SKKN một số phương pháp mới trong việc dạy thực hành môn Công Nghệ để đạt hiệu quả cao nhất

Phần thứ nhất
Đặt vấn đề
1. Tầm quan trọng của đề tài
Môn Công nghệ lớp 9 là một môn học mới, khó cho cả giáo viên và học
sinh cả về phơng pháp dạy của thầy cũng nh phơng pháp học của trò.
Thực tế cho thấy học sinh ở các tr ờng Trung học cơ sở miền núi đại đa
số là con em dân tộc thiểu số, địa bàn đi lại khó khăn, mức độ tiếp cận thông
tin mới còn chậm, bên cạnh đó giáo viên dạy bộ môn Công Nghệ còn thiếu,
kể cả giáo viên kiêm nhiệm. Nhiều giáo viên và học sinh coi môn này là môn
phụ nên cha đầu t thích đáng về thời gian nghiên cứu tài liệu, đầu t cho các
giờ dạy Lý thuyết và đặc biệt là các giờ Thực hành.
Môn Công Nghệ 9 đợc thiết kế theo Mô đun nghề nên thời lợng thực
hành là khá cao, môn học mang tính thực tế cao, rất thiết thực cho việc chọn
nghề, hớng nghiệp cho học sinh sau ởung học cơ sở.
Một thực trạng cha tốt là hiện nay trong các trờng Trung học cơ sở ở
vùng ven thành phố điều kiện cơ sở vật chất còn nghèo nàn, ch a có phòng
Thực hành chuyên biệt dẫn đến chất lợng học tập của học sinh nói chung,
việc nâng cao tay nghề, kỹ năng thực hành cho học sinh nói riêng là không
cao
Là một giáo viên không đợc đào tạo chuyên sâu, đúng chuyên ngành
nhng sau nhiều năm công tác tại trờng THCS Nguyễn Bá Ngọc, trực tiếp
giảng dạy môn Công Nghệ lớp 9, trăn trở với việc làm sao để nâng cao chất
lợng môn học phục vụ cho cuộc sống tơng lai của học sinh tôi đã mạnh dạn
áp dụng một số phơng pháp mới trong việc dạy thực hành môn Công Nghệ để
đạt hiệu quả cao nhất. Sáng kiến mới này đã đ ợc áp dụng thành công trong
trờng THCS Nguyễn Bá Ngọc.
-
1
2.Thực tế giảng dạy
Điều kiện cơ sở vật chất nhà trờng cha đủ đảm bảo cho việc thực hiện
bài thực hành cho nhiều học sinh tham gia, các dụng cụ thiết bị cũng nh vật

liệu điện còn thiếu nhiều chủng loại, đặc biệt cách thiết bị đ ợc cấp về có
chất lợng không cao, chỉ sử dụng một lần đã h hỏng .
Địa phơng lại là một phờng vùng ven thành phố Hoà Bình, về điều kiện
sinh hoạt còn tơng đối khó khăn, các trang thiết bị điện trong gia đình ít, sự
hiểu biết về điện còn tơng đối mới lạ. Các dụng cụ nghề điện, thiết bị điện,
vật liệu điện còn thiếu thốn.
Sau khi tham khảo, lấy ý kiến học sinh về môn học Công Nghệ tôi thấy
đa phần các em học sinh ngại môn học này là bởi vì một phần các em nhận
thấy sản phẩm của mình chỉ mang tính thí nghiệm mà cha thực tế, không đợc
áp dụng vào sử dụng.
Về địa điểm các em không thích học thực hành ngay tại phòng học lý
thuyết. Tỷ lệ học sinh muốn đợc học thực hành tại phòng học thực hành
chuyên biệt hoặc làm việc ứng dụng thực tế là khá cao.
-
2
Phần thứ hai
nội dung
I.cơ sở lí luận và thực trạng
1. Cơ sở lý luận
Môn Công Nghệ 9 đợc thiết kế theo Mô đun nghề. Mô đun nghề Điện
dân dụng nói riêng cũng nh các Mô đun nghề khác của môn Công Nghệ 9 có
thời lợng Thực hành khá cao. Các bài thực hành đó thờng có hai dạng:
+ Vận dụng lý thuyết để giải các bài tập tình huống, bài thực hành rèn
luyện kỹ năng.
+ Thực hành tạo sản phẩm: Chủ yếu là thực hành việc thực hiện quy
trình Công nghệ, các thao tác kĩ thuật sản xuất ra sản phẩm đơn giản.
Cấu trúc chung của các bài thực hành: Có phần chuẩn bị, nội dung thực
hành, trình tự tiến hành hoặc mãu báo cáo có phần đánh giá. Cấu trúc này đã
đảm bảo đợc những yêu cầu của nội dung thực hành tuy nhiên để vận dụng
vào thực tế, nhằm giúp cho học sinh nâng cao kỹ năng thì cần phải áp dụng

một cáh linh hoạt theo từng nội dung cụ thể.
Một thực tế là sau khi hoàn thành chơng trình thì đa phần học sinh
thao tác thực hành còn yếu, để tự mình tạo ra một sản phẩm theo yêu cầu của
môn học là rất khó khăn vì đặc trng của môn học đòi hỏi ngời học phải đợc
trang bị nhiều kỹ năng khác nhau nh cách sử dụng các loại kìm điện, sử
dụng khoan, sử sụng ca mặt khác còn phải tính toán đợc các thông số kĩ
thuật của mạch điện, có óc quan sát thẩm mĩ.
2.Thực trạng của giáo viên và học sinh tr ờng THCS Nguyễn Bá
Ngọc
-
3
a) Đối với giáo viên
Việc thực hiện chơng trình đối với trờng THCS Nguyễn Bá Ngọc rất
khó khăn vì cơ sở vật chất không thuận tiện. Mặt khác các đồ dùng, thiết bị
dạy học có chất lợng không cao, các vật liệu tiêu hao không bổ xung kịp
thời.
Môn học Công Nghệ lại là môn học khô cứng mang tính h ớng nghiệp,
việc lôi cuốn học sinh yêu thích môn học là khó khăn. Tâm lí các em học
sinh cha thực sự yêu thích môn học khi thực hiện bài học ngay tại lớp học,
điều này đã đợc kiểm nghiệm khi thực hiện chơng trình trong t năm học:
2009 - 2010 đến nay.
b) Đối với học sinh
Các em học sinh miền núi đa phần đều là con em gia đình làm nghề
nông nghiệp hoặc lâm nghiệp. Việc hớng các em yêu thích nghề nghiệp
mang tính Công nghệp nh môn Công Nghệ Mô đun: Lắp đạt mạng điện trong
nhà là điều trớc tiên các giáo viên giảng dạy bộ môn Công Nghệ phải thực
hiện. Các em còn ngại khi tiếp xúc với điện, với các thiết bị điện, mặt khác
các thiết bị điện đối với các em là còn khá mới mẻ, thậm chí một số em gia
đình còn cha có điều kiện lắp đặt điện sinh hoạt.
III. Các giải pháp đã thực hiện

Thực tế dạy học môn Công Nghệ 9 Mô đun Lắp đặt mạng điện trong
nhà tại trờng THCS Nguyễn Bá Ngọc năm học 2011 - 2012 tôi đã mạnh dạn
áp dụng một số giải pháp riêng nh sau:
1. Giải pháp 1: Dạy phần lý thuyết.
- Đối với các bài Thực hành tôi phân phối thời gian thành hai phần theo
nội dung bài dạy
* Phần Lý thuyết thực hành( Dạy trong 1 tiết học 45 phút)
-
4
I.Phần chuẩn bị
II.Phần nội dung thực hành
2.1.Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý
Giáo viên giảng nguyên lý hoạt động của mạch điện, tổ chức cho học
sinh tìm hiểu các mối quan hệ điện trong mạch điện
2.2.Vẽ sơ dồ lắp đặt:
Giáo viên tổ chức cho học sinh vẽ sơ đố lắp đặt mạch điện theo đúng
qui trình sau đó lựa chọn một sơ đồ khả thi nhất để sử dụng
2.3. Lập kế hoạch làm việc:
Giáo viên tổ chức cho học sinh lên kế hoạch làm việc bao gồm lập
bảng dự trù thiết bị, bảng nội dung công việc cần làm, yêu cầu kĩ thuật
2. Giải pháp 2: Dạy phần thực hành
1.GV kiểm tra việc chuẩn bị của học sinh
2.GV tổ chức cho học sinh tự quan sát bố trí bảng điện, thiết bị tiêu
thụ điện trong một phòng cụ thể thực tế ( Có thể là phòng học, có thể là
phòng ở KTT GV ).
3.GV giám sát hớng dẫn học sinh làm việc lắp đặt thực tế
4.GV tổ chức cho học sinh tự đánh giá theo tiêu chí. Sau đó GV nhận
xét, kết luận chung. Rút kinh nghiệm.
3. Một số ví dụ bài giảng minh họa
a.Ví dụ 1

Tuần 19 - Tiết 19
Bài 8: Thực hành
Lắp mạch điện
2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
I. Mục tiêu
Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho học sinh đạt đợc:
- Hiểu đợc nguyên lý làm việc của mạch điện dùng 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
-
5
- Vẽ đợc sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
- Lắp đặt đợc mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật, đúng
qui trình và đảm bảo an toàn điện.
- Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II.Chuẩn bị
2.1. Chuẩn bị của Giáo viên
- Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
- Các loại vật liệu.
- Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.2.Chuẩn bị của Học sinh
- Kìm, dao nhỏ, tua vít.
- Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện
III. Các hoạt động dạy học
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều
khiển 2 đèn.
Hoạt động 2: Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
-
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- Giáo viên Giới thiệu về nguyên lí làm
việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều

khiển 2 đèn .

Sơ đồ nguyên lí:

6
O
A
Hoạt động 4: Tìm hiểu qui trình lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV nêu qui trình và giải thích kĩ từng
công đoạn.
Hớng dẫn cụ thể tỉ mỉ từng bớc.
+ Bớc 1: Vạch dấu.
+ Bớc 2: Khoan lỗ BĐ.
+ Bớc 3: Lắp TBĐ của BĐ.
+ Bớc 4: Nối dây nạch điện.
+ Bớc 5: Kiểm tra.
( Dọn dẹp, vệ sinh nơi làm việc).
Hoạt động 5: Tổng kết bài.
- Giáo viên tổng kết bài học, củng cố kiến thức.
- Giáo viên nhắc nhở học sinh về nhà chuẩn bị cho tiết sau thực hành.
Ví dụ 2
Tuần 20: Tiết 20
Bài 8: Thực hành:
Lắp mạch điện
2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn
(Tiếp theo)
I.Mục tiêu
Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho học sinh đạt đợc
- Hiểu đợc nguyên lý làm việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.

-
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Học sinh vẽ sơ đồ lắp đặt, đi dây theo sơ
đồ nguyên lí.
Giáo viên hớng dẫn học sinh vẽ lại trên
bảng sau đó yêu cầu học sinh vẽ đúng vào
vở.
A
O
7
- Vẽ đợc sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
- Lắp đặt đợc mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật, đúng
qui trình và đảm bảo an toàn điện.
- Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II.Chuẩn bị
2.1.1 Chuẩn bị của Giáo viên
Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
Các loại vật liệu.
Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.1.2 Chuẩn bị của Học sinh
- Kìm, dao nhỏ, tua vít.
- Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện.
III.Các hoạt động dạy học
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tổ chức thực hành.
- Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trởng. Nêu yêu cầu, nội qui thực hành.
- Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo yêu
cầu.
- Giáo viên yêu cầu học sinh thực hành theo từng công đoạn. Sau mỗi công đoạn Giáo
viên kiểm tra, nhận xét cụ thể sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công đoạn tiếp theo.

- Trong quá trình học sinh làm việc. Giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những lỗi mà
học sinh mắc phải. Hớng dẫn học sinh cách sử dụng khoan.
- Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có thích hợp
không? và có đảm bảo yêu cầu kĩ thuật không. Sau đó uốn nắn để học sinh làm tốt hơn.
Hoạt động 3: Tổng kết rút kinh nghiệm.
- Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nạp lại sản
phẩm.
- Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
+ Về ý thức kỉ luật.
+ Về sự chuẩn bị của học sinh.
-
8
+ Về thái độ làm việc.
+ Về kết quả đạt đợc.
+ Về thực hiện qui trình.
- Giáo viên dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết sau hoàn thiện sản phẩm.
Ví dụ 3
Tuần 21: Tiết 21
Bài 8: Thực hành
Lắp mạch điện
2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
(Tiếp theo)
I. Mục tiêu
Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho Học sinh đạt đợc:
- Hiểu đợc nguyên lý làm việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
- Vẽ đợc sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
- Lắp đặt đợc mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ thuật, đúng
qui trình và đảm bảo an toàn điện.
- Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II. Chuẩn bị

1.Chuẩn bị của Giáo viên
- Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
- Các loại vật liệu.
- Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.Chuẩn bị của Học sinh
- Kìm, dao nhỏ, tua vít.
- Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện
III. Các hoạt động dạy học
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tổ chức thực hành.
- Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trởng. Nêu yêu cầu, nội qui thực hành.
-
9
- Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo yêu
cầu.
- Giáo viên yêu cầu học sinh mang sản phẩm đã làm từ tiết trớc ra để hoàn thiện sản
phẩm.
- Giáo viên yêu cầu học sinh thực hành theo từng công đoạn. Sau mỗi công đoạn Giáo
viên kiểm tra, nhận xét cụ thể sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công đoạn tiếp theo.
- Trong quá trình học sinh làm việc. Giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những lỗi mà
học sinh mắc phải. Hớng dẫn học sinh cách sử dụng khoan.
- Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có thích hợp
không? và có đảm bảo yêu cầu kĩ thuật không. Sau đó uốn nắn để học sinh làm tốt hơn.
Hoạt động 3: Tổng kết rút kinh nghiệm.
- Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nạp lại sản
phẩm.
- Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
+ Về ý thức kỉ luật.
+ Về sự chuẩn bị của học sinh.
+ Về thái độ làm việc.

+ Về kết quả đạt đợc.
+ Về thực hiện qui trình.
Hoạt động 4: Báo cáo thực hành.
Giáo viên hớng dẫn học sinh làm báo cáo thực hành theo mẫu. Sau đó tự nhận xét kết
quả làm việc của từng cá nhân.
Họ và tên: Lớp:
Báo cáo thực hành
Bài thực hành lắp mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
1. Sơ đồ nguyên lý
2. Sơ đồ lắp đặt
3. Qui trình lắp đặt
4. Lập bảng dự trù
TT Vật liệu, dụng cụ, Thiết bị Số lợng Yêu cầu kĩ thuật
-
10
5. Báo cáo nội dung thực hành.
Các công đoạn Nội dung làm việc Sử dụng dụng cụ Yêu cầu kĩ thuật
6. Đánh giá kết quả thực hành.


III.Hiệu quả của việc thực hiện các giải pháp
Sau khi áp dụng các giải pháp dạy Mođun Mạng điện trong nhà -Môn
Công nghệ 9, chất lợng môn đợc năng lên rõ rệt cụ thể nh sau:
Chất lợng khảo sát đầu năm học 2011 - 2012 môn Công Nghệ lớp 9
nh sau:
Lớp Số HS Giỏi Khá TB Yếu
SL % SL % SL % SL %
9 31 3 9.7 11 35.5 10 32.3 7 22.5
Sau khi áp dụng các giải pháp chất lợng môn giữa học kỳ II cụ thể:
Lớp Số HS

Giỏi Khá TB Yếu
SL % SL % SL % SL %
9 31 5 16.1 15 48.4 10 32.3 1 3.2
-
11
Phần thứ ba
Kết luận chung và đề xuất
1. Kết luận chung
Thực tế để đạt đợc kết quả cao nhất thì đòi hỏi giáo viên cần phải thực sự
có sự chuẩn bị thật kỹ trớc khi tiến hành tổ chức cho học sinh học thực hành.
Nếu thấy cần thiết thì phải thao tác nhiều lần để nâng cao kỹ năng làm việc
cũng nh phấn đoán đợc các nguyên nhân h hỏng hoặc mạch điện không làm
việc có thể xảy ra.
Giáo viên hớng dẫn thực hành phải quán xuyến đợc học sinh, phải đảm
bảo đợc các điều kiện an toàn cho học sinh khi học sinh thực hiện thực hành
Trong quá trình giảng dạy trực tiếp, trớc khi tiến hành cho học sinh thực
hành bao giờ tôi cũng làm thử trớc, quan sát và chuẩn bị trớc nơi làm việc.
-
12
Đặc biệt là kiểm tra thật kĩ phần chuẩn bị của học sinh. Khi sản phẩm hoàn
thành thì giáo viên phải trực tiếp kiểm tra và vận hành thử.
Sau mỗi bài thực hành thì phải nên nhận xét rút kinh nghiệm ngay
Trong quá trình áp dụng sáng kiến mới của mình bản thân tôi nhận thấy
không chỉ học sinh hiểu bài, kỹ năng đợc nâng cao hơn mà học sinh còn trở
nên yêu thích môn học hơn rất nhiều.
Khi hỏi về nghề nghiệp tơng lai một số em đã mạnh dạn nói sẽ theo nghề
điện dân dụng.
Không chỉ các em đợc làm việc thực tế tại trờng học với sảm phẩm đợc đa
vào sử dụng, mà các em có thể lắp đặt đ ợc một số mạch điện đơn giản trong
gia đình nhà mình. Các em cũng có thể tính toán đợc các thông số kỹ thuật

của mạch điện.
Thực tế để đạt đợc kết quả cao nhất thì đòi hỏi giáo viên cần phải thực sự
có sự chuẩn bị thật kỹ trớc khi tiến hành tổ chức cho học sinh học thực hành.
Nếu thấy cần thiết thì phải thao tác nhiều lần để nâng cao kỹ năng làm việc
cũng nh phấn đoán đợc các nguyên nhân h hỏng hoặc mạch điện không làm
việc có thể xảy ra.
-
13
Giáo viên hớng dẫn thực hành phải quán xuyến đợc học sinh, phải đảm
bảo đợc các điều kiện an toàn cho học sinh khi học sinh thực hiện thực hành
Trong quá trình giảng dạy trực tiếp, trớc khi tiến hành cho học sinh thực
hành bao giờ tôi cũng làm thử trớc, quan sát và chuẩn bị trớc nơi làm việc.
Đặc biệt là kiểm tra thật kĩ phần chuẩn bị của học sinh. Khi sản phẩm hoàn
thành thì giáo viên phải trực tiếp kiểm tra và vận hành thử.
Sau mỗi bài thực hành thì phải nên nhận xét rút kinh nghiệm ngay.
2. Bài học rút ra sau khi áp dụng các giải pháp
Để chất lợng dạy Môđun - Mạng điện trong nhà đạt hiệu quả, bản thân tôi
rút ra một số bài học cho bản thân cụ thể nh sau:
- Lên kế hoạch thật chi tiết, cụ thể. Trình BGH xem xét, bố trí địa điểm, tạo
điều kiện về nơi làm việc cũng nh nguồn điện ổn định, an toàn.
- Nghiên cứu thật kỹ nội dung chơng trình sách giáo khoa, sách giáo viên.
- Su tầm tài liệu hỗ trợ, tham khảo các loại tài liệu liên quan.
- Làm thử nhiều lần trớc.
- Kiểm tra thật kỹ các dụng cụ, các vật liệu, thiết bị điện cần sử dụng trong
bài giảng.
-
14
3. ý kiến đề xuất
Môn Công nghệ đòi hỏi khá nhiều về điều kiện cơ sở vật chất từ phòng
thực hành chuyên biệt đến trang bị các dụng cụ, trang thiết bị, vật t điện nên

các nhà trờng cần có sự đầu t thờng xuyên bổ xung cho môn học.
Tôi trình bày tất cả điều mình đã và đang làm, đồng thời cũng mạnh
dạn nêu lên những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy nh đã trình bày ở
phần trên. Rất mong sự quan tâm của đồng nghiệp với bài viết này. Tôi xin
lĩnh hội các ý kiến xây dựng.
Tân Hoà, ngày 9 tháng 4 năm 2012

Ngời thực hiện


Nguyễn Văn Hải
-
15