Bài giảng dược lý học part 6 docx

Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 51
V.4. TẦM VÓC VÀ THỂ TRỌNG
Tầm vóc và thể trọng khác nhau dẫn tới sự
khác nhau về diện tích da, lượng lipid, thể tích máu
v.v…, do vậy ảnh hưởng đến quá trình tác động của
thuốc trên cơ thể. Vì lý do này, một trong những
cách tính liều lượng thuốc là tính cho mỗi kg trọng
lượng cơ thể.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 52
V.5. TÌNH TRẠNG DINH DƯỢNG
Tình trạng dinh dưỡng của cơ thể ảnh hưởng
đến tác dụng của thuốc.
Ví dụ:
- nếu dinh dưỡng thiếu protein, các loại muối
khoáng, vitamin cần thiết, đặc biệt vitamin C sẽ làm
giảm đáng kể tác dụng của thuốc.
- thức ăn chứa nhiều Mg2+, Ca2+ sẽ giảm tác
dụng của tetracyclin.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 53
V.6. YẾU TỐ CÁ THỂ
(MỨC ĐỘ CHUYỂN HOÁ THUỐC)
Nhìn chung, mỗi cá thể phản ứng với thuốc
khác nhau.
Ví dụ:
Hiện tượng quen thuốc: arsenic, rượu,
morphin, heroin, nicotin vv… Sự giảm tác dụng ở
những cá thể quen thuốc là do cường độ chuyển
hoá thuốc thay đổi, do các enzym chuyển hoá
thuốc và do sự thích nghi của các thụ thể
(receptors) thay đổi.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 54

V.7. TRẠNG THÁI BỆNH LÝ
Ví dụ:
+ Các thuốc hạ sốt chỉ có tác dụng khi
cơ thể đang sốt.
+ Long não (camphor) trợ tim khi tim bò
thiểu năng, nhưng ở tim bình thường tác dụng
này không rõ.
+ Morphin giảm đau (với liều thấp) khi
cơ thể đang bị đau dữ dội nhưng không tác
dụng đối với cơ thể bình thường.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 55
V.7. TRẠNG THÁI BỆNH LÝ (tt)
Nói chung, đối với trường hợp bệnh lý ở trạng
thái ưu năng, thuốc có tác dụng điều chỉnh trở lại bình
thường rõ hơn, nhanh hơn so với bệnh lý thiểu năng.
Vì ở trạng thái thiểu năng phần lớn các tế bào tê liệt
hoặc bị chết, khó khôi phục hoặc không thể khôi phục
được.
Tế bào bệnh lý mẫn cảm với thuốc hơn tế bào
bình thường, do mất đi khả năng thích ứng và sự giao
động sinh lý nên dễ chịu tác dụng bởi thuốc ngay ở
liều lượng nhỏ.
 Cần chọn đường đưa thuốc, liều lượng thuốc
phù hợp cho từng tình trạng bệnh lý để phát huy tác
dụng của thuốc, tránh gây ngộ độc.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 56
V.8. ĐƯỜNG ĐƯA THUỐC VÀ LIỀU LƯNG
Ví dụ:
+ Magnesium sulfat (MgSO4) uống là thuốc
xổ, nhưng nếu tiêm thì lại có tác dụng ức chế thần

kinh.
+Adrenalin và strophantin nếu tiêm tĩnh
mạch tác dụng trên hệ tuần hoàn; nhưng nếu cho
uống thì sẽ không có tác dụng vì bị phân huỷ trước
khi được hấp thu.
+ Insulin và các hormon khác loại polypeptid,
nếu cho uống sẽ không có tác dụng, nên trong thực
tế điều trò chỉ dùng tiêm.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 57
V.9. SỰ TƯƠNG TÁC THUỐC
Theo chiều hướng có lợi (tăng tác dụng
điều trị), hoặc có hại (giảm tác dụng điều trị).
Ví dụ:
+ Phenolbarbital làm tăng chuyển hoá
novocain, giảm độc tính của strychnin,
tăng độc tính của CCl4.
+ Vitamin C làm tăng hoạt tính của các
enzym chuyển hoá thuốc nên làm giảm độc tính
của thuốc.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 58
V.9. SỰ TƯƠNG TÁC THUỐC (tt)
+ Cồn làm tăng hoạt tính của nhiều enzym phân
huỷ thuốc, do vậy người nghiện rượu dùng thuốc hiệu
quả không cao.
+ Không nên phối hợp các thuốc kháng sinh
nhóm diệt khuẩn (bactericidal) với nhóm kìm khuẩn
(bacteriostatic) vì làm giảm hoạt tính của chúng.
Nói chung, ngoài tác động chính, nhiều thuốc
còn có nhiều tác dụng phụ, tác động lên những hệ
thống sinh lý, làm tăng hoặc giảm tác động của thuốc

khác trên cùng một hệ thống ấy.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 59
V.10. CÁC YẾU TỐ KHÁC
- Điều kiện sống:
+ Cho chuột nhốt riêng uống barbiturate, thì
khối lượng tương đối của gan tăng cao hơn, thời gian
ngủ ngắn hơn so với chuột nhốt chung.
+ Bệnh nhân nội trú khi tiêm penicillin có nồng
độ thuốc trong máu cao hơn bệnh nhân ngoại trú.
- Thời gian sử dụng thuốc (dược lý thời khắc)
+ Amphetamin, morphin dùng đêm tốt hơn.
+ Strophantin tác dụng tốt vào buổi tối .
Nguyên nhân là do các enzym tương ứng có
hoạt tính thay đổi theo nhịp điệu thời gian. Do đó, cần
chú ý đến yếu tố nhòp sinh học khi cho thuốc.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 60