PHÂN CẤP BỘ MÁY HÀNH CHÍNH QUA CÁC TRIỀU ĐẠI LỊCH SỬ_2 ppsx

PHÂN CẤP BỘ MÁY HÀNH CHÍNH
QUA CÁC TRIỀU ĐẠI LỊCH SỬ

 thành phố Hải Phòng, năm 1888 (năm 1887 là tỉnh Hải Phòng),
từ vùng biển Ninh Hải của tỉnh Hải Dương cũ
 thành phố Hà Nội, năm 1888
 tỉnh Hà Nam năm 1890, từ phủ Lý Nhân của tỉnh Hà Nội cũ
 tỉnh Thái Bình, năm 1890 từ hai phủ Kiến Xương và Thái Bình
(sau đổi thành Thái Ninh) của tỉnh Nam Định, kết hợp với phủ
Tiên Hưng từ tỉnh Hưng Yên cắt sang.
 tỉnh Lai Châu, năm 1893 tách từ tỉnh Vạn Bú
 tỉnh Bắc Giang năm 1895, tách từ tỉnh Bắc Ninh
 tỉnh Vĩnh Yên năm 1899, tách từ tỉnh Sơn Tây và huyện Bình
Xuyên của tỉnh Thái Nguyên
 tỉnh Yên Bái (năm 1900) từ Đạo quan binh thứ IV (một phần
của tỉnh Hưng Hóa cũ)
 tỉnh Cầu Đơ, năm 1902, (sau đổi thành tỉnh Hà Đông), từ hai
phủ Ứng Hòa và Thường Tín, là phần còn lại của tỉnh Hà Nội cũ
 tỉnh Phú Thọ (năm 1903), từ phần đất còn lại của tỉnh Hưng
Hóa cũ
 tỉnh Phúc Yên năm 1904
 tỉnh Sơn La, năm 1904 (lúc đầu tên là tỉnh Vạn Bú, năm 1895),
tách từ tỉnh Hưng Hóa
 tỉnh Kiến An, năm 1906 (trước đó là tỉnh Hải Phòng, năm 1887,
rồi đổi tên là tỉnh Phủ Liễn, năm 1902)
 tỉnh Hải Ninh, năm 1906
 tỉnh Hà Giang
 Tinh Đông Giang
Các tỉnh mới ở Trung kỳ

Các tỉnh duyên hải Trung kỳ gần như là giữ nguyên. Riêng các tỉnh

thuộc vùng Tây Nguyên, vào thời trước chưa được phân chia hành
chính, thì đến thời kỳ này mới được phân chia mới:
 tỉnh Kon Tum
 tỉnh Đăk Lăk, được tách từ xứ Lào thuộc Pháp năm 1904
Ở Nam kỳ

Nam kỳ bị Pháp chiếm đóng sớm nhất, nên việc hoạch định hành
chính ở xứ này cũng được Pháp thực hiện sớm nhất. Việc thay đổi
địa chính xứ này thời thuộc Pháp đã được nói ở phần trên.

Thời kỳ 1945-1954

Theo quy định tại Hiến pháp Việt Nam thì sự phân cấp hành chính có
sự thay đổi khá rõ theo từng thời gian nhất định:
 Sự phân cấp hành chính theo Hiến pháp năm 1946: Nước Việt
Nam về phương diện hành chính gồm có ba bộ: Bắc, Trung, Nam.
Mỗi bộ chia thành tỉnh, mỗi tỉnh chia thành huyện, mỗi huyện
chia thành xã (chương V, Điều thứ 57).
Như vậy vào thời kỳ này các đơn vị hành chính của Việt Nam được
phân thành 4 cấp, ngoài các cấp xã, huyện, tỉnh như sau này vẫn còn
thì còn có cấp Bộ (cả nước có 3 Bộ: Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ). Các
tỉnh thời kỳ 1945-1946 (65 tỉnh):
 Bắc Bộ có 27 tỉnh: Bắc Giang, Bắc Cạn, Bắc Ninh, Cao Bằng, Hà
Đông, Hà Giang, Hà Nam, Hải Dương, Hải Ninh, Hoà Bình, Hưng
Yên, Kiến An, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Nam Định, Ninh
Bình, Phú Thọ, Phúc Yên, Quảng Yên, Sơn La, Sơn Tây, Thái
Bình, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Vĩnh Yên, Yên Bái và 2 thành
phố (Hà Nội, Hải Phòng).
 Trung Bộ có 18 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng
Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình

Định, Khánh Hòa, Phú Yên, Phan Rang, Bình Thuận, Kon Tum,
Plây Cu, Lâm Viên (Lang Bian/Biang), Đắc Lắc, Đồng Nai
Thượng.
 Nam Bộ có 20 tỉnh: Chợ Lớn, Gia Định, Bà Rịa, Biên Hòa, Thủ
Dầu Một, Tây Ninh, Tân An, Mỹ Tho, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà
Vinh, Sa Đéc, Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Cần Thơ, Sóc
Trăng, Gò Công, Rạch Giá, Bạc Liêu và 2 thành phố Sài Gòn và
Chợ Lớn.
Tuy nhiên, đơn vị hành chính cấp Bộ (của chính quyền Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà) chỉ tồn tại trong khoảng vài năm rồi bỏ. Nhưng chính
quyền Quốc gia Việt Nam thân Pháp thì lập chức Thủ hiến cho mỗi
Phần (chính là Bộ theo cách gọi của họ).
Năm 1950 2 tỉnh Phúc Yên và Vĩnh Yên hợp nhất thành tỉnh Vĩnh
Phúc.

Thời kỳ 1954-1975

Miền Bắc Việt Nam (Việt Nam Dân chủ Cộng hoà)
 Sự phân cấp hành chính theo Hiến pháp năm 1959:
Các đơn vị hành chính trong nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà phân
định như sau:
Nước chia thành tỉnh, khu tự trị, thành phố trực thuộc trung ương;
Tỉnh chia thành huyện, thành phố, thị xã;
Huyện chia thành xã, thị trấn.
Các đơn vị hành chính trong khu vực tự trị do luật định (chương VII,
Điều 78).
Như vậy ở thời kỳ này cấp Bộ đã không còn, nhưng lại xuất hiện các
khu tự trị. Miền Bắc Việt Nam có 2 khu tự trị, được thành lập từ năm
1955-1956: Khu tự trị Tây Bắc (ban đầu gọi là Khu tự trị Thái Mèo)
và Khu tự trị Việt Bắc. Khu tự trị Tây Bắc lúc đầu chỉ có các cấp châu

(tương đương huyện) và xã, bỏ cấp tỉnh, nhưng đến năm 1963 đã lập
lại các tỉnh.

Trong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954-1958 có các
cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có
khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp
không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội). Năm 1958, nội thành
bỏ quận, thay bằng khu phố (gọi tắt là khu), dưới khu phố là khối
dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã. Năm
1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà năm 1954 có 30 tỉnh, 2 thành phố
trực thuộc Trung ương(Hà Nội, Hải Phòng), 1 đặc khu (Hòn Gai) và
khu vực Vĩnh Linh:
 Bắc Bộ có 26 tỉnh: Bắc Giang, Bắc Cạn, Bắc Ninh, Cao Bằng, Hà
Đông, Hà Giang, Hà Nam, Hải Dương, Hải Ninh, Hoà Bình, Hưng
Yên, Kiến An, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Nam Định, Ninh
Bình, Phú Thọ, Quảng Yên, Sơn La, Sơn Tây, Thái Bình, Thái
Nguyên, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Yên Bái, đặc khu Hòn Gai, và
2 thành phố Hà Nội, Hải Phòng
 Trung Bộ có có 4 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng
Bình và khu vực Vĩnh Linh (vốn thuộc tỉnh Quảng Trị).
Năm 1955: tỉnh Quảng Yên và đặc khu Hòn Gai hợp nhất thành khu
Hồng Quảng; bỏ 2 tỉnh Lai Châu, Sơn La để lập Khu tự trị Thái Mèo.
Năm 1962: 2 tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh hợp nhất thành tỉnh Hà Bắc,
tỉnh Kiến An nhập vào thành phố Hải Phòng; tái lập 2 tỉnh Lai Châu,
Sơn La và thành lập tỉnh Nghĩa Lộ thuộc Khu tự trị Tây Bắc.

Năm 1963: tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quảng hợp nhất thành tỉnh
Quảng Ninh.
Năm 1965: 2 tỉnh Bắc Cạn, Thái Nguyên hợp nhất thành tỉnh Bắc

Thái; 2 tỉnh Hà Nam, Nam Định hợp nhất thành tỉnh Nam Hà, 2 tỉnh
Hà Đông, Sơn Tây hợp nhất thành tỉnh Hà Tây.

Năm 1968: 2 tỉnh Hưng Yên, Hải Dương hợp nhất thành tỉnh Hải
Hưng; 2 tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Phú.

Miền Nam Việt Nam

Chính quyền Sài gòn phân ra các cấp hành chính: tỉnh, quận (tương
đương với quận và huyện ngày nay), xã; ngoài ra còn có thị xã Đà
Nẵng.
Đầu năm 1956, thành lập thêm các tỉnh Tam Cần (9/2/1956), Mộc
Hóa (17/2/1956), Phong Thạnh ((17/2/1956), Cà Mau (9/3/1956).

Toàn miền Nam Việt Nam từ khoảng năm 1965 chia thành 44 tỉnh
Theo sắc lệnh 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của chính quyền
Sài gòn thì Nam phần (tức Nam Bộ) gồm 22 tỉnh và Đô thành Sài
Gòn. Như vậy, toàn bộ lãnh thổ miền nam lúc này có 35 tỉnh: Quảng
Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh
Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Kon Tum, Pleiku, Darlac, Đồng Nai
Thượng, Phước Long (tên cũ: Bà Rá), Bình Long (tên cũ: Hớn Quản),
Long Khánh (tên cũ: Xuân Lộc), Biên Hòa, Bình Tuy, Phước Tuy (tên
cũ: Bà Rịa-Vũng Tàu), Bình Dương (tên cũ: Thủ Dầu Một), Tây Ninh,
Gia Định, Long An (gộp Chợ Lớn và Tân An), Kiến Tường (tên cũ:
Mộc Hóa), Kiến Phong (tên cũ: Phong Thạnh), Định Tường (gộp Mỹ
Tho và Gò Công), Kiến Hòa (tên cũ: Bến Tre), Vĩnh Long, Vĩnh Bình
(tên cũ: Trà Vinh), An Giang (gộp Long Xuyên và Châu Đốc), Phong
Dinh (tên cũ: Cần Thơ), Kiên Giang (gộp Rạch Giá và Hà Tiên), Ba
Xuyên (gộp Bạc Liêu và Sóc Trăng), An Xuyên (tên cũ: Cà Mau), Côn
Sơn và Đô thành Sài Gòn.