Tái tạo vú sau cắt vú

TÁI TẠO VÚ SAU CẮT VÚ
TS. BS. Nguyễn Anh Tuấn
Khoa Tạo Hình-Thẩm Mỹ
BV. Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh

Tái tạo vú (breast reconstruction) là phẫu thuật phục hồi dáng vẻ bên ngòai cho người đã phải cắt
vú để điều trị ung thư vú hay các lý do khác. Phẫu thuật sẽ khôi phục lại hình dáng, kích thước vú và cả
núm vú, quầng vú.

Lợi ích của tái tạo vú:
· Mang lại lợi ích tâm lý tốt, xóa bỏ mặc cảm bệnh tật và khiếm khuyết cơ thể sau phẫu thuật
lớn điều trị bệnh chính (ung thư vú, bướu vú...). Cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân.
· Phục hồi dáng vẻ bên ngòai của cơ thể, phục hồi biểu tượng nữ tính.
· Không phải sử dụng áo ngực giả gây bất tiện trong sinh hoạt.

Điều kiện để thực hiện phẫu thuật tái tạo vú: các bệnh nhân sẽ hoặc đã trải qua phẫu thuật cắt vú
sẽ được giải thích về phẫu thuật tái tạo vú, tuy nhiên không phải tất cả các phụ nữ phải cắt vú đều
có thể được tái tạo vú. Phẫu thuật tái tạo vú là phẫu thuật lớn, mang tính chất tiếp nối điều trị, đòi hỏi kỹ
thuật cao và có thể phải làm nhiều giai đọan, do đó phẫu thuật thường chỉ được thực hiện trên các bệnh
nhân mà nguyên nhân dẫn đến chỉ định cắt vú (ung thư vú...) đã bị loại bỏ hoàn toàn, bệnh nhân đã kết
thúc quá trình điều trị hóa trị hoặc xạ trị, bệnh nhân có đủ sức khỏe, hiểu biết tốt về phẫu thuật tái tạo vú.
Bệnh nhân, gia đình (chồng, con...) và phẫu thuật viên cần có thời gian trao đổi cặn kẽ về mục đích và
quá trình điều trị, nguyện vọng của bệnh nhân, kết quả có thể mang lại nhờ phẫu thuật và cả các tai biến,
biến chứng có thể gặp như trong các cuộc mổ khác.

Thời điểm tái tạo vú: có thể thực hiện ngay khi mổ cắt vú (tái tạo thì đầu) hoặc sau khi mổ cắt vú
một thời gian (tái tạo thì hai). Việc lựa chọn thời điểm phẫu thuật phụ thuộc nhiều yếu tố và cần được
trao đổi kỹ với bác sĩ điều trị.

Các kỹ thuật tái tạo vú: hiện nay có nhiều phương pháp tái tạo vú có thể được lựa chọn, việc lựa
chọn phương pháp nào phụ thuộc vào sức khỏe bệnh nhân, mô vùng ngực đã cắt, đường mổ cắt vú, tình

trạng vú bên đối diện ý muốn của bệnh nhân...Nhìn chung có thể chia ra 2 lọai kỹ thuật: tái tạo vú dùng
vật liệu độn (túi ngực) hoặc tái tạo vú dùng mô đệm của chính bệnh nhân.

Tái tạo vú dùng túi ngực:
Được sử dụng khi mô thành ngực(da, mô dưới da, cơ ngực lớn...) không bị mất nhiều. Bác sĩ sẽ
dùng túi độn ngực(chứa dung dịch muối sinh lý hoặc silicone dạng gel) đệm dưới vùng mô còn lại sau
phẫu thuật cắt vú. Phẫu thuật đặt túi ngực có thể thực hiện ngay một lần nếu mô da, phần mềm tại chỗ
còn đủ, hoặc phải đặt túi dãn da tạo ổ trước khi đặt túi. Chỉ định dùng túi ngực này đôi khi cũng được
dùng trong tái tạo ngực bằng mô đệm của chính bệnh nhân khi mô đệm không đủ chất cho tạo ngực mới
(Hình 1).

Hình 1- đặt túi giãn da (hình giữa) trước khi đặt túi ngực.
Tái tạo vú đặt túi ngực (hình bên phải).

Tái tạo vú dùng mô đệm của chính bệnh nhân:
Lợi ích: dùng mô, chất liệu của chính bệnh nhân, hợp sinh học, tránh phản ứng đào thải, lấy bớt mô
thừa (thường là mỡ) ở các vị trí khác trên cơ thể.
Có nhiều vị trí trên cơ thể bệnh nhân có thể dùng làm mô đệm (cơ lưng to, da, cơ thẳng bụng, cơ
mông...).
a) Cơ lưng to: phẫu thuật sẽ sử dụng cơ lưng to phía sau lưng (cùng bên vú bị cắt) xoay, đưa
lên trước độn vào vùng vú bị cắt. Tùy theo số mô cần đệm nhiều hay ít, da vùng ngực còn
lại, mà có thể phải lấy kèm da hay không kèm da. Đôi khi nếu mô đệm chưa đủ lớn, có thể
kèm theo đặt túi ngực.
Đây là phẫu thuật không cần nối mạch vi phẫu. Thường kéo dài khoảng 2-3 giờ (Hình 2,3)

Hình 2, 3- cơ lưng to kèm đảo da ở lưng (2) được chuyển ra trước tái tạo vú (3)

b) Da cơ thẳng bụng: phẫu thuật này dùng cơ thẳng bụng và da vùng bụng dưới làm chất liệu
độn tạo vú mới. Phẫu thuật có thể dùng vạt cơ da như vạt có cuống mạch nuôi, không nối
mạch vi phẫu hoặc vạt tách rời có nối mạch vi phẫu. Ưu điểm của vạt da cơ thẳng bụng là

chất liệu độn nhiều, lấy bỏ bớt phần da, mỡ dư thừa vùng bụng (như phẫu thuật lấy bớt mỡ
bụng), sẹo vùng cho da thường được dấu sát xương mu. Nhược điểm chính của phẫu thuật
là có thể gây thoát vị thành bụng về sau, khắc phục nhược điểm này BS thường phải tạo
hình thành bụng ngay sau mổ bằng các vật liệu nhân tạo hoặc sử dụng phương pháp dùng
vạt da ngang bụng. Phẫu thuật có thể kéo dài 3-6 giờ tùy theo phương pháp mổ dùng vạt có
cuống hay nối mạch vi phẫu (Hình 4).

Hình 4-vạt da cơ thẳng bụng có cuống mạch nuôi kèm vạt da bụng
trong tái tạo vú
c) Vạt da ngang bụng: có thể coi đây là vạt cải tiến của vạt da cơ thẳng bụng, thường được
lựa chọn trong tái tạo vú hiện nay. Phẫu thuật sẽ lấy phần da ngang bụng như phẫu thuật lấy
bớt mỡ bụng, sẹo vùng cho da sẽ được dấu sát xương mu. Phương pháp này chỉ lấy da và
2 3
mỡ vùng bụng dưới làm chất liệu độn, không lấy hoặc lấy rất ít cơ thẳng bụng, điều này khắc
phục nhược điểm thoát vị thành bụng của vạt da cơ thẳng bụng. Phương pháp này sử dụng
vạt da chuyển nối tự do, có sử dụng phẫu thuật nối mạch vi phẫu. Thời gian mổ kéo dài
khỏang 5-6 giờ (Hình 5).

Hình 5- Vạt da ngang bụng tái tạo vú với sẹo vùng cho da sát xương mu.

Tạo hình quầng vú và núm vú: đây là giai đọan cuối của tái tạo vú. Thường được thực hiện khi giai
đoạn tạo bầu vú trên đã hoàn thành (3-4 tháng sau tạo bầu vú). Có nhiều cách tạo núm và quầng vú,
thường chỉ cần gây tê tại chỗ. Việc bàn bạc, tham khảo ý kiến giữa bệnh nhân và bác sỹ phẫu thuật giúp
lựa chọn phương pháp thích hợp và vẻ đẹp thích hợp.