Tin báo mạng điện tử

KILOBOOKS.CO
1
HC VIN BO CH V TUYấN TRUYN
Khoa Phỏt thanh Truyn hỡnh






TIU LUN
TIN BO MNG IN T




ti:
Nghiờn cu, kho sỏt cỏc cỏch git tớt trờn bỏo mng
in t, ch ra nhng u im v hn ch.





Sinh viờn thc hin: La Th Hon
Lp : Bỏo mng in t k27

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
2

MỞ ĐẦU

Báo mạng điện tử là một loại hình truyền thông đại chúng đang
có xu hướng phát triển mạnh cùng với sự bùng nổ của Internet.
Độc giả báo mạng thường không đọc mà chỉ “lướt mắt”. Trong các
thành tố cấu tạo nên một tác phẩm báo chí thì tít (đầu đề) là một
thành tố mà độc giả đọc trước tiên, nó quyết định số phận của bài
báo rằng độc giả có tiếp tục đọc hay không.
Giật tít trên báo điện tử đang đặt ra rất nhiều vấn đề đặc biệt là
việc sử dụng ngôn ngữ. Đã có những lời cảnh báo về việc sử dụng
ngôn ngữ thiếu chọn lọc, thiếu sáng tạo trên tít báo. Xuất hiện
ngày càng nhiều ngôn từ được tác giả sử dụng trong tít báo rất rối
rắm, khó hiểu, nhiều từ chuyên môn mà chỉ những người hoạt
động trong lĩnh vực chuyên nghành mới có thể hiểu được…Trên cơ
sở đó, tiểu luận đi sâu vào nghiên cứu cách giật tít và ngôn ngữ
sử dụng trên tít báo mạng, dựa trên sự khảo sát 25 tít đăng trên
báo mạng Vietnamnet. Từ đó chỉ ra những ưu điểm và hạn chế
của mỗi cách giật tít làm cơ sở để tìm ra giải pháp khắc phục.
Việc nghiên cứu ngôn ngữ sử dụng trên báo chí nói chung, trên
tít báo nói riêng là bức thiết để làm tài liệu tham khảo cho những
người viết báo, đặc biệt là phóng viên trẻ học cách giật tít và tránh
những lỗi khi giật tít. Quá trình nghiên cứu sử dụng kết hợp nhiều
phương pháp: khảo sát, nghiên cứu tài liệu, so sánh,…

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
3


NI DUNG
Chng I: Nhng vn c bn ca tớt bỏo:
1. Khỏi nim:
Tớt (u ) l tờn gi ca tỏc phm, l c s phõn bit bi
bỏo ny vi bi bỏo khỏc, giỳp ngi c d dng xỏc nh mc
quan trng ca thụng tin v chn c.
Cú th núi tớt l cõu quan trng nht trong mt bi vit trờn
bỏo, dự l mt tin ngn hay mt phúng s. Tớt cho c gi bit
chuyn gỡ ó xy ra v vỡ sao c gi phi quan tõm ti nú. Tớt l
phn c gi c trc tiờn. Nu tớt hay, c gi cú th s tip tc
c bi bỏo. Nu tớt hng, ton b bi bỏo cụng phu rt cú th s
b b qua.
2. Vai trũ v chc nng ca tớt:
a. Vai trũ:
Tớt l c s phõn bit bi bỏo ny vi bi bỏo khỏc dự cựng
vit v mt ti. Tớt xỏc nh mc quan trng ca thụng tin
giỳp c gi la chn c.
b. Chc nng:
Ging viờn Fabienne Gộrault thuc i hc Bỏo chớ Lille, Phỏp,
nờu lờn sỏu chc nng ch yu ca tớt:
- Thu hỳt s chỳ ý vo trang giy
- Cung cp thụng tin chớnh trong mt cỏi lic mt
- Giỳp c gi la chn bi
- Khin c gi mun c
- T chc trang

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
4
- Sắp xếp thông tin


3. Các loại tít:
- Tít phụ: thường đóng vai trò định vị sự việc: chỉ rõ thời gian
và địa điểm hoặc đưa ra miền thông tin. Đôi khi chỉ rút lại thành
một từ.
- Tít chính: trình bày chữ to, chứa đựng những từ khóa.
- Tít nhỏ: bổ xung thông tin cho tít (như thế nào, tại sao).
- Tóm tắt: liệt kê những nội dung quan trọng được xử lý trong
bài báo hoặc trong chùm bài.
4. Các dạng tít:
Có hai dạng tít cơ bản:
a. Tít có tính thông tin:
-
Trả lời phần nào cho các câu hỏi đặt ra (chủ yếu là ai, cái gì).
- Loại bỏ những câu rườm rà, những từ không cần thiết, những
thông tin bổ sung.
- Dựa vào những tít khác, nhất là tít lớn.
- Có hai cách: chủ ngữ-động từ-bổ ngữ hoặc câu không động
từ. Mỗi một cách đều có cái hay riêng. Kiểu đầu chỉ rõ hành động.
Kiểu thứ hai cô đọng, nhấn mạnh từ khóa.
b. Tít gợi:
Tít gợi không đưa ra thông tin chính của bài báo, nhưng nêu ý
nghĩa chung của nó bằng cách kích thích người ta đọc bài báo.
Chúng ta thường thấy kiểu tít này trong các tạp chí. Khi thông
điệp chính đã được xác định, chúng ta sẽ tìm một hình thức khơi

gợi, một câu ngắn gọn.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
5
Cú rt nhiu cỏch vit tin gi: dựng t gõy sc, t a ngha,
cõu gi trớ tũ mũ, mt iu khú tin, mt chuyn bun ci, mt
mu nhõn cỏch húa, li chi ch, mt cõu núi quen thuc c
sa i, mt cụng thc, mt cõu ngn ng Dựng hn hp hai loi
tớt s cng hiu qu: va dựng tớt ln cú tớnh thụng tin, va dựng
tớt cú tớnh gi.
5. c trng ca tớt bỏo mng in t:
- Tớt trờn bỏo in t thng xut hin khụng gn lin vi ng
cnh: khụng nh bỏo vit l bi no thỡ i lin vi tớt ú, cỏc tớt
trờn bỏo in t cú th di dng mt danh sỏch cỏc bi bỏo,
trong mt danh mc ca cụng c tỡm kim, hoc trong phn
bookmark ca mt trỡnh duyt. Mt s tỡnh hung xy ra hon
ton chng liờn quan n mt ng cnh nht nh no. Chng hn
nhng mc hin lờn trờn danh sỏch khi tỡm kim trờn cỏc trang
Google, Yahoo, Vinaseek cú th liờn quan n mt ch bt k,
vỡ th ngi s dng khụng d hiu c ngay cỏc tớt nu khụng
cú kin thc c bn v mt lnh vc no ú.
- Ngay c khi tớt i lin cựng vi bi, khú khn ca vic c ch
trờn mn hỡnh khin ngi s dng khú nm bt c vn . i
vi bỏo in, tớt gn cht vi ni dung, cỏc bc nh, cỏc tiu mc -
c t bỏo li nm trờn tay nờn ch cn lic qua cng hiu. i vi
bỏo in t, trờn mn hỡnh ch nhỡn thy mt lng thụng tin gii
hn, khi c li cú cm giỏc nhc mt v khụng thoi mỏi. Vỡ th
khi lt qua mt danh mc cỏc tin tc, vớ d trờn trang news.com
chng hn, ngi s dng thng ch nhỡn vo nhng tớt ni bt
nht v b qua hu ht cỏc phn túm tt.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
6
Do nhng khỏc bit nh vy, phn tớt phi cú kh nng ng
c lp v d hiu m khụng cn nhỡn vo ton b phn ni dung.
ng nhiờn, ngi s dng cú th click vo tớt ú c c bi,
nhng nu tớt no cng phi qua ng tỏc ny thỡ quỏ mt thi
gi.


6. Th thut t tớt:
- Dựng th phỏp khỏc thng: K s trờn mỏi nh
- Th phỏp nghch lý: Nhng xỏc cht bit núi
- Th phỏp trớch dn: trớch dn li ca cỏc nhõn vt phng vn
hoc cỏc nhõn vt cú uy tớn xut hin trong bi vit.
- Th phỏp chi ch: Thanh Húa: u t t õu?
- Th phỏp núi búng giú: Vnh múng nga
- Th phỏp nhõn cỏch húa: ly vt hay khỏi nim thay
th con ngi, núi v con ngi.
- Th phỏp nhi li: nhi khộo li tờn sỏch, tờn phim, tờn bi
hỏt thnh ng tc ng,
7. Tiờu chớ git tớt:
Mt tớt phi m bo 4 yờu cu sau: trung thc, chớnh xỏc, hp
dn v trỡnh by p.
a.

Tỡnh trung thc:
Tớt phi phn ỏnh trung thc ni dung v sc thỏi ca cõu
chuyn v phi phự hp vi nh hoc ha kốm bi.
Bi vit v vn gỡ v mo u ca bi vit nh th no? Ly

ý tng t mo u (vn chớnh ca cõu chuyn) vit tớt
nhng khụng n thun sao chộp li mo u.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
7
õy l mt cõu chuyn vui, bun, nghiờm tỳc hay nh nhng?
Cõu chuyn v mt cỏ nhõn hay l tin v mt chớnh sỏch ca chớnh
ph? õy l tin thi s hay mt bi? Hóy c gng vit tớt ỳng vi
sc thỏi ca cõu chuyn v tớnh cht ca bi vit.
Nu cú nh hoc ha kốm bi, phi m bo rng tớt phn
ỏnh ỳng ni dung nh v ha. iu ny c bit ỳng trong
trng hp cú nh kốm bi vỡ cỏc kt qu nghiờn cu cho thy
hu ht c gi s nhỡn nh trc tiờn khi c trang bỏo. Sau ú
h c tớt v ri mi bt u c bi bỏo.
Nu bi cú tớt ph thỡ tớt ph phi phự hp vi tớt chớnh v cựng
sc thỏi vi tớt chớnh, dự ni dung ca tớt chớnh v ph hon ton
khỏc nhau.
b.

Chớnh xỏc:
Tớt phi chớnh xỏc. Chớnh xỏc õy bao hm c v ni dung,
chớnh t, ng phỏp Nu tớt ca bi bỏo sai, c gi s ngh rng
ton b bi bỏo cng sai.
Trc ht, phi m bo chc chn rng ni dung ca tớt l
chớnh xỏc. Ngy thỏng, s liu, s kin, tờn ngi phi chớnh xỏc
tuyt i nh thụng tin nờu trong bi.
c.

Hp dn:
Tớt phi thu hỳt c c gi, lm h mun c bi vit, vỡ vy

hóy dựng ngụn t sc so v hp dn.
La chn t ng cho tớt l vn úng vai trũ quyt nh trong
vic thu hỳt c gi c bi vit ú. Vỡ s lng t dnh cho tớt
khụng nhiu, phi m bo tng t u ỏng giỏ. Khi bn c bi
vit, hóy vit ra nhng t cú th dựng cho tớt.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
8
Vì chỗ trên trang báo dành cho tít rất hạn chế nên phải tiết
kiệm từ. Tránh dùng hai từ khi có thể dùng một từ. Các nhà báo
cũng thường có xu hướng dùng những từ bóng bảy để gây ấn
tượng cho độc giả. Cần tránh dùng từ bóng bảy khi có thể dùng từ
đơn giản mà hiệu quả vẫn vậy. Trên thực tế, hầu hết độc giả là
những người bình thường và bận rộn, họ muốn đọc ngôn từ đơn
giản, dễ hiểu và không phải mất thời gian để nghĩ về chúng.
d.

Hình thức đẹp:
Tít phải vừa vặn với khoảng trống dành cho tít trên trang báo,
không được nén hoặc dãn chữ. Tít trông phải đẹp mắt và hợp với
các tít khác trên trang báo và các tít phụ.
Cần biết tít của bạn sẽ được dành bao nhiêu chỗ trên trang báo
và hãy viết tít vừa vặn với khoảng trống đó. Đừng co hoặc kéo dãn
chữ trên tít cho vừa với khoảng trống và phải biết rõ chỗ ngắt
dòng là ở đâu (đối với đầu đề dài 2, 3 dòng), vì đôi khi ngắt dòng
không đúng từ sẽ làm tít rất khó đọc.
8. Những tiêu chí đánh giá một tít hay:
- Sáng sủa, dễ hiểu: dùng từ đơn giản, cụ thể, không viết tắt.
- Ngắn, mạnh, trực tiếp: loại bỏ những chi tiết phụ, rườm rà. Đi
thẳng vào vấn đề chính, dùng từ mạnh, liên quan đến bài, không

dùng tính từ, trạng từ, dùng câu thể chủ động, khẳng định. Có thể
bỏ qua động từ. Tránh dùng dấu chấm than vì nó không thay thế
được những từ mạnh.
- Chính xác, trung thực. Không thay thế nội dung bằng hình
thức. Không nói quá.
- Thích hợp, độc đáo: một tít chỉ được dùng cho một bài báo.
Tít là riêng biệt.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
9
- Phự hp vi th loi: tớt phi phự hp vi bi bỏo, vi ging
iu ca nú, vi phong cỏch, vi th loi bỏo chớ. Dựng trớch dn
i vi th loi phng vn, iu mt thy tai nghe vi th loi
phúng s hay cụng thc vi xó lun.
9. Mt s ch dn khi vit tớt:
Phn ln ngi c ch quan tõm n nhng tin bi m h cm
thy cú th lm cho cuc sng ca h thờm thỳ v. Do ú trng
thỏi tõm lý ca ngi c l iu m phúng viờn cn lu ý khi t
tớt:
- Thớch cỏi mi: ngi c luụn d ng vi mt li kờu gi quỏ
c mc dự nú hon ton ỳng, mt ý kin c khụng bao gi cú th
to ra c mt thỏi mi.
- Thớch cỏi l: ngi c thng chỳ ý ti nhng ý kin, chi tit
c ỏo, sõu sc hn l nhng ý kin chung chung, ỳng n
nhng vụ thng vụ pht, ghột nhng ngụn ng thụ s, gõy nhm
chỏn.
- Ngi c thớch t phỏt hin, ghột b lờn lp vỡ vy nh bỏo
khụng nờn ỏp t quan im l liu ca mỡnh ngay trờn tớt, trỏnh
dựng nhng t ng nh cn, nờn, thit ngh, phi chng,
- Thớch t duy lc quan, hng lờn phớa trc.

Vỡ vy nh bỏo khụng c t ra cao hn c gi: khụng dựng
t ng chuyờn mụn, nờn nh l khụng phi cỏi gỡ mỡnh bit thỡ c
gi cng bit, thụng tin no ngi c thy khú hiu l h b qua
ngay.
Nờn chn ra vn chớnh trong thụng ip: mt tớt hay l phn
ct yu trong thụng ip ny. Khi ó vit xong bi bỏo, cn t
cõu hi: mỡnh cn núi iu gỡ vi c gi? Trc hay sau khi vit
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.CO
10
bài? Có những khi chúng ta tìm ra ngay được tít trước khi viết bài.
Nhưng thông thường phải viết xong bài mới đến công đoạn tìm tít.
Giải thích rõ ràng nội dung của bài báo bằng những ngôn từ
gần gũi với người sử dụng. Tít phải là phần tóm lược cực ngắn của
nội dung liên quan.
Tránh dùng các câu sáo rỗng. Nên nhớ độc giả không hề quan
tâm tới trình độ sử dụng ngôn ngữ của phóng viên mà họ quan
tâm tới bản thân tin tức.
Tránh chơi chữ, vì nó có thể phản tác dụng, đặc biệt đối với các
đầu đề tin (đối với bài, hoặc một số phóng sự đặc biệt thì có thể
chơi chữ). Nhưng nếu muốn chơi chữ thì phải đảm bảo dùng đúng
cách.
Hãy độc đáo khi dùng từ. Có một số từ thường được báo chí sử
dụng quá nhiều trong tít. Nên tránh dùng những từ như vậy thì tít
sẽ độc đáo hơn.
Nên tránh dùng các từ viết tắt và nhiều dấu chấm, phẩy trong tít
vì trông rối mắt và khó hiểu.
Dùng động từ chủ động thay vì bị động. Điều này giúp tít ngắn
gọn hơn và mạnh hơn.
Viết đơn giản và đảm bảo rằng tít có nghĩa rõ ràng. Tránh đưa

những thông tin phức tạp và các con số không cần thiết vào tít.
Đừng phóng đại sự hấp dẫn để lôi kéo mọi người nhấn chuột
nhằm tìm hiểu nội dung bài viết. Người sử dụng quá ngấy với cái trò
đánh lừa này và rất khó chịu khi mất thời gian chờ download một
trang web để rồi nhận ra đó không phải cái mà họ muốn. Trên báo
in, sự tò mò có thể khiến người ta lật trang hoặc bắt đầu đọc một bài
bái. Trên báo điện tử, nó sẽ làm người ta… phát điên.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
11
Trong khi cố gắng diễn tả đầy đủ nội dung, đừng quên là tít càng
ngắn thì càng dễ đọc. Cố dùng những động từ, tính từ có thể giảm
bớt giới từ kèm theo.
Nên lưu ý một chi tiết “nhỏ mà không nhỏ” là khi người sử dụng
các công cụ tìm kiếm thì tin tức sẽ xếp theo thứ tự chữ cái A, B, C.
Tít tiếng Anh thì có thể bị mắc sai lầm vớ vẩn và bị tụt xuống cuối
bảng vì có mạo từ “the” lên đầu câu. Tiếng Việt thì không có những
từ kiểu này nhưng vẫn nên lưu ý thủ thuật nhỏ là đổi từ nếu có thể
để tin “lên hàng” một chút.
Từ đầu tiên nên là từ quan trọng nhất và mang nhiều thông tin
nhất. Nó có lợi khi xếp “chỗ tốt” vị trí trong danh mục tìm kiếm và
khi người sử dụng nhìn sẽ thấy dễ hơn. Chẳng hạn bắt đầu bằng tên
công ty, tên người hay vấn đề được đề cập trong bài viết.
Chớ đặt mấy tít liền bằng cùng một chữ, vì như thế khó nhận rõ
sự khác biết khi lướt qua một danh mục.
Nhờ đồng nghiệp góp ý kiến và nghiêm túc tiếp thu ý kiến của họ.
Nếu họ thấy rằng tít bài rất hay nhưng chẳng có nghĩa gì thì nhiều
khả năng độc giả cũng cảm thấy như vậy.
Chương II: Khảo sát cách đặt tít trên báo mạng:
1. Khảo sát:

Khảo sát 25 tít trên báo mạng điện tử Vietnamnet (từ T2/2008
đến T5/2009): chỉ ra chất liệu sử dụng để đặt tít, nhận xét hiệu
quả và nhược điểm của các cách sử dụng.
STT TÍT CHẤT LIỆU SỬ
DỤNG
NHẬN XÉT
1 Cờ bạc, "sex
show" - khi nào
vào khuôn khổ?
- Sử dụng từ tiếng
anh: sex show
- Sử dụng câu hỏi
- sex show là một từ ghép không
có trong từ điển từ ghép tiếng anh.
Từ ghép này ít được sử dụng bởi lẽ
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
12
(Bùi Dũng –
04/02/2008)
nghi vấn.

show có nghĩa là màn trình diễn,
sự khoe khoang, phô trương, còn
sex hiểu theo nghĩa danh từ có
nghĩa là giới, giống, quan hệ tình
dục. Show thường kết hợp với các
từ như live show, game show,
show room,.. chứ chưa thấy kết
hợp sex show.

- Việc sử dụng từ sex show trong
tít này chưa phù hợp với quy luật
từ ghép tiếng anh, vừa gây phản
cảm với người đọc, cảm giác như
tác giả đang học đòi dùng tiếng
anh. Trong bài viết tác giả cũng
không dành không gian để giải
thích sex show có nghĩa là gì.
Thông tin từ bài báo ta có thể hiểu
sex show theo nhiều cách: hoạt
động mại dâm, những buổi biểu
diễn khoe cơ thể. Nên dùng từ
thuần Việt thay thế vừa dễ hiểu
vừa phù hợp với từ cờ bạc đã có
trong tít: Cờ bạc, mại dâm - khi
nào vào khuôn khổ?
2 "Vote for
Vietnam" rồi...
suy nghĩ
- Sử dụng từ tiếng
anh: vote for
Vietnam
- Vote for Vietnam là một cụm từ
tiếng Anh có nghĩa là bầu chọn cho
Việt Nam.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.CO
13
(Phạm Hồng
Hải –

16/02/2008)
- Dùng dấu chấm
lửng
- Dùng từ tiếng anh trong tít này là
khá hợp lý vì việc bầu chọn Hạ
Long là một trong các kỳ quan
thiên nhiên của thế giới được thực
hiện trên mạng và ngơn ngữ là
tiếng anh, trong bài viết tác giả
cũng đã giải thích ý nghĩa của cụm
từ này sang tiếng việt.
- Dấu chấm lửng dùng để nhấn
mạnh từ “suy nghĩ”, thu hút độc
giả vào từ này. Độc giả sẽ tò mò
tại sao bầu chọn xong rồi lại phải
suy nghĩ, suy nghĩ vấn đề gì, từ đó
sẽ chú ý đọc nội dung bài báo.
3 DNNN VN
khơng thể áp
dụng mơ hình
chaebol Hàn
Quốc
(Phương Loan –
28/03/2008)
- Sử dụng từ viết tắt
- Sử dụng thuật ngữ
chun ngành:
chaebol
- DNNN VN là viết tắt của cụm từ
Doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam.

Cụm từ viết tắt này khơng khó
đốn nghĩa nhưng sử dụng từ viết
tắt q dài trên tít cũng gây phản
cảm cho độc giả. Trong bài viết tác
giả cũng khơng giải thích DNNN VN
là viết tắt của cụm từ nào.
- Chaebol là một mơ hình tập đồn
kinh tế của Hàn Quốc. Trong bài
viết, tác giả chỉ đề cập đến mơ
hình chaebol mà khơng giải thích
mơ hình đó là gì, kết cấu như thế
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.CO
14
no. Vỡ vy c xong c bi bỏo
m c gi vn cha hỡnh dung ra
c mụ hỡnh chaebol nh th
no.
- c c bi bỏo ta cũn nhn thy
tớt chớnh v tớt ph (tớt xen) ging
ht nhau. iu bt hp lý na l
hai tớt ny ch cỏch nhau mt cõu
vn (sapo).
4 WB: VN khụng
cú thnh t ca
khng hong ti
chớnh
(Phng Loan
03/06/2008)
- S dng t vit

tt: WB:VN
- WB l vit tt ca hai t World
Bank (Ngõn hng Th Gii).
- VN l vit tt ca hai t Vit
Nam.
- VN ngi c cú th oỏn ngay
ra ngha l Vit Nam, nhng WB l
t vit tt ting Anh rt ớt ngi cú
th oỏn ra ngha. Vy m tỏc gi
mc nhiờn ngh rng ai cng bit
n t ny nờn trong bi vit vn
tip tc vit tt nh vy m khụng
h cú s gii thớch ngha.
- S dng hai cm t vit tt liờn
tip, WB l t vit tt ting Anh
lm cho tớt bỏo khụng rừ rng v
mt thụng tin, hỡnh thc khụng thu
hỳt c s chỳ ý ca c gi.
5 Sau "bựng n" - S dng du - Du ngoc kộp dựng nhn
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN