Đổi mới tư duy lý luận trước thực tiễn theo quan điểm triết học Macxit - 1 ppsx

Lời mở đầu
Trong công cuộc xây dựng và phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ
chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
hiện nay, lý luận nhận thức, vấn đề cải tạo thực tiễn nền kinh tế luôn thu hút sự quan tâm
của nhiều đối tượng.
Ngày nay, triết học là một bộ phận không thể tách rời với sự phát triển của bất cứ
hình thái kinh tế nào. Những vấn đề triết học về lý luận nhận thức và thực tiễn, phương
pháp biện chứng luôn là cơ sở, là phương hướng, là tôn chỉ cho hoạt động thực tiễn, xây
dựng và phát triển xã hội. Nếu xuất phát từ một lập trường triết học đúng đắn, con người có
thể có được những cách giải quyết phù hợp với các vấn dề do cuộc sống đặt ra. Việc chấp
nhận hay không chấp nhận một lập trường triết học nào đó sẽ không chỉ đơn thuần là sự
chấp nhận một thế giới quan nhất định, một cách lý giải nhất định về thế giới, mà còn là sự
chấp nhận một cơ sở phương pháp luận nhất định chỉ đạo cho hoạt động.
Chúng ta biết rằng, triết học là một trong ba bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác. Lênin
đã chỉ rõ rằng chủ nghĩa duy vật biện chứng đó chính là triết học của chủ nghĩa Mác. Cho
đến nay, chỉ có triết học Mác là mang tính ưu việt hơn cả. Trên cơ sở nền tảng triết học
Mác - Lênin, Đảng và Nhà nước ta đã học tập và tiếp thu tư tưởng tiến bộ, đề ra những
mục tiêu, phương hướng chỉ đạo chính xác, đúng đắn để xây dựng và phát triển xã hội,
phù hợp với hoàn cảnh đất nước. Mặc dù có những khiếm khuyết không thể tránh khỏi
song chúng ta luôn đi đúng hướng trong cải tạo thực tiễn, phát triển kinh tế, từng bước đưa
đất nước ta tiến kịp trình độ các nước trong khu vực và thế giới về mọi mặt. Chính những
thành tựu của xây dựng chủ nghĩa xã hội và qua mười năm đổi mới là minh chứng xác
đáng cho vấn đề nêu trên. Hoạt động nhận thức và cải tạo thực tiễn cùng với sự nắm bắt
các quy luật khách quan trong vận hành nền kinh tế ở nước ta là một vấn đề còn nhiều xem
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

xét và tranh cãi, nhất là trong quá trình đổi mới hiện nay.Vì vậy, em quyết định chọn đề tài
“Trong thời kỳ đổi mới chúng ta khẳng định phải đổi mới tư duy lý luận trước khi đổi mới
thực tiễn. Anh hay vận dụng những tư tưởng cơ bản của triết học Macxit để giải thích cho
luận điểm trên”.

giới thiệu tiểu luận
I, tình hình nghiên cứu
Sự tất thắng của chủ nghĩa cộng sản, sự thay thế xã hội tư bản chủ nghĩa bằng xã hội cộng
sản chủ nghĩa trong tiến trình lịch sử của nhân loại là một quy luật khách quan. Việt Nam
hiện nay đang ở vào thời kỳ quá độ, chúng ta đa bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa, tiến
thẳng lên chủ nghĩa xa hội. Vì vậy trong quá trình phát triển, luôn luôn nảy sinh những
mâu thuẫn cần giải quyết. Với sự lanh đạo đúng đắn của Đảng và Chính phủ, chúng ta đa
có những chiến lược và sách lược đúng đắn.
Trên cơ sở nền tảng của chủ nghĩa Mác- Lênin, đặc biệt là lý luận triết học Mác- Lênin,
chúng ta đa vạch rõ được con đường phát triển kinh tế đúng đắn đó là: ”luôn luôn xuất phát
từ thực tiễn, tôn trọng và hoạt động theo quy luật khách quan.’(Trích’Văn kiện đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ VI”). Từ năm 1986, chúng ta đa tổng kết được những bài học kinh
nghiệm quý báu để đổi mới và cải cách kinh tế. Xây dựng một nền kinh tế thị trường, một
nền kinh tế nhiều thành phần, lành mạnh chính là sự vận dụng sáng tạo quan điểm chỉ đạo
của Đảng vào thực tiễn hoàn cảnh trong nước và trên thế giới. Những quan điểm đổi mới,
tiến bộ đó là sự tôn trọng hoàn toàn những lý luận nhận thức và thực tiễn chi phối nền kinh
tế.
Đứng trên quan điểm triết học Mác- Lênin, ta càng có cơ sở để khẳng định những khởi sắc
trong mười năm đổi mới cho dến nay từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI là những thành công
mang tính tất yếu do chúng ta đa vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan vào cải tạo
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

thực tiễn. Chúng ta đa tôn trọng những bước phát triển có tính quy luật của lịch sử, không
đi ngược lại “guồng quay” của lịch sử.
II, Mục đích và nhiệm vụ
Luôn luôn gắn lý thuyết với thực hành, nắm vững kiến thức thông qua sự hiểu biết sâu
rộngvấn đề là một phương châm hành động của sinh viên trong thời đại mới. Nghiên cứu
lý luận nhận thức và thực tiễn là một sự nghiên cứu sâu rộng của triết học trong mối liên
quan với phát triển kinh tế và phát triển xa hội.
Hơn thế nữa, đứng trước ngưỡng cửa thế kỷ 21, khi mà xu thé hội nhập đang tăng cao, nền

kinh tế ngày càng phát triển mạnh mẽ thì các hành động đều xuất phát từ quá trình nhận
thức và cải tạo thực tiễn là phương châm chỉ đạo và hoạt động của Đảng, Nhà nước ta.
Muốn phát triển kinh tế vững mạnh thì phải luôn đặt nó với mối quan hệ với những khoa
học khác, đặc biệt là triết học. Sự thành công hay thất bại, phát triển hay lạc hậu của bất cứ
nền kinh tế nào là do có lập trường triết học đúng đắn. Bởi vì xuất phát từ một lập trường
triết học đúng đắn, con người có thể có được cách giải quyết phù hợp với những vấn đề do
cuộc sống đặt ra. Còn ngược lại, xuất phát từ một lập trường triết học sai lầm, con ngưòi
khó có thể tránh khỏi hành động sai lầm. Trong hoạt dông kinh tế, một lập trường triết học
đúng đắn là tối cần thiết. Chỉ có triết học Mác - Lênin mới có được những tính ưu việt này.
Đối với một sinh viên ngân hàng nói riêng và những cán bộ kinh tế nói chung, viếc nắm
vững triét học với những quy luật, lý luận, phương pháp của nó là không thể thiếu được. Vì
khi giải quyết những vấn đề phức tạp cụ thể như: các cán bộ làm công tác thực tiễn này
không thể tìm thấy được ở những cán bộ thuộc lĩnh vực chuyên ngành triết học một câu trả
lời cụ thể về vấn đề đó dược, nhưng trong hoạt động thực tiễn, những vấn đề phức tạp này
lại luôn nảy sinh.
III, phạm vi nghiên cứu
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

Triết học Mác - Lênin về vật chất, vận động trong không gian, thời gian và về sự
thống nhất vật chất của thế giới đa góp phần xác lập thế giới quan duy vật khoa học và có ý
nghĩa về phương pháp luận to lớn trong nhận thức khoa học và hoạt động thực tiễn. Triết
học không phải là một cái gì quá xa xôi, viển vông, ngược lại nó gắn bó hết sức chặt chẽ
với cuộc sống, thực tiễn, chỉ đạo cho con người hành động. Nắm vững được mọi nội dung
của triết học, đặc biệt là lý luận nhận thức và cải tạo thực tiễn sẽ làm cho con người làm
chủ thế giới, chinh phục thiên nhiên, cải tạo được xa hội, phát triển kinh tế mạnh mẽ.
Vấn đề đa nêu trong văn kiện Đại hội Đảng VI có tác dụng tích cực đối với sự phát
triển của nền kinh tế hiện nay. Sau hơn mười năm đổi mới với những thành tựu nhất định
ta càng thấy rõ sự đúng đắn và cần thiết của bài học kinh nghiệm đó. Trong bài viết này,
chỉ tập trung phân tích vấn đề lý luận nhận thức và cải tạo thực tiễn của nền kinh tế Việt
Nam trong quá trình phát triển. Cùng với sự tổng kết của đại hội Đảng toàn quốc lần thứ

VI trong văn kiện đa đánh dấu một mốc son lịch sử của Việt Nam chuyển từ cơ chế tập
trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị
trường dưới sự quản lý của nhà nước, theo định hướng xa hội chủ nghĩa. Hoạt động xây
dựng kinh tế, đổi mới kinh tế những năm gần đây và mối liên hệ của nó với thực tiễn và
các quy luật triết học là trung tâm của nội dung này.
IV, Cơ sở lý luận
Đại hội Đảng lần thứ VI đa đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình
phát triển kinh tế của Việt Nam. Trước văn kiện này, những bài học kinh nghiệm đa được
rút ra trong triết học Mác - Lênin và Đảng ta lấy đó làm “kim chỉ nam’ cho hoạt động của
mình. Triết học là một bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác- Lênin đa chỉ rõ; triết học của
chủ nghĩa Mác là chủ nghĩa duy vật. Nhưng Mác không dừng lại ở chủ nghĩa duy vật thế
kỷ XVIII mà những thiếu sót chủ yếu nhất của nó là máy móc, siêu hình và duy tâm khi
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

xem xét các hiện tượng xa hội. C.Mác và F.Enghen đa khắc phục những thiếu sót ấy, đẩy
triết học tiến lên hơn nữa bằng cách tiếp thu một cách có phê phán và có chọn lọc những
thành quả của triết hoc cổ điển Đức và nhất là của hệ thống triết học Hêghen. Trong những
thành quả đó thì thành quả chủ yếu là phép biện chứng, tức là học thuyết về sự phát triển
dưới hình thức toàn diện nhất, sâu sắc nhất và thoát hẳn được tính phiến diện. Nhưng phép
biện chứng của Heeghen là phép biện chứng duy tâm nên Mác và Enghen đa cải tạo nó.
Chính trong quá trình cải tạo này, Mác và Enghen đa gắn phép biện chứng Hêghen với
thực tiễn, phát triển tiếp tục chủ nghĩa duy vật cũ, đẩy nó lên thành chủ nghĩa duy vật bịên
chứng.Vì vậy chính Mác và Enghen đa xây dựng một triết học mới với thế giới quan duy
vật nhất quán trong việc nhận thức xa hội. Cơ sở của những lí luận trong học thuyết đó là
những quy luật khách quan và thực tiễn xa hội (“Triết học Mác- Lênin”- Chương trình cao
cấp. Tập I;Tập san triết học).
Vậy trong quá trình xây dựng nên triết học Mác, C.Mác và Enghen đa luôn đi từ thực tiễn
và những quy luật khách quan để định hướng lý luận nghiên cứu. Những lý luận đó vì thế
có cơ sở khoa học vững chắc, không sa vào siêu hình hay nhị nguyên luận như các nhà triết
học đi trước.

Để chỉ đạo hoạt động được đúng đắn, triết học Mác- Lênin chính là nền tảng bền vững cho
mọi mục tiêu, phương hướng phát triển mọi mặt của Đảng và Nhà nước ta.
một số khái niệm liên quan đến cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu
I. Thực tiễn
1. Khái niệm
Hoạt động con người chia làm hai lĩnh vực cơ bản. Một trong hai lĩnh vực quan trọng đó
là: hoạt động thực tiễn.
Thực tiễn: (theo quan điểm triết học Mác xít):
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

Là những hoạt động vật chất cảm tính, có mục đích, có tính lịch sử - xa hội của con
người nhằm cải tạo, làm biến đổi tự nhiên và xa hội.
2. Tính vật chất trong hoạt động thực tiễn
Đó là hoạt động có mục đích của xa hội, phải sử dụng những phương tiện vật chất
đề tác động tới đối tượng vật chất nhất định của tự nhiên hay xâ hội, làm biến đổi nó, tạo ra
sản phẩm vật chất nhằm thoả man nhu cầu của con người.
Chỉ có thực tiễn mới trực tiếp làm thay đổi thế giới hiện thực, mới thực sự mang
tính chất phê phán và cách mạng. Đây là đặc điểm quan trọng nhất của thực tiễn, là cơ sở
đề phân biệt hoạt động thực tiễn khác với hoạt động lý luận của con người.
3. Tính chất lịch sử xa hội
ở những giai đoạn lịch sử khác nhau, hoạt động thực tiễn diễn ra là khác nhau, thay
đổi về phương thức hoạt động.
Thực tiễn là sản phẩm lịch sử toàn thế giới, thể hiện những mối quan hệ muôn vẻ và
vô tận giữa con người với giới tự nhiên và con người với con người trong quá trình sản
xuất vật chất và tinh thần, là phương thúc cơ bản của sự tồn tại xa hội của con người.
4. Thực tiễn của con người được tiến hành dưới nhiều hình thức
Trong quá trình hoạt động cải tạo thế giới, con người tạo ra một hiện thực mới, một
”thiên nhiên thứ hai”. Đó là thế giới của văn hóa tinh thần và vật chất, những điều kiện mới
cho sự tồn tại của con người, những điều kiện này không được giới tự nhiên mang lại dưới
dạng có sẵn. Đồng thời với quá trình đó, con người cũng phát triển và hoàn thiện bản thân

mình. Chính sự cải tạo hiện thực thông qua hoạt động thực tiễn là cơ sở của tất cả những
biểu hiện khác có tính tích cực, sáng tạo của con người. Con người không thích nghi một
cách thụ động mà thông qua hoạt động của mình, tác động một cách tích cực để biến đổi và
cải tạo thế giới bên ngoài. Hoạt động đó chính là thực tiễn.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

a,Hoạt động sản xuất vật chất
Là hoạt động thực tiễn quan trọng nhất của xa hội.Thực tiễn sản xuất vật chất là tiền
đề xuất phát để hình thành những mối quan hệ đặc biệt của con người đối với thế giới, giúp
con người vượt ra khỏi khuôn khổ tồn tại của các loài vật.
b.Hoạt động chính trị xa hội
Là hoạt dộng của con người trong các lĩnh vực chính trị xa hội nhằm phát triển và
hoàn thiện các thiết chế xa hội, các quan hệ xa hội làm địa bàn rộng rai cho hoạt động sản
xuất và tạo ra những môi trường xa hội xứng đáng với bản chất con người bằng cách đấu
tranh giai cấp và cách mạng xa hội.
c. Hoạt động thực nghiệm khoa học
Là hoạt động thực tiễn đặc biệt vì con người phải tạo ra một thế giới riêng cho thực
nghiệm của khoa học tự nhiên và cả khoa học xa hội.
II, Thực tiễn có vai trò rất to lớn đối với nhận thức
Hoạt động thực tiễn là cơ sở , là nguồn gốc, là động lực, là mục đích, là tiêu chuẩn của
nhận thức.
1.Thực tiễn là cơ sở, nguồn gốc của nhận thức
Trong hoạt động thực tiễn, con người làm biến đổi thế giới khách quan, bắt các sự vật, hiện
tượng của thế giới khách quan phải bộc lộ những thuộc tính và quy luật của chúng. Trong
quá trình hoạt động thực tiễn luôn luôn nảy sinh các vấn đề đòi hỏi con người phải giải đáp
và do đó nhận thức được hình thành. Như vậy, qua hoạt động thực tiễn mà con người tự
hoàn thiện và phát triển thế giới quan( tạo điều kiện cho nhận thức cao hơn).
Qua hoạt động thực tiễn, nao bộ con người cũng ngày càng phát triển hơn, các giác
quan ngày càng hoàn thiện hơn.
Thực tiễn là nguồn tri thức, đồng thời cũng là đối tượng của nhận thức.

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

Chính hoạt động thực tiễn đa đặt ra các nhu cầu cho nhận thức, tạo ra các phương
tiện hiện đại giúp con người đi sâu tìm hiểu tự nhiên.
1,Thực tiễn là động lực của nhận thức
Ngay từ đầu, nhận thức đa bắt nguồn từ thực tiễn, do thực tiễn quy định. Mỗi bước phát
triển của thực tiễn lại luôn luôn đặt ra những vấn đề mới cho nhận thức, thúc đẩy nhận thức
tiếp tục phát triển. Như vậy thực tiễn trang bị những phương tiện mới, đặt ra những nhu
cầu cấp bách hơn, nó rà soát sự nhận thức. Thực tiễn lắp đi lắp lại nhiều lần, các tài liệu thu
thập được phong phú, nhiều vẻ, con người mới phân biệt được đâu là mối quan hệ ngẫu
nhiên bề ngoài, đâu là mối liên hệ bản chất, những quy luật vận động và phát triển của sự
vật.
2,Thực tiễn là mục đích của nhận thức
Những tri thức khoa học chỉ có ý nghĩa thực tiễn khi nó được vận dụng vào thực tiễn. Mục
đích cuối cùng của nhận thức không phải là bản thân các tri thức mà là nhằm cải tạo hiện
thức khách quan, đáp ứng những nhu cầu vật chất và tinh thần xa hội. Sự hình thành và
phát triển của nhận thức là bắt nguồn từ thực tiễn, do yêu cầu của thực tiễn.
Nhận thức chỉ trở về hoàn thành chức năng của mình khi nó chỉ đạo hoạt động thực
tiễn, giúp cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả hơn. Chỉ có thông qua hoạt động thực tiễn,
thì tri thức con người mới thể hiện được sức mạnh của mình, sự hiểu biết của con người
mới có ý nghĩa.
3,Thực tiễn là tiêu chuẩn của nhận thức
Bằng thực tiễn mà kiểm chứng nhận thức đúng hay sai. Khi nhận thức đúng thì nó phục vụ
thực tiễn phát triển và ngược lại.
4,Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý
a.Chân lý
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -