Cảm nhận truyền thuyết "Mị Châu - Trọng Thủy" pdf

Cảm nhận truyền thuyết "Mị Châu - Trọng Thủy"
Tôi kể ngày xưa chuyện Mị Châu
Trái tim lầm chỗ để trên đầu
Nỏ thần vô ý trao tay giặc
Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu
(Tố Hữu)
Truyền thuyết Mị Châu – Trọng Thủy là một trong
những câu chuyện có sức hấp dẫn được lưu truyền
trong dân gian về buổi đầu của lịch sử dân tộc – một
câu chuyện vừa mang nét hiện thực vừa mang nét
huyền thoại thời Âu Lạc. Hơn thế nữa, đây cũng là tác
phẩm mang dấu ấn bi kịch sớm nhất trong văn
chương dân tộc. Giếng Mị Châu ở Đông Anh còn đó,
bên cạnh bài học về việc cần đề cao cảnh giác với kẻ
thù, tấm oan tình còn để lại những bài học mang giá
trị nhân văn sâu sắc.
Mị Châu là con gái của Thục An Dương Vương. Người
con gái trong trắng ngây thơ, tin tưởng tình yêu một
cách chân thành cuối cùng đã bị chính người chồng
đưa vào bẫy, làm mất nước. Câu chuyện trong sách
giáo khoa chỉ tập trung vào mối quan hệ Trọng Thủy –
Mị Châu nhưng cũng đủ sức giúp ta nhận ra những
thủ phạm và nạn nhân đích thực của bi tình sử này.
Trọng Thủy làm rể của An Dương Vương. Mọi nguyên
nhân bi kịch trước hết bắt đầu từ An Dương Vương
khi đã để tình riêng lấn át tầm nhìn của một đấng minh
quân. Nhất là, kẻ ở rể lại phục vụ cho dã tâm của Triệu
Đà – lấy bí quyết nỏ thần để cướp nước. Sự mất cảnh
giác đáng trách của An Dương Vương làm mất nước
đã đành , nhưng hậu quả của nó mang ý nghĩa bi kịch
là làm nên cảnh sinh li tử biệt, tan vỡ tình duyên của

Mị Châu – Trọng Thủy.
Mặc dù truyền thuyết được ghi lại bởi người đời sau
hết sức ngắn gọn, nhưng cốt lõi của bi kịch ấy vẫn
thật rõ ràng: mối quan hệ thông gia của hai nhà vốn dĩ
đối địch tiềm ẩn những bất trắc khó lường. Vậy mà An
Dương lại “vô tình” gả con gái yêu của mình cho con
trai kẻ thù. Theo mạch kể của truyền thuyết, không có
những lí giải về nguyên nhân sâu xa khiến cho Mị
Châu đã tiếp tay cho Trọng Thủy đánh cắp lẫy nỏ thần
Kim Qui. Nhưng theo mạch truyện, Mị Châu rõ ràng đã
tin Trọng Thủy đến với nàng bằng cả tấm chân tình.
Sự ngây thơ ấy của cá nhân nàng là điều có thể tha
thứ , nhưng vì tình riêng mà để lộ bí mật quốc gia thật
sự là một tội lỗi khó dung tình. Đáng trách hơn, tình
yêu ấy thiếu lí trí sáng suốt đế nỗi nàng không nhận ra
được những ẩn ý trong lời nói của Trọng Thủy khi từ
biệt để cảnh báo với vua cha. Nàng không đủ tỉnh táo
để nhận ra trong lời chồng tiềm tàng hiểm hoạ binh
đao: “Ta nay trở về thăm cha, nếu như đến lúc hai
nước thất hoà, bắc nam cách biệt, ta lại tìm nàng lấy
gì làm dấu?”. Mị Châu mê muội đếm mức không thể
nói một lời hỏi nguyên cớ chia lìa, lại chỉ chăm chăm
nghĩ về sự đoàn tụ lứa đôi. Đặt tình riêng lên trên vận
mệnh quốc gia như vậy quả thật đáng phê phán.
Đàng sau tình duyên Mị Châu – Trọng Thủy là cả một
âm mưu thôn tính thâm hiểm của Triệu Đà, không ai
khác kẻ thực hiện gian kế ấy lại là Trọng Thủy. Hắn
ngay từ khi đạt chân đến Loa Thành làm rể đã đặt
nhiệm vụ gián điệp lên hàng đầu. Bỉ ổi hơn, hắn đã lợi
dụng ngay người vợ ngây thơ để thực hiện gian kế mĩ

mãn. Xét về bản chất Trọng Thủy là một kẻ gian trá và
tham lam: lừa gạt vợ để lấy vuốt Rùa Vàng, vừa âm
mưu cướp được nước, vừa muốn được chiếm đoạt
trọn vẹn trái tim của Mị Châu. Từ thủ phạm, hắn đã
biến thành nạn nhân của chính mình. Không thể nào
có sự dung hoà giữa quyền lợi quốc gia với tình yêu
đôi lứa khi thù địch là cái mầm hoạ tiềm ẩn trong mối
quan hệ vợ chồng.
An Dương Vương mất nước từ sự thiếu cảnh giác,
khinh địch của mình. Bản thân nhà vua mong mỏi hoà
hiếu giữa hai quốc gia, chấm dứt cảnh đao binh từ
duyên tình con trẻ. Nhưng trớ trêu thay, đó lại là chỗ
hở để kẻ dã tâm là cha con Triệu Đà lợi dụng. Bản
thân An Dương Vương cũng phải gánh chịu bi kịch
khi tuốt gươm trừng phạt kẻ phản bội là chính con gái
yêu của mình, nhà vua đã đứng trên quyền lợi quốc
gia mà gạt bỏ tình riêng, hành động ấy được trân
trọng bằng cách xử lí của dân gian : Rùa Vàng rẽ
nước dẫn vua xuống biển. Mị Châu phải trả giá bằng
sự nông nổi của mình, nhưng nàng cũng kịp thức tỉnh
để nhận ra bi kịch của mình. Một người con gái ngây
thơ trong trắng đáng yêu bị phản bội, cuối cùng nàng
đã nhận ra bộ mặt kẻ thù dù quá muộn màng. Cái nhìn
nhân hậu của nhân dân ta đã dành cho Mị Châu khi để
nàng hoá thân thành ngọc thạch, máu hoá thành hạt
châu nhưng cũng thật công bằng khi từ lập trường
yêu nước trừng trị kẻ có tội. Mị Châu quả thật đáng
trách nhưng cũng thật đáng thương. Truyền thuyết
không còn chỉ kể lại trang sử mất nước mà chứa
đựng cái nhìn thương cảm cho lứa đôi – khi tình yêu

phải đối mặt với âm mưu.
Trọng Thủy đã phải trả giá cho sự lừa dối khi hắn chỉ
còn mang được xác Mị Châu về chôn cất. Với kẻ cướp
nước, nhân dân ta không để cho hắn chiếm đoạt và
tiếp tục lừa phỉnh Mị Châu. Nhưng điều đáng nói hơn
là cái chết lao đầu xuống giếng của Trọng Thủy và kết
thúc câu chuyện: “Người đời sau mò được ngọc trai
ở biển Đông, lấy nước giếng mà rửa, thì thấy trong
sáng thêm”. Sự lừa dối nhơ nhớp của Trọng Thủy là
lời cảnh tỉnh : chỉ có tình yêu chân thành mới được
đền đáp xứng đáng, không thể nào tình yêu đồng
hành với những toan tính thấp hèn, tham vọng cướp
nước.
Truyền thuyết Mị Châu – Trọng Thủy muôn đời vẫn
còn giá trị từ ý nghĩa nhân văn, từ bài học cảnh giác
cũng như lời nhắc nhở về cách giải quyết các mối
quan hệ riêng – chung, cá nhân – cộng đồng. Câu
chuyện bi kịch thấm thía ấy cũng là sư ïthể hiện lập
trường và tình cảm rõ ràng của nhân dân ta trước các
vấn đề lịch sử và quan hệ con người.