Cẩm nang an toan sinh học phòng thí nghiệm part 6 pps

x 86 x
B̫ng12. N͛ng ÿ͡ c̯n thi͇t cͯa hͫp ch̭t gi̫i phóng clo
TÌNH TRҤNG
“SҤCH”
a
TÌNH TRҤNG
“BҬN”
b
Clo sҹn có theo yêu cҫu 0.1% (1 g/l) 0.5% (5 g/l)
Dung dӏch Natri hypochlorite (5% clo) 20 ml/l 100 ml/l
Canxi Hypochlorite (70% clo) 1,4 g/l 7,0 g/l
Bӝt Natri dichloroisocyanurate (60%
clo)
1,7 g/l 8,5 g/l
Viên Natri dichloroisocyanurate (mӛi
viên chӭa 1,5 g clo)
1 viên cho 1 lít 4 viên cho 1 lít
Chloramine (25% Clo)
c
a
Sau khi dӑn dҽp khӕi lѭӧng vұt liӋu lӟn.
b
Các vұt liӋu chҧy tràn nhѭ máu hoһc sau khi dӑn dҽp khӕi lѭӧng vұt liӋu lӟn.
c
Xem phҫn trình bày vӅ chloramines.
Clo (natri hypochlorite)
Clo là mӝt hóa chҩt oxy hóa tác ÿӝng nhanh, diӋt trùng phә rӝng và có ӣ nhiӅu
nѫi. Nó thѭӡng ÿѭӧc bán nhѭ chҩt tҭy trҳng - mӝt dung dӏch cӫa natri
hypochlorite (NaOCl) có thӇ pha vӟi nѭӟc ÿӇ cung cҩp clo ӣ các nӗng ÿӝ khác
nhau.
Clo, nhҩt là chҩt tҭy trҳng, có tính kiӅm cao và có thӇăn mòn kim loҥi. Hoҥt tính

cӫa nó giҧm ÿáng kӇ bӣi chҩt hӳu cѫ (protein). Lѭu giӳ chҩt tҭy trҳng ӣ dҥng khô
hay dung dӏch trong vұt chӭa hӣ, ÿһc biӋt ӣ nhiӋt ÿӝ cao, làm giҧm khҧ năng diӋt
trùng do clo bӏ phóng thích. Cҫn thay dung dӏch tҭy trҳng sau bao lâu phө thuӝc
vào nӗng ÿӝ ban ÿҫu cӫa nó, vào loҥi (có hay không có nҳp) và kích cӥ vұt chӭa,
tҫn suҩt và ÿһc tính sӱ dөng cNJng nhѭÿiӅu kiӋn xung quanh. Hѭӟng dүn chung là
các dung môi nhұn chҩt hӳu cѫ thѭӡng xuyên cҫn thay ít nhҩt mӝt lҫn/ngày và
nӃu ít thѭӡng xuyên hѫn có thӇÿӃn mӝt tuҫn.
Chҩt tҭy uӃ trong phòng thí nghiӋm dùng phә biӃn cho nhiӅu mөc ÿích cҫn có
nӗng ÿӝ 1g clo/l. Mӝt dung dӏch mҥnh chӭa 5 g clo/l sӱ dөng ÿӇ xӱ lý khi làm ÿә
các chҩt nguy hiӇm sinh hӑc và khi có lѭӧng lӟn chҩt hӳu cѫ. Dung dӏch natri
hypochlorite nhѭ chҩt tҭy trҳng sӱ dөng cho sinh hoҥt chӭa 50 g clo/l và do ÿó
cҫn pha vӟi tӹ lӋ 1:50 hay 1:10 ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc nӗng ÿӝ cuӕi cùng là 1 g/l hay 5 g/l.
Dung dӏch chҩt tҭy trҳng công nghiӋp có nӗng ÿӝ hypochlorite natri khoҧng 120
g/l cҫn pha phù hӧp ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc nhӳng nӗng ÿӝ trên.
Hҥt hoһc viên canxi hypochlorite (CaClO)
2
) thѭӡng chӭa khoҧng 70% clo. Dung
dӏch pha tӯ viên hay hҥt chӭa 1,4 g/l và 7,0 g/l sӁ có 1,0 g và 5 g clo /l. Chҩt tҭy
trҳng không ÿѭӧc dùng nhѭ chҩt khӱ trùng, nhѭng cNJng có thӇ dùng nhѭ mӝt
chҩt tҭy nhiӅu công dөng và ÿӇ ngâm các vұt liӋu phi kim bӏ ô nhiӉm. Trong tình
trҥng khҭn cҩp, chҩt tҭy trҳng cNJng có thӇ sӱ dөng ÿӇ khӱ trùng nѭӟc uӕng vӟi
nӗng ÿӝ cuӕi cùng là 1–2 mg/l clo.
x 87 x
Khí clo rҩt ÿӝc. Do ÿó, chҩt tҭy trҳng phҧi cҩt giӳ và chӍ sӱ dөng ӣ nhӳng khu
vӵc có hӋ thӕng thông gió tӕt. Ngoài ra, không ÿѭӧc pha trӝn chҩt tҭy trҳng vӟi
axit ÿӇ phòng ngӯa thҧi khí clo nhanh. NhiӅu sҧn phҭm cӫa clo có thӇ gây hҥi cho
ngѭӡi và môi trѭӡng, vì thӃ nên tránh sӱ dөng bӯa bãi các chҩt tҭy trùng có gӕc
clo, ÿһc biӋt là chҩt tҭy trҳng.
Natri dichloroisocyanurate
Natri dichloroisocyanurate (NaDCC) dҥng bӝt chӭa 60% clo. Dung dӏch pha

NaDCC bӝt vӟi nӗng ÿӝ 1,7 g/l và 8,5 g/l chӭa 1 g/l hoһc 5 g/l clo. Mӛi viên
NaDCC thѭӡng chӭa khoҧng 1,5 g clo. Mӝt hay bӕn viên hòa tan trong 1 lít nѭӟc
tҥo thành dung dӏch có nӗng ÿӝ mong muӕn là 1 g/l hay 5 g/l. NaDCC dҥng bӝt
hay viên thì cҩt giӳ dӉ dàng và an toàn. NaDCC rҳn có thӇ dùng ÿӇ xӱ lý khi làm
ÿә máu hay nhӳng chҩt lӓng sinh hӑc nguy hiӇm khác và ÿӇ khoҧng 10 phút
trѭӟc khi loҥi bӓ. Sau ÿó có thӇ làm sҥch kӻ hѫn khu vӵc bӏҧnh hѭӣng.
Chloramines
Bӝt Chloramines chӭa khoҧng 25% clo. Chloramines phóng thích clo chұm hѫn
so vӟi hypochlorites. Vì thӃ nӗng ÿӝ chloramines ban ÿҫu ÿѭӧc yêu cҫu cao ÿӇ
ÿҥt hiӋu quҧ tѭѫng ÿѭѫng vӟi hypochlorites. Mһt khác, dung dӏch chloramine
không bӏ bҩt hoҥt bӣi chҩt hӳu cѫӣ cùng mӭc ÿӝ hoҥt ÿӝng vӟi dung dӏch
hypochlorite và nӗng ÿӝ 20 g/l ÿѭӧc ÿӅ nghӏ cho cҧ tình trҥng “sҥch” và “bҭn”.
Dung dӏch Chloramine gҫn nhѭ không mùi. Tuy nhiên, nhӳng vұt ngâm
chloramine phҧi rӱa kӻÿӇ loҥi bӓ cһn bám cӫa các tác nhân lӟn dính vào
chloramine-T (natri tosylchloramide ).
Clo dioxide
Clo dioxide (ClO2) là mӝt chҩt diӋt trùng, khӱ nhiӉm và và ô xy hóa tác ÿӝng
nhanh và mҥnh, thѭӡng ÿѭӧc ghi nhұn là hoҥt ÿӝng ӣ mӝt nӗng ÿӝ thҩp hѫn so
vӟi clo dùng ÿӇ tҭy trҳng. Clo dioxide không bӅn vì là mӝt chҩt khí và trҧi qua sӵ
phân huӹ thành khí clo (Cl2), oxy (O2) và giҧi phóng nhiӋt. Tuy nhiên, clo
dioxide có thӇ hòa tan trong nѭӟc và әn ÿӏnh trong dung dӏch nѭӟc. Có thӇÿiӅu
chӃ Clo dioxide theo hai cách: (1) phát sinh tҥi chӛ bҵng cách trӝn hai chҩt riêng
biӋt, hydrochloric axit (HCl) và natri chlorite (NaClO2) và (2) ÿӇ ӣ dҥng әn ÿӏnh
hoҥt hoá tҥi chӛ khi cҫn.
Trong các chҩt hӫy diӋt ô xy hóa, clo dioxide là chҩt oxy hoá chӑn lӑc nhҩt.
Ozone và clo phҧn ӭng mҥnh hѫn clo dioxide và chúng sӁ bӏ phá huӹ bӣi phҫn
lӟn hӧp chҩt hӳu cѫ. Tuy nhiên clo dioxide chӍ phҧn ӭng vӟi nhӳng hӧp chҩt
nghèo lѭu huǤnh, amin bұc 2 và 3 cNJng nhѭ các hӧp chҩt hӳu cѫ phҧn ӭng và
khӱ cao khác. Vì thӃ có thӇ có ÿѭӧc mӝt phҫn tӗn dѭ bӅn vӳng vӟi mӝt liӅu
lѭӧng clo dioxide thҩp hѫn clo hay ozone. NӃu ÿѭӧc tҥo ra mӝt cách hӧp lý, nhӡ

tính chӑn lӑc, clo dioxide có thӇ hiӋu quҧ hѫn ozone hay clo trong nhӳng trѭӡng
x 88 x
hӧp lѭӧng chҩt hӳu cѫ lӟn.
Formaldehyde
Formaldehyde (HCHO) là mӝt chҩt khí diӋt tҩt cҧ các loҥi vi sinh vұt và bào tӱӣ
nhiӋt ÿӝ trên 20
0
C. Tuy nhiên, nó không có tác dөng vӟi prion.
Hoҥt tính cӫa formaldehyde tѭѫng ÿӕi chұm và cҫn ÿӝ ҭm tѭѫng ÿӕi khoҧng
70%. Nó ÿѭӧc bán trên thӏ trѭӡng nhѭ hӧp chҩt cao phân tӱ rҳn,
paraformaldehyde, ӣ dҥng bông hoһc viên, hay nhѭ formalin, mӝt dung dӏch khí
trong nѭӟc nӗng ÿӝ khoҧng 370 g/l (37%), chӭa chҩt әn ÿӏnh methanol (100
ml/l). Cҧ hai dҥng ÿѭӧc ÿun nóng ÿӇ giҧi phóng khí ÿӇ khӱ nhiӉm và khӱ trùng
các thӇ tích khép kính nhѭ tӫ và phòng an toàn sinh h
ӑc (xem phҫn khӱ khҭn môi
trѭӡng kín trong chѭѫng này). Formaldehyde (5% formalin trong nѭӟc) có thӇ sӱ
dөng nhѭ mӝt chҩt khӱ nhiӉm lӓng.
Formaldehyde bӏ nghi ngӡ là chҩt gây ung thѭ. Ĉây là khí gây kích ӭng, nguy
hiӇm, có mùi hăng và hѫi cӫa nó có thӇ kích thích mҳt và màng nhҫy. Vì thӃ phҧi
cҩt giӳ và sӱ dөng trong tӫ cҩy hoһc khu vӵc có hӋ thӕng thông gió tӕt. Phҧi tuân
thӫ các quy ÿӏnh an toàn hóa chҩt quӕc gia.
Glutaraldehyde
Giӕng nhѭ formaldehyde, glutaraldehyde (OHC(CH
2
)
3
CHO) cNJng có hoҥt tính
diӋt khuҭn, bào tӱ, nҩm và vi rút chӭa và không chӭa lipid. Nó không ăn mòn và
có hoҥt tính nhanh hѫn formaldehyde. Tuy nhiên, nó mҩt nhiӅu giӡÿӇ diӋt bào tӱ.
Glutaraldehyde thѭӡng ÿѭӧc cung cҩp dѭӟi dҥng dung dӏch có nӗng ÿӝ khoҧng

20 g/l (2%) và mӝt sӕ sҧn phҭm có thӇ cҫn ÿѭӧc “hoҥt hóa” (làm kiӅm hóa) trѭӟc
khi sӱ dөng bҵng cách thêm hӧp chҩt bicarbonate vào. Dung dӏch ÿó có thӇ tái sӱ
dөng trong khoҧng 1 – 4 tuҫn tùy thuӝc vào công thӭc, loҥi và tҫn suҩt sӱ dөng
nó. Mӝt sӕ que thӱ chӍ cho kӃt quҧ thô vӅ mӭc ÿӝ hoҥt ÿӝng cӫa glutaraldehyde
trong dung dӏch ÿang sӱ dөng. Dung dӏch Glutaraldehyde nên thҧi bӓ khi trӣ nên
vҭn ÿөc.
Glutaraldehyde ÿӝc, gây kích ӭng da và niêm mҥc nhҫy. Phҧi tránh tiӃp xúc vӟi
nó. Phҧi dùng trong tӫ thao tác hoһc khu vӵc thông gió tӕt. Không nên dùng ÿӇ
phun sѭѫng hay xӱ lý khӱ nhiӉm bӅ mһt môi trѭӡng. Phҧi tuân thӫ các quy ÿӏnh
an toàn hóa chҩt quӕc gia.
Hӧp chҩt Phenolic
Các hӧp chҩt Phenolic là mӝt nhóm nhiӅu chҩt, thuӝc nhӳng chҩt ÿҫu tiên sӱ
dөng ÿӇ diӋt khuҭn. Tuy nhiên, nhӳng quan tâm hѫn ÿӃn an toàn gҫn ÿây ÿã hҥn
chӃ viӋc sӱ dөng chúng. Chúng có hoҥt tính tiêu diӋt vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng
và vi rút chӭa lipid vӟi công thӭc thích hӧp cNJng nhѭ thӇ hiӋn hoҥt tính chӕng
mycobacteria nhѭng không diӋt ÿѭӧc bào tӱ và hoҥt tính chӕng lҥi vi rút không
chӭa lipid cӫa chúng thì thay ÿәi. NhiӅu sҧn phҭm phenolic thѭӡng dùng ÿӇ khӱ
nhiӉm bӅ mһt môi trѭӡng và mӝt vài loҥi nhѭ triclosan và chloroxylenol là nhӳng
chҩt diӋt khuҭn sӱ dөng phә biӃn hѫn.
x 89 x
Triclosan là sҧn phҭm phә biӃn dùng ÿӇ rӱa tay. Hoҥt tính chính cӫa nó là chӕng
lҥi vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng, an toàn ÿӕi vӟi da và niêm mҥc nhҫy. Tuy nhiên,
theo các nghiên cӭu trong phòng thí nghiӋm, vi khuҭn kháng vӟi triclosan nӗng
ÿӝ thҩp cNJng có khҧ năng kháng lҥi mӝt vài loҥi kháng sinh. Ý nghƭa cӫa phát
hiӋn này trong lƭnh vӵc khӱ trùng vүn chѭa ÿѭӧc biӃt ÿӃn.
Mӝt sӕ hӧp chҩt phenolic nhҥy cҧm vӟi nѭӟc cӭng và có thӇ bӏ bҩt hoҥt bӣi nѭӟc
cӭng và do ÿó cҫn phҧi pha loãng bҵng nѭӟc cҩt hoһc nѭӟc khӱ ion.
Các hӧp chҩt Phenolic không ÿѭӧc khuyên dùng cho bӅ mһt tiӃp xúc vӟi thӵc
phҭm và khu vӵc có trҿ nhӓ. Chúng có thӇ hҩp thө qua cao su và có thӇ ngҩm qua
da. Phҧi tuân thӫ các quy ÿӏnh an toàn hóa chҩt quӕc gia.

Hӧp chҩt ammonium bұc 4
NhiӅu dҥng cӫa hӧp chҩt ammonium bұc 4 sӱ dөng dѭӟi dҥng hӛn hӧp và thѭӡng
kӃt hӧp vӟi nhӳng chҩt tҭy trùng khác nhѭ rѭӧu. Chúng có tác dөng tӕt ÿӕi vӟi
mӝt vài vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng và vi rút có chӭa lipid. Mӝt sӕ loҥi nhҩt ÿӏnh
(nhѭ benzalkonium chloride) sӱ dөng nhѭ chҩt khӱ trùng.
Tác dөng tҭy trùng cӫa mӝt vài loҥi hӧp chҩt ammonium bұc 4 giҧm ÿáng kӇ bӣi
hӧp chҩt hӳu cѫ, nѭӟc cӭng và chҩt tҭy anionic. Do ÿó khi sӱ dөng nhӳng hӧp
chҩt ammonium bұc 4 ÿӇ khӱ trùng cҫn thұn trӑng trong lӵa chӑn tác nhân lau
chùi trѭӟc khӱ trùng. Vi khuҭn nguy hiӇm có thӇ phát triӇn trong dung dӏch hӧp
chҩt ammonium bұc 4. Vì nhӳng hӧp chҩt này phân hӫy chұm nên chúng sӁ tӗn
dѭ lâu trong môi trѭӡng.
Alcohols (cӗn)
Ethanol (ethyl alcohol, C
2
H
5
OH) và 2-propanol (isopropyl alcohol,
(CH
3
)
2
CHOH) có ÿһc tính khӱ trùng tѭѫng tӵ nhau. Chúng có khҧ năng diӋt vi
khuҭn ÿang sinh trѭӣng, nҩm, vi rút có lipid nhѭng không diӋt ÿѭӧc bào tӱ. Hoҥt
tính cӫa chúng trên virut chӭa lipid thay ÿәi. ĈӇ ÿҥt hiӋu quҧ cao nhҩt nên sӱ
dөng ӣ nӗng ÿӝ khoҧng 70% (v/v) trong nѭӟc: ӣ nӗng ÿӝ cao hay thҩp hѫn có thӇ
không có tác dөng diӋt khuҭn. Mӝt ѭu ÿiӇm lӟn cӫa dung dӏch cӗn là chúng
không lѭu lҥi trên nhӳng vұt ÿѭӧc xӱ lý.
Hӛn hӧp vӟi các tác nhân khác có hiӋu quҧ hѫn cӗn ÿѫn lҿ, ví dө hӛn hӧp cӗn
70% (v/v) vӟi 100 g formaldehyde/l và cӗn chӭa 2 g clo/l. Cӗn 70% (v/v) có thӇ
bôi trên da, bӅ mһt làm viӋc trong phòng thí nghiӋm và tӫ an toàn sinh hӑc và

ngâm nhӳng bӝ phұn nhӓ cӫa dөng cө phүu thuұt. Vì ethanol có thӇ làm khô da,
nó thѭӡng ÿѭӧc pha vӟi phө gia làm mӅm. Nѭӟc rӱa tay chӭa cӗn ÿѭӧc khuyên
dùng ÿӇ khӱ trùng tay bӏ bҭn nhҽ trong nhӳng trѭӡng hӧp không thuұn tiӋn hoһc
không thӇ rӱa tay ÿúng cách. Tuy nhiên, phҧi chú ý rҵng ethanol không có tác
dөng vӟi bào tӱ và cNJng không thӇ diӋt tҩt cҧ nhӳng loҥi virut không chӭa lipid.
Cҩm sӱ dөng cӗn gҫn ngӑn lӱa ÿèn cӗn vì nó dӉ bay hѫi và dӉ cháy. Các dung
dӏch làm viӋc nên cҩt giӳ trong bình chӭa phù hӧp ÿӇ tránh bӕc hѫi c
ӗn. Cӗn có
thӇ làm cӭng cao su và phân hӫy mӝt sӕ loҥi keo nhҩt ÿӏnh. ViӋc kiӇm kê và cҩt
x 90 x
giӳ ethanol phù hӧp trong phòng thí nghiӋm rҩt quan trӑng nhҵm tránh sӱ dөng
nó cho các mөc ÿích khác ngoài viӋc tҭy trùng. Các chai ÿӵng dung dӏch cӗn cҫn
dán nhãn rõ ràng ÿӇ tránh hҩp khӱ trùng.
Iodine (I ӕt) và iodophors
Hoҥt tính cӫa nhӳng chҩt khӱ nhiӉm này cNJng tѭѫng tӵ nhѭ cӫa clo, mһc dù
chúng có thӇ ít bӏ hҥn chӃ hѫn bӣi các chҩt hӳu cѫ. I ӕt có thӇ nhuӝm màu vҧi và
bӅ mһt môi trѭӡng và nhìn chung nó thѭӡng không phù hӧp ÿӇ sӱ dөng nhѭ chҩt
khӱ nhiӉm. Mһc khác, iodophors và dung dӏch cӗn i ӕt là chҩt sát trùng tӕt.
Polyvidone-iodine là mӝt chҩt khӱ trùng ÿáng tin cұy và an toàn ÿӕi vӟi da trѭӟc
phүu thuұt và rӱa tay trѭӟc khi mә. Chҩt sát trùng có nguӗn gӕc i ӕt thѭӡng
không thích hӧp ÿӇ sӱ dөng cho dөng cө y khoa / nha khoa. Không nên sӱ dөng i
ӕt cho nhôm và ÿӗng.
I ӕt có thӇ gây ÿӝc. Nhӳng sҧn phҭm hӳu cѫ có gӕc i ӕt phҧi cҩt giӳӣ nhiӋt ÿӝ 4–
10
0
C ÿӇ tránh sӵ phát triӇn cӫa vi sinh vұt nguy hiӇm tiӅm tàng.
Hydrogen peroxide (oxy già) và peracids
Giӕng nhѭ clo, oxy già (H
2
O

2
) và peracid là nhӳng chҩt oxy hóa mҥnh và có khҧ
năng diӋt khuҭn phә rӝng. Chúng cNJng an toàn cho con ngѭӡi và môi trѭӡng hѫn
clo.
Oxy già ÿѭӧc cung cҩp hoһc ӣ dҥng dung dӏch 3% có thӇ sӱ dөng ngay hoһc ӣ
dҥng dung dӏch 30% ÿӇ pha loãng vӟi thӇ tích nѭӟc gҩp 5–10 lҫn thӇ tích cӫa nó.
Tuy nhiên, dung dӏch 3–6% oxy già ÿѫn ÿӝc hoҥt ÿӝng tѭѫng ÿӕi chұm và chӍ có
tác dөng nhѭ chҩt tҭy trùng. Các sҧn phҭm hiӋn nay có nhӳng phө gia khác ÿӇ әn
ÿӏnh oxy già , tăng hoҥt tính diӋt trùng và làm giҧm hoҥt tính ăn mòn.
Oxy già có thӇ dùng ÿӇ khӱ nhiӉm bӅ mһt làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm và tӫ an
toàn sinh hӑc. Dung dӏch ÿұm ÿһc có thӇ thích hӧp ÿӇ khӱ trùng dөng cө y
khoa/nha khoa không chӏu nhiӋt. Sӱ dөng nhiӋt hoá bӕc hѫi oxy già hoһc
peracetic axit (CH
3
COOOH) ÿӇ khӱ nhiӉm dөng cө phүu thuұt/ y khoa không
chӏu nhiӋt ÿòi hӓi phҧi có thiӃt bӏ chuyên dөng.
Oxy già và peracids có thӇăn mòn các kim loҥi nhѭ nhôm, ÿӗng, ÿӗng thau, kӁm
cNJng nhѭ có thӇ làm phai màu vҧi, da, tóc, và niêm mҥc nhҫy. Nhӳng vұt dөng
ÿѭӧc xӱ lý bҵng oxy già và peracids phҧi rӱa kӻ trѭӟc khi cho tiӃp xúc vӟi mҳt
và niêm mҥc nhҫy. Nên cҩt giӳӣ nѫi tránh ánh sáng và nhiӋt ÿӝ cao.
Khӱ khuҭn môi trѭӡng cөc bӝ
Khӱ nhiӉm không gian phòng thí nghiӋm, ÿӗ vұt và thiӃt bӏ trong phòng cҫn phӕi
hӧp dung dӏch và khí. BӅ mһt có thӇ khӱ bҵng cách sӱ dөng dung dӏch natri
hypochlorite (NaOCl). Dung dӏch chӭa 1 g clo/l có thӇ thích hӧp ÿӇ vӋ sinh môi
trѭӡng chung, nhѭng ÿӇ xӱ lý các trѭӡng hӧp nguy cѫ cao cҫn mӝt dung dӏch
x 91 x
mҥnh hѫn (5 g/l). ĈӇ khӱ nhiӉm môi trѭӡng, dung dӏch chӭa 3% hydrogen
peroxide (H2O2) có thӇ thay thӃ cho dung dӏch tҭy trҳng.
Có thӇ khӱ nhiӉm phòng và thiӃt bӏ bҵng xông hѫi formaldehyde tҥo ra khi ÿӕt
nóng paraformaldehyde hay ÿun sôi formalin. Ĉó là mӝt quá trình rҩt nguy hiӇm

ÿòi hӓi phҧi ÿào tҥo kӻ cho nhân viên. Tҩt cҧ nhӳng chӛ hӣ trong phòng (nhѭ cӱa
sә, cӱa ra vào ) nên bӏt kín bҵng băng dính hay vұt tѭѫng tӵ trѭӟc khi tҥo ra
formaldehyde. Xông hѫi nên tiӃn hành ӣ nhiӋt ÿӝ tӕi thiӇu 21
0
C và ÿӝ ҭm tѭѫng
ÿӕi là 70%. (xem phҫn Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc trong chѭѫng này).
Các khu vӵc xông hѫi xong phҧi thông gió hoàn toàn trѭӟc khi cho phép nhân
viên vào. Nhӳng ngѭӡi phҧi vào trѭӟc khi thông gió phҧi mang mһt nҥ phòng ÿӝc
thích hӧp. Có thӇ sӱ dөng ammonium bicarbonate thӇ khí ÿӇ trung hòa
formaldehyde.
Xông hѫi nhӳng khu vӵc nhӓ bҵng hѫi hydrogen peroxide cNJng hiӋu quҧ nhѭng
yêu cҫu phҧi có thiӃt bӏ chuyên biӋt ÿӇ tҥo hѫi.
Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc
ĈӇ khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I hay cҩp II cҫn có sҹn các thiӃt bӏ phát
sinh ÿӝc lұp, tuҫn hoàn và trung hòa khí formaldehyde. Mӝt cách khác là dùng
mӝt lѭӧng paraformaldehyde thích hӧp (nӗng ÿӝ cuӕi cùng cӫa
paraformaldehyde trong không khí là 0,8%) ÿһt trong mӝt cái chҧo trên mӝt ÿƭa
ÿiӋn nóng. Ĉһt mӝt cái chҧo khác chӭa ammonium bicarbonate nhiӅu hѫn
paraformaldehyde 10% trên mӝt cái ÿƭa nóng thӭ hai vào tӫ. Cҳm dây ÿiӋn cӫa
ÿƭa nóng bên ngoài cӫa tӫÿӇ có thӇÿiӅu khiӇn hoҥt ÿӝng cӫa chҧo tӯ bên ngoài
bҵng cách cҳm hay rút phích ÿiӋn khi cҫn thiӃt. NӃu ÿӝ ҭm tѭѫng ÿӕi thҩp hѫn
70% thì nên ÿһt trong tӫ mӝt bình chӭa nѭӟc nóng ÿӇ hӣ trѭӟc khi ÿóng kín cӱa
trѭӟc tӫ và băng kín (ví dө bҵng băng nӕi ӕng). Vӟi nhӳng tҩm nhӵa tәng hӧp
nһng thì nên viӅn khe hӣ phía trѭӟc và lӛ thông gió phía sau ÿӇ ÿҧm bҧo khí
không thӇ rò rӍ vào phòng. Lӛ dây ÿiӋn qua phҫn ÿóng kín phía trѭӟc cNJng phҧi
bӏt kín.
Ĉƭa cӫa chҧo paraformaldehyde ÿѭӧc cҳm ÿiӋn vào. Nó ÿѭӧc rút ÿiӋn khi
paraformaldehyde ÿã bay hѫi hӃt. ĈӇ yên tӫ trong ít nhҩt 6 giӡ. Sau ÿó cҳm ÿiӋn
chҧo thӭ hai và có thӇ hóa hѫi ammonium bicarbonate. TiӃp theo, rút ÿiӋn và bұt
rӗi tҳt quҥt gió cӫa tӫ hai lҫn mӛi lҫn tҳt khoҧng 2 giây ÿӇ cho phép khí

ammonium bicarbonate tuҫn hoàn. ĈӇ yên tӫ trong khoҧng 30 phút trѭӟc khi mӣ
phҫn ÿóng kín phía trѭӟc (hay tҩm nhӵa tәng hӧp) và tháo tҩm bӏt lӛ thông hѫi ra.
Cҫn lau sҥch bӅ mһt tӫÿӇ loҥi bӓ nhӳng gì còn lҥi trѭӟc khi sӱ dөng.
Rӱa tay/khӱ nhiӉm tay
Nên mang găng tay thích hӧp bҩt cӭ khi nào thao tác vӟi vұt liӋu nguy hiӇm sinh
hӑc. Tuy nhiên, ÿiӅu ÿó không thӇ thay thӃ yêu cҫu rӱa tay thѭӡng xuyên và ÿúng
cách ÿӕi vӟi nhân viên phòng thí nghiӋm. Phҧi rӱa tay sau khi thao tác vӟi vұt
x 92 x
liӋu và ÿӝng vұt nguy hiӇm sinh hӑc và trѭӟc khi rӡi phòng thí nghiӋm.
Thѭӡng thì khӱ nhiӉm tay bҵng cách rӱa kӻ vӟi xà phòng thông thѭӡng và nѭӟc
là ÿӫ nhѭng trong các tình huӕng nguy hiӇm cao thì cҫn dùng xà phòng diӋt
khuҭn. Nên xoa tay kӻ bҵng xà phòng, chà rӱa ít nhҩt trong 10 giây, rӱa lҥi bҵng
nѭӟc sҥch và lau khô bҵng khăn giҩy hay vҧi sҥch (nӃu có thӇ, nên sӱ dөng máy
sҩy khô tay bҵng không khí nóng).
Nên sӱ dөng vòi rӱa ÿiӅu khiӇn bҵng khuӹu tay hoһc chân. Nhӳng nѫi không có
thì nên dùng khăn giҩy hay vҧi ÿӇ ÿóng vòi ÿӇ tránh tái nhiӉm tay ÿã rӱa.
Nhѭÿã ÿӅ cұp ӣ trên, tay bҭn ít có thӇÿѭӧc khӱ khuҭn bҵng cӗn khi không có
ÿiӅu kiӋn rӱa tay thích hӧp.
Khӱ trùng và tiӋt trùng bҵng nhiӋt
NhiӋt ÿӝ là mӝt trong nhӳng tác nhân vұt lý phә biӃn nhҩt sӱ dөng ÿӇ khӱ trùng
các tác nhân gây bӋnh. NhiӋt khô hoàn toàn không ăn mòn, dùng ÿӇ xӱ lý nhiӅu
vұt dөng cӫa phòng thí nghiӋm có thӇ chӏu ÿѭӧc nhiӋt ÿӝ 160
0
C hoһc cao hѫn
trong vòng 2–4 giӡ. Ĉӕt hay thiêu (xem dѭӟi ÿây) cNJng là mӝt hình thӭc cӫa
nhiӋt khô. NhiӋt ҭm hiӋu quҧ nhҩt khi sӱ dөng dѭӟi hình thӭc hҩp thanh trùng.
Ĉun sôi không diӋt ÿѭӧc tҩt cҧ vi sinh vұt và/hoһc mҫm bӋnh, nhѭng có thӇ sӱ
dөng ÿӇ khӱ trùng bѭӟc ÿҫu khi các phѭѫng pháp khác (khӱ trùng hay khӱ nhiӉm
bҵng hóa chҩt, hҩp thanh trùng) không thích hӧp hay không thӇ thӵc hiӋn hoһc
không có.

Nhӳng vұt ÿã khӱ trùng phҧi thao tác và cҩt giӳÿӇ duy trì tình trҥng vô trùng cho
ÿӃn khi sӱ dөng.
Hҩp khӱ trùng
Hѫi nѭӟc bão hòa dѭӟi áp suҩt (hҩp thanh trùng) là biӋn pháp vô trùng vұt liӋu
phòng thí nghiӋm hiӋu quҧ và ÿáng tin cұy nhҩt. Thѭӡng thì nhӳng chu trình sau
sӁÿҧm bҧo viӋc vô trùng nhӳng vұt ÿһt ÿúng cách trong nӗi hҩp.
1. Giӳӣ nhiӋt ÿӝ 134
0
C trong 3 phút.
2. Giӳӣ nhiӋt ÿӝ 126
0
C trong 10 phút.
3. Giӳӣ nhiӋt ÿӝ 121
0
C trong 15 phút.
4. Giӳӣ nhiӋt ÿӝ 115
0
C trong 25 phút.
Dѭӟi ÿây là nhӳng mүu nӗi hҩp thanh trùng khác nhau.
N͛i h̭p chân không. Hình 10 minh hӑa cҩu trúc chung cӫa mӝt nӗi hҩp chân
không. Hѫi nѭӟc ÿi vào khoang áp suҩt và chiӃm chӛ cӫa dòng khí nһng ÿi xuӕng
và thông qua các van trong ӕng dүn cӫa khoang, gҳn vӟi bӝ lӑc HEPA.
x 93 x
Hình 10. N͛i h̭p chân không.
N͛i h̭p ti͉n chân không. ThiӃt bӏ này cho phép thҧi bӓ không khí khӓi khoang
trѭӟc khi hѫi nѭӟc vào. Khí thҧi ra ngoài qua mӝt van gҳn vӟi bӝ lӑc HEPA.
Cuӕi chu kǤ, hѫi nѭӟc tӵÿӝng thҧi ra ngoài. Nӗi hҩp này có thӇ vұn hành ӣ
134
0
C và vì thӃ chu kǤ vô trùng cӫa nó có thӇ giҧm ÿѭӧc 3 phút. Nó rҩt lý tѭӣng

cho nhӳng vұt xӕp, nhѭng không thӇ sӱ dөng ÿӇ xӱ lý chҩt lӓng.
N͛i h̭p áp sṷt b̹ng nhi͏t. ChӍ nên sӱ dөng loҥi này khi không có nӗi hҩp chân
không. Vұt liӋu ÿѭa vào loҥi nӗi này tӯ phía trên và ÿӕt nóng bҵng khí, ÿiӋn hoһc
nhӳng loҥi nhiên liӋu khác. Hѫi nѭӟc sinh ra bҵng cách ÿun nóng nѭӟc ӣÿáy
thùng và không khí ÿi lên qua mӝt lӛ thông hѫi. Khi tҩt cҧ không khí ÿã ÿѭӧc loҥi
bӓ, ÿóng van trên lӛ thông hѫi và giҧm nhiӋt. Áp suҩt và nhiӋt ÿӝ gia tăng cho
ÿӃn khi van an toàn mӣ ra ӣ mӭc ÿã ÿһt trѭӟc. Ĉây là lúc bҳt ÿҫu duy trì. Ӣ cuӕi
cӫa chu kǤ, ngӯng ÿun và cho phép giҧm nhiӋt ÿӝ xuӕng 80
0
C hay thҩp hѫn trѭӟc
khi mӣ nҳp.
X͇p v̵t li͏u vào n͛i h̭p
Nên xӃp vұt liӋu lӓng lҿo trong khoang ÿӇ hѫi nѭӟc xuyên qua và khí thҧi ra ÿѭӧc
dӉ dàng. Túi ÿӵng cho phép hѫi nѭӟc vào ÿӃn các vұt liӋu bên trong.
Phòng ngͳa trong s͵ dͭng n͛i h̭p kh͵ trùng
Các qui tҳc sau ÿây có thӇ giҧm ÿӃn mӭc tӕi thiӇu nhӳng nguy cѫ phát sinh trong
vұn hành nӗi áp suҩt.
1. Trách nhi
Ӌm khi vұn hành và bҧo quҧn thѭӡng xuyên cҫn phân công cho
x 94 x
nhӳng nhân viên ÿã qua ÿào tҥo.
2. Mӝt chѭѫng trình bҧo dѭӥng phòng ngӯa nên bao gӗm kiӇm tra thѭӡng
xuyên khoang, nhӳng chӛ bӏt ӣ cӱa, tҩt cҧÿӗng hӗÿo và do nhân viên ÿӫ
năng lӵc quҧn lý.
3. Hѫi nѭӟc nên bão hòa và không có nhӳng chҩt hóa hӑc (ví dө nhѭ các
chҩt ӭc chӃăn mòn) có thӇ làm hӓng nhӳng vұt ÿѭӧc vô trùng.
4. Tҩt cҧ vұt liӋu ÿӇ hҩp thanh trùng nên ÿӵng trong nhӳng vұt chӭa mà
không khí di chuyӇn nhanh và truyӅn nhiӋt tӕt. Cҫn ÿӇ vұt liӋu lӓng lҿo
bên trong khoang nӗi hҩp ÿӇ hѫi nѭӟc ÿѭӧc ÿӅu khҳp.
5. Ĉӕi vӟi nӗi hҩp thanh trùng không có gҳn khóa an toàn liên ÿӝng, ÿӇ

phòng nҳp bӏ mӣ ra khi có áp suҩt cao trong khoang nӗi hҩp thì nên ÿóng
van chính ÿӇ nhiӋt ÿӝ xuӕng dѭӟi 80
0
C rӗi mӟi mӣ nҳp nӗi hҩp.
6. Nên ÿһt cѫ chӃ xҧ khí chұm khi hҩp thanh trùng dung dӏch vì nhiӋt ÿӝ cao
có thӇ làm chúng sôi tràn ra.
7. Ngѭӡi vұn hành nên mang găng tay và mһt nҥ thích hӧp ÿӇ bҧo vӋ khi mӣ
nӗi hҩp, ngay cҧ khi nhiӋt ÿӝ ÿã hҥ thҩp dѭӟi 80
0
C.
8. Khi kiӇm tra thѭӡng xuyên hiӋu suҩt cӫa nӗi hҩp, nên ÿһt dөng cө chӍ thӏ
sinh hӑc hay cһp nhiӋt ÿiӋn ӣ giӳa các vұt ÿѭӧc hҩp thanh trùng. Trong
“trѭӡng hӧp xҩu nhҩt”, viӋc giám sát thѭӡng xuyên bҵng cһp nhiӋt ÿiӋn và
thiӃt bӏ ghi là rҩt cҫn thiӃt ÿӇ xác ÿӏnh chu kǤ vұn hành thích hӧp.
9. Màng lӑc tháo nѭӟc cӫa khoang (nӃu có) nên tháo ra và lau sҥch hàng
ngày.
10. Phҧi cҭn thұn ÿӇ ÿҧm bҧo van xҧ cӫa nӗi hҩp áp suҩt không bӏ nghӁn do
giҩy v.v… trong vұt ÿѭӧc hҩp thanh trùng.
Thiêu hӫy
Thiêu hӫy là cách hiӋu quҧ (xem chѭѫng 3) ÿӇ xӱ lý xác ÿӝng vұt cNJng nhѭ các
chҩt thҧi trong giҧi phүu hay tӯ phòng thí nghiӋm, có thӇ không cҫn khӱ trùng
trѭӟc (xem chѭѫng 3). ChӍ thiêu hӫy vұt liӋu nhiӉm trùng thay cho hҩp khӱ trùng
khi lò thiêu ÿһt dѭӟi sӵ quҧn lý cӫa phòng thí nghiӋm.
Thiêu hӫy ÿúng cách cҫn có phѭѫng tiӋn ÿiӅu khiӇn nhiӋt ÿӝ hiӋu quҧ và mӝt
khoang ÿӕt thӭ hai. NhiӅu lò thiêu, ÿһc biӋt là nhӳng lò chӍ có mӝt phòng ÿӕt,
không phù hӧp ÿӇ xӱ lý vұt liӋu, xác ÿӝng vұt và nhӵa tәng hӧp nhiӉm trùng.
Nhӳng vұt liӋu này có thӇ không phân hӫy hoàn toàn và khí thҧi ra tӯӕng khói
chӭa vi sinh vұt, hóa chҩt ÿӝc hҥi và khói có thӇ gây ô nhiӉm không khí. Tuy
nhiên, có nhiӅu cҩu hình an toàn cho buӗng ÿӕt. NhiӋt ÿӝ lý tѭӣng trong buӗng
ÿҫu tiên cҫn ӣ mӭc tӕi thiӇu là 800

0
C và ӣ phòng thӭ hai là 1000
0
C.
Vұt liӋu ÿem thiêu, ngay cҧ khi ÿã khӱ nhiӉm trѭӟc, nên chuyӇn ÿӃn lò thiêu
trong nhӳng túi ÿӵng, tӕt nhҩt là bҵng nhӵa tәng hӧp. Ngѭӡi vұn hành lò thiêu
x 95 x
cҫn biӃt nhӳng hѭӟng dүn thích hӧp vӅ sҳp xӃp các vұt liӋu ÿӇ thiêu và ÿiӅu khiӇn
nhiӋt ÿӝ. CNJng nên lѭu ý rҵng hiӋu quҧ vұn hành mӝt lò thiêu phө thuӝc lӟn vào
sӵ sҳp xӃp thích hӧp các vұt liӋu trong chҩt thҧi ÿѭӧc xӱ lý.
HiӋn ÿang có nhӳng băn khoăn vӅ khҧ năng tӗn tҥi nhӳng ҧnh hѭӣng tiêu cӵc ÿӃn
môi trѭӡng cӫa nhӳng lò thiêu hiӋn có và cҧ nhӳng lò ÿang ÿѭӧc ÿӅ xuҩt. Ngѭӡi
ta vүn tiӃp tөc nӛ lӵc ÿӇ làm ra nhӳng lò thiêu tiӃt kiӋm năng lѭӧng và thân thiӋn
hѫn vӟi môi trѭӡng.
Thҧi bӓ
Thҧi bӓ chҩt thҧi phòng thí nghiӋm và y tӃ là vҩn ÿӅ thuӝc vӅ nhӳng quy ÿӏnh
khác nhau cӫa ÿӏa phѭѫng, quӕc gia và quӕc tӃ, và nhӳng qui ÿӏnh mӟi nhҩt phҧi
ÿѭӧc tham khҧo trѭӟc khi thiӃt kӃ và thӵc hiӋn mӝt chѭѫng trình ÿóng gói, vұn
chuyӇn và vӭt bӓ nhӳng chҩt thҧi có hiӇm hӑa sinh hӑc. Nói chung, ÿӏa phѭѫng
có thӇ xӱ lý và thҧi bӓ tro tӯ lò thiêu nhѭ chҩt thҧi sinh hoҥt. Chҩt thҧi ÿã hҩp khӱ
trùng có thӇ thiêu ngoài phòng thí nghiӋm hoһc chôn lҩp ӣ nhӳng khu vӵc ÿã
ÿѭӧc cҩp phép (xem chѭѫng 3).
ĈӇ biӃt thêm thông tin, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (13) và (29–39).
x 96 x
15. Giӟi thiӋu vӅ vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm
trùng
Vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng tùy thuӝc vào
nhӳng quy ÿӏnh nghiêm ngһt cӫa quӕc gia và quӕc tӃ. Nhӳng quy ÿӏnh ÿó mô tҧ
viӋc sӱ dөng hӧp lý vұt liӋu ÿóng gói cNJng nhѭ nhӳng yêu cҫu chuyên chӣ khác.
Nhân viên phòng thí nghiӋm phҧi vұn chuyӇn chҩt nhiӉm trùng theo nhӳng ÿiӅu

lӋ vұn chuyӇn thích hӧp. Sӵ thӵc hiӋn ÿúng nhӳng qui tҳc sӁ:
1. Giҧm nguy cѫ xҧy ra hѭ hӓng và rò rӍ các gói hàng, và do ÿó
2. Giҧm nhӳng phѫi nhiӉm có thӇ gây ra nhiӉm trùng
3. Cҧi thiӋn hiӋu quҧ viӋc giao gói hàng.
Quy ÿӏnh vұn chuyӇn quӕc tӃ
Quy ÿӏnh vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng (bҵng bҩt kǤ phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn
nào) dӵa trên Quy ÿ͓nh v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m (40) cӫa Liên hiӋp
quӕc. Nhӳng khuyӃn nghӏ này ÿѭӧc xây dӵng bӣi Hӝi ÿӗng Chuyên gia vӅ Vұn
chuyӇn Hàng hóa nguy hiӇm cӫa Liên hiӋp quӕc (UNCETDG). ĈӇ trӣ thành
nhӳng ràng buӝc vӅ mһt pháp lý, các cѫ quan quyӅn lӵc phҧi ÿѭa nhӳng quy ÿӏnh
vұn chuyӇn hàng hóa nguy hiӇm thành nhӳng ÿiӅu lӋ quӕc gia và quӕc tӃ, ví dͭ
nh˱ H˱ͣng d̳n kͿ thu̵t v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa an toàn b̹ng ÿ˱ͥng không (41)
cӫa Tә chӭc Hàng không Dân dөng Quӕc tӃ (ICAO) ÿӕi vӟi vұn chuyӇn bҵng
máy bay và Hi͏p ÿ͓nh v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m b̹ng ÿ˱ͥng b͡ cͯa
Châu Âu (ADR) (42).
Hàng năm, Hӝi vұn chuyӇn hàng không quӕc tӃ (IATA) phát hành H˱ͣng d̳n
v̵n chuy͋n ch̭t nhi͍m khu̱n (43). Hѭӟng dүn cӫa IATA phҧi theo H˱ͣng d̳n
kͿ thu̵t cӫa ICAO nhѭ là mӝt tiêu chuҭn tӕi thiӇu, nhѭng có thӇ áp ÿһt thêm giӟi
hҥn. Nhӳng hѭӟng dүn cӫa IATA phҧi ÿѭӧc tuân thӫ khi hàng hóa ÿѭӧc chuyên
chӣ bӣi thành viên cӫa IATA.
Vì Quy ÿ͓nh m̳u cͯa liên hͫp qu͙c v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m là mӝt
tұp hӧp các khuyӃn nghӏ tích cӵc vӅ nhӳng vҩn ÿӅ mӟi ÿѭӧc bә sung hai năm
mӝt lҫn, ngѭӡi ÿӑc ÿѭӧc tiӃp cұn nhӳng phát hành mӟi nhҩt cӫa nhӳng quy ÿӏnh
mүu cӫa quӕc gia và quӕc tӃÿӇ có nhӳng thông tin ÿã ÿiӅu chӍnh có thӇ áp dөng
ÿѭӧc.
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿóng vai trò là tѭ vҩn cho UNCETDG. Nhӳng thay ÿәi
chӫ yӃu ÿӕi vӟi nhӳng quy ÿӏnh vұn chuyӇn liên quan ÿӃn vұn chuyӇn chҩt nhiӉm
trùng ÿѭӧc giӟi thiӋu trong phiên bҧn thӭ 13 (2003) cӫa Nhͷng quy ÿ͓nh chu̱n
(40) cӫa Liên hiӋp quӕc. Nhӳng hѭӟng dүn trên cѫ sӣ nhӳng sӱa ÿәi bә sung có ӣ
Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi (44).

Nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc tӃ không nhҵm thay thӃ bҩt cӭ quy ÿӏnh nào cӫa
ÿӏa phѭѫng và quӕc gia. Tuy nhiên, nӃu không có quy ÿӏnh quӕc gia thì nên thӵc
hiӋn theo nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc tӃ.
x 97 x
ĈiӅu quan trӑng cҫn lѭu ý là vұn chuyӇn quӕc tӃ vӅ các chҩt nhiӉm trùng cNJng
tuân theo các quy ÿӏnh xuҩt/nhұp khҭu quӕc gia.
HӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp cѫ bҧn
Hình 11 minh hӑa hӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp - sӵ chӑn lӵa ÿӕi vӟi viӋc vұn chuyӇn
các chҩt nhiӉm trùng và nhiӉm trùng tiӅm tàng. HӋ thӕng ÿóng gói này bao gӗm
ba lӟp: vұt chӭa ÿҫu tiên, bao bì thӭ hai và bao bì ngoài cùng.
Vұt chӭa ÿҫu tiên chӭa ÿӵng mүu vұt phҧi kín nѭӟc, không rò rӍ và có nhãn ÿúng
vӟi nӝi dung bên trong. Vұt chӭa ÿҫu tiên gói trong vұt liӋu có khҧ năng thҩm
nѭӟc ÿӫ lӟn ÿӇ hút tҩt cҧ chҩt lӓng trong trѭӡng hӧp có ÿә vӥ hay rò rӍ.
Bao bì thӭ hai kín nѭӟc và không rò rӍ dùng ÿӇ gói và bҧo vӋ túi/các túi thӭ nhҩt.
Có thӇÿһt các vұt chӭa ÿҫu tiên ÿã bao nhiӅu lӟp trong mӝt túi riêng rӁ thӭ hai.
Có qui ÿӏnh vӅ giӟi hҥn thӇ tích và/hoһc khӕi lѭӧng ÿӕi vӟi ÿóng gói vұt liӋu
nhiӉm trùng.
Bao bì thӭ ba bҧo vӋ bao bì thӭ hai khӓi bӏ hѭ hҥi do các tác nhân vұt lý trong khi
vұn chuyӇn. PhiӃu dӳ liӋu vӅ vұt mүu, thѭ tín và nhӳng thông tin khác ÿӇ xác
ÿӏnh hay mô tҧ vұt mүu và xác ÿӏnh ngѭӡi gӱi và ngѭӡi nhұn cNJng nhѭ tҩt cҧ các
tài liӋu khác theo yêu cҫu cNJng phҧi ÿѭӧc cung cҩp theo nhӳng quy ÿӏnh mӟi
nhҩt.
Qui ÿ͓nh chu̱n cӫa Liên hӧp quӕc qui ÿӏnh sӱ dөng hai hӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp
khác nhau. HӋ thӕng ÿóng góp ba lӟp cѫ bҧn áp dөng trong vұn chuyӇn nhiӅu vұt
liӋu nhiӉm trùng. Tuy nhiên, các sinh vұt có nguy cѫ cao phҧi vұn chuyӇn theo
nhӳng yêu cҫu nghiêm ngһt hѫn. ĈӇ biӃt thêm chi tiӃt vӅ các cách ÿóng gói khác
nhau tùy theo vұt liӋu vұn chuyӇn nên tham khҧo nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc
gia và/hoһc quӕc tӃ.
Qui trình lau chùi ÿә vӥ
Trong trѭӡng hӧp vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng bӏÿә vӥ thì

nên áp dөng quy trình lau chùi sau ÿây:
1. Mang găng tay và quҫn áo bҧo hӝ, bao gӗm mһt nҥ bҧo vӋ mһt và mҳt nӃu
có yêu cҫu.
2. Phӫ chҩt ÿә ra bҵng vҧi hay khăn giҩy ÿӇ ngăn chһn chúng.
3. Ĉә chҩt tҭy trùng thích hӧp lên khăn giҩy và khu vӵc ngay xung quanh
(thông thѭӡng, dung dӏch tҭy trҳng 5% là thích hӧp, nhѭng ÿӕi vӟi nhӳng
ÿә vӥ trên máy bay thì nên sӱ dөng chҩt tҭy trùng ammonium bұc 4.)
4. Ĉә chҩt tҭy trùng theo vòng tròn bҳt ÿҫu tӯ mép ngoài cӫa vùng bӏÿә vӥ
và hѭӟng vӅ phía trung tâm.
5. Sau mӝt khoҧng thӡi gian thích hӧp (khoҧng 30 phút), dӑn sҥch vұt liӋu
ÿó. NӃu có ÿә vӥ thӫy tinh hay có nhӳng vұt sҳc nhӑn, sӱ dөng ÿӗ hӕt rác
hay mӝt tҩm các tông cӭng ÿӇ thu nhһt vұt liӋu và ÿә vào trong mӝt vұt
chӭa chӕng thӫng ÿӇ thҧi bӓ.
x 98 x
Hình 11. Ví dͭ v͉ h͏ th͙ng ÿóng gói 3 lͣp
(hình minh h͕a do IATA, Montreal, Canada cung c̭p)
6. Lau chùi và khӱ trùng vùng bӏÿә vӥ (nӃu cҫn, lһp lҥi bѭӟc 2- 5).
7. Bӓ các vұt liӋu nhiӉm bҭn vào vұt chӭa chҩt thҧi sӱ dөng mӝt lҫn, chӕng
x 99 x
thӫng và rò rӍ.
8. Sau khi hoàn tҩt khӱ khuҭn, báo cáo ngѭӡi có thҭm quyӅn là vӏ trí ÿó ÿã
ÿѭӧc khӱ khuҭn.
x 100 x
x 101 x
PHҪN V
Giӟi thiӋu vӅ công nghӋ sinh hӑc
x 102 x
x 103 x
16. An toàn sinh hӑc và công nghӋ DNA tái tә hӧp
Công nghӋ DNA tái tә hӧp liên quan tӟi viӋc tәng hӧp vұt liӋu di truyӅn tӯ các

nguӗn khác nhau ÿӇ tҥo ra các sinh vұt biӃn ÿәi gen (GMOs) mà trѭӟc ÿây chѭa
tӗn tҥi trong tӵ nhiên. Ban ÿҫu, các nhà sinh hӑc phân tӱ có mӝt mӕi quan tâm
chung ÿó là nhӳng ÿһc tính không thӇÿoán trѭӟc và không mong muӕn cӫa các
sinh vұt này có thӇ gây ra mӝt mӕi nguy sinh hӑc nӃu chúng thoát ra khӓi phòng
thí nghiӋm. Mӕi quan tâm này trӣ thành tiêu ÿiӇm cӫ
a mӝt hӝi nghӏ khoa hӑc
ÿѭӧc tә chӭc tҥi Asilomar, CA, Hoa KǤ vào năm 1975 (45). Tҥi hӝi nghӏÿó, vҩn
ÿӅ an toàn ÿã ÿѭӧc thҧo luұn và nhӳng hѭӟng dүn ÿҫu tiên vӅ công nghӋ DNA tái
tә hӧp ÿã ÿѭӧc ÿѭa ra. Nhӳng kinh nghiӋm nghiên cӭu trong hѫn 25 năm sau ÿó
ÿã chӭng minh rҵng kӻ thuұt gen có thӇ thӵc hiӋn an toàn hѫn khi tiӃn hành ÿánh
giá nguy cѫ hӧp lý và sӱ dөng các biӋn pháp an toàn thӓa ÿáng.
Ĉҫu tiên, công nghӋ DNA tái tә hӧp hoһc kӻ thuұt gen ÿã ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ phân
ÿoҥn DNA vô tính trong vұt chӫ nhiӉm khuҭn ÿӇ tìm nhanh các sҧn phҭm gen ÿһc
hiӋu cho các nghiên cӭu sâu hѫn. Phân tӱ DNA tái tә hӧp cNJng ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ
tҥo ra các sinh vұt biӃn ÿәi gen nhѭÿӝng vұt chuyӇn gen và ÿӝng vұt “khác
thѭӡng” cNJng nhѭ thӵc vұt chuyӇn gen.
Công nghӋ DNA tái tә hӧp ÿã có mӝt tác ÿӝng to lӟn ÿӕi vӟi y, sinh hӑc và thұm
chí sӁ có ҧnh hѭӣng lӟn hѫn khi mà hiӋn ÿã có chuӛi nucleotide cӫa toàn bӝ bӝ
gen ngѭӡi. Mѭӡi ngàn gen mà hiӋn nay chѭa biӃt chӭc năng sӁÿѭӧc nghiên cӭu
bҵng công nghӋ DNA tái tә hӧp. LiӋu pháp gen có thӇ trӣ thành cách ÿiӅu trӏ
thông thѭӡng cho mӝt sӕ bӋnh và nhӳng véc tѫ mӟi cho chuyӇn gen có khҧ năng
ÿѭӧc sáng chӃ sӱ dөng kӻ thuұt di truyӅn hӑc. Ĉӗng thӡi, thӵc vұt chuyӇn gen tҥo
thành bҵng công nghӋ DNA tái tә hӧp có thӇÿóng vai trò ngày càng quan trӑng
trong nӅn nông nghiӋp hiӋn ÿҥi.
Nhӳng cuӝc thӱ nghiӋm liên quan tӟi xây dӵng hay sӱ dөng sinh vұt chuyӇn gen
nên ÿѭӧc kiӇm soát sau khi tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ an toàn sinh hӑc. Mҫm
bӋnh và bҩt cӭ mӕi nguy hiӇm tiӅm tàng nào liên quan tӟi nhӳng sinh vұt ÿó có
thӇ có ÿһc ÿiӇm chѭa ÿѭӧc xác ÿӏnh. Ĉһc tính cӫa cѫ thӇ cho, bҧn chҩt cӫa chuӛi
DNA ÿѭӧc chuyӇn, ÿһc ÿiӇm cuҧ cѫ thӇ nhұn và ÿһc ÿiӇm cuҧ môi trѭӡng cNJng
cҫn ÿѭӧc ÿánh giá. Nhӳng yӃu tӕ này giúp xác ÿӏnh mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc yêu

cҫu ÿӇ thao tác cѫ thӇ biӃn ÿәi gen tҥo thành an toàn và xác ÿӏnh hӋ thӕng ngăn
chһn vұt lý và sinh hӑc nên sӱ dөng.
Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc
HӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc bao gӗm các véc tѫ và các tӃ bào vұt chӫ. Phҧi thoҧ
mãn mӝt sӕ tiêu chuҭn ÿӇ có thӇ sӱ dөng chúng hiӋu quҧ và an toàn. Mӝt ví dө vӅ
hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc là plasmid pUC18. Thѭӡng sӱ dөng nhѭ mӝt véc tѫ
x 104 x
ÿѫn dòng kӃt hӧp vӟi các tӃ bào Escherichia coli K12, plasmid pUC18 ÿã ÿѭӧc
giҧi trình tӵ gen hoàn toàn. Tҩt cҧ các gen ÿáp ӭng cho viӋc biӇu hiӋn ӣ các vi
khuҭn khác ÿã ÿѭӧc loҥi bӓ khӓi tiӅn plasmid pBR322. E. coli K12 là mӝt chӫng
không gây bӋnh và không thӇ tӗn tҥi trong ruӝt cӫa ngѭӡi và ÿӝng vұt khӓe
mҥnh. Các thí nghiӋm kӻ thuұt gen thông thѭӡng có thӇ thӵc hiӋn an toàn trong
E. coli K12/pUC18 ӣ mӭc ÿӝ An toàn sinh hӑc cҩp 1, cung cҩp thêm các sҧn
phҭm biӇu hiӋn DNA ngoҥi lai không ÿòi hӓi các mӭc an toàn sinh hӑc cao hѫn.
Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các véc tѫ thӇ hiӋn
Nhӳng cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cao hѫn có thӇÿѭӧc yêu cҫu khi:
1. Sӵ biӇu hiӋn cӫa ÿoҥn DNA có nguӗn gӕc tӯ sinh vұt gây bӋnh có thӇ gia tăng
ÿӝc tính cuҧ sinh vұt biӃn ÿәi gen.
2. Xác ÿӏnh nhӳng ÿoҥn DNA thêm vào không có ÿһc tính tӕt (nhѭ trong lúc
chuҭn bӏ thѭ viӋn bӝ gen DNA tӯ các vi sinh vұt gây bӋnh).
3. Nhӳng sҧn phҭm gen có hoҥt tính dѭӧc lý tiӅm tàng.
4. Nhӳng sҧn phҭm gen mã hoá ÿӝc tӕ.
Nhӳng véc tѫ vi rút cho chuyӇn gen
Nhӳng véc tѫ vi rút nhѭ véc tѫ adenovirus sӱ dөng ÿӇ chuyӇn gen ÿӃn nhӳng tӃ
bào khác. Nhӳng véc tѫÿó thiӃu mӝt sӕ gen sao bҧn vi rút và nhân lên trong
nhӳng dòng tӃ bào có khiӃm khuyӃt ÿó.
Sӵ lѭu giӳ nhӳng véc tѫÿó có thӇ nhiӉm nhӳng vi rút sao chép thành thҥo do
nhӳng trѭӡng hӧp tái tә hӧp ngүu nhiên ít gһp khi các dòng tӃ bào nhân lên hoһc
có thӇ do ÿiӅu kiӋn thiӃu tinh khiӃt sinh ra. Nhӳng véc tѫÿó nên thao tác ӣ cùng
mӭc an toàn sinh hӑc vӟi adenovirus bӕ mҽ sinh ra chúng.

Ĉӝng vұt chuyӇn gien và ÿӝng vұt "khác thѭӡng "
Nhӳng ÿӝng vұt mang ÿһc ÿiӇm di truyӅn ngoҥi lai (ÿӝng vұt chuyӇn gen) nên
thao tác trong nhӳng mӭc ÿӝ ngăn chһn phù hӧp vӟi ÿһc ÿiӇm cӫa sҧn phҭm cӫa
gen ngoҥi lai. Nhӳng ÿӝng vұt ÿã loҥi bӓ có mөc ÿích nhӳng gen ÿһc trѭng (ÿӝng
vұt lҥ) thѭӡng không bӝc lӝ nhӳng mӕi nguy sinh hӑc cө thӇ.
Ví dө vӅÿӝng vұt chuyӇn gen gӗm có nhӳng ÿӝng vұt có thө quan ÿӕi vӟi nhӳng
vi rút mà thông thѭӡng không thӇ gây nhiӉm cho ÿӝng vұt ÿó. NӃu nhӳng ÿӝng
vұt chuyӇn gen ÿó thoát ra khӓi phòng thí nghiӋm và truyӅn thông tin di truyӅn
ÿӃn quҫn thӇÿӝng vұt hoang dҥi thì vӅ mһt lý thuyӃt, mӝt nguӗn ÿӝng vұt vӟi vi
rút ÿһc trѭng ÿó có thӇ phát sinh.
Khҧ năng này ÿӕi vӟi poliovirus ÿã ÿѭӧc thҧo luұn và ÿһc biӋt liên quan trong
hoàn cҧnh thanh toán bӋnh bҥi liӋt. Chuӝt chuyӇn gen biӇu hiӋn thө quan cӫa vi
rút gây bӋnh bҥi liӋt ӣ ngѭӡi phát sinh tӯ nhӳng phòng thí nghiӋm khác nhau ÿã
dӉ nhiӉm vi rút gây bӋnh bҥi liӋt bҵng nhiӅu con ÿѭӡng tiêm truyӅn khác nhau và