Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
Đơn vị : TRƯỜNG THPT NAM HÀ
Mã số :
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH LỚP 10 THÔNG QUA
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
NGOẠI KHOÁ ĐỊA LÍ
Ở TRƯỜNG THPT
Người thực hiện : Nguyễn Thị Lý
Lĩnh vực nghiên cứu :
Quản lý giáo dục
Phương pháp dạy học bộ môn : Giáo dục thể chất
Phương pháp giáo dục :
Lĩnh vực khác :
Có đính kèm :
Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác
Năm học : 2010- 2011
1
MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI..........................................................................................5
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI................................................................................7
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................................................7
NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG THPT
1.1. KỸ NĂNG SỐNG ......................................................................................9
1.1.1. Khái niệm kỹ năng sống ..........................................................................9
1.1.2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT...12
1.1.3. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường THPT14

1.1.4. Những yêu cầu của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT....19
1.2. NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ ...........................................................................20
1.2.1. Khái niệm hoạt động ngoại khóa địa lý .................................................21
1.2.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa trong dạy học địa lý .........................23
1.2.3. Các hình thức tổ chức ngoại khóa trong môn địa lý...............................26
1.3. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG ...................................................................................29
1.3.1. Nhận xét ưu, nhược điểm về thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh trong nhà trường phổ thông hiện nay ................................................32
1.3.2. Nguyên nhân của thực trạng ..................................................................33
Chương 2. GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10
THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ
2.1.XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
LỚP 10 ......................................................................................................34
2.2. XÁC ĐỊNH NỘI DUNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH LỚP 10............................................................................................34
2.2.1. Nguyên tắc xác định nội dung giáo dục kỹ năng sống ..........................34
2
2.2.2. Xác định các kĩ năng sống cần giáo cho học sinh lớp 10 ......................35
2.3. GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10 THÔNG QUA
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG....................................................................45
2.3.1. Xác định phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông
qua hoạt động ngoại khóa địa lí.................................................................45
2.3.2. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt
động ngoại khoá địa lí...............................................................................46
3
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
___________________
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN

1. Họ và tên : Nguyễn Thị Lý
2. Ngày tháng năm sinh : 12/7/1981
3. Nam, nữ : Nữ
4. Địa chỉ : số 4, khu tập thể ga Biên Hòa, Biên hòa – Đồng nai
5. Điện thoại cơ quan : 061.3950365 Nhà riêng : 0613.947494
6. Fax : E-mail :
7. Chức vụ : giáo viên.
8. Đơn vị công tác : Trường THPT Nam Hà
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Học vị cao nhất : thạc sĩ
- Năm nhận bằng : 2010
- Chuyên nghành đào tạo : Địa Lý Học
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiêm : địa lý học
- Số năm có kinh nghiệm : 7 năm
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong năm gần đây : Không

4
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục và đào tạo ở bất cứ thời điểm nào cũng đều có mục tiêu là giáo dục
toàn diện học sinh cả về đức, trí và các năng lực khác cho học sinh. Đảng ta đã xác
định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển xã hội, để thực hiện
thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cần phải có những con
người lao động mới phát triển toàn diện. Nếu đơn thuần chỉ thiên về đào tạo tri thức
(dạy chữ), sẽ tạo nên thế hệ học sinh không toàn diện, khó ứng phó với thực tế của
cuộc sống. Nền kinh tế xã hội nước ta đang phát triển với một tốc độ nhanh, kéo theo
đó là sự xuất hiện nhiều vấn đề mà đòi hỏi mỗi con người cần có những kĩ năng sống
nhất định để có thể giải quyết hiệu quả các vấn đề đặt ra.
Nhà trường phổ thông có mục đích quan trọng nhất là dạy chữ cho các em,

truyền đạt những tri thức khoa học để các em chuẩn bị đầy đủ hành trang tri thức
bước vào đời. Các em học sinh khi đến trường ngoài tiếp xúc với môi trường giáo
dục các em còn tiếp cận với xã hội mà ở đó nhiều vấn đề của cuộc sống đòi hỏi các
em phải có kĩ năng giải quyết hợp lí mới đem lại hiệu quả tích cực. Lí thuyết đã chỉ
ra rằng Con người là tổng hòa của các quan hệ xã hội. Mỗi một con người đều bị chi
phối bởi các quan hệ đa phương, đa chiều. Cuộc sống là một bức tranh đa dạng, sinh
động nhưng cũng đầy thách thức, phức tạp. Để tồn tại và phát triển trong thế giới
ngày nay và đương đầu một cách có hiệu quả với hàng loạt những vấn đề gặp phải,
mỗi người cần có bản lĩnh, có những kĩ năng riêng để xử trí với những đòi hỏi và thử
thách hàng ngày. Bởi vậy, chúng ta chỉ quan tâm đến việc dạy nội dung địa lí nói
riêng sẽ rất khó tạo ra thế hệ học sinh có đầy đủ phẩm chất trong công cuộc đổi mới
hiện nay.
Thực tế hiện nay học sinh rất thiếu các kĩ năng cơ bản cần trong cuộc sống
hiện đại như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sinh hoạt tập thể, kĩ năng hoá giải căng
thẳng... Để cùng học tập sinh sống và làm việc trong xã hội hiện đại, những kĩ năng
trên là không thể thiếu. Nhiều ý kiến của các chuyên gia giáo dục và xã hội cho rằng
việc nhiều bộ phận học sinh ở nước ta hiện nay thiếu các kĩ năng để có thể đương đầu
5
và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Trong nhà trường phổ thông trong suốt thời
gian dài chúng ta chỉ quan tâm đến giáo dục trí dục, nhiều trường nhiều địa phương
lấy tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp, học sinh đạt điểm cao là thước đo chất lượng giáo
dục mà ít quan tâm đến sự chăm ngoan, chuyên cần, phát triển nhân cách cho học
sinh. Điều đó sẽ dẫn đến sự khập khiễng trong đào tạo, nó sẽ ảnh hưởng đến đầu ra
của giáo dục.
Từ năm học 2009 - 2010 Bộ giáo dục và đào tạo đã đưa nội dung giáo dục kĩ
năng sống vào nhiệm vụ năm học. Tuy nhiên việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
ở các trường phổ thông hiện nay còn rất hạn chế.
Địa lý là môn học có nhiều điều kiện thuận lợi để tích hợp, giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh vì có nhiều kiến thức thực tế gắn với tự nhiên, kinh tế xã hội.
Thông qua tổ chức dạy học, đặc biệt là dạy học ngoại khoá sẽ có nhiều cơ hội tích

hợp giáo dục kĩ năng sống cho các em học sinh.
Hoạt động ngoại khoá giúp các em học sinh sẽ dễ dàng trao đổi, bộc lộ, học
tập và rèn luyện các kĩ năng sống. Bởi vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
phổ thông ngày càng trở nên cấp thiết nhằm đào tạo “con người mới” với đầy đủ các
mặt: trí, đức, thể, mỹ để góp phần xây dựng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước.
Với những lí do trên tôi đã chọn “ Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp
10 thông qua tổ chức các hoạt động ngoại khoá địa lí ở trường THPT” làm đề tài
của mình.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Nghiên cứu đề tài nhằm mục tiêu xác định nội dung và hình thức giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua các hoạt động ngoại khoá địa lí qua đó góp
phần đào tạo thế hệ học sinh nhằm thực hiện thành công mục đích giáo dục nước ta
trong thời đại mới.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về giáo dục kĩ năng sống của học sinh
- Tìm hiểu thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua các
hoạt động ngoại khoá địa lí ở trường THPT.
6
- Xác định nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 THPT.
- Nghiên cứu các cách thức tổ chức các hoạt động ngoại khoá địa lí nhằm giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 THPT.
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI
KHÓA ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG THPT
1.1. KỸ NĂNG SỐNG
1.1.1. Khái niệm kỹ năng sống
Kĩ năng sống là một phạm trù rộng bao hàm nhiều vấn đề của cuộc sống, đó là

những vấn đề phát sinh trong mối quan hệ giữa con người và con người, con người
với thiên nhiên nhiên, con người với sự phát triển kinh tế - xã hội... Những người có
kĩ năng sống là những người có sự trải nghiệm hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc
đáp ứng những nhu cầu cụ thể, trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con
người. [6]
Cũng có thể hiểu kĩ năng sống là hành trang luôn đi theo con người, giúp con
người có cuộc sống tốt đẹp hơn hướng con người đến cái chân, thiện, mỹ của cuộc
sống. Kĩ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục hoặc do
tự rèn luyện của con người. Hiện nay, khái niệm về kĩ năng sống vì thuộc về lĩnh vực
hành vi của con người nên có nhiều quan niệm khác nhau:
Theo quan niệm dân gian kĩ năng sống là cách làm người, cách đối nhân xử
thế của con người, là con người ăn ở có nhân có đức, có lễ có nghĩa, có trước có sau,
một người có kĩ năng sống là người tốt về nhiều nghĩa, được mọi người kính trọng và
là tấm gương cho người khác học tập.
Như vậy, những quan niệm nêu trên đều cùng chứa những nội hàm sau:
- Là khả năng thực hiện hoạt động hay hành động phù hợp.
- Là năng lực ứng xử tích cực trước những thách thức của đời sống.
- Chỉ có được một khi được rèn luyện, tích luỹ kinh nghiệm, thông qua giáo
dục và tự rèn luyện của con người.
Với những nội dung như vậy có thể đưa ra một khái niệm như sau: Kĩ năng
sống là khả năng làm cho hành vi và sự thay đổi của mình và người khác phù hợp với
8
cách ứng xử tích cực, giúp con người có thể kiểm soát, quản lí có hiệu quả các nhu
cầu và thách thức trong cuộc sống, đồng thời giúp con người giải quyết có hiệu quả
những khó khăn, thách thức trong cuộc sống.
1.1.2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung
học phổ thông
Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội:
Học sinh cắp sách đến trường với một mục tiêu quan trọng nhất là học chữ,
“học lấy cái chữ” nhà trường cũng có mục đích quan trọng nhất là dạy chữ cho các

em, truyền đạt những tri thức khoa học để các em chuẩn bị đầy đủ hành trang tri thức
bước vào đời. Chính vì điều đó các mục tiêu đề ra cũng chỉ xoay quanh việc đào tạo
tri thức, trong khi sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh kế xã hội, các em học sinh khi
đến trường ngoài tiếp xúc với môi trường giáo dục trong nhà trường các em còn tiếp
cận với xã hội mà ở đó nhiều vấn đề của cuộc sống đòi hỏi các em phải có kiễn thức
về nó, phải có kĩ năng giải quyết hợp lí mới đem lại hiệu quả tích cực. Lí thuyết đã
chỉ ra rằng Con người là tổng hòa của các quan hệ xã hội. Mỗi một con người đều bị
chi phối bởi các quan hệ đa phương, đa chiều. Cuộc sống là một bức tranh đa dạng,
sinh động nhưng cũng đầy thách thức, phức tạp. Để tồn tại và phát triển trong thế
giới ngày nay và đương đầu một cách có hiệu quả với hàng loạt những vấn đề gặp
phải, mỗi người cần có bản lĩnh, có những kĩ năng riêng để xử trí với những đòi hỏi
và thử thách hàng ngày. Nếu như chúng ta chỉ quan tâm đến việc dạy chữ sẽ rất khó
tạo ra thế hệ học sinh có đầy đủ phẩm chất trong công cuộc đổi mới hiện nay.
Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ:
Thực tế cho thấy hiện nay học sinh rất thiếu các kĩ năng cơ bản cần trong cuộc
sống hiện đại: như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sinh hoạt tập thể, kĩ năng hoá giải căng
thẳng... Trong khi để cùng học tập sinh sống và làm việc trong xã hội hiện đại những
kĩ năng này không thể thiếu, nhiều ý kiến của các chuyên gia giáo dục và xã hội học
cho rằng việc nhiều bộ phận học sinh ở nước ta hiện nay thiếu các kĩ năng để có thể
đương đầu và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, có một nguyên nhân quan trọng
là những bất cập trong chương trình giáo dục ở nhà trường “trong suốt thời gian dài
chúng ta chỉ quan tâm đến giáo dục trí dục, nhiều trường nhiều địa phương lấy tỉ lệ
9
học sinh đỗ tốt nghiệp, học sinh đạt điểm cao là thước đo chất lương giáo dục mà ít
quan tâm đến sự chăm ngoan, chuyên cần, phát triển nhân cách cho học sinh” [8].
Điều này sẽ dẫn đến sự khập khiễng trong đào tạo, một tiền lệ xấu cho đầu ra của
giáo dục.
Giáo dục kĩ năng sống góp phần giảm tình trạng bạo lực học đường đang có
xu hướng gia tăng, như hiện tượng đánh, chửi nhau, dùng những lời lẽ không đạo đức
của học sinh đối với giáo viên...

Giáo dục kĩ năng sống sẽ giúp các em thích nghi với cuộc sống hiện đại ngày
nay, đòi hỏi mỗi con người cần có nhiều hơn các kĩ năng sống ‘nghệ thuật sống’,
những người vừa có kiến thức vừa có cách sống sẽ nhanh và sẽ thành công hơn, thậm
chí trong nhiều công việc nghệ thuật sống còn quan trọng hơn cả tri thức, với mục
tiêu đào tạo con người mới với đầy đủ đức, tài phục vụ cho đất nước; ngành giáo dục
nước ta ngoài việc đào tạo tri thức cần chú ý nhiều hơn đến giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng là một cách bồi dưỡng cho học sinh
kĩ năng làm việc mà các em rất cần trong tương lai, đây cũng là cách hình thành nhân
cách, rèn luyện đạo đức cho học sinh.
Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, và
phù hợp với xu thế giáo dục của thế giới.
Có thể đưa ra các lợi ích của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như sau:
Về mặt sức khỏe: Xây dựng hành vi lành mạnh tạo khả năng bảo vệ sức khỏe
cho mình và cho mọi người trong cộng đồng.
Về mặt giáo dục: Mối quan hệ thân thiện, cởi mở giữa thầy trò, sự hứng thú tự
tin, chủ động sáng tạo học tập cuả học sinh, tăng cường sự tham gia của học sinh,
nâng cao hiệu quả giáo dục.
Về mặt văn hóa - xã hội: Thúc đẩy hành vi mang tính xã hội, giảm bớt tỉ lệ
phạm pháp trong thanh thiếu niên, giảm tỉ lệ nghiện ma túy và bị lạm dụng tình dục ở
tuổi vị thành niên.
Về mặt chính trị: Giải quyết một cách tích cực nhu cầu về quyền của trẻ em. Các
em xác định được bổn phận và nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình và xã hội.[9]
10
- Qua các nội dung trên có thể khẳng định rằng giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh THPT hiện là vấn đề quan trọng đòi hỏi cần tiến hành ngay trong nhà trường.
1.1.3. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông
1.1.3.1. Kĩ năng tự nhận thức
1.1.3.2. Kĩ năng giải quyết các tình huống đặc biệt khó khăn trong cuộc sống
1.1.3.3. Kĩ năng giao tiếp

1.1.3.4. Kĩ năng ra quyết định
1.1.3.5. Kĩ năng kiên định
1.1.3.6. Kĩ năng đặt mục tiêu
1.1.3.7. Kĩ năng đối phó với stress
1.1.3.8. Kĩ năng giải hóa cảm xúc tiêu cực
1.1.3.9. Kĩ năng hợp tác
1.1.3.10. Kĩ năng quản lí thời gian
1.1.3.11. Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin
1.1.3.12. Kĩ năng thể hiện sự tự tin
1.1.3.13. Một số kĩ năng sống quan trọng khác
- Kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, không chỉ cho việc học ngoại ngữ mà cho mọi
môn học, cho cuộc sống sau này; kĩ năng cắm trại, leo núi; kĩ năng làm vườn và
chăm sóc cây cảnh; kĩ năng cấp cứu khi có người gặp tai nạn hoặc bệnh tật hiểm
nghèo…
- Rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ sức khoẻ, kĩ năng phòng, chống tai nạn
giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác.
- Kĩ năng ứng xử văn hoá, chung sống hoà bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ
nạn xã hội.
- Kĩ năng về bình đẳng giới, về sức khoẻ, về hôn nhân và gia đình, hiểu về
giới tính, một số kĩ năng chống bạo hành về giới đối với học sinh nữ…
- Kĩ năng phòng chống bão lũ như cách để tự bảo vệ bản thân mình trước các
thảm họa về bão lũ, mà ở nước ta thường xuyên xảy ra.[6],[7]
1.2. NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ
11
1.2.1. Khái niệm hoạt động ngoại khóa địa lý
Hoạt động ngoại khóa địa lí là hình thức tổ chức dạy học ngoài lớp, không quy
định bắt buộc trong chương trình, hoạt động dựa trên sự tự nguyện tham gia của một
số hay một số đông học sinh, có hứng thú yêu thích bộ môn địa lí và ham muốn tìm
tòi, sáng tạo các nội dung học tập địa lí [13].
Hoạt động ngoại khóa địa lí được phân biệt với các hình thức tổ chức dạy học

khác ở chỗ:
- Là hoạt động ngoài giờ học lên lớp, không được quy định trong chương trình
nội khóa.
- Là hoạt động tự nguyện tham gia của học sinh.
- Giáo viên không trực tiếp tham gia hoạt động cùng học sinh, nhưng là người
hướng dẫn chỉ đạo, tư vấn cho học sinh.
- Nội dung ngoại khóa thường liên quan đến nội dung học tập, và phù hợp với
hoàn cảnh.
- Không tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động ngoại khoá.
1.2.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa trong dạy học địa lý
- Hoạt động ngoại khóa địa lí ở trường phổ thông có một vị trí quan trọng,
hoạt động này giúp học sinh bổ sung thêm những kiến thức cần thiết cho mình, hiểu
biết thêm thiên nhiên, con người ở địa phương mình, khám phá thêm những sự vật,
hiện tượng địa lí. Mặt khác, ngoại khóa tạo ra khả năng rộng rãi cho mỗi học sinh đều
có cơ hội để phát triển các tài năng đa dạng của mình. Ngoại khóa địa lí cũng là một
trong những cơ hội để học sinh học tập theo cách thức mới, tạo điều kiện rộng rãi góp
phần vào việc tiến hành một xã hội học tập. [12]
- Hoạt động ngoại khóa có tác dụng rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả dạy
học địa lí ở nhà trường, góp phần tích cực vào việc nâng cao, mở rộng vốn tri thức
của các em, rèn luyện kĩ năng địa lí, tăng cường hứng thứ học tập bộ môn. [10]
- Giáo dục lòng yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước, giáo dục hướng nghiệp.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
12
- Một vai trò không kém phần quan trọng phải kể đến là rèn luyện các kĩ năng
công tác độc lập nhất là kĩ năng sống cho các em. Thông qua các hoạt động ngoại
khóa, học sinh sẽ rèn luyện đức tính chủ động, tích cực, sáng tạo, khả năng phán xét,
suy luận, tổ chức các hoạt động,… tự tin hơn trong cuộc sống và đạt hiệu quả học tập
cao.
1.2.3. Các hình thức tổ chức ngoại khóa trong môn địa lý
* Tổ địa lí

Tổ địa lí là tổ học tập được hình thành với thành viên là những học sinh có
hứng thú học tập môn địa lí, ngay từ đầu năm học giáo viên chú ý quan sát những học
sinh có khuynh hướng hứng thú học tập bộ môn từ đó có cơ sở hình thành tổ.
* Câu lạc bộ địa lí
Câu lạc bộ địa lí là hình thức hoạt động ngoài giờ dựa trên sự tham gia tự
nguyện của các em học sinh nhằm vào việc khuyến khích các em học tập, tìm hiểu,
mở rộng kiến thức địa lí đồng thời nhằm làm giàu tri thức địa lí, mặt khác liên hệ
kiến thức địa lí vào cuộc sống để giải thích phán xét hoặc định hướng các hoạt động
thực tiễn.
* Trò chơi địa lí
Trò chơi địa lí trong hoạt động ngoại khóa là trò chơi học tập có tác dụng mở
rộng, nâng cao hiểu biết địa lí và các kĩ năng hoạt động của học sinh.
* Dạ hội địa lí
Dạ hội địa lí là hoạt động ngoại khóa thu hút sự tham gia của học sinh một
khối lớp, hay tất cả khối lớp trong toàn trường. Nội dung dạ hội địa lí phong phú và
đa dạng, bao gồm các tiết mục văn nghệ xen với báo cáo khoa học,trò chơi địa lí, đố
vui địa lí thi tài địa lí dạ hội địa lí thường tổ chức một năm một lần vào buổi cuối
năm dương lịch, hoặc cuối học kì.
* Thông tin địa lí
Thông tin địa lí là hình thức ngoại khóa, trong đó học sinh thu thập thông tin
các nội dung đại lí hoặc liên quan đến nội dung học tập địa lí ở cấp 2, sau đó chọn lọc
13
mở rộng, hệ thống hóa và trình bày cho các bạn dưới các hình thức khác nhau như
mẩu tin ngắn, báo cáo bản đồ thông tin, báo tường, bảng thông tin…
1.3. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.3.1. Các biểu hiện về kỹ năng sống của học sinh hiện nay
Qua kết quả điều tra cho thấy kĩ năng sống của học sinh THPT hiện nay là rất
yếu: Cụ thể:
- Đa phần các em chưa có kĩ năng xác định mục tiêu một cách rõ ràng.

- Kĩ năng hoạt động nhóm chỉ ở mức trung bình thậm chí yếu.
- Các em hầu như chưa tìm ra hướng giải quyết khi gặp khó khăn trong học
tập, cuộc sống và các vấn đề tâm lí.
- Hiện tượng bạo lực học đường ngày càng tăng.
- Khả năng giao tiếp chủ động còn hạn chế.
- Việc xác định vấn đề quan trọng của cuộc sống nhiều khi còn chưa rõ, chưa
đúng với chuẩn mực.
- Hầu như các em chưa có kĩ năng ra quyết định, mà chỉ quyết định các vấn đề
một cách cảm tính.
1.3.2. Nhận xét ưu, nhược điểm về thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh trong nhà trường phổ thông hiện nay
- Ưu điểm: Học sinh cũng có những nhận thức nhất định về kĩ năng sống, các
em cũng có những kĩ năng sống cần thiết để có thể ứng phó với thực tế cuộc sống,
trong quá trình giảng dạy nhiều giáo viên đã đưa các nội dung kĩ năng sống vào giáo
dục học sinh đặc biệt trong các tiết sinh hoạt, tiết hoạt động ngoài giờ, hay hoạt động
ngoại khóa bên cạnh đó trong nhà trường nhiều hoạt động liên quan đến kĩ năng sống
đã được tổ chức thu hút được đông đảo học sinh tham gia.
- Nhược điểm: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vẫn chưa được chú trọng
nhiều, thậm chí chưa được chú ý một cách đúng mức, việc tích hợp các nội dung giáo
dục kĩ năng sống chưa đạt hiệu quả.
1.3.3. Nguyên nhân của thực trạng
14
- Với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay,đặc biệt là đổi mới phương pháp…
tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào trường học,
việc sử dụng các phương pháp dạy học mới cũng tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh
dễ dàng bộc lộ những quan điểm, suy nghĩ cũng như thể hiện mình đó là yếu tố thuận
lợi để tìm hiểu và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Sự phát triển mạnh của xã hội cho phép các em học sinh có thể rèn luyện các
kĩ năng sống từ thực tế một cách thuận lợi.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vẫn chưa được trú trọng đúng mức, thập

chí coi nhẹ, việc tích hợp các nội dung kĩ năng sống vào các tiết học, môn học còn
hạn chế.
- Chưa có bộ tài liệu chính về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Những hiểu biết về kĩ năng sống của nhiều giáo viên còn chưa cao dẫn đến
hiệu quả giáo dục thấp.
15
CHƯƠNG 2
GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10
THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ
2.1. XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH LỚP 10
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 nhằm các mục tiêu như sau:
- Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp.
Tạo điều kiện cho học sinh nắm những kiến thức cơ bản về kĩ năng sống, hiểu và vận
dụng các kĩ năng đó vào thực tế cuộc sống của các em một cách hiệu quả, tạo sự tự
tin cho các em trong mọi tình huống của cuộc sống, tự tin trong học tập góp phần
nâng cao hiệu quả giáo dục.
- Làm cho các em làm chủ được bản thân, ứng phó được với những khó khăn
trong cuộc sống, một cách hiệu quả.
- Rèn luyện cho các em lối sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
- Giúp cho các em mở ra những cơ hội về những suy nghĩ, lựa chọn, thực hành
có hiệu quả về nghề nghiệp cũng như công việc của các em sau này.
- Tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và
phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. [6]
2.2. XÁC ĐỊNH NỘI DUNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH LỚP 10
2.2.1. Nguyên tắc xác định nội dung giáo dục kỹ năng sống
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào mục tiêu, chương trình
giáo dục THPT nói chung và lớp 10 nói riêng.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào nội dung chương trình dạy

học Địa lí lớp 10.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào đặc điểm tâm sinh lí lứa
tuổi học sinh lớp 10.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào tầm quan trọng của các kĩ
năng sống đối với các em học sinh lớp 10.
16
- Giỏo dc k nng sng cho hc sinh phi da vo c s thc tin v thc
trng k nng sng ca hc sinh lp 10.
2.2.2. Xỏc nh cỏc k nng sng cn giao dc cho hc sinh lp 10
2.2.2.1. C s xỏc nh cỏc k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10
- Xỏc nh k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10 phi cn c vo mc
tiờu giỏo dc cp THPT v mc tiờu giỏo dc cho hc sinh lp 10 núi riờng.
- Xỏc nh k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10 phi cn c vo c
im tõm sinh lớ ca cỏc em hc sinh.
- Xỏc nh k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10 phi cn c vo ni
dung chng trỡnh mụn a lớ lp 10.
- Xỏc nh k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10 phi cn c vo tm
quan trng ca cỏc k nng sng cn cho cỏc em hc sinh lp 10.
- Xỏc nh k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10 phi cn c vo
thc trng biu hin k nng sng ca cỏc em hc sinh lp 10.
2.2.2.2. Cỏc k nng sng cn giỏo dc cho hc sinh lp 10
* K nng kiờn nh
- Kỹ năng kiên định là kỹ năng thực hiện bằng đợc những gì mình muốn hoặc
biết cách từ chối bằng đợc những gì mình không muốn với sự tôn trọng có xem xét
tới nhu cầu và quyền của ngời khác với nhu cầu và quyền của mình một cách hài
hoà, đúng mực. Kiên định là sự cân bằng, dung hoà giữa tính hiếu thắng, vị kỷ và
tính phục tùng, phụ thuộc.
- Khi cú k nng kiờn nh hc sinh s dung hũa c s hiu thng, tớnh phc
tựng khi ú cỏc em s t bo v c chớnh kin quan im, thỏi v nhng quyt
nh ca bn thõn, ng vng c trc nhng ỏp lc t bờn ngoi.

- i vi hc sinh lp 10, giỏo dc k nng kiờn nh s giỳp cỏc em hc sinh
bit cỏch thc hin nhng mong mun trong hc tp, trong cuc sng ng thi cỏc
em bit cỏch t chi nhng gỡ khụng phự hp vi bn thõn mỡnh.
- Trong dy hc a lớ lp 10 giỏo dc tớnh kiờn nh s giỳp cỏc em hc sinh
trỡnh by nhng quan im ca bn thõn v cỏc vn t nhiờn, kinh t xó hi mt cỏch
17
tự tin hiệu quả, các em sẽ đứng vững được trước những áp lực của người xung quanh,
đồng thời bày tỏ quan điểm của mình trước các vấn đề thiên nhiên, kinh tế xã hội đang
diễn ra trong thực tế.
- Để giáo dục kĩ năng kiên định cho học sinh thông qua hoạt động ngoại khóa
giáo viên nên cho các em học sinh tham gia vào các tình huống giả định, tham gia
vào các trò chơi địa lí về chủ đề môi trường, dân số... Các em sẽ có điều kiện thể hiện
các quan điểm, chính kiến của mình trước các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.
* Kĩ năng xác định mục tiêu
- Mục tiêu là cái đích mà học sinh muốn đạt tới, muốn thực hiện ở mỗi một
giai đoạn, mỗi một công việc.
- Mục tiêu có thể là sự hiểu biết (muốn biết về một cái gì đó), có thể là một
hành vi (muốn làm được cái gì đó) hay có thể là một sự thay đổi về thái độ.
- Kỹ năng đặt mục tiêu là khả năng của học sinh trong việc đề ra những cái
đích có thể thực hiện được cho một vấn đề nào đó của cuộc sống. Việc đặt mục tiêu
trong cuộc sống là điều hết sức quan trọng và cần thiết. Nó giúp các em sống có định
hướng, không có quá nhiều ảo tưởng và tham vọng.
- Người có k
• ĩ năng đặt mục tiêu sẽ xác định được các mục tiêu một cách cụ thể và
thực tế, phù hợp với hoàn cảnh bản thân.
- Mục tiêu giống như những con đường mà ta tự vạch ra để các em bước đi trong
cuộc sống của mình, hãy tự đặt câu hỏi nếu ta sống không có mục tiêu thì sẽ ra sao?
- Kĩ năng xác định mục tiêu là kĩ năng sống quan trọng đối với mỗi em học
sinh, trong dạy học địa lí kĩ năng này sẽ giúp các em xác định mục tiêu học tập một
cách rõ dàng không coi nhẹ bộ môn địa lí như một số ý kiến cho rằng đây là môn học

phụ, không quan trọng.
+ Kĩ năng đặt mục tiêu sẽ giúp các em đề ra các phương pháp học tập phần địa
lí tự nhiên đại cương, làm các bài tập thực hành một cách hiệu quả vì đây là nội dung
học khó trong chương trình địa lí lớp 10.
18
+ Trong cuộc sống khi có kĩ năng xác định mục tiêu sẽ giúp các em học sinh
đề ra hướng đi, phương pháp học tập môn địa lí nói riêng, các môn học khác nói
chung một cách hiệu quả.
Thông qua các hoạt động ngoại khóa như thông tin địa lí, câu lạc bộ địa lí các
em sẽ có nhiều thuận lợi để đặt và thực hiện mục tiêu. Ví dụ các em đề ra mục tiêu
viết báo tường về chủ đề môi trường trong tháng 03, như vậy các em sẽ cần sưu tầm
hoặc tự sáng tác các mẩu chuyện, câu thơ về chủ đề môi trường để trình bày.
* Kĩ năng tự nhận thức
- Là tự đánh giá về mình xem xét những mặt mạnh, mặt yếu, những ưu, khuyết
điểm của mình từ đó có sự khắc phục, cố gắng vươn lên trong cuộc sống. Cổ nhân có
câu “biết người biết ta trăm trận trăm thắng”, muốn nhận thức thế giới xung quanh
trước hết hãy nhận thức đúng về mình, khi các cá nhân nhận thức được khả năng của
mình họ sẽ biết sử dụng một cách có hiệu quả và có khả năng lựa chọn những gì phù
hợp với những điều kiện của bản thân, với xã hội mà các em đang sống.
- Sự tự nhận thức được năng lực của bản thân và vị trí của mình trong cộng
đồng dẫn đến lòng tự trọng. Mối quan hệ của một cá nhân với những người khác có
ảnh hưởng rất lớn tới lòng tự trọng. Các mối quan hệ có thể làm mất đi hoặc phát triển
lòng tự tin, tự trọng của mỗi cá nhân. Do đó việc khuyến khích những mối quan hệ
lành mạnh, thúc đẩy và phát triển lòng tự tin, tự trọng là cần thiết trong việc giáo dục kĩ
năng sống và là nhân tố quan trọng giúp cho mỗi cá nhân tạo lập cho mình cuộc sống
phù hợp với khả năng, điều kiện của chính mình và luôn vươn lên trong cuộc sống.
Tuy vậy, nhận thức được bản thân mình không phải là việc dễ dàng, cần phải thường
xuyên rèn luyện mới phát hiện được chính mình một cách đúng đắn.
- Khi học sinh nhận biết được bản thân, thấy được mặt mạnh, mặt yếu của
mình sẽ tạo cho các em sự tự tin trong cuộc sống đây là yếu tố quan trọng trong cuộc

sống hiện đại ngày nay. Nội dung môn địa lí rất đa dạng gồm cả kiến thức và kĩ năng
các em học sinh biết nhận thức được vai trò quan trọng của việc học tập địa lí cùng
như nhận thức được các vấn đề một cách chân thực.
- Giáo dục kĩ năng tự nhận thức cho học sinh để các em có cách nhìn đúng đắn
về bản thân, từ đó giúp cho các em có thể phát huy thế mạnh và sở trường của mình
19