Giáo án bài giảng cấu trúc chương trình

Mạc Thị Mai – k56A-CNTT - ĐHSPHN
Giáo án số 2
CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH
( 1 tiết )
Giáo viên hướng dẫn :Trần Doãn Vinh
Sinh viên thực hiện : Mạc Thị Mai
Lớp : K56A - CNTT
A. Mục đích, yêu cầu:
1. Về kiến thức:
• Học sinh nắm được :
 Cấu trúc của một chương trình Turbo Pascal
 Các kiến thức cơ bản về kiểu dữ liệu, phép toán, biểu thức, câu lệnh
gán, tổ chức vào/ra đơn giản;
 Cách thực hiện chương trình trong môi trường pascal.
• Học sinh biết cách vận dụng kiến thức để viết một số chương trình đơn giản.
2. Về tư tưởng, tình cảm
• Giúp học sinh hiểu hơn về môn học, biết được lợi ích và cái hay của môn học,
từ đó thêm yêu thích và hứng thú với môn học.
B. Phương pháp, phương tiện
1. Phương pháp
• Kết hợp các phương pháp giảng dạy như thuyết trình, vấn đáp…
• Kết hợp kiến thức trong giáo trình và một số ví dụ nhỏ trên máy.
2. Phương tiện
• Vở ghi lý thuyết.
• Sách giáo khoa lớp 11.
• Sách tham khảo ( nếu có ).
C. Tiến trình lên lớp, nội dung bài giảng
I. Ổn định lớp ( 1 phút ) :
Ổn định lớp và yêu cầu lớp trưởng báo cáo sĩ số
II. Kiểm tra bài cũ và gợi động cơ ( 4 phút )
1.Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi:
1
Mạc Thị Mai – k56A-CNTT - ĐHSPHN
o Cả lớp cho cô biết bài trước chúng ta học về vấn đề gì?
o Tại sao người ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao?
Trả lời:
o Bài trước chúng ta học về các thành phần của ngôn ngữ lập trình (pascal)
o Người ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao vì nó có tác dụng
rất quan trọng, nó giúp ích rất nhiều trong cuộc sống thực tế, hầu hết các
ứng dụng chúng ta sử dụng trong máy tính đều phải dùng các ngôn ngữ bậc
cao để soạn ra chúng.
2.Gợi động cơ
Như chúng ta đã biết các ngôn ngữ lập trình bậc cao rất quan trọng. Vậy chúng ta có
thể hình dung nó như thế nào nhỉ? Trước hết chúng ta phải biết được cấu trúc của nó như thế
nào, ý nghĩa của các thành phần trong cấu trúc đó như thế nào? Để hiểu rõ điều đó hôm nay cô
tò mình cùng nhau đi tìm hiểu “cấu trúc chương trình”.
III. Nội dung bài giảng
STT Nội dung Hoạt động của thầy và trò T.gian
1 Đặt vấn đề: Thuyết trình
Khi viết một bài văn, chúng ta cúng
phải có đầy đủ 3 phần rõ rệt: mở bài,
thân bài, kết bài. Đó là qui định chung,
chúng ta không được phép vi pham nó.
Tương tự như vậy khi viết một chương
trình (lập trình),cũng có cấu trúc riêng
của nó. Trong lập trình cấu trúc rất quan
trọng, thiếu nó chúng ta không hiểu được
chương trình và chương trình còn bị lỗi.
Để hiểu rõ, bây giờ cô trò mình sẽ đi
tìm hiểu rõ về cấu trúc một chương trình.

1
’
2 I. Cấu trúc chung
Cấu trúc một chương trình có thể được mô
tả như sau:
[< phần khai báo >]
< phần thân >
Thuyết trình
Nói chung, chương trình được viết bằng
ngôn ngữ lập trình bậc cao thường gồm
phần khai báo và phần thân. Phần khai
báo có thể có hoặc không, nhưng phần
2
’
2
Mạc Thị Mai – k56A-CNTT - ĐHSPHN
Trong đó:
 Phần khai báo có thể có hoặc không
 Phần thân bắt buộc phải có
thân bắt buộc phải có.
Khi diễn giải cú pháp các ngôn ngữ lập
trình người ta thường sử dụng ngôn ngữ
tự nhiên,và được đặt giữa cặp dấu < và >.
Các thành phần trong chương trình có
hoặc không được đặt giữa dấu [ và ].
3 II. Các thành phần của chương trình
1.Phần khai báo
Có thể có các khai báo cho: tên chương
trình, thư viện, hằng, biến và chương trình
con.

a. Khai báo tên chương trình
 Phần này có thể có hoặc
không
 Với Pascal, nếu có, phần khai
báo bắt bằng từ khóa
program, tiếp đến là tên
chương trình.
Program < tên chương trình >;
Trong đó tên chương trình là tên do người
lập trình đặt theo đúng quy định về tên.
Ví dụ
Program sap_xep;
Program lop_11_a;

b. Khái báo thư viện
Mỗi ngôn ngữ lập trình có một số thư viện
được lập trình sẵn cho ta sử dụng. Khai báo
thư viện để sử dụng các chương trình đó như
sau:
 Trong pascal
Uses <tên thư viện>;
Ví dụ
Thuyết trình
- Từ khóa được TP quy định dùng với ý
nghĩa xác định, không dung với nghĩa
khác.VD : uses…
- Quy định về tên trong TP như thế nào?
+ Là một dãy liên tiếp <=127 kí tự.
+ Gồm chữ cái, chữ số, dấu gạch dưới.
+ Phải bắt đầu bằng chữ cái hay dấu _.

+ Không được trùng với từ khoá.
+ Không phân biệt chữ hoa, chữ thường.
Thuyết trình
- Một số thư viện sẵn có cung cấp một số
lệnh và hàm chuẩn( được lập trình sẵn)
- Người dùng có thể tự tạo cho mình một
thư viện riêng theo quy định của ngôn
ngữ lập trình
- Trong Pascal, muốn dùng lệnh xóa màn
hình clrscr thì ta phải khai báo trước nó
3
’
4
’
3
Mạc Thị Mai – k56A-CNTT - ĐHSPHN
Uses crt;
 Trong C++
#include <tên thư viện >
Ví dụ
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
c. Kai báo hằng
-Khai báo trong Pascal dạng : sau từ khóa
CONST có thể có nhiều dòng dạng:
<tên hằng> = <giá trị>;
Ví dụ
CONST PI = 3,14;
MaxY = 100;
MinA = 10

- khai báo trong C++ sau từ khóa CONST
phải có kiểu hằng, tên hằng, giá trị như sau:
CONST <kiểu hằng> <tên hằng> = <giá
trị>
Ví dụ
Const int MaxN = 1000;
Const float PI = 3.1416;
Const char* KQ = ”ketqua:”;
- Khai báo hằng thường được sử dụng cho
những giá trị xuất hiện nhiều lần trong
chương trình.
d. Khai báo biến
Tất cả các biến dùng trong chương trình
đều phải được đặt tên và khai báo để chương
trình dịch biết để lưu trữ và xử lý.
- tại mỗi thời điểm thực hiện chương trình,
biến chỉ nhận một giá trị.
thư viện crt.
- Trong C++, sau khi khai báo thư viện
conio.h ta dùng lệnh clrscr;
Hỏi:
- Có phải trong bất kì ngôn ngữ lập trình
nào hằng cũng được khai báo giống nhau
không?cho vd minh họa.
Trả lời
-Tất nhiên không phải tất cả các ngôn
ngữ lập trình đều khai biến hằng giống
nhau.
Vd trong Pascal khi khai báo hằng không
cần khai báo kiểu của hằng nhưng trong

C++ thì phải có khai báo kiểu hằng.
Const m = 20;
L = “lan”;
+trong C++
Const int m = 20;
Const char* L = “lan”;
Hỏi:
- Trong một chương trình Pascal, nếu có
5
’
5
’
4
Mạc Thị Mai – k56A-CNTT - ĐHSPHN
Ví dụ: ax + b = 0 thì a, b, x là các biến
- Cách khai báo:
o Trong pascal
VAR <danh sách biến> : <kiểu dữ liệu>;
- Sau VAR cũng có thể khai báo nhiều danh
sách biến khác nhau.
Ví dụ: Var a,b,c : integer;
Hoten : string;
o Trong C++
<kiểu dữ liệu> <danh sách biến>;
Ví dụ: int a,b,c;
Char hoten;
Với: - danh sách biến là một hoặc nhiều tên
biến, các tên cách nhau bởi dấu phẩy.
- kiểu dữ liệu là một trong các kiểu dữ
liệu chuẩn của TP hoặc C++

2. Thân chương trình
Dãy lệnh trong pham vi được xác định bởi
cặp dấu hiệu mở đầu và kết thúc tạo thành
thân chương trình.
Trong Pascal
Cấu trúc :
BEGIN{tên dành riêng bắt
đầu}
[<Các câu lệnh>];
END.{tên dành riêng kết
thúc}
- Chú ý : sau END phải có dấu chấm kết thúc
chương trình.
cả khai báo hằng và khai báo biến thì
khai báo nào được viết trước ?
- Trả lời : Khai báo hằng.
Thuyết trình
- Phần thân chương trình chứa toàn bộ
nội dung của chương trình.
- Mỗi câu lệnh phải được kết thúc bởi
dấu chấm phẩy.
- Sau END kết thúc toàn bộ chương
trình, phải có dấu chấm. Đây là lệnh duy
nhất được kết thúc bằng dấu chấm trong
chương trình.
3
’
4 III.Ví dụ chương trình đơn giản
1.ví dụ 1
Chương trình sau thực hiện việc đưa ra màn

hình thong báo“Xin chao cac ban!
5