skkn một số kĩ thuật dạy thực hành môn công nghệ lớp 12

Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
SƠ YẾU LÝ LỊCH
Họ và tên tác giả: Nguyễn Thế Anh
Ngày tháng năm sinh: Ngày 25 tháng 02 năm 1979
Chức vụ, chức danh:
- Giáo viên môn Công nghệ
Đơn vị: Trường THPT Khoái Châu
Tên đề tài: Một số kĩ thuật dạy học thực hành Công nghệ 12
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
1
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết đối tượng nghiên cứu của Công nghệ là quá trình lao
động kỹ thuật của con người. Đó là quá trình tác động vào thế giới tự nhiên để
tạo ra sản phẩm phục vụ lợi ích của con người. Khi nghiên cứu về kỹ thuật -
công nghệ cần phải đặt nó trong mối quan hệ với con người, với xã hội, với tự
nhiên và môi trường theo quan điểm sinh thái học. Vì cuộc cách mạng khoa học
- công nghệ đang đưa đến cho loài người những niềm hy vọng với cả những nỗi
lo tai hoạ khôn lường cho nhân loại, tài nguyên bị cạn kiệt, môi trường bị ô
nhiễm
Xuất phát từ quan điểm nhận thức: “Từ trực quan sinh động đến tư duy
trừu tượng, học đi đôi với hành”. Hầu hết các môn học đều có những phần
dạng như bài tập để rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo cho người học. Đối với môn công
nghệ thì điều đó càng được khẳng định nếu không có thực hành mà chỉ nghiên
cứu trên giấy, chỉ học lí thuyết thì không thể giúp người học hiểu được các quá
trình công nghệ diễn ra như thế nào, càng không thể hiểu bản chất của các quá
trình biến đổi điện-từ trường, năng lượng một chiều sang năng lượng xoay
chiều Trong môn công nghệ lớp 12 có rất nhiều bài thực hành nếu người dạy
không thực sự đầu tư nghiên cứu và có phương pháp sẽ làm cho tiết học trở nên

đơn điệu, không hiệu quả, thậm chí gây mất hứng thú trong học tập của học
sinh. Đặc biệt trong điều kiện phòng thực hành, phòng thí nghiệm như hiện nay
đều được trang bị rất sơ sài chưa đáp ứng được điều kiện đòi hỏi của thực tế và
của môn học.
Xuất phát từ thực tiễn đó và với thời gian giảng dạy trong nhà trường phổ
thông tôi mạnh dạn chọn viết đề tài: “Một số kĩ thuật dạy thực hành công
nghệ 12”
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
2
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
2. Phương pháp nghiên cứu
- Quan sát Làm theo Tổng hợp Củng cố lại kiến thức lí thuyết
- Phân tích nội dung sách giáo khoa, các tài liệu, tình huống giáo viên
đưa ra Hoàn thành bài thực hành
3. Giới hạn của đề tài
- Phân tích nội dung của bài thực hành để xây dựng kĩ thuật thực hành
chương trình công nghệ lớp 12
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
3
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Nội dung cơ bản
1.1. Cơ sở lí luận
Thực hành là quá trình người học bắt trước một quá trình nào đó theo sự
hướng dẫn của người biết trước. Quá trình được lặp đi lặp lại sao cho người học
hình thành được kĩ năng, kĩ xảo từ đó củng cố kiến thức về lí thuyết.
Nếu chỉ học lí thuyết không mà không có thực hành dẫn đến tình trạng
người học hoang mang không tự tin vào bản thân và kiến thức lí thuyết cũng
nhanh quên.
Con đường nhận thức nhanh nhất đó là xuất phát từ “ Trực quan sinh

động đến tư duy trừu tượng”
Từ một số phân tích ở trên chúng ta thấy vai trò của thực hành vô cùng
quan trọng, người ta có thể thử nghiệm hàng ngàn lần để có một lần làm thật và
thành công. Đây là nội dung nền tảng quan trọng trong hầu hết các lĩnh vực và
cũng chính là cơ sở lí luận để tác giả viết sáng kiến kinh nghiệm “Một số kĩ
thuật dạy học thực hành Công nghệ l2”
1.2. Cơ sở thực tiễn
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Công nghệ trong nhiều năm tôi thấy
học sinh đa số chỉ học các môn để thi vào các ngành học khác nhau. Môn công
nghệ trở thành áp lực với người học và người dạy. Tuy nhiên có một thực tế
không ai phủ nhận đó là việc sau khi các sinh viên tốt nghiệp và đặc biệt là các
kĩ sư bên ngành kĩ thuật thì đều phải sử dụng các kiến thức trong môn công nghệ
của khối phổ thông cho công việc của mình. Những học sinh không có cơ hội
vào các trường chuyên nghiệp sẽ tham gia lao động trong các lĩnh vực khác
nhau và hầu hết kiến thức mà học sinh phải sử dụng lại thuộc về kiến thức môn
Công nghệ như thợ xây, thợ lắp điện nước, sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt
hàng ngày
Từ những phân tích ở trên đặt ra vấn đề là trước tình trạng học sinh thì
không tập trung học, bài giảng thì khô khan vậy phải làm thế nào để đáp ứng
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
4
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
được yêu cầu trang bị kiến thức cơ bản cho học sinh để sau này các em không bị
lạc hậu trước những thay đổi của khoa học công nghệ đang diễn ra từng ngày
II. Ứng dụng phương pháp
2.1. Một số bài thực hành môn công nghệ 12
- Bài 3: Thực hành - Điện trở - Tụ điện - Cuộn cảm
- Bài 5: Thực hành – Điot – Tirixto – Triac
- Bài 6: Thực hành – Tranzito
- Bài 12: Thực hành – Điều chỉnh các thông số của mạch tạo xung đa hài

dùng tranzito
- Bài 16: Thực hành – Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay chiều
một pha
2. 2. Đồ dùng chuẩn bị cho tiết thực hành
- Bài 3: Thực hành - Điện trở - Tụ điện - Cuộn cảm
- Hộp đồ dùng có sẵn của nhà trường, nếu không có giáo viên sẽ
chuẩn bị: Điện trở, Tụ điện, Cuộn cảm như trong sách giáo khoa.
- Đồng hồ vạn năng (loại kim quay sẽ dễ sử dụng hơn).
- Bài 5: Thực hành – Điot – Tirixto – Triac
- Hộp đồ dùng có sẵn của nhà trường, nếu không có giáo viên sẽ
chuẩn bị: Điot, Tirixto, Triac như trong sách giáo khoa.
- Đồng hồ vạn năng (loại kim quay sẽ dễ sử dụng hơn).
- Bài 6: Thực hành – Tranzito
- Tranzito trong hộp đồ dùng hoặc chuẩn bị ngoài vài loại.
- Đồng hồ vạn năng (loại kim quay sẽ dễ sử dụng hơn).
- Bài 12: Thực hành – Điều chỉnh các thông số của mạch tạo xung đa hài
dùng chỉnh xung đa hài có thể tháo lắp linh kiện
- Đồng hồ vạn năng
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
5
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
- Mạch tao xung đa hai có săn hoặc linh kiện và bo Test
- Bài 16: Thực hành – Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay
chiều một pha
- Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay chiều một pha.
- Đồng hồ vạn năng (loại kim quay sẽ dễ sử dụng hơn).
2.3. Một số kĩ thuật cơ bản tiến hành để dạy học thực hành trong từng
bài cụ thể
- Bài 3: Thực hành - Điện trở - Tụ điện - Cuộn cảm
- Giới thiệu đồng hồ vạn năng

Hình 3.1 Đồng hồ vạn năng
Khi giới thiệu về đồng hồ giáo viên chú ý giới thiệu về cách đo điện trở là
chính
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
6
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
- Cách đo điện trở: Chỉ cầm một đầu điện trở đầu còn lại không
cầm vì như vậy là đang đo điện trở được mắc song song với điện trở của
người, thông số sẽ không chính xác.
- Chọn thang đo phù hợp với giá trị đo cho kết quả chính xác nhất.
Ví dụ: Đọc giá trị điện trở 470Ω, lúc đó chỉnh thang đo về thang X10 là tốt
nhất.
- Cách đo tụ điện: Chỉnh thang đo Ω X10.
- Đo quá trình nạp điện của tụ
Hình 3.2 đo quá trình nạp điện của tụ
- Đo quá trình phóng điện của tụ chỉ việc đổi hai đầu que cho nhau
(ngược lại so với hình 3.2)
- Trong quá trình đo nếu kim chỉ một giá trị nào đó sau lại chỉ vô
cùng tức là tụ còn tốt.
- Cách đo kiểm tra cuộn cảm: Dùng đồng hồ vạn năng nếu đo thấy
có một giá trị xác định thì cuộn cảm còn dùng được.
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
7
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
- Bài 5: Thực hành – Điot – Tirixto – Triac
- Cách đo Điot: Đưa đồng hồ về thang đo Ω X10. Khi đo cần đảo
đầu que đo, nếu lần đo nào có giá trị điện trở thấp thi cực ở que đen là anot, cực
còn lại là anot. Trường hợp giá trị đo ở hai lần lớn hoặc nhỏ thì Điot bị hỏng.
-Cách đo Tirixto
Hình 5.1 Kí hiệu và hình ảnh Tirixto

Hình 5.2 Cách đo Tirixto
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
8
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
Xác định các cực của Tirixto. Nhìn vào hình ảnh nhận thấy Tirixto có ba
cực: Anot, Katot, G. Thay đổi cặp que đo sau đó cực còn lại nối vào que đen,
nếu thấy giá trị của điện trở nhỏ thì cực ở que đen là Anot, que đỏ là Katot.
- Cách đo Triac

Hình 5.3 Kí hiệu và sơ đồ ứng dụng Triac
Hình 5.4 sơ đồ dùng đo kiểm tra Triac
Nếu giá trị điện trở trong hai cách đo trên đều xác định cỡ vài trăm Ohm
là Triac còn dùng được, ngược lại Triac đã hỏng.
- Bài 6: Thực hành – Tranzito
Tranzito công suất nhỏ Tranzito công suất lớn
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
9
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
Hình 6.2 cách kiểm tra Tranzito.
- Xác định các cực theo sách giáo khoa CN 12. Trong trường hợp
này kiểm tra xem Tranzito còn tốt hay không. Que đen chân C,
que đỏ chân E, lấy chân B quệt vào que đen nếu giá trị điện trở
trên đồng hồ thay đổi từ vô cùng về một giá trị nào đó thị
Tranzito còn tốt.
- Bài 12: Thực hành – Điều chỉnh các thông số của mạch tạo xung đa hài
dùng tranzito
Hình 12.1 Sơ đồ mạch tạo xung đa hài dùng Tranzito
- Chuẩn bị các linh kiện như trong sơ đồ
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
10

Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
- Dùng bo mạch Test để cho học sinh cắm mạch hoặc dùng bo
mạch có sẵn trong phòng thực hành của trường.
Hình 12.2 dùng bo để Test thử mạch
Hình 12. 3 cấu tạo bên trong của bo Test
- Sử dụng bốn bo mạch test thử, chia học sinh thành bốn nhóm
đối với một lớp.
- Linh kiện chuẩn bị như sơ đồ, chuẩn bị linh kiện thay thế (R
200Ω, tụ điện 2µF) bốn bộ.
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
11
Thanh dẫn
Thanh dẫn
cắm nguồn
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
- Dây dẫn, kìm cắt, panh
Hình 12. 4 Kìm cắt
Hình 12. 5 Panh
- Bài 16: Thực hành – Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay
chiều một pha
Hình 16.1 Mạch điều khiển tốc độ động cơ dùng Triac và Điac kết hợp
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
12
Nối động
cơ điện
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
Hình 16.2 Sơ đồ mạch điểu khiển Triac và Điac
Để học sinh tiếp thu bài tốt giáo viên cần chuẩn bị được dụng cụ như mô
tả. Ngoài mạch trên giáo viên sử dụng bo mạch Test và linh kiện có sẵn để cho
học sinh lắp mạch.

• Chú ý: Vì mạch dùng điện áp 220V nên rất nguy hiểm, do vậy khi học
sinh cắm linh kiện trên bo mạch xong không được tự ý cắm vào điện
220V, giáo viên phải kiểm tra kĩ trước khi cho học sinh cấp nguồn.
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
13
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
PHẦN III: KẾT QUẢ
3.1. Bảng điểm thực hành của lớp kiểm chứng và lớp thực nghiệm
Sau khi triển khai, áp dụng một số kinh nghiệm trên ở một số lớp học tôi
rút ra được kết quả so sánh như sau:
Bài thực hành số 12: Thực hành – Điều chỉnh các thông số của mạch tạo
xung đa hài dùng tranzito.
Chọn hai lớp có số học sinh và lực học tương đồng nhau là: 12A3 và 12A5
Trong nội dung này yêu cầu học sinh lớp 12A5 lắp linh kiện trên bo mạch
Test sau đó viết báo cáo và học sinh lớp 12A3 không dùng bo mạch Test chỉ
dùng mạch đã lắp sẵn rồi viết báo cáo.
Lớp 12A3 Điểm nhóm I
Điểm nhóm
II
Điểm nhóm
III
Điểm nhóm
IV
Kết quả 5,75 6,78 6,89 6,56
Bảng kết quả lớp 12A3 (kiểm chứng)
Lớp 12A5 Điểm nhóm I Điểm nhóm II
Điểm nhóm
III
Điểm nhóm
IV

Kết quả 6,78 7,21 7,58 7,67
Bảng kết quả lớp 12A5 (thực nghiệm)
Nhận xét: Qua kết quả trên ta thấy nếu áp dụng bo mạch Test và vận
dụng kiến thức hợp lí sẽ giúp học sinh hiểu bài tốt hơn và thêm yêu môn học
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
14
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
3.2. Biểu đồ so sánh điểm thực hành giữa lớp kiểm chứng và lớp thực nghiệm
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
Điểm
Lớp
Nhóm I Nhóm II Nhóm III Nhóm IV
12A3 5,75 6,78 6,89 6,56
12A5
6,78 7,21 7,58 7,67
15
Thang điểm
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
PHẦN IV KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
4.1. Kết luận
- Qua việc áp dụng một số kĩ thuật dạy học thực hành đã đem lại hiệu quả
tốt hơn hẳn so với phương pháp cũ.
- Giáo viên tiết kiệm được thời gian, lượng kiến thức truyền tải được
nhiều hơn.
- Sáng kiến đã được đồng nghiệp ủng hộ nhiều.
- Học sinh có hứng thú hơn với môn học.
4.2. Kiến nghị
- Đề nghị nhà trường nếu có thể tạo điều kiện hơn nữa về thiết bị dạy học.
- Trang bị phòng thực hành riêng với thiết bị được hỗ trợ tốt nhất có thể .
4.3 Cam đoan

Tôi xin cam đoan với hội đồng khoa học, sáng kiến trên là do tôi viết nếu có
sự sao chép nội dung tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
16
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
PHỤ LỤC
1. Ứng dụng Triac dùng trong máy giặt
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
17
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
2. Sơ đồ mạch khuyếch đại dùng biến áp ghép ngõ ra
3. Mạch dùng IJBT (Tranzito công suất lớn) trong bộ nghịch lưu điều khiển
động cơ ba pha
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
18
Bộ biến tần
IJBT
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
4. Mạch công suất dùng IJBT điều khiển động cơ ba pha.
5. Hình ảnh một số đồng hồ vạn năng
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
19
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
20
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
6. Đồng hồ kẹp dòng
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
21
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Giáo trình kĩ thuật đo lường – Nhà xuất bản khoa học kĩ thuật
- Giáo trình điện tử công suất – Nhà xuất bản ĐHBK Hà Nội
- Tài liệu trên mạng internet
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
22
Sáng kiến kinh nghiệm Môn Công nghệ năm học 2013-2014
MỤC LỤC
PH N I: T V N Ầ ĐẶ Ấ ĐỀ
1. Lý do ch n t i:ọ đề à 2
2. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ 3
PH N II: N I DUNGẦ Ộ
I. N i dung c b nộ ơ ả 4
1.1. C s lí lu nơ ở ậ
1.2. C s th c ti nơ ở ự ễ
II. ng d ng ph ng phápỨ ụ ươ 5
2.1. M t s b i th c h nh môn công ngh 12ộ ố à ự à ệ
2. 2. dùng chu n b cho ti t th c h nhĐồ ẩ ị ế ự à
2.3. M t s k thu t c b n ti n h nh d y h c th c h nh trong t ng b i ộ ố ĩ ậ ơ ả ế à để ạ ọ ự à ừ à
c thụ ể
PH N III: K T QUẦ Ế Ả 14
3.1. B ng i m th c h nh c a l p ki m ch ng v l p th c nghi mả để ự à ủ ớ ể ứ à ớ ự ệ 14
3.2. Bi u so sánh i m th c h nh gi a l p ki m ch ng v l p th c ể đồ để ự à ữ ớ ể ứ à ớ ự
nghi mệ 15
PH N IV K T LU N VÀ KI N NGHẦ Ế Ậ Ế Ị 16
4.3 Cam oanđ 16
Tôi xin cam oan v i h i ng khoa h c, sáng ki n trên l do tôi vi t n u có s đ ớ ộ đồ ọ ế à ế ế ự
sao chép n i dung tôi xin ho n to n ch u trách nhi mộ à à ị ệ 16
PH L CỤ Ụ 17
1. ng d ng Triac dùng trong máy gi tỨ ụ ặ 17

2. S m ch khuy ch i dùng bi n áp ghép ngõ raơđồ ạ ế đạ ế 18
3. M ch dùng IJBT (Tranzito công su t l n) trong b ngh ch l u i u ạ ấ ớ ộ ị ư đề
khi n ng c ba phaể độ ơ 18
4. M ch công su t dùng IJBT i u khi n ng c ba pha.ạ ấ đề ể độ ơ 19
5. Hình nh m t s ng h v n n ngả ộ ốđồ ồ ạ ă 19
6. ng h k p dòngĐồ ồ ẹ 21
- T i li u trên m ng internetà ệ ạ 22
M C L CỤ Ụ 23
Nguyễn Thế Anh – Trường THPT Khoái Châu
23