nhân vật tràng trong tác phẩm Vợ
Nhặt của Kim Lân
DÀN Ý PHÂN TÍCH
2. Phân tích nhân vật Tràng.
Mở đầu tác phẩm Vợ nhặt là bức tranh ngày đói. Chỉ v
ài nét
vẽ phác thảo, nhà văn đã vẽ nên bức tranh ngày đói thật h
ãi
hùng. Xóm ngụ cư chìm trong bóng đêm chết chóc, tăm tối,
ảm đạm. Ở đây thiếu vắng sự sống hoặc sự sống le lói như
ngọn đèn trước gió.Hai lần nhà văn so sánh người với
ma.Bằng chứng là " Hai bên dãy phố úp súp tối om, không
nhà nào có ánh đèn, lửa". Người sống thì " lũ lượt dắt díu,
bồng bế nhau lên xanh xám như những bóng ma" hoặc "
dưới những gốc đa gốc gạo xù xì bóng những người đói đi
lại dật dờ lặng lẽ như những bóng ma". Người chết thì như
ngả rạ, không một sáng nào đi làm đồng hoặc đi chợ người
ta lại không thấy ba bốn cái thây người nằm còng queo ở
bên vệ đường. Mùi tử khí nồng nặc. Tác giả còn tô đ
ậm bức
tranh hơn nữa bởi hình ảnh của bầy quạ đen chờ chực để
rỉa xác người chết. Cõi âm và cõi dương nhạt nhòa. Tất cả
đang đứng bên bờ vực của cái chết.
Trên cái nền chết chóc ấy, một buổi chiều người ta thấy
Tràng về với một người đàn bà nữa. Ai vậy ? Đó là vợ
Tràng. Điều không thể tin lại phải tin trong tác phẩm của
Kim Lân. Vậy Tràng là ai ? Tràng lấy vợ như thế nào ?
a/ Lai lịch
- Xuất thân: dân ngụ cư, làm nghề đẩy xe bò thuê, nuôi mẹ
già. Dân ngụ cư là những người vốn từ nơi khác đến. Vì
thế, dân ngụ cư không có ruộng đất, chỉ đi làm thuê làm
mướn. Đã vậy, họ còn bị phân biệt đối xử, thường phải ở
nơi bìa làng, hoặc ở chỗ hẻo lánh. Nhà cửa của anh ta, cái
được gọi là "nhà" thì luôn "vắng teo đứng rúm ró trên mảnh
vườn mọc lổn nhổn những búi cỏ dại". Hơn nữa, vì là dân
ngụ cư, Tràng bị coi khinh, chẳng mấy ai thèm nói chuyện,
trừ lũ trẻ hay chọc ghẹo khi anh ta đi làm về.
b/ Ngoại hình:
- Tràng có ngoại hình xấu xí, thô kệch. Đầu trọc nhẵn,
hai
con mắt nhỏ tí, gà gà, quai hàm bạnh ra, cái lưng to rộng
như lưng gấu, đi thì cứ chúi đầu về phía trước lại hay nói
lầm bầm trong miệng, khi cười thì ngửa mặt lên cười hềnh
hệch.
Nhận xét: Tràng là một nông dân nghèo khổ lại xấu xí. Nếu
như trong thời bình, Tràng thuộc típ người khó có khả năng
lấy vợ. Nhưng điều đó lại xảy ra vào đúng cái n
ạn đói khủng
khiếp. Tràng lấy được vợ hay nói đúng hơn là "nhặt được
vợ".
c/ Tình huống nhặt vợ của Tràng (diễn biến tâm lí)
+ Thật ra, ban đầu Tràng không chủ tâm tìm vợ. Tràng
cũng thừa biết, người như hắn thì không thể có vợ. Khi đẩy
xe bò mệt mỏi anh chỉ hò một câu cho vui " Muốn ăn cơm
trắng mấy giò này/ Lại đây mà đẩy xe bò với anh nì". Tràng
chỉ muốn hò để xua đi mỏi mệt trong người. Anh cũng
chẳng có ý chòng ghẹo ai cả. Ai ngờ có người đàn bà đói
xông xáo đến đẩy xe thật. Nhưng vì đùa vui nên Tràng đã
không giữ đúng thỏa thuận của câu hò. Nhưng Tràng cảm
thấy hạnh phúc biết bao khi gặp được cái "cười tít mắt của
thị" bởi "từ xưa đến giờ có ai cười với hắn một cách tình tứ
như vậy đâu".
+ Hôm sau gặp lại: Khi Tràng đang ngồi nghỉ trước cổng
chợ tỉnh thì bất ngờ có người đàn bà sầm sập chạy đến,
cong cớn, sưng sỉa với hắn " Điêu, người thế mà điêu".
Tràng không nhận ra người đàn bà ngày trước đẩy xe cho
mình. Trước mặt hắn là một người đàn bà thảm hại đã bị
cái đói tàn hại cả nhan sắc lẫn nhân cách. Thị gầy sọp hẳn
đi, ngực gầy lép, khuôn mặt lưỡi cày hốc hác, quần áo rách
như tổ đỉa. Thấy người đàn bà đói, rách rưới thảm hại.
Tràng động lòng thương. Có ai ngờ được rằng trong con
người thô kệch ấy lại có một tấm lòng thương ngư
ời cao cả.
Thế rồi Tràng cho người đàn bà kia ăn, không chỉ ăn mà
còn cho ăn rất nhiều " bốn bát bánh đúc". Đó chính là lòng
thương một con người đói khát hơn mình chứ Tràng không
hề có ý định lợi dụng hoặc chòng ghẹo.
Vốn tính hay đùa, Tràng lại tầm phơ tầm phào "Nói đùa chứ
có về với tớ thì ra khuân đồ lên xe rồi về". Nói đùa thế thôi,
ai ngờ thị về thật. Lúc đầuTràng phảng phất lo sợ về cái đói
và cái chết"mới đầu anh cũng chợn, nghĩ: thóc gạo này đến
cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không, lại còn đèo
bòng". Đó là nỗi sợ hãi có thật nhất lại là thời đói kém như
thế này. Nhưng có lẽ tình thương người và khát vọng hạnh
phúc đã lớn hơn nỗi sợ hãi nên sau đó anh chặc lưỡi "
Chậc kệ!" . Chỉ một từ "kệ" thôi, Tràng như đã bỏ lại sau
lưng mình tất cả nỗi sợ hãi, mọi lo nghĩ để vun vén cho
cái h
ạnh phúc của m
ình.
Bình luận: Tràng và người đàn bà kia như hai cành củi
khô nhưng họ đã chụm vào nhau để nhen lên ngọn lửa.
Tội nghiệp thay, người này thì cần hạnh phúc còn
người kia thì lại cần chỗ dựa. Một người vì tình yêu,
người kia vì miếng ăn. Nói tóm lại là họ LIỀU, nh
ưng cái
Liều kia của họ làm người ta bật khóc. Bây giờ thì họ là
người dũng cảm, dũng cảm bởi vì h
ọ dám nắm tay nhau
để bước qua ranh giới của sự sống và cái chết. Họ làm
ta khâm phục và kính trọng, phải chăng hai con người
khốn khổ ấy là niềm tin của Kim Lân về một giống nòi
s
ẽ tiếp nối sẽ sinh sôi khi m
à c
ả dân tộc đang đứng
trước sự diệt vong của nạn đói ?
+ Khi người phụ nữ chấp nhận làm vợ, Tràng đã có ý
thức chăm sóc: hắn đưa thị vào chợ tỉnh bỏ tiền ra mua cho
thị cái thúng con đựng vài thứ lặt vặt và ra hàng cơm đánh
một bữa no nê Anh còn mua 2 hào dầu để thắp sáng. Đó
có vẻ như là sự cố gắng quá mức của Tràng nhưng cũng
rất dễ hiểu vì Tr sắp được làm chồng.
+ Trên đường về: (khác với anh Tràng hôm qua buồn bã,
cúi mặt lo âu nghĩ ngợi). Hôm nay Tràng có ni
ềm vui lạ, một
niềm hạnh phúc tràn ngập khiến mặt Tràng cứ "phớn phở
khác thường". Thỉnh thoảng lại còn cười nụ một mình. Lúc
thì hắn đi sát người đàn bà, lúc lại lùi ra sau một tí, hai tay
cứ xoa vào vai nọ vai kia, lại muốn nói đùa một câu, lại cứ
thấy ngường ngượng. Kim Lân đã làm người đọc thấy đư
ợc
sự thay đổi về tâm lí của Tràng. Tràng thật sự đã khác với
Tràng hôm qua. Trong lòng Tràng tràn ngập niềm vui sư
ớng
miên man khiến "Trong một lúc Tràng hình như quên hết
những cảnh sống ê chề, tăm tối hằng ngày, quên cả cái đói
khát ghê gớm đang đe dọa, quên cả những tháng ngày
trước mặt. Trong lòng hắn bây giờ chỉ còn tình nghĩa giữa
hắn với người đàn bà đi bên. Một cái gì mới mẻ, lạ lắm,
chưa từng thấy ở người đàn ông nghèo khổ ấy, nó ôm ấp,
mơn man khắp da thịt Tràng, tựa hồ như có bàn tay vuốt
nhẹ dọc sống lưng" . Thế là rõ rồi: Hạnh phúc đang làm anh
thay đổi.
+ Khi về đến nhà, lúc đầu Tràng thấy " ngượng nghịu" rồi
cứ thế " đứng tây ngây ra giữa nhà, chợt hắn thấy sờ sợ".
Nhưng đó chỉ là cảm giác thoáng qua thôi. Hạnh phúc lớn
lao quá khiến Tràng lại lấy lại được thăng bằng nhanh
chóng. Lúc sau Tràng tủm tỉm cười một mình với ý nghĩ có
phần ngạc nhiên sửng sốt, không dám tin đó là sự thật:
"hắn vẫn còn ngờ ngợ như không phải thế. Ra hắn đã có vợ
rồi đấy ư ?". Đó là sự ngạc nhiên trong sung sướng.
+ Lúc chờ đợi Mẹ về:Tràng nóng ruột, đi đi lại lại. Chưa
bao giờ người ta thấy hắn nôn nóng như thế. Khi mẹ về,
hắn mừng rỡ, rối rít như trẻ con vì dù sao Tràng vẫn còn có
mẹ - đó là đấng tối cao của Tràng vì chỉ có mẹ mới quyết
định được hạnh phúc của hắn. Tràng nóng lòng thưa
chuyện với mẹ. Bắt mẹ ngồi lên giường để thưa chuy
ện. Khi
được đồng ý, Tràng thở đánh phào một cái nhẹ cả người.
Thế là Tràng đã có gia đình, có vợ, không tốn tiền cưới hỏi,
Tràng lấy được vợ thật hiển hách.
+ Sau khi lấy vợ, Tràng trở thành một người sống có trách
nhiệm, biết suy nghĩ chín chắn. Nhà văn đã mang đến cho
người đọc hơi thở mới của Tràng vào sau cái đêm tân hôn.
Tràng thức dậy, đầu tiên đó là một cảm giác dễ chịu "Trong
người êm ái lửng lơ như người vừa ở trong giấc mơ đi ra".
Đó là tâm trạng hạnh phúc. Tràng cảm động khi thấy mẹ và
vợ dọn dẹp lại nhà cửa nhất là khi nghe tiếng chổi tre quét
từng nhát sàn sạt trên sân. Một nỗi lòng yêu thương, một
nguồn vui sướng, phấn chấn đột ngột tràn ngập trong lòng
"Bỗng nhiên hắn thấy hắn thương yêu gắn bó với cái nhà
của hắn lạ lùng. Hắn đã có một gia đình. Hắn sẽ cùng vợ
sinh con đẻ cái ở đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che
nắng".
+Từ một anh phu xe cục mịch, sống vô tư, chỉ biết việc
trước mắt, Tràng đã là người quan tâm đến những
chuyện ngoài xã hội và khao khát sự đổi đời. Khi tiếng
trống thúc thuế ngoài đình vang lên vội vã, dồn dập, Tràng
đã thần mặt ra nghĩ ngợi, đây là điều hiếm có đối với Tràng
xưa nay. Trong ý nghĩ của anh lại vụt hiện ra cảnh những
người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp để cướp
kho thóc của Nhật và đằng trước là lá cờ đỏ. Tràng nhớ tới
cảnh ấy và lòng ân hận, tiếc rẻ và trong óc vẫn thấy đám
người đói và lá cờ bay phấp phới ( giá trị nhân đạo, tác
giả mở ra con đường sống cho những con người đang
đứng bên bờ vực của cái chết đó là chỉ có đi theo cách
mạng mới giải phóng được cho họ)
Kết luận: Qua sự biến đổi tâm trạng thấy được vẻ đẹp tâm
hồn tính cách nhân vật đó là tình thương niềm khao khát
hạnh phúc, niềm lạc quan tin tưởng vào tương lai và thấy
được tình cảm nhân đạo cuả nhà văn dành cho người
lao đ
ộng ngh
èo kh
ổ.