch sử cách mạng
nào ?
A. Biệt điện Bảo Đại ; B. Nhà đày Ban Mê Thuột.
C. Ngục Đắk Mil ; D. Hang đá Dăk Tuar.
( Đáp án đúng là câu D)

Câu 5. Tại huyện Krông Bông - Đắk Lắk có những di tích lịch sử cách
mạng nào ?
A. Đồn Điền Ca Đa; B. Biệt điện Bảo Đại.
C. Nhà số 57 Lý Thường Kiệt ; D. Hang đá Dăk Tuar
( Đáp án đúng là câu C)

2. kết quả đạt được
- Kết quả kiểm tra trước khi lồng ghép nội dung đề tài vào chương
trình lịch sử 9 của trường THCS Phan Đình Phùng năm học 2009 – 2010:
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
15
Thời điểm tháng 9 năm 2009 tổng số học sinh khối 9 trường THCS Phan
Đình Phùng là 138 em cụ thể :


Tổng số Giỏi Khá T bình Yếu Kém

138
SL TL%

SL TL%

SL TL%

SL TL%

SL TL%

0 0 2 1,4 10 7,2 40 29,0 86 62,4
- Kết quả kiểm tra sau khi lồng ghép nội dung đề tài vào chương trình
lịch sử 9 của trường THCS Phan Đình Phùng năm học 2009 – 2010: Thời
điểm tháng 3 năm 2010 tổng số học sinh khối 9 trường THCS Phan Đình
Phùng là 133 em cụ thể :
Tổng số Giỏi Khá T bình Yếu Kém

133
SL TL%

SL TL%

SL TL%

SL TL%

SL TL%

13 9,7 78 58,7

38 28,6

4 3,0 0 0
Với kết quả trên cho ta thấy rằng, học sinh có sự tiến bộ trong nhận thức
các sự kiện lịch sử, các di tích cách mạng, di tích lịch sử của địa phương.
Góp phần nhỏ vào sự tôn tạo, ý thức bảo vệ thành quả, truyền thống cách
mạng của địa phương. phát huy ưu thế, sở trường của bộ môn trong việc
góp phần giáo dục thế hệ trẻ, truyền thống đạo đức, gìn giữ và phát huy bản
sắc văn hóa của địa phương nói riêng và của toàn thể dân tộc nói chung.

3. Những hạn chế và khó khăn.
Do điều kiện thời gian nên tôi chưa trình bày đầy đủ, chưa đưa hết
được các di tích vào bảng thống kê lồng ghép ở trên, mặc dù trong thực tế
giảng dạy chúng tôi đã thực hiện việc lồng ghép khá nhiều.
Nguồn tư liệu để nghiên cứu phục vụ cho đề tài còn khan hiếm, hầu
như ở thư viện của nhà trường không có. Đặc biệt là nguồn tư liệu gốc để
nghiên cứu làm đề tài có thời gian khá lâu so với việc sửu đổi, chia cắt địa
bàn hành chính ở tỉnh Dăk Lăk trong những năm gần đây, dẫn đến việc sử dụng
tên gọi của địa bàn được áp dụng chưa đúng với thực tế là điều khó tránh khỏi.
Học sinh chưa phát huy hết khả năng đối với môn học, phần lớn các
em xem đây là bộ môn phụ, nên việc tìm tòi, học hỏi nhằm nâng cao kiến
thức còn bị hạn chế
Để tháo gỡ những ràng buộc, khó khăn đó chúng tôi sẽ tiến hành một
số biện pháp sau :
- Cập nhật kịp thời và có sự chỉnh sửa hợp lý về tên gọi của địa bàn
hành chính trên phạm vi của tỉnh Dăk Lăk và Dăk Nông : ví dụ : trong tài liệu
gọi Buôn Trinh – EaBlang –Krông Búk. Nhưng thực tế hiện nay địa phận Buôn
Trinh đã chia cắt thành hai phần, một phần thuộc EaBlang, phần còn lại thuộc
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường

THCS
16
phường An Lạc của thị xã Buôn Hồ. Cả hai đều ở trên địa bàn thị xã Buôn Hồ,
tỉnh Đắk Lắk.
- Sưu tầm thêm nguồn tài liệu có liên quan, đề cập đến các di tích lịch
sử, di tích cách mạng ở Dăk Lăk.
- Có biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, linh động, sáng tạo để
lôi cuốn các em chú ý hơn với việc học tập bộ môn

V. NHỮNG ĐỀ XUẤT.
Đối với đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử trong trường
THCS Phan Đình Phùng, không nên xem nhẹ việc giáo dục học sinh đối với
các di tích lịch sử, di tích cách mạng trên địa bàn. Mặc dù phần lớn hình
ảnh, biểu tượng lịch sử này cũng chỉ đến với học sinh bằng con đường tư
duy trừu tượng, nhưng những biểu tượng đó lại có ưu thế đó là gần gũi hơn
đối với các em về mặt không gian, về mặt nhận thức và về mặt tình
cảm Sâu thẳm trong tiềm thức ước mơ nho nhỏ của các em là một ngày
nào đó, mình sẽ được nhìn thấy, mình sẽ được chiêm ngưỡng tận mắt, mình
sẽ được cầm nắm bằng cảm giác thực tế về các di tích mà thầy (cô) đã dạy
cho mình, nó không xa lạ như : Kim Tự Tháp Ai Cập, như Vạn Lý Trường
Thành, hay là vườn treo Ba Bi Lon và đó cũng chính là cơ sở nền tảng cho
cám em nhận thức về lịch sử của dân tộc ta.
Đối với đội ngũ giáo viên chủ nhiệm cũng như tập thể cán bộ giáo
viên trong nhà trường, luôn quan tâm đến việc giáo dục học sinh, giáo dục
thế hệ trẻ phải giữ gìn được bản sắc văn hóa của dân tộc, của quê hương và
của địa phương mình mà không địa phương nào có, bởi trong nền kinh tế thị
trường, trong thời đại khoa học –kỹ thuật phát triển mạnh, việc thế hệ trẻ
luôn chạy theo đồng tiền, làm lu mờ đi tiềm năng văn hóa, bản sắc lịch sử
hào hùng của dân tộc là điều khó tránh khỏi.
Đối với nhà trường, ngành cần tăng thêm tiết dạy lịch sử địa phương,

quan tâm đầu tư thêm nguồn tư liệu có nội dung lịch sử địa phương, đặc
biệt là nguồn tư liệu mang tính chất cập nhật, vì Tây Nguyên là một trong
những địa phương hiện nay đang được Đảng và nhà nước ta đầu tư và quan
tâm lớn, nên bên cạnh có sự chuyển đổi lớn về cơ cấu kinh tế, văn hóa xã
hội thì địa bàn hành chính cũng có sự thay đổi theo Đặc biệt là cung cấp
cho thư viện nhà trường những mô hình, hình ảnh thu nhỏ của các di tích
lịch sử, di tích cách mạng của dân tộc, của địa phương.
Đối với các cấp có chức năng như : Sở Văn Hóa – Thông Tin, Bảo
Tàng tỉnh Dăk Lăk cần có biện pháp tuyên truyền đến tận với người dân
về tầm quan trọng, về mặt ý nghĩa cũng như công tác bảo vệ các di tích
trên địa bàn. Hàng năm cần có kế hoạch biện pháp trùng tu, tôn tạo lại
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
17
nhưng vẫn đảm bảo được ý nghĩa to lớn tiềm ẩn trong di tích về mặt giáo
dục


V. TÀI LIỆU THAM KHẢO.

1. Đại Cương Lịch Sử Việt Nam tập 1,2,3-Lê Mẫu Hãn, Trương Hữu
Quỹnh chủ biên.
2. Phương pháp dạy học lịch sử
3. Sách giáo khoa Lịch Sử 9 – Nhà xuất bản bộ GD&ĐT
4. Rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ sư phạm môn lịch sử, của PGS.TS
Nguyễn Thị Côi chủ biên
5. Công tác ngoại khóa lịch sử ở trường phổ thông cấp II,III của GS
Trương Hữu Quýnh – Phan Ngọc Liên
6. Tài liệu chuẩn kiến thức – kỹ năng môn lịch sử nhà xuất bản GD của
bộ GD&ĐT

7. Lịch sử thế giớ Trung Đại của nhóm : Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Văn
Ánh, Đỗ Đình Hãng, Trần Văn La





















Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
18

MỤC LỤC

Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU……………………………………………….01
1.Lý do chon đề tài 01
2. Đối tượng phạm vi nghiên cứu 02
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 02
4. Cơ sở, phương pháp nghiên cứu 02
5. Đóng góp của đề tài 03
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA VIỆC SỬ DỤNG DI TÍCH
CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ 03
1. Cơ sở lý luận 03
2. Cơ sở thực tiễn 06
2.1. Thực trạng về di tích lịch sử, di tích cách mạng ở nước
ta hiện nay 06
2.2. Ý nghĩa của việc sử dụng di tích cách mạng trong dạy học
lịch sử ở trường THCS 08
2.2.1. Di tích cách mạng với quá trình nhận thức lịch sử của
học sinh THCS 08
2.2.2 Di tích lịch sử với việc phát huy tính tích cực chủ
động nhận thức trong dạy học lịch sử của học sinh THCS 08
2.2.3 Di tích lịch sử với việc giáo dục truyền thống đạo đức
cho học sinh THCS 09
III. ÁP DỤNG VÀO TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH LỊCH
SỬ LỚP 9 09
1. Các di tích và sự kiện lịch sử của di tích để lòng ghép vào
từng mục, bài của SGK chương trình lớp 9 THCS như sau: 09
2. Phương pháp, cách thức lồng ghép 11
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC SAU KHI TIẾN HÀNH ÁP DỤNG VÀ

KIỂM TRA HỌC SINH 12
1. Hệ thống câu hỏi 13
2. kết quả đạt được 13
3. Những hạn chế và khó khăn 14
V. NHỮNG ĐỀ XUẤT 15
Sáng kiến – kinh nghiệm: sử dụng di tích cách mạng trong dạy học lịch sử ở trường
THCS
19
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 16