kinh tế hàng hóa nhiều thành phần phù hợp với lực lượng sản xuất của hội nhập và con đường đi lên CNXH của Việt nam - 1 potx

Mở đầu
Việt Nam đang trong thời kỳ quá độ tiến lên CNXH để rồi phát triển lên một bước
cao hơn đó là CNCS - một chế độ xã hội mà ở đó quan hệ sở hữu là sở hữu công
cộng, xã hội không còn giai cấp có tính tự quản cao, làm theo nhu cầu. Con người
được tự do phát triển toàn diện. Đó là mục tiêu của loài người nói chung và của
nước ta nói riêng. Muốn xây dựng được một xã hội như vậy điều kiện tiên quyết là
phải phát triển lực lượng sản xuất.
Việt Nam xuất phát từ một nước nông nghiệp, nghèo nàn, lạc hậu, kém phát triển.
Di sản của cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp vẫn còn tồn tại khá nặng. Những
hệ quả của trạng thái bao cáo tư duy bao cấp vẫn còn, chưa thực sự sẵn sàng hội
nhập. Do vậy phát triển trở thành nhiệm vụ, mục tiêu số một của toàn Đảng toàn
dân. Muốn vậy phải phát triển kinh tế quốc dân, phát triển nền kinh tế hàng hóa
nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo
định hướng XHCN. Đây là giải pháp cơ bản để chuyển từ sản xuất nhỏ lên sản xuất
lớn ở nước ta hiện nay.
Biện chứng của quá trình phát triển nền kinh tế nhiều thành phần ở Việt Nam trong
thời kỳ quá độ giúp cho sinh viên đặc biệt là sinh viên kinh tế chúng em có nhận
thức chính xác về sản xuất xã hội. Đồng thời thấy được ý nghĩa to lớn của việc phát
triển nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta trong thời kỳ quá độ vừa phù hợp với
sự phát triển chung của nhân loại, vừa phù hợp với cách thức phát triển lực lượng
sản xuất ở Việt Nam kết hợp với chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.
I. Đặt vấn đề
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Cơ sở lí luận của việc phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần trong thời kỳ
quá độ
- Định nghĩa thành phần kinh tế: Là khu vực kinh tế, kiểu quan hệ kinh tế dựa trên
một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất. Các thành phần kinh tế không
tồn tại biệt lập, mà có liên hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau tạo thành cơ cấu
kinh tế thống nhất bao gồm nhiều thành phần kinh tế.
- Cơcấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là tổng
thể các thành phần kinh tế cùng tồn tại trong môi trường hợp tác và cạnh tranh.

I. Cơ sở khách quan tồn tại nhiều thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ
a) Khi phân biệt hàng hóa giản đơn và sản xuất hàng hóa tư bản chủ nghĩa, kết luận
về phương pháp luận: khi giai cấp vô sản giành được chính quyền cần có thái độ đối
xử khác nhau đối với 2 loại tư hữu của hai loại hình sản xuất hàng hóa trên.
- Đối với tư hữu tư bản chủ nghĩa: Quốc hữu hóa. Nhưng bản thân quá trình quốc
hữu hóa có nhiều hình thức và giai đoạn: hoặc bằng tịch thu hoặc bằng hình thức
chuộc lại và phải được tiến hành dần dần từng bước một hoặc bằng sự liên kết của
Nhà nước với các cơ sở kinh tế tư bản chủ nghĩa để hình thành kinh tế tư bản Nhà
nước. Vì thế trong một thời gian dài vẫn còn tồn tại thành phần kinh tế tư bản tư
nhân.
- Đối với tư bản nhỏ của người sản xuất hàng hóa nhỏ thì chỉ có thông qua con
đường hợp tác hóa. Để tiến hành hợp tác hóa theo quy luật và nguyên tắc cần phải
có thời gian. Do đó trong thời kỳ quá độ còn thành phần cá thể của nông dân và thợ
thủ công, tiểu thương là một tất yếu.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
b) Các thành phần kinh tế tư nhân do lịch sử để lại: Trong thời kỳ quá độ cần phải
được phát triển để sản xuất và đời sống không bị mất mát gián đoạn. Nó phù hợp
với lợi ích của người lao động và có vai trò quan trọng trong việc xác lập và phát
triển hệ thống kinh tế mới.
c) Để giữ lại được chính quyền và định hướng xã hội chủ nghĩa, giai cấp vô sản cần
xây dựng hệ thống kinh tế mới, trước hết là kinh tế quốc doanh làm cơ sở để phát
triển kinh tế xã hội trong thời kỳ quá độ.
- Xác định bản chất các thành phần kinh tế dựa trên quan hệ sở hữu và tính chất của
lao động. Mỗi thành phần kinh tế có nhiều kiểu sản xuất hàng hóa của nó, hợp thành
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần. Còn gọi là nền kinh tế hàng hóa quá độ, chứ
không phải là kinh tế hàng hóa xã hội chủ nghĩa.
- Nền kinh tế hàng hóa quá độ là nền kinh tế hàng hóa kết hợp những kiểu sản xuất
hàng hóa không cùng bản chất, vừa thống nhất vừa mâu thuẫn với nhau.
II. Giải quyết vấn đề
1. Cơ cấu thành phần kinh tế quá độ ở Việt Nam tại Đại hội Đảng 9 có 6 thành phần

kinh tế.
a) Kinh tế Nhà nước: Là thành phần kinh tế dựa trên chế độ sở hữu công cộng về tư
liệu sản xuất. Kinh tế Nhà nước bao gồm các doanh nghiệp Nhà nước, các quỹ dự
trữ quốc gia, các quỹ bảo hiểm Nhà nước và các tài sản thuộc sở hữu Nhà nước có
thể đưa vào vòng chu chuyển kinh tế.
- Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Là lực lượng vật
chất quan trọng và là công cụ để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh
tế vì:
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
+ Nó nắm những ngành, những cơ sở kinh tế then chốt như: công nghiệp năng
lượng, khai khoáng, luyện kim, công nghiệp chế biến, công nghiệp nhẹ, giao thông
vận tải, ngân hàng, tài chính, bưu điện… để đảm bảo cân đối chủ yếu của nền kinh
tế là cơ sở để định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Được Nhà nước trực tiếp quản lý và giúp đỡ phát triển.
+ Xu hướng vận động của nó ngày càng được mở rộng và phát triển, tiến tới thống
trị trong nền kinh tế.
- Để làm được như vậy phải hoàn thành việc củng cố, sắp xếp, điều chỉnh cơ cấu,
đổi mới và nâng cao hiệu quả của các doanh nghiệp hiện có, đồng thời phát triển
thêm doanh nghiệp Nhà nước đầu tư 100% vón hoặc có cổ phần chi phối ở một
ngành, lĩnh vực then chốt và địa bàn quan trọng. Sắp xếp lại các doanh nghiệp Nhà
nước về thực chất là giải quyết vấn đề sở hữu, theo những hướng sau:
+ Đầu tư có hiệu quả (cả trang bị kĩ thuật, vốn, trình độ quản lý vào những đơn vị
kinh tế nắm những mạch máu quan trọng của nền kinh tế.
+ Thực hiện tốt chủ trương cổ phần hóa và đa dạng hóa sở hữu đối với các doanh
nghiệp mà Nhà nước không cần nắm 100% vốn.
+ Giao bán khoán cho thuê các doanh nghiệp vừa và nhỏ mà nhà nước không cần
nắm giữ.
+ Sáp nhập, giải thể cho phá sản những doanh nghiệp hoạt động không có hiệu quả
và không thực hiện các biện pháp trên (cả nước có khoảng 250 xí nghiệp quốc
doanh trung ương, 2041 xí nghiệp quốc doanh địa phương quản lý).

- Về mặt quản lý kinh tế Nhà nước phải phân biệt quyền chủ sở hữu và quyền kinh
doanh của doanh nghiệp.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
b) Kinh tế tập thể: Là thành phần kinh tế bao gồm những cơ sở kinh tế do người lao
động tự nguyện góp vốn, cùng kinh doanh, tự quản lý theo nguyên tắc tập trung
bình đẳng, cùng có lợi.
- Thành viên kinh tế tập thể bao gồm cả thể nhân và pháp nhân, cả người ít vốn và
người nhiều vốn, cùng góp vốn và góp sức trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc tự
nguyện, bình đẳng cùng có lợi và quản lý dân chủ.
- Kinh tế tập thể lấy lợi ích kinh tế là chính bao gồm lợi ích của các thành viên và
lợi ích tập thể, đồng thời coi trọng lợi ích xã hội của các thành viên.
- ở khu vực nông nghiệp và nông thôn, phát triển kinh tế tập thể phải trên cơ sở đảm
bảo quyền tự chủ của kinh tế hộ, trang trại, hỗ trợ đắc lực cho kinh tế hộ, trang trại
phát triển gắn liền với tiến trình CNH- HĐH nông nghiệp và xây dựng nông thôn
mới.
- Xu hướng vận động và phát triển của kinh tế tập thể theo hướng hình thành những
cơ sở, tổ hợp kinh tế công nông nghiệp để đi lên sản xuất lớn.
c) Kinh tế cá thể, tiểu chủ
- Kinh tế cá thể: là thành phần kinh tế dựa trên tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất và khả
năng lao động của bản thân người lao động và gia đình.
- Kinh tế tiểu chủ: cũng là hình thức kinh tế dựa trên tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất
nhưng có thuê mướn lao động. Tuy nhiên thu nhập vẫn chủ yếu dựa vào sức lao
động và vốn của bản thân và gia đình.
- Kinh tế cá thể, tiểu chủ đang có vị trí rất quan trọng trong nhiều ngành nghề ở
nông thôn và thành thị có điều kiện phát huy nhanh và hiệu quả về vốn sức lao động
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
tay nghề của từng người trong gia đình. Do đó mở rộng sản xuất kinh doanh của
kinh tế cá thể tiểu chủ cần được khuyến khích.
- Tuy nhiên cũng cần thấy rằng kinh tế cá thể tiểu chủ dù cố gắng đến bao nhiêu
cũng không thể loại bỏ được những hạn chế vốn có của nó như: tính manh mún, tự

phát, hạn chế về kĩ thuật do đó Nhà nước cần tạo điều kiện và giúp đỡ để họ phát
triển, khuyến khích các hình thức tổ chức hợp tác tự nguyện làm vệ tinh cho các
doanh nghiệp hoặc phát triển lớn hơn. Bởi thành phần kinh tế này có vai trò rất
quan trọng trong việc sản xuất, dịch vụ, tư liệu sinh hoạt phục vụ cả sản xuất và tiêu
dùng.
d) Kinh tế tư bản tư nhân: Là thành phần kinh tế mà sản xuất kinh doanh dựa trên
cơ sở chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và bóc lộc sức lao
động làm thuê.
- Trong thời kỳ quá độ thành phần kinh tế này có vai trò đáng kể trong việc phát
triển lực lượng sản xuất, là thành phần rất năng động nhạy bén với thị trường do đó
sẽ có những đóng góp không nhỏ vào quá trình tăng trưởng, phát triển của nền kinh
tế .
- Nó gồm các đơn vị kinh tế phần lớn vốn của tư nhân (cả trong và ngoài nước) đầu
tư, hoạt động dưới hình thức xí nghiệp tư doanh, hoặc công ti cổ phần được pháp
luật qui định.
- Nhà nước khuyến khích và kiểm soát, tạo điều kiện và môi trường hoặc các đơn vị
kinh tế tư bản tư nhân hình thành và phát triển những ngành, lĩnh vực có lợi cho
quốc kế dân sinh và hướng dẫn theo con đường kinh tế tư bản Nhà nước.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -