Các nền văn hóa thuộc thời đại Hùng Vương ppsx

Các nền văn hóa thuộc thời đại Hùng Vương
Thứ Năm, 14/04/2011, 08:47 SA | Lượt xem: 267
Các nhà khoa học phân lập thành các nền văn hóa
khảo cổ thuộc thời đại Hùng Vương gồm văn hóa
Phùng Nguyên, văn hóa Ðồng Ðậu, văn hóa Gò Mun
và văn hóa Ðông Sơn.
Thời đại Hùng Vương được biết đến bởi các bằng
chứng vật chất kéo dài từ sơ kỳ thời đại đồ đồng đến
sơ kỳ thời đại đồ sắt, có niên đại cách đây từ 4.000
năm đến 2.000 năm. Các nhà khoa học phân lập
thành các nền văn hóa khảo cổ thuộc thời đại Hùng
Vương gồm văn hóa Phùng Nguyên, văn hóa Ðồng
Ðậu, văn hóa Gò Mun và văn hóa Ðông Sơn.
NỀN VĂN HÓA PHÙNG NGUYÊN

Văn hóa Phùng Nguyên lấy theo tên gọi của di tích
khảo cổ học đầu tiên thuộc văn hóa này, được phát
hiện vào năm 1959 ở làng Phùng Nguyên, xã Kinh
Kệ, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Tính đến nay đã
có khoảng 55 di tích thuộc văn hóa Phùng Nguyên
được phát hiện. Những di tích này phân bố trên địa
bàn các tỉnh, thành phố như Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc
Ninh, Hà Nội, Hải Phòng. Hiện vật tìm thấy trong các
di tích thuộc văn hóa Phùng Nguyên chủ yếu là vũ
khí, công cụ sản xuất, đồ dùng sinh hoạt bằng hai loại
chất liệu chính là đồ đá và đồ gốm. Đồ đá và đồ gốm
tìm thấy trong các di tích thuộc văn hóa Phùng
Nguyên đã đạt đến đỉnh cao về nghệ thuật chế tác.
Đồ đá được chế tác bằng các phương pháp cưa,
khoan, mài, tiện rất tinh xảo, có kích thước tương đối
nhỏ, được làm từ đá bazan và các loại đá nephrit,

spilit có màu sắc đẹp. Những hiện vật tìm thấy phổ
biến là các loại rìu, bôn, đục, bàn mài, mũi tên, mũi
giáo, và các loại vòng tay, khuyên tai, nhẫn, ống
chuỗi, hạt chuỗi với đủ loại kích cỡ và kiểu dáng
khác nhau. Đồ gốm phần lớn được làm bằng bàn
xoay, thành gốm mỏng đều, độ nung tương đối cao.
Hoa văn trang trí phong phú tạo thành những đồ án
đối xứng phong phú và đẹp mắt. Về loại hình có các
loại nồi, vò, bình, bát, dọi xe sợi, bi gốm Ngoài ra,
đã phát hiện được tượng động vật bằng đất nung như
tượng bò, tượng gà vừa hiện thực vừa sinh động, có
thể xem là những tác phẩm nghệ thuật tạo hình sớm
nhất được phát hiện ở Việt Nam. Trong một số di tích
thuộc văn hóa Phùng Nguyên cũng đã phát hiện được
dấu vết của xỉ đồng, bằng chứng của nghề luyện kim.
Đó là cơ sở quan trọng để các nhà khoa học xếp văn
hóa Phùng Nguyên vào sơ kỳ thời đại đồng thau. Văn
hóa Phùng Nguyên được xác định cách nay khoảng
từ 4.000 đến 3.500 năm.

NỀN VĂN HÓA ÐỒNG ÐẬU

Văn hóa Đồng Đậu lấy theo tên gọi di tích Đồng Đậu
được phát hiện vào năm 1964 ở xã Minh Tân, huyện
Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Cho đến nay đã có khoảng
20 di tích thuộc văn hóa Đồng Đậu đã được phát hiện
ở Vinh Phúc, Phú Thọ, Bắc Giang, Hà Nội. Các hiện
vật bằng đá và bằng gốm vẫn chiếm ưu thế trong tổng
số hiện vật tìm thấy trong các di tích thuộc văn hóa
Đồng Đậu. Đồ đá gồm công cụ sản xuất, vũ khí, đồ

trang sức. Đồ gốm chủ yếu là nồi, vò được chế tác
cẩn thận, phần lớn đồ gốm đều được trang trí hoa văn
bao có bố cục phóng khoáng, nhưng phổ biến nhất
vẫn là loại hoa văn gồm các đường thẳng chạy song
song cách đều nhau được thể hiện bởi dụng cụ có
nhiều răng như bút kẻ khuôn nhạc ngày nay, do đó
loại hoa văn này vẫn thường gọi là hoa văn khuôn
nhạc. Một đặc trưng quan trọng của văn hóa Đồng
Đậu là sự phát triển của kỹ thuật luyện kim đồng
thau. Hiện vật bằng đồng thau chiếm khoảng 1/5 số
công cụ và vũ khí với nhiều loại hình phong phú như
rìu, mũi lao, mũi tên, lưỡi câu… Đáng chú ý là trong
một số di tích không chỉ tìm thấy hiện vật bằng đồng
mà còn tìm thấy khuôn đúc của các loại hiện vật này.
Văn hóa Đồng Đậu được xác định thuộc trung kỳ thời
đại đồ đồng, có niên đại cách ngày nay khoảng 3.500
năm đến 3.000 năm.

NỀN VĂN HÓA GÒ MUN

Văn hóa Gò Mun lấy theo tên gọi di tích Gò Mun
thuộc xã Tứ Xã, huyện Phong Châu, tỉnh Phú Thọ,
được phát hiện vào năm 1961. Đến nay đã có khoảng
30 di tích thuộc văn hóa Gò Mun đã được phát hiện ở
Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Ninh, Bắc Giang và TP Hà
Nội. Hiện vật tìm được trong các di tích thuộc văn
hóa Gò Mun cho thấy đồ đá không chỉ giảm về số
lượng mà còn giảm về mặt loại hình cũng như kỹ
thuật chế tác. Đồ gốm vẫn chủ yếu là các loại nồi, vò
được nung với nhiệt độ cao. Hoa văn trang trí trên đồ

gốm có xu hướng hình học hóa với những đường gấp
khúc hình tam giác, hình bình hành, hình chữ nhật.
Trên một số đồ gốm đã bắt đầu xuất hiện hoa văn
động vật như chim, cá… Trong khi đó số lượng hiện
vật bằng kim loại có xu hướng tăng cao. Công cụ sản
xuất và vũ khí tìm thấy trong các di tích thuộc văn
hóa Gò Mun chiếm tới 50% tổng số hiện vật, bao
gồm mũi tên, lưỡi câu, giáo, lưỡi liềm… Văn hóa Gò
Mun được xếp vào giai đoạn hậu kỳ thời đại đồ đồng
thau, có niên đại cách ngày nay khoảng 3.000 đến
2.500 năm.

Bộ sưu tập dao găm bằng đồng thuộc văn hóa Đông
Sơn.
NỀN VĂN HÓA ÐÔNG SƠN


Văn hóa Đông Sơn lấy theo tên gọi di tích Đông Sơn
được phát hiện từ năm 1924. Di tích này nằm bên
hữu ngạn sông Mã thuộc địa phận TP Thanh Hóa.
Cho đến nay, có khoảng 100 di tích thuộc văn hóa
Đông Sơn đã được phát hiện, chủ yếu phân bố ở khu
vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ theo lưu vực 3 con
sông chính là sông Hồng, sông Mã và sông Cả (sông
Lam). Trong các di tích thuộc văn hóa Đông Sơn,
hiện vật làm bằng chất liệu đá đã suy giảm về số
lượng cũng như chất lượng. Đồ gốm chế tác đơn
giản, mang nặng ý nghĩa thực dụng. Trái lại, đồ đồng
Đông Sơn phát triển rực rỡ, đạt đến mức hoàn hảo về
mặt kỹ thuật cũng như về mặt nghệ thuật. Hiện nay,

bộ sưu tập đồ đồng Đông Sơn có đến gần 60 loại hình
với nhiều kiểu dáng khác nhau. Về công cụ sản xuất
có lưỡi cày, cuốc, thuổng, rìu, dao, đục. Về vũ khí có
dao, kiếm, mũi giáo, mũi tên. Đồ dùng sinh hoạt có
thạp, thố, bình, vò, ấm, chậu… Nhạc khí có trống,
chuông, khèn, lục lạc… Trong đó trống đồng Đông
Sơn với kỹ thuật chế tác và trang trí tinh xảo, được
xem là biểu tượng của văn hóa Đông Sơn. Trong các
di tích thuộc văn hóa Đông Sơn bên cạnh công cụ
bằng đồng đã phát hiện được dấu hiệu của nghề luyện
sắt, do vậy văn hóa Đông Sơn được các nhà nghiên
cứu xếp vào giai đoạn sơ kỳ đồ sắt. Văn hóa Đông
Sơn có niên đại khoảng 2.500 đến 1.800 năm cách
ngày nay.
* * *
Như vậy, những dấu tích vật chất từ văn hóa Phùng
Nguyên qua văn hóa Đồng Đậu, đến văn hóa Gò Mun
và cuối cùng là văn hóa Đông Sơn không chỉ cho
chúng ta thấy sự phát triển liên tục, lâu dài của các
nền văn hoá cổ thuộc thời đại Hùng Vương mà còn
cho thấy một quá trình lao động, sáng tạo trong buổi
đầu dựng nước của dân tộc Việt Nam.
NGUYỄN DANH HẠNH
Baophuyen.com.vn