Chống lại nguy cơ tụt hậu về kinh tế bằng việc phát triển Khoa học Kỹ thuật - 2 potx

giới đang bùng nổ cuộc cách mạng thông tin. Một số công ty lớn đang thử nghiệm việc
xây dựng "Hệ thống thông tin cao cấp". Đây là hệ thống liên kết giữa máy điện thoại +
Máy thu hình + Máy vi tính cho phép truyền thông 2 chiều và đa chiều, làm cho việc
truyền tin và lưu tin được nhanh chóng, tự do hơn. Cuộc cách mạng về thông tin đang
làm cho nhiều ngành công nghiệp phát triển vượt bậc, trong đó đặc biệt là ngành vật
liệu mới.
2.2.3. Công nghệ vật liệu mới.
Công nghệ vật liệu mới là công nghệ thông qua phương pháp khoa học để chế tạo ra
các vật liệu thay thế cho vật liệu thiên nhiên. Sự xuất hiện của các lọai vật liệu mới
không những giảm bớt sự phụ thuộc của con người vào tài nguyên thiên nhiên, mà còn
làm cho sự nghiên cứu chế tạo và phát triển các loại sản phẩm có trình độ KHKT cao
trở thành hiện thực. Trong các loại kỹ thuật vật liệu mới, hiện nay những thứ phát triển
nhanh nhất và có triển vọng nhất là vật liệu cho thông tin, vật liệu tổng hợp và nguyên
liệu năng lượng mới Trong những kỹ thuật vật liệu mới, đáng chú ý nhất là vật liệu
năng lượng mới là cơ sở quan trọng để phát triển kỹ thuật năng lượng mới.
Trong thời gian tới, nhu cầu của vật liệu mới sẽ tăng nhanh hơn nhiều so với các vật
liệu truyền thống. Trong thời kỳ 1986 - 2000 các vật liệu siêu dẫn sẽ tăng 32%, Gali
tăng 10,1% gồm cấu trúc định sẵn tăng 30% trong khi bạc chỉ tẳng 0,8%, thiếc 1,2%.
nhu cầu vật liệu mới của Mỹ sẽ tăng từ 243 tỷ đô la (1970) lên 379 tỷ đô la (2000).
Nhật Bản do phụ thuộc nặng vào nguồn nguyên liệu từ bên ngoài, từ lâu đã tích cực
phát triển công nghệ vật liệu mới. Thị trường vật liệu của Nhật Bản dự tính tăng từ 2,2
tỷ đô la (1981) lên 24 tỷ đô la (2000).
2.2.4. Công nghệ sinh học
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Công nghệ sinh học là một bộ môn khoa học mới nổi lên từ những năm 50 của thế kỷ
này. Nó là sản phẩm kết hợp của khoa học về sự sống và KHKT hiện đại. Công nghệ
sinh học đang được nghiên cứu và phát triển hiện nay chủ yếu là gen, dung học tế bào,
môi tế bào, phản ứng sinh vật và công nghệ gây men Công nghệ sinh học tuy hiện
nay mới ở giai đoạn đầu nhưng nó đã có những bước tiến, bắt đầu có tác dụng và ảnh
hưởng đến đời sống KT - XH.
2.2.5. Công nghệ hải dương

Biển chiếm 71% diện tích trái đất nhưng việc lợi dụng biển của loài người còn hết sức
nhỏ bé. Cùng với sự tiến bộ của KHCN, con người đã dần dần coi trọng việc khai thác
và sử dụng biển. Xem xét tình hình hiện nay thì thấy rằng công nghệ hải dương đa bao
gồm rất nhiều lĩnh vực chuyên môn như: Năng lượng biển, nuôi trồng hải sản, khai
thác khoáng sản biển, làm nhạt nước biển, hoá chất biển Trong đó ngành khai thác
khoáng sản biển có triển vọng lớn rất hấp dẫn.
2.2.6. Công nghệ vũ trụ.
Công nghệ vũ trụ bao gồm việc nghiên cứu và chế tạo các thiết bị máy móc cho việc
bay vào vũ trụ như: Vệ tinh nhân tạo, phi thuyền chở người, phóng tên lửa Cũng bao
gồm việc sử dụng các lĩnh vực nghiên cứu khoa học phục vụ việc bay vào vũ trụ như:
Khí tượng, tài nguyên, khoa học đời sống Về mặt thông tin truyền dẫn, việc sử dụng
kỹ thuật không gian càng tương đối rộng rãi. Do khoảng không vũ trụ có những điều
kiện hết sức đặc biệt như: Độ chân không rất cao; trọng lực cực nhỏ, vô trùng nên có
thể chế tạo ở đó những sản phẩm mà trên trái đất không thể chế tạo được: Sản phẩm có
độ sạch cao, vật liệu siêu dẫn, tinh thể thuần khiết
2.3. Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về khoa học và công nghệ.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng cộng sản Việt Nam ngày càng nhận thức
sâu sắc vai trò quan trọng của KHCN trong sự nghiệp XD và bảo vệ Tổ quốc. Các quan
điểm của Đảng về KHCN được thể hiện cụ thể và phát triển qua mỗi thời kỳ, nhằm giải
quyết các nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng, đồng thời XD tiềm lực khoa học cho
những bước phát triển kế tiếp của đất nước. Cho đến nay, hệ quan điểm đó đã phát
triển qua 5 thời kỳ.
2.3.1. Thời kỳ 1945 - 1954:
Ngay sau cách mạng tháng 8/1945 thành công, nước VNDCCH đã phải đương đầu với
vô vàn những khó khăn nghiêm trọng: Kinh tế kiệt quệ, văn hoá GD hết sức lạc hậu,
thù trong giặc ngoài âm mưu bóp chết nền cộng hoà non trẻ và xâm chiếm nước ta một
lần nữa. Trong tình thế hiểm nghèo ấy ĐCSVN đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
đích thân vận động một phong trào toàn dân chống nạn thất học, coi "Chống giặc dốt"
là một trong 3 nhiệm vụ lớn của cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ.

Nhận rõ vai trò của kiến thức trong việc bảo vệ độc lập dân tộc và kiến quốc, ĐCSVN
đã tỏ ra quan điểm quý trọng và xác định đúng đắn vị trí trí thức trong XH mới, trong
nước Việt Nam mới "Trí thức là vốn quý của một dân tộc, không có trí thức hợp tác
với công nông thì cách mạng không thể thành công và sự nghiệp XD một nước Việt
Nam mới không hoàn thành được".Do đó Chính phủ đã tuyển chọn và gửi đi đào tạo
một lực lượng khá đông cán bộ khoa học. Năm 1954, hoà bình lập lại ở miền Bắc, lớp
cán bộ khoa học đầu tiên lần lượt trở về và cùng với lớp trí thức tham gia kháng chiến
phục vụ công cuộc khôi phục và XD đất nước.
2.3.2. Thời kỳ 1954 - 1964.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Hoà bình lập lại năm 1954, đất nước tạm chia làm 2 miền. Miền Bắc bước vào giai
đoạn khôi phục và phát triển kinh tế và bắt đầu thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất.
Lần đầu tiên trong văn kiện của ĐCSVN khẳng định vai trò của KHCN trong sự
nghiệp XD đất nước "Khoa học và kỹ thuật là một điều kiện không thể thiếu được
trong công cuộc XDCNXH". Tháng 9-1960 Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của
Đảng quyết định "Đưa miền Bắc tiến lên CNXH có công nghiệp và nông nghiệp hiện
đại, văn hoá và khoa học tiên tiến".
Phát triển luận điểm của Đại hội lần thứ III, Hội nghị BCHTW Đảng lần thứ 10 đã chỉ
rõ: "Chúng ta phải đẩy mạnh cách mạng về quan hệ sản xuất, cách mạng kỹ thuật, cách
mạng văn hoá và tư tưởng. Các mặt nói trên phải đồng thời được tiến hành, không thể
xem nhẹ một mặt nào, song phải tập trung sức đẩy mạng cách mạng KHKT là then
chốt, nhằm từng bước trang bị cơ khí và nửa cơ khí cho các ngành kinh tế quốc dân,
trước hết là các ngành sản xuất chủ yếu, tiếp tục XDCSVC và kỹ thuật của CNXH".
Trong vòng 10 năm (Kể từ khi hoà bình lập lại năm 1954), trên mặt trận khoa học và
công nghệ, một loạt tổ chức khoa học được thành lập từ Uỷ ban khoa học Nhà nước
đảm nhận chức năng quản lý đến các cơ sở nghiên cứu và đào tạo đại học nhằm thực
hiện mục tiêu kinh tế và XH do Đảng vạch ra.
2.3.3. Thời kỳ 1965 - 1975
Tháng 2/1967 trong lúc chiến tranh phá hoại ác lịêt đang diễn ra ở miền Bắc, Ban bí
thư TW Đảng ban hành Nghị quyết 157-NQ/TW "Về tăng cường công tác khoa học và

kỹ thuật trong tình hình và nhiệm vụ mới". Nghị quyêt nhấn mạnh: "Để giành thắng lợi
trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, nền kinh tế miền Bắc nước ta phải đảm bảo
những yêu cầu của chiến đấu, của đời sống nhân dân và không ngừng tăng cường tiềm
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
lực kinh tế và quốc phòng Một trong những biện pháp quan trọng là đẩy mạnh cách
mạng kỹ thuật trong thời chiến. Vì vậy, cần động viên lực lượng hiện có về khoa học
và kỹ thuật của chúng ta để phục vụ cuộc cách mạng KHKT trong thời chiến. Ban bí
thư nhận định: "Khả năng trước mắt về khoa học và kỹ thuật của ta còn xa mới đáp ứng
được yêu cầu của cuộc cách mạng kỹ thuật ấy, và tích cực chuẩn bị để phục vụ đắc lực
cuộc cách mạng kỹ thuật trên quy mô lớn với trình độ cao và trong phạm vi cả nước
sau khi chiến tranh chống Mỹ kết thúc thắng lợi".
2.3.4. Thời kỳ 1975 - 1985
Ngày 20/4/1981 Bộ Chính trị có Nghị quyết 37-NQ/TW về chính sách khoa học và kỹ
thuật, trong đó thể hiện một quan điểm: "Cần khẳng định rằng trong điều kiện kinh tế
càng khó khăn, trình độ kỹ thuật của sản xuất càng thấp kém, thì càng phải chú trọng
đầu tư cho các hoạt động khoa học và kỹ thuật, cho công tác đào tạo cán bộ khoa học
và công nhân kỹ thuật - Chính đó là con đường góp phần nhanh chóng nâng cao năng
suất lao động XH và giải quyết triệt để những khó khăn trong sản xuất và trong nền
kinh tế hiện nay".
Tháng 3/1982 Đại hội lần thứ V của Đảng đã nêu rõ phương hướng nhiệm vụ và những
mục tiêu chủ yếu về kinh tế và XH năm 1981 - 1985, trong đó nhấn mạnh: "Trước hết
khoa học và kỹ thuật phải phục vụ tốt nhất cho việc đưa nông nghiệp một bứơc lên sản
xuất lớn XHCN trong cơ cấu công - nông nghiệp hợp lý". Đối với nhiệm vụ lâu dài của
khoa học và công nghệ Nghị quyết Đại hội lần thứ V của Đảng đã chỉ ra: "XD từng
bứơc nền khoa học và kỹ thuật tiên tiến của nước CHXHCNVN có cơ cấu phù hợp với
yêu cầu phát triển kinh tế, văn hoá và XH, có khả năng giải quyết những yêu cầu trước
mắt và những mục tiêu lâu dài của nền sản xuất, đời sống và quốc phòng, đón trước và
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
mở ra cho nền kinh tế và XH những phương hướng phát triển mới, chú trọng phát triển
những ngành khoa học và kỹ thuật gắn liền với thế mạnh về tài nguyên, điều kiện nhiệt

đới và con người Việt Nam.
2.3.5. Thời kỳ 1986 đến nay.
Sau hơn 10 năm thông nhất đất nước nền kinh tế XH gặp nhiều khó khăn do cơ chế
quản lý tập trung bao cấp. Đại hội lần thứ VI của ĐCSVN tháng 12/1986 đã mở ra một
bước ngoặt trong sự nghiệp cách mạng của nước ta, đề ra đường lối đổi mới, trước hết
là đổi mới trong lĩnh vực kinh tế với nội dung chủ yếu là chuyển nền kinh tế từ tập
trung quan liêu bao cấp sang sản xuất hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế
thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng XHCH. Đại hội khẳng định
khoa học và công nghệ là động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới toàn diện đất nước và
chỉ rõ phương hướng hành động "Nhằm trước hết phục vụ cho 3 chương trình mục
tiêu": Lương thực - thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu.
Tháng 6/1991 Đại hội ĐCSVN lần thứ VII khẳng định quan điểm: "Khoa học và công
nghệ, GD - ĐT phải được xem là quốc sách hàng đầu". Đảng còn chỉ ra phương hướng
cụ thể cho khoa học và công nghệ "Hoạt động khoa học và công nghệ phải đảm bảo cơ
sở khoa học cho các quyết định quan trọng của các cơ quan lãnh đạo, quản lý là công
cụ chủ yếu để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả cho mọi hoạt động KT - XH
góp phần XD nền văn hóa mới, con người mới, thúc đẩy công cuộc đổi mới toàn diện
đất nước". Trước Đại hội VII, Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị 30-3-1991 "Về khoa học
và công nghệ trong sự nghiệp đổi mới" và đã khẳng định rõ quan điểm của Đảng ta về
vai trò quan trọng của khoa học và công nghệ trong việc đưa đất nước thoát ra khỏi
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
khủng hoảng, ổn định tình hình KT - XH. Đảng thừa nhận đội ngũ cán bộ khoa học và
lực lượng nòng cốt của công cuộc đổi mới và XD thành công CNXH ở nước ta.
2.4. ảnh hưởng của cuộc cách mạng Khoa học - Công nghệ
ảnh hưởng của cuộc cách mạng KHCN mới đối với CNTB hiện đại là hết sức to lớn,
vượt xa ảnh hưởng của các cuộc cách mạng KHKT trước đây đối với đời sống chính
trị, kinh tế của XH đương thời.
2.4.1. Cuộc cách mạng Khoa học - Công nghệ liên quan đến hầu như toàn bộ các lĩnh
vực KHKT với mức độ rộng lớn chưa từng có.
2 cuộc cách mạng KHKT trước nổ ra chủ yếu trong ngành động lực và ngành chế tạo,

còn cuộc cách mạng KHCN lần này thì xâm nhập vào mọi mặt đời sống của loài người
như: Nông nghiệp, công nghiệp, năng lựơng, giao thông, dịch vụ, thậm trí môi trường
sinh thái Vì vậy, mà ảnh hưởng của nó đối với chính trị - KT - XH là toàn diện và
sâu sắc. Nếu nói tiến bộ KHKT trước đây chủ yếu nhằm vào đòi hỏi phát triển sức sản
xuất, thì một đặc điểm quan trọng của cách mạng KHKT lần này là đồng thời với việc
thúc đẩy sự phát triển sức sản xuất, nó chủ yếu còn nhằm vào duy trì và cải thiện điều
kiện và môi trường sống của con người.
2.4.2. cuộc cách mạng KHCN rút ngắn nhanh chóng quá trình biến KHCN thành lực
lượng sản xuất, làm cho khoa học và công nghệ phục vụ sự phát triển KT - XH càng
nhanh hơn, tốt hơn. Lấy việc phát minh và ứng dụng máy hơi nước làm ví dụ: Năm
1705, người ta đã phát minh ra máy hơi nước cớ lớn, năm 1925 Stivenson mới phát
minh ra xe lửa chạy bằng máy hơi nước. Từ khi phát minh ra máy hơi nước đến khi nó
được ứng dụng rộng rãi vào sản xuất và vận tải, phải tới hơn 100 năm. Việc phát minh
ra động cơ đốt trong, quá trình rút ngắn còn lại 80 năm. Còn việc tìm ra và ứng dụng
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
năng lượng nguyên tử chỉ cần đến 40 năm. Lại lấy ví dụ như máy điện thoại từ khi phát
minh ra đến khi sử dụng rộng rãi phải mất 60 năm, còn vô tuyến truyền hình phức tạp
hơn rất nhiều, nhưng quá trình đó chỉ có 14 năm. Máy tính điện tử chỉ trong vòng thời
gian ngắn (14 năm) đã trải qua 4 thế hệ. Có thể thấy rõ là, từ KHKT chuyển thành sức
sản xuất, đúng như một số nhà khoa học đã kết luận, có xu hướng phát triển "Tăng
tốc".
2.4.3. Cách mạng KHCN trở thành nguyên tố trực tiếp quyết định sự phát triển của lực
lượng sản xuất XH của các nước tư bản sau chiến tranh. Nó được uỷ nhiệm chủ yếu
trên các mặt sau đây:
Các ngành công nghiệp mới dựa trên cơ sở KHKT công nghệ hiện đại ra đời và phát
triển rất nhanh, trở thành những ngành tiên phong, chủ đạo của sự phát triển KT - XH.
Nhờ KHCN hiện đại, các ngành công nghiệp truyền thống phần lớn là các ngành công
nghiệp cơ sở, không thể thiếu đối với tái sản xuất XH, đã được cải tạo không ngừng,
năng suất lao động tăng liên tục.
Cơ cấu ngành thay đổi, chuyển dịch nâng cấp lên trình độ mới phù hợp với nền sản

xuất hiện đại, kỹ thuật cao, hàm lượng trí tuệ lớn.
Phân công lao động phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Chuyên môn hoá chi tiết
trong từng ngành, phân công chuyên môn hoá chi tiết giữa các ngành, phân công liên
kết chuyên môn hoá giữa các nước, trong một số ngành đã xuất hiện dây chuyền sản
xuất quốc tế.
Tái sản xuất mở rộng ngày càng phát triển theo chiều sâu lấy đầu tư KHKT làm chính
để nâng cao chất lượng lao động, tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả kinh tế và
chất lượng sản phẩm. Điều này đã dẫn đến một thực tế mà nhà kinh tế Mỹ Simon
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Kuznetz trong cuốn "Tăng trưởng kinh tế và kết cấu việc làm" của mình đã rút ra kết
luận: Tốc độ tăng trưởng cao của các nước ngày nay không phải do lao động đầu vào
cùng như tăng tư bản đầu vào quyết định, mà là do năng suất lao động tăng với nhịp độ
cao quyết định.

2.4.4. Cuộc cách mạng KHCN thúc đẩy sự xuất hiện hàng loạt ngành nghề mới và làm
cho những ngành nghề cũ được cải tạo "Thay da đổi thịt", làm cho cơ cầu ngành nghề
ở các nước tư bản phát triển nhờ đó mà có sự thay đổi lớn. Trong thời kỳ kinh tế tăng
trưởng nhanh sau chiến tranh, công nghiệp hoá dầu là tổ hợp ngành nghề mới, có tác
dụng rất quan trọng. Ngày nay, những ngành nghề mới xuất hiện nhờ có sự phát triển
sâu sắc của cách mạng KHCN đã không chỉ có một, hai ngành, mà là xuất hiện hàng
loạt ngành công nghiệp mới như: Công nghiệp điện tử, công nghiệp khoa học, công
nghiệp nguyên tử, công nghiệp sinh vật, công nghiệp tàu vũ trụ phát triển mạnh mẽ.
Cùng với sự xuất hiện hàng loạt ngành nghề mới, các ngành nghề cũ không bị xoá bỏ,
mà đựơc cải tạo một cách triệt để. Việc sử dụng rộng rãi máy dệt không có thoi, đầu
máy hơi nước, sự phát triển rộng rãi của lò luyện thép điện và đúc gang liên hoàn, sự
tăng vọt của hệ thống máy công cụ điều khiển Tất cả những cái đó khiến cho các
ngành công nghiệp cũ như dệt và xe lửa, gang thép đều đổi mới về chất lượng. Sự
phát triển của cuộc cách mạng KHCN mới và các ngành nghề cũ ngày càng kết hợp
chặt chẽ với nhau. Các ngành mới lấy công nghiệp truyền thống làm chỗ dựa và thị
trường chủ yếu cho sự phát triển của mình, các ngành cũ thì dựa vào các ngành cải tạo

kỹ thuật mà tăng thêm sức sống mới. Sự kết hợp chặt chẽ 2 mặt này sẽ là xu thế quan
trọng của sự phát triển KHKT từ nay về sau.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -