Nghiên cứu phương pháp an thần bằng propofol do bệnh nhân tư điều khiển trong phẫu thuật răng

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

24


MC LC
Trang
Trang ph bìa
L
Li c
Mc lc
Danh mc ch vit tt trong lun án
Danh mc các bng
Danh mc các hình và bi
T V Error! Bookmark not defined.
  Error! Bookmark not defined.
m gii phu và phân lo
i Error! Bookmark not defined.
m cu to - hình thái gii phu. Error! Bookmark not
defined.
1.1.2. Liên quan gii phu ci. Error! Bookmark
not defined.
1.1.3. Phân loi mc lch, mc ngm. Error!
Bookmark not defined.
1.2. Lo s, tác hi ca lo s và s cn thit s dng an thn trong nha khoa
Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Lo s và tác hi ca lo s trong nha khoa. Error! Bookmark not
defined.
1.2.2. S cn thit s dng an thn trong nha khoa. Error! Bookmark

not defined.
1.2.3. Mi liên quan gia lo s c m và ling an thn. Error!
Bookmark not defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

25


1.2.4. Mt s  lo s trong nha khoa . Error!
Bookmark not defined.
1.3. An thn trong phu thu Error! Bookmark not defined.
n propofol. Error! Bookmark not defined.
 an th mê trong phu thu Error!
Bookmark not defined.
1.3.3. Các phn trong phu thu. Error!
Bookmark not defined.
n PCS trong phu thu Error!
Bookmark not defined.
1.3.5. S dng propofol an thn trong phu thu Error!
Bookmark not defined.
1.3.6. Tiêu chun xut vin trong phu thui trú. Error!
Bookmark not defined.
 P NGHIÊN CU Error!
Bookmark not defined.
ng nghiên cu Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Tiêu chun chn bnh nhân. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Tiêu chun loi tr. Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Tiêu chui nghiên cu. Error! Bookmark not

defined.
u. Error! Bookmark not defined.
m và thi gian nghiên cu. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Thit k nghiên cu. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. C mu nghiên cu. Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Các tiêu chí trong nghiên cu. Error! Bookmark not defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

26


2.2.4.1. Mng lo s c phu thu
Error! Bookmark not defined.
2.2.4.2. Mu qu an thn. Error! Bookmark not
defined.
2.2.4.3. Mng không mong mun Error!
Bookmark not defined.
2.2.5. Mt s tiêu chung trong nghiên cu Error!
Bookmark not defined.
n hành. Error! Bookmark not defined.
2.2.6.1. Chun b n. Error! Bookmark not defined.
2.2.6.2. Chun b bnh nhân. Error! Bookmark not defined.
2.2.6.3. Cách tin hành. Error! Bookmark not defined.
u. Error! Bookmark not
defined.
c trong nghiên cu. Error! Bookmark not defined.
2.2.8. X lí s liu thng kê. Error! Bookmark not defined.
  Error! Bookmark not defined.

m chung phu thut i . Error! Bookmark not
defined.
m v tui, cân nng, gii và tình trng sc khe (ASA).
Error! Bookmark not defined.
m v ngh nghip. Error! Bookmark not defined.
m bnh nhân phu thui. Error!
Bookmark not defined.
ng lo s c phu thut theo DAS ca Corah. Error!
Bookmark not defined.
u qu an thn. Error! Bookmark not defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

27


3.3.1. M an thn. Error! Bookmark not defined.
3.3.1.1. M an thn theo OAA/S  nhóm PCS và ACS Error!
Bookmark not defined.
3.3.1.2. M an thn theo giá tr BIS  nhóm PCS và ACS . Error!
Bookmark not defined.
3.3.1.3. M lo s c và sau phu thut. Error! Bookmark not
defined.
i t l s bnh nhân lo s c và sau phu
thut Error! Bookmark not defined.
3.3.2. M quên theo Rodrigo  ACS và PCS. Error! Bookmark not
defined.
3.3.3. M gi Error! Bookmark not defined.
3.3.3.1. M  Error! Bookmark not

defined.
3.3.3.2. T l s bnh nhân có m  Error! Bookmark not
defined.
3.3.4. Tng liu lidocain và propofol. Error! Bookmark not defined.
3.3.5. Thi gian hi tnh và xut vin Error! Bookmark not defined.
m trung bình v tiêu chun xut vin theo Chung. Error!
Bookmark not defined.
3.3.7. S hài lòng ca bc khi xut vin theo VAS. Error!
Bookmark not defined.
3.3.7.1. M hài lòng ca bnh nhân theo VAS . Error! Bookmark
not defined.
3.3.7.2. T l s bnh nhân có m hài lòng. Error! Bookmark not
defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

28


3.3.7.3. T l s bnh nhân mun dùng li an thn  PCS và ACS.
Error! Bookmark not defined.
3.3.8. S thun li ca phu thut. Error! Bookmark not defined.
3.3.8.1. T l và mc khó phu thut theo Pedersen và M. . 
Error! Bookmark not defined.
3.3.8.2. Thi gian phu thut . Error! Bookmark not defined.
3.3.8.3. S hp tác ca bnh nhân trong phu thut theo Rodrigo.
Error! Bookmark not defined.
3.3.8.4. M c ng ca bnh nhân trong phu thut theo Ellis
Error! Bookmark not defined.

3.3.8.5. T l s bnh nhân có c ng trong phu thut Error!
Bookmark not defined.
3.3.8.6. M hài lòng ca phu thut viên theo VAS. Error!
Bookmark not defined.
3.4. Tác dng không mong mun. Error! Bookmark not defined.
3.4.1. S i v tun hoàn Error! Bookmark not defined.
3.4.1.1. S i v tn s tim . Error! Bookmark not defined.
3.4.1.2. S i v huyt áp Error! Bookmark not defined.
3.4.2. S i v hô hp Error! Bookmark not defined.
3.4.2.1. S i v tn s hô hp Error! Bookmark not defined.
3.4.2.2. S i v SpO
2
Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Mt s tác dng khác. Error! Bookmark not defined.
3.4.3.1. T l s bnh nhân bun nôn và nôn, hoa m tiêm,
n Error! Bookmark not defined.
3.4.3.2. Bin chng trong phu thut Error! Bookmark not defined.
  Error! Bookmark not defined.
4.1. Va bnh nhân. Error! Bookmark not defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

29


 Error! Bookmark not defined.
4.1.2. V ngh nghip Error! Bookmark not defined.
i. Error! Bookmark not
defined.

4.2. V tình trng lo s c phu thut Error! Bookmark not defined.
4.2.1. M lo s c phu thut Error! Bookmark not defined.
4.2.2. T l lo s c phu thut Error! Bookmark not defined.
4.3. V hiu qu an thn. Error! Bookmark not defined.
4.3.1. M an thn. Error! Bookmark not defined.
4.3.2. M quên  nhóm ACS và PCSError! Bookmark not defined.
4.3.3. M gia bnh nhân. . Error! Bookmark not defined.
4.3.4. Tng liu lidocain và propofol 97
4.3.5. Thi gian hi tnh và xut vin Error! Bookmark not defined.
m trung bình v tiêu chun xut vin Error! Bookmark not
defined.
4.3.7. S hài lòng ca bc khi xut vin Error! Bookmark
not defined.
4.3.8. S thun li ca phu thut Error! Bookmark not defined.
4.4. V tác dng không mong mun. Error! Bookmark not defined.
4.4.1. S i v tun hoàn Error! Bookmark not defined.
 Error! Bookmark not defined.
t áp Error! Bookmark not defined.
n s hô h
2
Error! Bookmark not
defined.
p Error! Bookmark not defined.

2
Error! Bookmark not defined.
4.4 Error! Bookmark not defined.

NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP AN THẦN BẰNG PROPOFOL DO BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TRONG PHẪU THUẬT RĂNG – NGUYỄN QUANG BÌNH BV
RĂNG HÀM MẶT TW

30


4.4.3.1. T l bun nôn, nôn, hoa m tiêm, n
l Error! Bookmark not defined.
4.4.3.2. Bin chng trong phu thut Error! Bookmark not defined.
KT LUN 1
KIN NGH 2
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CU CA TÁC GI 
CÔNG B N LUN ÁN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 1
PH LC 2
PH LC 3

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

1


T V

Bnh nhân ng lo s khi phkim tra sc khng chim
t l khá cao. Lo s không nhng làm cho mt s i không dám tip cn
 ng mà còn làm gi
ng th dch, chuyn hóa và tun hoàn trong phu thu[120]. Vì vy,
vic s dng an thn trong khi can thip phu thurt cn thit và c
coi là chun mc trong can thip nha khoa  các c phát trin.
Phu thu   a, ct      
y ghép implant ) i din ly b i
(mc lch, mc ngm) là mt phu thut khó trong ming, chim t l khá cao
trên th gi Vit Nam. Theo Archer, t l i
mc lch  thanh niên M chim khong 10 - 20 % [24]  Châu Âu chim
khong 20 % [19].  Vit Nam, t l các ri lon mso vi

c phát tricho bit t l i mc
lch chim 30 - 40 % [6]. Theo thng kê ca Hc vin Quân y,  2000 b i
t l i mc lch chim 36 % [3]. Phu thu
i là loi phu thut ngoi trú. D, m và an thn
phi giúp bnh nhân sc tiêu chun xut vin an toàn trong ngày.
An thn gm an thn tnh (conscious sedation) hoc an thn sâu (deep
sedation). Khi an thn tnh, bnh nhân có th duy trì chp trong
quá trình phu thut. Trong an thn sâu, bnh nhân có th tnh hoc mê xen k
nênp.
M  a an thn là làm cho bnh nhân ht lo s, cng tác tt
 bin lon v hô hp và tun hoàn. Do vy, an thn tnh là
p vi phu thut loi b  duy trì
c trng thái tnh và tránh chuyn sang an thn sâu, loi và li

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

2


c an tht quan trng. Hin nay, trên th
gii, propofol là thu an thi gây mê tiêm
ch (ACS: anesthesiologist-controlled sedation) hoc do bnh nhân trc
tip t u chnh khi cm thy lo s (PCS: patient-controlled sedation). Tuy
nhiên, v an thn trong phu thui trú  c
c tác gi  cn. Vì vy, vic nghiên cu  tài:
 b
 nhm ba:
ng lo s ca bc phu thut loi b
i mc lch, mc ngm.

2. So sánh hiu qu an thn ca propofol 
do i gây mê kim soát (ACS) hoc do bnh nhân t kim soát (PCS)
vn .
3ba trên.

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

3





1.1. m gii phu và phân loi i
1.1.1. m cu to - hình thái gii phu
(còn g n th 3) là
u ngi và mc - 30 tui.
hiu cao toàn th 17 mm, chiu cao chân  mm, chiu rng
n ng vòng ln nht là 10,5 mm, chi
mm. Cu tn là 
nhai [4].
V hình th rm khác bit so v
hàm ln th nht và th hai. R .
u dài gn xa, phn trên cùng là mt nhai ca
c cu to bc và g cnh làm cho mt
nhai ca  có sc thái riêng khác vi n th nht và th hai.
C p giáp gia mec
thy rõ bi s khác nhau v màu sc ging vòng ln nht
c  ng thng ni mt xa và mt gn  c mt

trong và mt ngoài ca .
 ng bnh, có th t 2 - 5 chân. Các chân
ng chm li thành hình chóp, ngn, cong hoc lõm. Hình th các chân
 t khác nhau: cong, th   
t bng có th cong cùng chiu, rui chân mng [4].
1.1.2. Liên quan gii phu ci
m  trong cùng ca cung hàm. Nó nm
ngay cnh tr c amidan, c   u và sàn mi  c nuôi
ng, chi phi bi bó mch thi. Vì vy nó liên quan vi:

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

4


* Xn th hai
ng rm gin th hai và b
i và cách b c cành cao mt khong cho
ngách tii khoang ming. Vì thiu ch, mc sau
cùng và ng hay mc lch g 7 k bên to thành mt
góc ging gây sâu  p xúc gia ha
Ri liên quan mt thit vi i mà  trong
có bó mch th   i.   i có th  phía trong, phía
ngoài hay   [4].
R có th nm mt phn hoc toàn b 
 , là mt
m yu cu khi nh hìm, khó. Khi can thip thô bo,
dùng lc không hp lí có th gãy góc hàm [14]. Mt ngoài 
i ng chéo ngoài chy t c l cm và mt

m hoc áp
n và gii hn  vùng này.
* Gii phu vùng lân cn
t nhiu ti các khoang gii phu xung
quanh m hàm, h  i và
i ). Các khoang này chng t chc liên kt lng lo, m, tuyn
c bt, bch mch, mch máu, thc gii hn bi cân ca các
m, m có th lan theng bám ci
m
* Dây thn kinh  i
Dây thn kinh  i chi phi là nhánh to nht
ca thân sau nhánh tn dây thn kinh V, dây thn kinh  i chy gi
m ti l i (l gai spix) cùng vng mch  

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

5


i trong cành cao ca i, ti l cm dây thn
kinh chia làm 2 nhánh tn: nhánh nh là dây thn kinh cm, chi phi cm
giác da cm và niêm mi, nhánh còn li là dây thn a,
phân b ci và lng [10].
1.1.3. Phân loi mc lch, mc ngm
* Theo U ban phu thut ming M (1971), có 3 loi [69]:
- c ngm (impacted teeth) là m i m
phc mt phn hoc hoàn toàn do
n s mc lên c
- c lch (malposed teeth) là mc

m  m bc lch là do không có
s nhp nhàng ca thi gian ra, mn ho
ch trên sng hàm hoc do di truyy, c lch có th 
mc ng các tiêu chun ca mc ng
- c niêm
mc mii k my, nhi
 chm.
* Phân loi theo A.Fave, có 3 loi [137]:
-  m ngm hoàn toàn

- i niêm mc (sous  muqueuse) phn l
mc ra khn b niêm mc bao bc mt phn hay toàn b.
- t (enclavé) mt phc ra kh
kt không th mc na.
* Phân loi theo Pell, Gregory và Winter, có loi sau [24], [133]:
Theo v trí ca tri vi tr bên gm:
ngng (vertical), ngm ngang (horizontal), ngc (inverted), lch

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

6


gn (mesioangular), lch xa (distoangular), lch má (buccoangular), li
(linguoangular).


Hình 1.1. V trí tri vi tr bên.
(Ngun: Korbendau J.M (2002), Gây tê vùng k thut và nguyên nhân

tht bi, Lâm sàng tiu ph trang 29 [9], [67]).
Nhng v trí này có th xng thi vi xoay phía má, xoay phía
i, xoay vn.
a rvi cành lên i
 bên gm ba loi. Loi 1 có c gn - xa ca  nh 
khong cách gia cành lên và mt xa c bên. Loi 2 có c
gn - xa ca  lng cách gia cành lên và mt xa c
bên. Loi 3 có   trong cành lên.
Theo chii ca  ng), v trí A:
phn cao nht ca   trên hoc  ngang m 7, v trí B: phn
cao nht ca   i m  7, v trí C: phn cao
nht ca   c  7.

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

7



Hình 1.2. V trí theo chiu sâu c
(Ngun: Korbendau J.M (2002), Gây tê vùng k thut và nguyên nhân
tht bi, Lâm sàng tiu ph trang 22 [9], [67]).
* Phân loi theo Peter Tetsh và Wilfried Wagner, có 2 loi [124]:
c mt phng ct s
phát trin cc bao bc xung quanh bt
hoàn toàn, nu mt phi niêm mc ming là kt mt phn.
c ch m  v ng trên cung hàm.
Theo phân loi trên, Pederson (1998) cho rng nhng yu t ng
 ng  khó trong phu thut 

i   ca  sâu ca
ôn và t chc ph [99]. Ngoài yu t ng phu
thut ng, cng d sphu thut 
khôna Pedersen (1988) và ci tin c [5], [98].

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

8


1.2. Lo s, tác hi ca lo s và s cn thit s dng an thn trong nha khoa
1.2.1. Lo s và tác hi ca lo s trong nha khoa
* Khái nim v lo s
Lo s nói chung là s ng ca tng i vi nhng tác nhân có tht
gây ra nhng bt li hoc tình hung nguy hii vi vic bo v s sng
ca bn thân [27], [62]. Lo s trong nha khoa có ba khái nim là s hãi (fear),
lo lng (anxiety), ám nh (phobia). S s hãi xut hin khi có nhng tác nhân
c bit, có tht và biu hin tc thì. Lo lng tác nhân l,
không rõ ràng và không có biu hin tc thì [20], [81]. Tuy nhiên
ng v mt cm xúc ca tng i là ging nhau trong c hai tình hung [81].
Yu t gây nên s lo s gm yu t ch quan (cm xúc và nhn thc);
yu t khách quan (hành vi và các phn ng sinh lí). u t ch
u quan trng nht, quynh hành vi sau này [62].
Lo s có hai loi là lo s do cm giác ch quan ca tng i và lo s
m tính cách ca tng ió là s khác bit gii này và
i khác trong vic phn ng li nhng trng thái gây ra kích thích vi mc
 lo s khác nhau [127].
* Tác hi ca lo s trong nha khoa
Lo s, ám i lon tâm thn khác cn phi

u tr, nu không nó s xi gian và n sc
khe ca bnh nhân.
Nh i lo s      ming
 nên d mc các bnh nha chu, nhi Bnh
nhân ít i, không t tin khi nói, xu h khi tip xúc v a mình.
i có trng thái lo s nha khoa có th ng chp
i ít b lo s. Thm chí m  các phn
khác c  nhu, c, hn ch u 

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

9


Lo s i cm giác ch quan ca s s ng
c mng
thn kinh th dch do tình trng lo s tng thn kinh th dch tác
ng trên chuyn hoá và huyng hc [127], [132]. u này có th a
tính mng  nhi b bnh tim mch, cao huyt áp, viêm phi nng
 nhng bnh nhân lo s càng nhiu s ng vi tình trng lo s càng
cao khi h cm nht li hoc nguy him. Nhi này trong
hoàn cnh b kích thích s ng cm xúc lo s ch 
   ng thn kinh th dch d n ho ng tim m  
chuy[120].
Khi lo s m nng, mt s bin chng có th xy ra trong thi gian
phu thut  c ng, ho, nc, nôn. Ngoài ra, các can thip c
tê, khoan và phu thut t phn ca kích thích có th gây ra các bin
chng. Vi nhng bin chng này cn phi dùng mng thu làm
gim c ng bng trong phu thut li i gian ngoi

u thut và có th n nôn sau m, thm chí cuc
phu thut không thành công [43].
1.2.2. S cn thit s dng an thn trong nha khoa
* S ph bin v lo s trong nha khoa
Viinikangas (2007) nghiên cu v sc kho cng  ng
thành ti Châu Âu cho thy t l  s bnh nhân rt lo s khi ph
khám cha bng.  Anh 32 % [86]c 23 % [44] và Phn Lan
20 % [68] bng khc bit lo s khi phi ti gp nha
Lo s liên quan t né tránh hoc t chi ca bu này
nh ng xu tc kho ng [28], [29], [128], [130].

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

10


Chanpong (2005) báo cáo v s lo s trong nha khoa  nhiu cng dân
 git Bn 20,9 %, Singapore 7,8 - ch 4,2 %,
Iceland 4,8 %, Hà Lan 3,9 % - 10,8 %, Thn 3,9 % - 6,7 %, Úc 13,7 %, New
Zealand 12,5 % - 21,1 %, M 10 - 19 %, Canada 4,4 % - 16,4 % [34]. Mc lo s
ng t 4,2 % - 20,9 % [82], [131]. Ngay trong cùng mt cng
n thy m lo s khác nhau vi nhng bin pháp th
thut khác nhau [75].
Chanpong (2005) khi khn tho i Canada cho
thy 9,8 % bnh nhân s u tr  m nhiu.
Lo s là lí do 7,6 % bn thoi, hu hoc tránh né
các cuc hu tr nha khoa, 49,2 % b thi
m lo s và ch có 5,2 % là không s hoc ít s [34].
* Nhu cu s dng an thn/ gây mê trong nha khoa

Nghiên cu ca Chanpong (2005) v nhu cu dùng an thn hoc gây mê
trong nha khoa cho thy 12,4 % chc chn mun s dng an thn hoc gây
mê trong khi th thu thuc vào giá
thành. Mt tình hung gi nh cn phu tr ni nha vì y
12,7 % rt s  này gim còn 5,4 % nu có an thn hoc gây mê. Trong
th thut này 20,4 % chc chn cn an thn ho  
mu thuc vào giá thành. T l s bnh nhân  Canada thích dùng
an thn hoc gây mê là 7,2 % cho ni nha, 68,2 % cho phu thut nha khoa và
46,5 % cho nh i loi th thut, s bnh nhân có nhu cu dùng
an thn hou so vi thc t c dùng an thn hay gây
mê (p < 0,001). Tác gi kt lun: nhu cu s dng an thn hoc gây mê trong
th thut nha khoa cn thit  bnh nhân Canada [34].
Nhiu bng li t 
s [41], [71], [74]. Vic la chn biu tr h tr giúp b

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

11


i hành vi, gim nhy c làm gim lo s
[79]i vi nhiu bnh nhân nhng bi, mà
cn phi c an thn ho t qua th thut nha khoa. Lindsay
(1987) kho sát ti Anh cho thy 31 % bnh nhân c phng vn thích s
dng an thn hoc gây mê cho th thut nha khoa [72]. Dionne (1998) kho
sát ngn thoi  400 bnh nhân M và thc s
dng an thch hou có sn [40].
Taani (2001) kho sát trên nhi tr  rp Xê út cho thy 13,9 % thích
c ngu tr nha khoa [123].

1.2.3. Mi liên quan gia lo s c m và ling an thn
Timothy (2004) cho rng nhng bnh nhân có mc lo s c m cao s
có mc c ng trung bình trong khi m cao. S lo s u t d báo
v nhu cu tng liu an th duy trì mc an thu t d
báo mc c ng trong m ng bnh nhân lo s nhic m s
c liu an thn  duy trì mc an thn chp nhn trong lâm sàng và bnh
nhân ng c ng vô thc trong lúc an thn, mc dù bnh nhân
không muy [127].
Ellis (1996) nghiên cu i liên quan gia lo s c m và
m c ng trong m  bnh nhân s dng an thn phu thut nh 
khôn. Tác gi dùng m ch  m hành vi
ca bnh nhân trong an thch,  nhóm bnh nhân ít hp tác thì 49 %
có mc lo s cao nht,  nhóm bnh nhân hp tác tt nhi lo s
nht. Tác gi kt lun: nhng bnh nhân càng lo s thì càng nhiu biu hin
c ng và ít htrong quá trình phu thut [43].
Maranets (1999) nghiên cu ng ca lo s c m và nhu cu
thuc mê trong m  nhng bnh nhân gây mê toàn th. Tác gi cho rng lo

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

12


s i nhu cu thuc mê trong m mà lo s
kéo dài chính là yu t d báo u thuc mê trong m. An thn sâu
hoc gây mê (BIS 40  60) làm gim lo s ch quan dn làm gim nhu cu
gây tê ti ch ng pht ni khí qun vì c ch hô hp [77].
Lo s do tính cách là yu t d báo rt quan trng v vi ng
trong phu thut bi vì nó biu hin mng mang tính cá th mà không

biu l  nhn bic tình trng bt li hay nguy him. Lo s do
cm giác ch quan thì không phi là yu t d báo vi ng trong
phu thut bi vì m an thc s d  làm m ng
không mong mun trong phu thut. M c ng trong phu thut ca
bnh nhân s ng mn m hài lòng ca phu thut viên và bnh
u tr [127].
1.2.4. Mt s  lo s trong nha khoa
m m lo s nha khoa DAS (the dental anxiety scale) ca
Corah [38] vi 4 câu hi c khi can thip nha khoa và có 5 s la ch tr
lng vi 5 m lo s khác nhau.
 m   m  lo s DFS (dental fear survey) ca
Kleinknecht là bng có 20 câu hi nh tránh né ca bnh
nhân v lo s và các phn ng sinh lí mà bnh nhân phi tri qua trong khi
tin hành th thut [66].
Jaakkola (2009) dùng m SDFQ (short dental fear question) là b
câu hi ngn và phân loi lâm sàng m lo s ca bnh nhân gm 1 câu hi
n và có 4 s la chn m lo s [62].
 
m lo s ca bnh nhân  m là câu hi dài, khó nh vì vy
c dùng cho mu. SDFQ s dng câu hi ngn,
tin li trên lâm sàng v m lo s [30].

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

13


Ngoài ra, có th  lo s  thang
m Gatchel [50]m Milgrom [80], tm STAI (state trait anxiety

inventory) ca Spielberger [121], tm DBS (dental belief scale) [78].
1.3. An thn trong phu thu
1.3.1. an thn propofol
* ng hc
- Hp th: thuc ch c s dng ch.
- Phân b: sch, thuc phân b nhanh t
c nhii. Th tích phân b  
trung bình là 37 lít (t 20 - 40 lít). Th tích phân b lí thuyt t 270 - 1000 lít tùy
theo nghiên cu. Thi gian bán hy nhanh, trung bình là 55 phút. H s thanh
thi trung bình là 3,45 lít/phút [15].
Thuc gn nhanh và mnh vào protein huyc bit là albumin
vi t l gt 98 - 99 %. Khi n thuc trong huy 0,10 - 0,20
mcg/ml, thuc rt d ngm vào bên trong hng cu và n propofol trong
máu toàn phn rt gn vi n ca nó trong huy
- Chuyn hóa và thi tr:  i khe mnh sau khi dùng thuc vi liu
gây mê 0,48 mg/kg cân nng có gn ng v phóng x C
14
i ta thy gn
0,3 % thuc thi tr c tii dng chuyn hóa

Propofol c chuyn hóa rt nhanh, ch yu  gan và mt phn  phi
2 % vi t chuyn hóa trên 70 % sau 10 phút, trên 80 % sau 60 phút, trên
90 % sau 6 ging chuyn hóa ch yu là phn ng liên hp glucuronic
và sulfo. Sn phm chuyn hóa là propofol gn vi glucuronic khong 40 % và
các dn xut diisopropyl - 1,4 - quynol. Nhng sn phc trong
i ch yc tiu 92 %, mt phn qua phân 2 %

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

14


và mt phn rt nh 0,3 c bài tii dng nguyên th. Chuyn hóa ca
propofol không b i  bn mn [15].
S thanh thi thui khe mnh sau khi tiêm thu
mch, n khuu rt nhanh, sau chm dng
biu din n ca thuc trong máu có th phân tích thành ba pha. Pha 1:
phân b t ng, thi gian bán hy
rt ngn (T/
2
) 1,8 - 4,1 phút. c chuyn hóa và bài tit, thi
gian bán hy (T/
2
) 34 - 64 phút. Pha 3: thuc t ch d tr  các mô m tr li
tun hoàn máu, thi gian bán hy (T/2) 184 - 382 phút [11], [15].
Thc t t thi tr ca thu tr li dòng tun hoàn
ca thuc, s quay tr ln ch phn nào t thi tr ca thuc.
N ca propofol trong máu còn ph thuc vào cách dùng thuc. Khi truyn
vi t i thì n ca propofol trong mi, khi
i t truyn thì n ca propofol i theo [15].
-   c: alfen     propofol trong huyt
 và fentanyl làm gi thanh thi ca propofol. Halothan và isofluran
làm chm thi tr propofol. Midazolam không ng hc
ca propofol [15].
* c lc hc
- Tác dng trên th
Propofol ch yu gây ng, làm mt tri giác nhanh và ngn, mê êm và hiu
qu. Thc s khi mê trung bình là 30,8 - 40 giây.  bnh nhân
ln tui liu khi mê gim.  tr i nghiu, liu kh

ng gây ng ca propofol hing cng và hii các
thu          
thiopental và các thuc mê bi vi các thu 

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

15


t ti tác dng t  
ng ti liu khi mê, duy trì mê và thi gian ng ca propofol [15].
Tác dng cng
mch não và gim dòng máu ti não khong 26 - 51 % cùng vi vic gim nhu
cu oxy ca não khong 16 - 38 %. Propofol làm gim áp lc ni s [15].
Propofol làm gim huyng mch trung bình. Do vy áp li
máu ng b gim, tuy nhiên vc s t u ch
i theo huyng mng vn mch não vi
s i áp lc riêng phn ca CO
2
ng mch (PaCO
2
) [11].
Propofol hng giu g
chng minh dùng liu nh  gây ng m git
phn  i bng cách làm gip th phát sau kích thích laser [11].
Propofol c dù m an th
- Tác dng trên tim mch
Khi mê bng propofol luôn gây ra gim huyng mch, trung bình
vào khong 20 - 30 %, gim huyt áp tâm thu nhi

Mc gim huyt áp ph thuc vào tui bnh nhân: gim khong 10 %  tr em,
25 - 30 %  18 - 65 tui và khong 35 %  trên 65 tui. S gim huyt áp càng
rõ  i thiu khng tui suy thn hoc suy chc
t trái. Propofol gây tt huyt áp khi khc li
hoc truych liên tc thì không có tt huyt áp [7], [15].
Mt s  h huyc nêu lên bao gm s giãn mch ngoi vi,
gim tin gánh, gim hot tính giao cm hoc gim s
S phc hi li ca huyt áp ph thuc theo tui và tng cá th.  i
di 60 tui, t l huyt áp tt 20 mmHg là 58 % và 40 mmHg là 4 %.  i
trên 60 tui, t l huyt áp tt 20 mmHg là 20 % và 40 mmHg là 39 % [11].

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

16


i tn s p chm xoang  i
ln tui. Mc gim tn s tim khoi 10 %. Propofol không gây ri lon
nhp tim, làm ging tim va phi, ging vành và làm gim
tiêu th oxy c[7], [18], [136], [140].
- Tác dng trên hô hp
Propofol gây c ch hô hp, làm gim tn s th và th 
Ngng th xy ra trung bình trong 50 ng hp. Ngng th càng d dàng
        i mê có kt hp vi thuc h morphin.
Ngng th do propofol gp nhii các thuc thiopental, methohexital.
Mt nghiên cu cho thy propofol gây ngng th trên 45 giây trong 45 ng
hp trong khi thiopental là 15 % [11], [15].
Sau khi ngng th, hô hp tr li g tích khí
 bng 70 % giá tr trung bình và tn s th  u.

Khi duy trì mê bng truyn liên tc propofol  các bnh nhân t th i ta
th
2
m va phng ca h hô hp vi n
CO
2
vc duy trì [11], [15], [18], [136].
Thuc không có tác dc ph qun và không gây co tht
ph qun do không gii phóng histamin. Thuc làm gim tính kích thích ca
thanh qun vì th t mask thanh qun d dàng ngay c khi không dùng thuc
ng ti phn x co mch máu phi do thiu oxy
c mch máu phi và mch máu chung c [11].
Các liu an thn ca propofol 0,3 - 0,6 mg/kg không có n áp
lc th, kiu th, s i khí hoc th tích thông khí phút. Propofol làm giãn
ph qun  bnh nhân b bnh phi tc nghn mn tính, hen ph qun [51].
- Các tác dng khác
Propofol có th i ch tiêm, nhch
nh. Có th làm ging cách pha 0,1 mg/kg lidocain 0,5 - 1 % vào thuc.

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

17


Vi ch, propofol làm gim huyt áp, gim
ng máu qua gan và thi. Liu
dùng  gây mê toàn th không gây ri loi huyt [11].
Propofol rt ít gây gii phóng histamin, rt him thy các phn 
tht ph qun, ni ban, tt huyt áp ngay c trên nhng bnh nhân có nhiu nguy

i phóng histamin.
Propofol không gây hi khi dùng cho bt cao ác
tính. Propofol kt, tác dng chng nôn, rt him
gp các bin ch [11].
u  i ta khuyên hin nay
 dùng cho ph n có thai và tr i 3 tui.
* S dng propofol an thn do bnh nhân t kim soát (PCS)
S dt thuc an thc, bu vi mt liu
bolus [110] hoc không có liu bolus [109]. Các li c s dng thành
công trong nhng nghiên cu gt khong thi gian
[93] và 3,3 mg propofol mà không t khong th[37].
Khong th t theo la tui ca bnh nhân.
Nhng nghiên cng truyn (basal infusion) không
nh nhân t u khin [57], [58].
Propofol và opioid: s dng liu 0,7 c khi bnh nhân
nhn liu tiên [111]. Trong mt nghiên cc
b sung alfentanil [129].
Propofol và midazolam: midazolam truyn vi t 4 mg/gi
và liu 10 mg propofol trong khong 1 phút nu thêm an thn [96].
1.3.2. ánh giá mc  an th mê trong phu thu
*   c  an thn/    
Assessment of Alertness/Sedation)

NGHIÊN CN BNG PROPOFOL DO BNH NHÂN T U KHIN TRONG PHU THU  NGUYN QUANG BÌNH BV
T TW

18


 an thm ci quan sát OAA/S

da vào bn du hiu là kh ng, kh t bng li nói, s
th hin bng v mt và mc cho t ng
vi bnh nhân tng vi bnh nhân ng) [21].
 bin nhim ci quan sát
v m an thn OAA/S, gi h ng bng li nói t bnh nhân
  sâu an thn [25], [35]. Vic nh
phi tri qua phu thut ming. Nhiu nghiên cu  dng phân
tích ch s ng ph  sâu
 ng dn duy trì m an thn mong mun [54], [90].
 an thn/ mê bng BIS (bispectral index)
Ch s lng ph (BIS - bispectral index) là mn theo dõi
 sâu ca gây mê d c s hoá vi các s t nhiên t 0
n 100 gi là các ch s lng ph.
, u tiên v s

dng phân tích ch s
ng ph c, Ning và Bronzino phát hin các thay
i trong ch s ng ph   ca chut trong các trng thái cnh
giác khác nhau, Sigl và Chamoun gii thiu nhng nguyên lí chi
tin v phân tích ch s ng ph. K thuc bit
t lõi c thng ch s ng ph [113].
Giá tr BIS bng vi không có hon
 nh nhân mê sâu, BIS bng 100 cho thy bnh nhân tnh
trên lâm sàng. Giá tr BIS < 60 là bnh nhân mt tri giác, BIS < 70 là bnh
c gây mê. Các nghiên cu s dng an thn cho thy
giá tr BIS  trong khong gia 70 - 80, bnh nhân có biu hin sp mi mt và
ch phn ng li vi ting ln hoc b gi tên nhiu ln hay khi b v p
hoc lay gi [113].