Bài giảng bệnh lý học thú y : Sốt ( Febris ) part 1 docx

Chơng 5Chơng 5 sốtsốt (Febris)(Febris)
SốtSốt là trạng thái bệnh lý gặp trong rất nhiều bệnh, là trạng thái bệnh lý gặp trong rất nhiều bệnh,
gây ra nhiều rối loạn quan trọng cho các chức phận gây ra nhiều rối loạn quan trọng cho các chức phận
của cơ thể.của cơ thể.
1. Khái niệm:1. Khái niệm: Sốt là tSốt là tìình trạng tnh trạng tăăng thân nhiệt do rối ng thân nhiệt do rối
loạn trung tâm điều hoà nhiệt, trớc tác dụng của các loạn trung tâm điều hoà nhiệt, trớc tác dụng của các
yếu tố có hại, thờng gặp nhất là yếu tố nhiễm khuẩn. yếu tố có hại, thờng gặp nhất là yếu tố nhiễm khuẩn.
ĐĐó là một phản ứng thích ứng toàn thân của động vật ó là một phản ứng thích ứng toàn thân của động vật
máu nóng. Phản ứng đó đợc hmáu nóng. Phản ứng đó đợc hìình thành trong quá nh thành trong quá
trtrìình tiến hoá của động vật.nh tiến hoá của động vật.
Khác với say nóng và say nắng, thân nhiệt tKhác với say nóng và say nắng, thân nhiệt tăăng là do ng là do
nhiệt độ bên ngoài tnhiệt độ bên ngoài tăăng; còn trong sốt, thân nhiệt tng; còn trong sốt, thân nhiệt tăăng ng
là do rối loạn của chính trung tâm điều hoà nhiệt. là do rối loạn của chính trung tâm điều hoà nhiệt.
2. Nguyên nhân gây sốt2. Nguyên nhân gây sốt
Ngời ta chia nguyên nhân sốt ra làm hai nhóm:Ngời ta chia nguyên nhân sốt ra làm hai nhóm:
2.1. Sốt do nhiễm khuẩn.2.1. Sốt do nhiễm khuẩn.
Nhiễm khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất, đa Nhiễm khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất, đa
số các bệnh nhiễm vi khuẩn và vi rút đều có số các bệnh nhiễm vi khuẩn và vi rút đều có
sốt. Tuy nhiên cũng có một số bệnh nhiễm sốt. Tuy nhiên cũng có một số bệnh nhiễm
khuẩn không sốt nh lỵ amip; thậm chí có khi khuẩn không sốt nh lỵ amip; thậm chí có khi
thân nhiệt lại giảm nh trong bệnh tả.thân nhiệt lại giảm nh trong bệnh tả.
Trong trờng hợp nhiễm khuẩn, sốt xuất hiện Trong trờng hợp nhiễm khuẩn, sốt xuất hiện
chủ yếu là do tác dụng của độc tố vi khuẩn; chủ yếu là do tác dụng của độc tố vi khuẩn;
ngoài ra bản thân vi khuẩn và các sản phẩm ngoài ra bản thân vi khuẩn và các sản phẩm
hoạt động sống của chúng, cũng nh các sản hoạt động sống của chúng, cũng nh các sản
phẩm của huỷ hoại mô bào, đều có khả nphẩm của huỷ hoại mô bào, đều có khả năăng ng
gây sốt. gây sốt.
Gần đây ngời ta đã tinh chế đợc các chất gây Gần đây ngời ta đã tinh chế đợc các chất gây
sốt rất mạnh từ môi trờng nuôi cấy vi khuẩn sốt rất mạnh từ môi trờng nuôi cấy vi khuẩn
(cả vi khuẩn Gram âm và Gram dơng), từ mủ (cả vi khuẩn Gram âm và Gram dơng), từ mủ
và dịch rỉ viêm. và dịch rỉ viêm. ĐĐó là nhó là nhữững chất polysaccarit ng chất polysaccarit

hay lipo hay lipo polysaccarit có tác dụng gây sốt rất polysaccarit có tác dụng gây sốt rất
mạnh nhng độc tính lại rất thấp, không gây tác mạnh nhng độc tính lại rất thấp, không gây tác
hại cơ thể. Ví dụ chất pyrlexa (lấy từ môi trờng hại cơ thể. Ví dụ chất pyrlexa (lấy từ môi trờng
nuôi cấy của vi khuẩn Salmonella Aborlus Equi) nuôi cấy của vi khuẩn Salmonella Aborlus Equi)
đem tiêm vào tĩnh mạch thỏ với lu lợng rất đem tiêm vào tĩnh mạch thỏ với lu lợng rất
nhỏ: 0,003 microgam cho 1 kg cơ thể, đã có thể nhỏ: 0,003 microgam cho 1 kg cơ thể, đã có thể
gây sốt kéo dài hàng giờ. (Westplate, 1955). gây sốt kéo dài hàng giờ. (Westplate, 1955).
NhNhữững chất gây sốt do vi khuẩn sinh ra có thể ng chất gây sốt do vi khuẩn sinh ra có thể
chịu đợc nhiệt đến 160chịu đợc nhiệt đến 160
00
C.C.
2.2. Sốt không do nhiễm khuẩn2.2. Sốt không do nhiễm khuẩn
Sốt do protit lạSốt do protit lạ
Có hai loại protit lạ: + Protít từ ngoài đa vào cơ thể Có hai loại protit lạ: + Protít từ ngoài đa vào cơ thể
nh kháng huyết thanh, vacxin, truyền máu và một số nh kháng huyết thanh, vacxin, truyền máu và một số
loại protit đợc dùng gây sốt để điều trị.loại protit đợc dùng gây sốt để điều trị.
+ Protit nội sinh do sản phẩm phân huỷ protit của cơ + Protit nội sinh do sản phẩm phân huỷ protit của cơ
thể, protít bị biến tính. Gặp trong xuất huyết nội, hoại thể, protít bị biến tính. Gặp trong xuất huyết nội, hoại
tử tổ chức (bỏng chấn thơng, huỷ hoại bạch cầu, gãy tử tổ chức (bỏng chấn thơng, huỷ hoại bạch cầu, gãy
xơng, dung huyết,v.v )xơng, dung huyết,v.v )
Sốt do muốiSốt do muối
Khi tiêm vào cơ thể dung dịch muối u trơng, nhất là Khi tiêm vào cơ thể dung dịch muối u trơng, nhất là
khi tiêm vào tổ chức dới da hay bắp thịt, có thể gây ra khi tiêm vào tổ chức dới da hay bắp thịt, có thể gây ra
sốt. Ngời ta cho rằng, trong trờng hợp này có lẽ sốt. Ngời ta cho rằng, trong trờng hợp này có lẽ
dung dịch muối làm hoại tử tế bào sinh ra nhdung dịch muối làm hoại tử tế bào sinh ra nhữững protit ng protit
lạ khác.lạ khác.
Sốt do tác dụng của dợc chấtSốt do tác dụng của dợc chất
Một số chất có tác dụng kích thích trung tâm điều Một số chất có tác dụng kích thích trung tâm điều
nhiệt, hạn chế thải nhiệt nh cafein, phenamin, nhiệt, hạn chế thải nhiệt nh cafein, phenamin,
adrenalin, tetra adrenalin, tetra hydronaphlylamin.hydronaphlylamin.

Sốt do thần kinhSốt do thần kinh
Sốt do thần kinh có thể xuất hiện khi tổn thơng hệ Sốt do thần kinh có thể xuất hiện khi tổn thơng hệ
thần kinh nh u não, chảy máu não.thần kinh nh u não, chảy máu não.
Sốt còn xuất hiện do phản xạ đau đớn, sợ hãiSốt còn xuất hiện do phản xạ đau đớn, sợ hãi
Tuy phân chia ra các loại nguyên nhân có tính chất Tuy phân chia ra các loại nguyên nhân có tính chất
khác nhau nh vậy nhng trong thực tế thkhác nhau nh vậy nhng trong thực tế thìì các nguyên các nguyên
nhân ấy lại luôn luôn phối hợp với nhau. Chẳng hạn nhân ấy lại luôn luôn phối hợp với nhau. Chẳng hạn
sốt do nhiễm khuẩn, đứng về bản chất mà nói, nó rất sốt do nhiễm khuẩn, đứng về bản chất mà nói, nó rất
giống sốt do protit lạ hoặc muối. giống sốt do protit lạ hoặc muối.