VĂN HỌC ẤN ĐỘ, NHẬT BẢN LÀO, CAMPUCHIA, Ả RẬP - CHƯƠNG 9. VĂN HỌC NHẬT pps

Ph
ần

t
h
ứ

h
ai

V
ĂN

H
ỌC

N
HẬ
T



CH
Ư
Ơ
NG

I
X

-

KHÁI

QUÁT

Các

nhà

s
ử

học

t
h
ườ
ng

nh
ắ
c

nhở

học

trò

v

ề

đấ
t

n
ướ
c

Nh
ậ
t

nh
ư

m
ộ
t

t
ấ
m

g
ươ
ng,

m
ộ

t bài

h
ọc

và

m
ộ
t

s
ự

cổ

v
ũ

r
ằ
ng

n
ướ
c

n
à
y

đ
ã

đ
i

t
i
ê
n

phong

tr
ong

cuộc

c
a
nh

t
â
n

đầ
u

t
i
ên

c
ủ
a
châu

Á

nh
ằ
m

h
ướ
ng

t
ớ
i

và

b
ắ
t

k

ị
p

Â
u

M
ỹ

;

Đấ
t

n
ướ
c

P
h
ù

Tang

th
ự
c

s
ự

đ
ã

v
ươ
n

l
ê
n

v
ị

trí nh
ữ
ng

c
ườ
ng

quốc

h
à
ng

đ

ầ
u

t
h
ế

g
i
ớ
i
.

Nh
ư
ng

n
gư
ờ
i

N
h
ậ
t

cũng

k

hông

qu
ên

tai

h
ọ
a

ph
á
t

xi
t gi
ữa

t
h
ế

ỉ

XX…

Bên

c

ạ
nh

T
h
ầ
n

đạ
o

l
à

m
ộ
t

t
ôn

gi
á
o

ngu
y
ê
n

s
ơ
,

ngư
ờ
i

N
h
ậ
t

ng
à
y

na
y

đ
ã

ch
ấ
p

nh
ậ
n

Đ
ạ
o

P
h
ậ
t

l
à

qu
ốc

g
i
á
o,

vớ
i

h
ình

ả
nh

nh

ữ
ng

ngô
i

ch
ùa

mái

cong

thanh

thoát

và

nh
ữ
ng

ng
ày l
ễ

Phậ
t

li
nh

thiêng…

Trong

sinh

ho
ạ
t

v
ă
n

hó
a

truy
ề
n

t
hống,

ng
ườ
i

N
h
ậ
t

c
òn

đ
ề

c
a
o

“
t
ứ

đạ
o
”
:

Thư

đạo

,

Ki
ế
m

đạo,

Hoa

đạo

và

T
r
à

đạo
.

Nh
ưn
g

n
gư
ờ
i

n
ướ

c

ngo
ài

v
ẫ
n

c
ả
m

t
h
ấ
y

k
hó

hi
ể
u

v
ớ
i

t

ậ
p
quán

"võ

sĩ

đạ
o
"

(võ

sĩ

s
a
mur
a
i

t
ự

m
ổ

bụng

b
ằ
ng

k
i
ế
m

để

t
ỏ

ý

c
hí
)
.

Ng
h
ệ

t
h
uậ
t

ch
ơ
i

c
â
y c
ả
nh

bonsai

l
ạ
i

l
à

m
ộ
t

t
hú

ch
ơ
i

đ
ầ
y

tr
i
ế
t

l
í

c
ủa

ng
ườ
i

N
h
ậ
t

đa
ng

l
a
n

r
ộng

k
h
ắ
p

t
h
ế

g
i
ớ
i
ngày

nay.

Dân

ca

Nh
ậ
t

n

gấ
t

n
gâ
y

h
ươ
ng

v
ị

m
ùa

xuân

và

mùa

thu,

bài

Hoa

anh

đào

nhu
ố
m

nỗ
i
bu
ồn

t
i
ế
c

t
h
ờ
i

g
i
a
n

(
M
ùa

xuân

s
ang

có

hoa

anh

đào,

màu

hoa

tôi

chót

yêu

t
ừ

l
âu

)

Khách du

l
ị
ch

phong

l
ưu

h
à
o

ho
a

có

t
h
ể

nh
ắ
c

t
ớ
i

nh
ữ
ng

cô

gá
i

geysha

-

m
ộ
t

dạ
ng

kĩ

nữ

ph

òng

trà quí

t
ộc

đ
ượ
c

đ
ào

t
ạ
o

m
ộ
t

s
ố

kĩ

x
ả
o

v
ă
n

ch
ươ
ng

ngh
ệ

t
h
uậ
t

đủ

để

t
i
ế
p

khách

tài

t
ử

v
ă
n
nhân

Nh
ữ
ng

đ
i
ề
u

kể

tr
ê
n

ch
ưa

t
h
ể

gọ
i

l
à

đủ

để

nó
i

v
ề

m
ộ
t

đờ
i

s
ống

v
ă
n

hó
a

t
h
ẩ
m

m
ĩ

và ngh
ệ

thu
ậ
t

c
ủa

m
ộ
t

đấ
t

n
ướ

c

có

trên

nghìn

n
ă
m

v
ă
n

ch
ươ
ng

v
à

h
a
i

nh
à

văn

g
i
ả
i

No
b
e
l

: Kawabata

và

Oe

Kenzaburo.

Trên

th
ế

g
i
ớ
i

cũng

nh
ư

ở

n
ướ
c

t
a
,

nhi
ề
u

ng
ườ
i

ch
ưa

bi
ế
t

đế
n

m
ộ
t

n
ề
n

v
ă
n

học

N
h
ậ
t b
ả
n

đầ
y

đủ

.

Tr
ong

kh
o
ả
ng

m
ươ
i

n
ă
m

l
ạ
i

đâ
y
,

học

s
i
nh

tr
ung

học

V
i
ệ
t

Nam

m
ớ
i

đ
ượ
c

l
àm quen

v
ớ
i

tr
uy

ệ
n

ng
ắ
n

Th
ủy

nguy
ệ
t

m
ộ
t

t
á
c

ph
ẩ
m

nổ
i

t

i
ế
ng

c
ủa

v
ă
n

h
ào

Kawabata

(sách
Vă
n

học

l
ớ
p

11

t
ậ

p

II
)
.

T
uy

nhi
ê
n,

đâ
y

m
ớ
i

c
hỉ

l
à

m
ộ
t

tr
uy
ệ
n

n
gắ
n

v
ớ
i

dung

l
ượ
ng

nhỏ ch
ưa

đ
i
ể
n

h
ình

cho

n
ề
n

v
ă
n

học

đặ
c

s
ắ
c

n
ày.

Nh
ữn
g

ng
ườ
i

s
à
nh

t
h
ơ

nh
ắ
c

đ
ế
n

t
h
ể

t
h
ơ

độc
đá
o

h
a

i
ku

-

m
ộ
t

b
à
i

t
h
ơ

ch
ỉ

có

b
a

c
â
u

-

v
ớ
i

nh
à

t
h
ơ

t
i
ê
u

bi
ể
u

l
à

thi
ề
n

s
ư

M
i
t
s
uo

B
a
s
ho.
T
h
e
o

qua
n

đ
i
ể
m

văn

ho
á

học,

v
ă
n

hó
a

Nh
ậ
t

l
à

s
ự

t
ổng

h
ợ
p

c
á
c

t

h
ành

t
ố

s
a
u

:
Vă
n

hó
a

b
ả
n

đ
ị
a

qu
ầ
n

đả

o

bi
ệ
t

l
ậ
p

(
gốc
)
+

Vă
n

hó
a

Tr
ung

Quốc
+

Vă
n

hó
a

Ấn

Đ
ộ

+

P
h
ươ
ng

Tây

Ba

thành

t
ố

đầ
u

kế
t

h
ợ
p

nh
uầ
n

nhu
y
ễ
n.

T
u
y

v
ậ
y

ng
ườ
i

t
h
ưở
ng

t
h
ức

v
ẫ
n

nh
ìn

th
ấ
y
b
a

tí
nh

c
á
ch

k
h
á

đ
ậ

m

n
é
t

:

tí
nh

Ấn

Độ

ưa

t
ư

du
y

v
à

t
h
ầ
n

bí
,

tí
nh

Tr
ung

Ho
a

ưa

hà
nh

động
và

th
ực

t
i
ễ
n
,

còn

tính

Nh
ậ
t

ưa

tình

c
ả
m

v
à

c
á
i

đ
ẹ
p.

Có

th

ể

nó
i
,

t
h
ơ

v
ă
n

Nh
ậ
t

B
ả
n

đ
i

t
h
e
o

m
ộ
t

"
tí
n

ng
ưỡ
ng
"

đá
ng

yêu

là

tôn

th
ờ

c
á
i

đẹ

p

.

T
ừ

ch
ữ

vi
ế
t
,

á
o

quầ
n,

ă
n

uống,

c
ắ
m

ho
a
,

đốt

nh
a
ng.

.

.

cho

đế
n

t
ự

s
á
t

cũng

đ
òi

h
ỏ
i

ph
ả
i

đẹ
p

(ngày

nay

không

ph
ả
i

n
gẫ
u

nhi
ên

thiên

h
ạ

k
h
â
m

phục

m
ẫ
u

m
ã

hàng

hoá

Nh
ậ
t

l
uôn

l

uôn
…
đ
ẹ
p

đẽ
,

xi
nh

xắn
)

.

Và

lòng

s
ùng

tí
n

c
á
i

đ
ẹ
p

ấ
y

đô
i

khi

đ
i

ng
ượ
c

l
ạ
i

c
ả

t
ôn

g
i
á
o

và

luân

lí
đ
ạ
o

đức

khi
ế
n

bị

tr
á
ch

l
à

v

ô

l
uâ
n.

Hơn

m
ộ
t

ng
à
n

nă
m
,

c
á
i

đ
ẹ
p

h
òa

h
ợ
p

g
i
ữa

thiên

nhiên

và tâm

h
ồn

con

ng
ườ
i

đ
ã

tr
ở

n
ên

h
ạ
t

nh
â
n

c
ủa

nề
n

v
ă
n

ch
ươ
ng

N
h
ậ
t

b
ả
n

.



Khái

quát

v
ề

n
ề
n

v
ă
n

học

Nh
ậ
t

b

ả
n,

có

t
h
ể

c
hi
a

n
ề
n

văn

học

n
ày

ra

ba

ph
ầ

n

:

PH
Ầ
N

I

-

VĂ
N

H
ỌC

CỔ

(t
ừ

kh
ở
i

t
hủ
y

đ
ế
n

t
h
ế

k
ỉ

13)



PH
Ầ
N

II
-

VĂ
N

H
ỌC

T

R
UNG

ĐẠ
I

(t
h
ế

k
ỉ

13

đế
n

1868)

PH
Ầ
N

II

-
VĂ
N

H
ỌC

HI
Ệ
N

ĐẠ
I

(t
ừ

1868

đế
n

n
a
y)




VĂN

H
ỌC

CỔ

ĐẠI

Th
ờ
i

đ
ại

Nar
a

:

bu
ổi

b
ình

minh

Kho
ả
ng

đầ
u

C
ông

ngu
y
ê
n,

n
ướ
c

N
h
ậ
t

gồ
m

100

x
ứ

nhỏ

v
ớ

i

h
à
ng

tr
ă
m

bộ

t
ộc

c
á
t

c
ứ

.

Khi

th
ống

nh

ấ
t
,

chọn

ki
nh

đô

l
à

Nara,

v
ề

s
a
u

c
òn

mang

nh
ữ

ng

tên

Yamoto,

Nippon

.

Vào

kho
ả
ng

n
ă
m

710,

ng
ườ
i

Tr
i
ề
u

T
i
ê
n

đe
m

P
h
ậ
t

g
i
á
o

vào

x
ứ

đả
o

quốc

n

à
y
.

T
hơ

,
tùy

bút,

nh
ậ
t

kí
,

t
i
ể
u

t
hu
y
ế
t

vi
ế
t

b
ằ
ng

ch
ữ

Hán,

ưa

dùng

đ
i
ể
n

tí
ch

H
á
n

nh

ư
ng

m
a
ng

đ
ậ
m

né
t thiên

nhiên

qu
ầ
n

đả
o

và

tâm

h
ồn

N
h
ậ
t

.
T
ậ
p

t
h
ơ

V
ạn

di
ệ
p

t
ập

(nghìn

chi
ế
c

l
á
)

gồ
m

4500

b
ài t
h
ơ

do

Thi
ê
n

ho
à
ng

t
ổ

ch
ức

i
n

v
à

ph
á
t

hà
nh.

Đâ
y

l
à

buổ
i

b
ình

minh

c
ủa

nề
n

v
ă
n

học

Nhậ
t
n
ê
n

ch
ưa

h
ình

thành

rõ

nét

phong

cách.

Th
ờ
i

đ
ại

H
e
i
an

(
b
ình

an):

th
ờ
i

c
ủa

c
ái

đ

ẹ
p

Vă
n

ch
ươ
ng

qu
í

t
ộc

và

bình

dân

n
ở

r
ộ,

t
ự

n
hi
ê
n

nh
ư

ho
a

cỏ.

Đặc

bi
ệ
t
,

c
á
c

c
â
y

b

út
n
ữ

qu
í

t
ộc

c
hi
ế
m

ưu

t
h
ế

v
ớ
i

nh
ữ
ng

t

á
c

ph
ẩ
m

t
i
êu

bi
ể
u

cho

c
ả

n
ề
n

v
ă
n

học,

đế
n

nỗ
i

ngày

nay
n
gư
ờ
i

t
a

b
ả
o

v
ă
n

ch
ươ
ng

N

h
ậ
t

đầ
y

n
ữ

tí
nh.

G
i
a
i

đo
ạ
n

văn

học

n
ày

t

ạ
o

r
a

tr
uy
ề
n

t
hống

s
â
u
s
ắ
c,

h
ình

thành

phong

cách

Nh
ậ
t

khá

ổn

đ
ị
nh,

khi
ế
n

c
á
c

g
i
a
i

đo
ạ
n

s

a
u

kể

c
ả

văn

học

hi
ệ
n đ
ạ
i

ng
ày

nay

v
ẫ
n

k
hông

n
é

r
a

ngo
ài

bóng

r
ợ
p

c
ủa

nó.

C
á
c

t
ậ
p

C
ổ

k
i
m

t
ập

,

Th
ầm

nhặt

bụi
tr
ần

,

Ti
ể
u

t
h
ư

ánh

t
r
ăng

,

T
i
ể
u

t
h
ư

y
ê
u

s
âu

bọ

,

S
ách

gối

đầu

(tác

gi
ả

nữ

s
ĩ

S
e
i

S
hon
a
gon
)
, Phù

du

nh
ật

ký

v
à

đ
ặ
c

bi
ệ
t

Truy
ệ
n

Ge
nj
i

c
ủa

n
ữ

s
ĩ

M
ur
a
s
a
k
i

l
à

tác

ph
ẩ
m

t
i
êu

bi
ể
u

nh
ấ
t
.
Genji

dày

1

000

trang

k
ể

chu
y
ệ
n

tình

duyên

c
ủ
a

t
h
á
i

t
ử

Ge
nz
i

h
ào

hoa

phong

nhã

.

Qua cu
ộc

đờ
i

Ge
nj
i
,

n

ữ

s
ĩ

đ
ã

miêu

t
ả

hi
ệ
n

t
h
ực

xã

h
ộ
i

cung

đ

ình

và

đ
ờ
i

s
ống

ng
ườ
i

N
hậ
t

t
h
ế

k
ỉ
XI

th
ậ
t

s
i
nh

động.

VĂN

H
ỌC

T
RUNG

ĐẠI

Gi
ai

đ
o
ạn

1.

T
h
ế

kỉ

13

-

15

là

“th
ờ
i

K
h
ói

l
ử
a”

Sáng

tác

c
ủa

võ

sĩ

và

tu

sĩ

l
à

ch
ủ

y
ế
u

T
h
ơ

c
a

v
à

v

ă
n

x
uô
i

đ
ề
u

ph
á
t

tr
i
ể
n.

K
ể

tên

m
ộ
t

s

ố

t
á
c

ph
ẩ
m

t
i
êu

bi
ể
u

:

Nhà

trên

núi

, Mây

hoang

dại

,

Ghi

c
hé
p

t
r
ong

l
ề
u

,

T
r
ầm

t
ư

t
r
ê

n

cỏ

,

N
hững

t
r
uy
ệ
n

k
ể

t
he
o

t
i
ế
ng

đ
àn

tì

bà

.

.

.

Th
ờ
i

kì

này

còn

xu
ấ
t

hi
ệ
n

m
ộ

t

l
o
ạ
i

h
ình

ngh
ệ

t
h
uậ
t

m
ớ
i

:

s
â
n

k
h

ấ
u

Nô

(

N
oh
),

sáng tác

t
ừ

t
h
ế

k
ỉ

14

đế
n

16

.

Đâ
y

l
à

m
ộ
t

ngh
ệ

t
h
uậ
t

t
ổng

h
ợ
p

gồ
m

nó
i

,

h
á
t

,

đọc

t
h
ơ

,

v
ă
n

x
uô
i

,
múa

và

âm

nh
ạ
c

.

Nh
â
n

v
ậ
t

c
hí
nh

l
uôn

đe
o

m
ặ

t

n
ạ

,

nh
â
n

vậ
t

t
h
ì

không

.

Nam

đóng

l
uôn

c

ả
vai

n
ữ

.

Xo
a
y

qua
nh

5

l
o
ạ
i

nh
â
n

v
ậ
t

:

t
h
ầ
n

li
nh

,

võ

sĩ

,

g
i
a
i

nh
â
n

,

n

gư
ờ
i

đ
i
ên

và

h
ồn

m
a

.
Ảnh

h
ưở
ng

s
â
u

t
ư

t
ưở
ng

P
h
ậ
t

Thi
ề
n

t
ông

.

C
hủ

đề

:

con

ng
ườ
i

l
ă
n

l
ộn

tr
ong

cuộc

s
ống

,
tham

v
ọng

và

d
ục

v
ọng

,

da
nh

dự

và

t
ộ
i

l
ỗ
i

,

c
uối

c
ùng

tìm

l
ố
i

g
i
ả
i

t
ho
á
t

.

Kị
ch

Nô

l
à

s
ự
t
ổng

h
ợ
p

,

kế

t
h
ừa

t
o
àn

b
ộ

t
i
nh

ho
a

v
ă
n

học

cổ

đ
ạ
i

cho

t
ớ
i

đ
ươ
ng

t
h
ờ
i

củ
a

đả
o

quốc

n
ày

. Nhà

ngh
ệ

s
ĩ

s
á
ng

t
á
c

và

bi
ể
u

d
i
ễ
n

k
ị
ch

No
h

ưu

t
ú

nh
ấ
t

l
à

Zeami

Motokiyo

.

Ngày

nay

còn l
ạ
i

k
ho
ả
ng

240

v
ở

k
ị
ch

Nô

đặ
c

s
ắ
c

v
ẫ
n

đ
ượ
c

d
i
ễ
n

.

Gi
ai

đ
o
ạn

2.

T
h
ế

kỉ

17

đ
ế
n

1868

G
ọ
i

l
à

“
V
ă
n

ch
ươ
ng

phù

t
h
ế
”

(v
ă
n

ch
ươ

ng

v
ề

cuộc

đờ
i

tr
ô
i

nổ
i
,

t
h
ực

dụng.

.

.

)

Ch
ế

độ

phong

ki
ế
n

đa
ng

r
ạ
n

v
ỡ
,

b
á
o

hi
ệ
u

m
ộ
t

cuộc

c
á
ch

m
ạ
ng

l
ớ
n

.

Hai

tác

gi
ả

t
i
êu

bi
ể
u

l
à

nhà

v
ă
n

S
a
i
ka
ku

v
ớ
i

d
òng

ti
ể
u

t
hu
y
ế
t

t
h
ế

s
ự

.

Ông

có

h
a
i

t
á
c
ph
ẩ
m

nổ
i

t
i
ế
ng

l
à

V
ầng

t
r
ăng

t
r
ong

mư
a

và

Gót

chân

gi
ang

hồ

.

Nhà

t
h
ơ

t
h
ứ

h
a
i

l
à
M
i
t
s
uo

B
a
s
ho

đ
ỉ
nh

c
a
o

c
ủa

t
h
ể

t
h
ơ

h
a
i
ku

độc

đá
o

.


VĂN

H
ỌC

H
I
ỆN

ĐẠI

(t
ừ

c
u
ộc

Can
h

t

ân

1868

đ
ế
n

nay
)


Vă
n

học

Nh
ậ
t

t
i
ế
p

t
hu

t

i
nh

ho
a

văn

học

T
â
y

Â
u,

chủ

y
ế
u

v
ề

m
ặ
t

ph
ươ
ng

t
h
ứ
c

bi
ể
u
hi
ệ
n,

tí
nh

t
ự

do

dâ
n

chủ,

gi

ả
i

phóng

c
á

nh
â
n.

Đ
i
ề
u

c
ốt

l
õi

c
ủa

văn

ch
ươ

ng

v
ẫ
n

l
à

m
ộ
t

t
i
nh
th
ầ
n

N
hậ
t

b
ả
n,

c
á

i

đẹ
p

N
h
ậ
t

b
ả
n,

s
ự

đa
u

k
hổ

nuố
i

t
i
ế
c

nh
ìn

th
ấ
y

và

c
ố

s
ức

ní
u

kéo

nh
ữ
ng c
á
i

đ
ẹ
p

tr
uy
ề
n

t
hống

đa
ng

b
ă
ng

ho
ạ
i

nh
a
nh

chóng

tr
ong

cuộc

s
ống

công

ng
hi
ệ
p

ng
ày

nay

.
Tác

gi
ả

t
i
êu

bi
ể
u

l
à

Kawabata

Yasunari

v
ớ
i

c
á
c

t
á
c

ph
ẩ
m

s
a
u:

C
ố

đô

,

X
ứ

t
uy
ế
t

,

N
g
àn

cánh h
ạc,

Vũ

nữ

I
t
z
u,

N
g
ư
ờ
i

đẹ
p

s
ay

ngủ.

Ông

đư
ợ
c

t
ặ
ng

gi
ả
i

t
h

ưở
ng

No
b
e
l

1968

.