Phụ nữ và gia đình

TTCÑ_Söùc khoûe vaø Gia ñình
Trang 1











PHẦN I :
PHỤ NỮ VÀ GIA ĐÌNH
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 2

A. DANH NGễN V PH N
Khụng cú ph n xu, ch cú ph
n khụng bit lm p.
La Bruyere
Tt c mi s bớ n ca th gii
ny u khụng th sỏnh ni vi s bớ
n ca ngi ph n.
Vladimir Lobanok
Khụng phi nhng ngi p l
ngi hnh phỳc, m nhng ngi
hnh phỳc l nhng ngi p.
Khuyt Danh.
Khi mt i mt, ngi ph n

núi to vi ngi n ụng nng dng
dng, núi kh khng vi ngi nng
bt u yờu v gi yờn lng vi
ngi nng yờu
Sophocle
Ngi ph n ci khi cú th
ci nhng mun khúc thỡ lỳc no
cng c
Ngn ng Phỏp
Sc p t nú thuyt phc ụi
mt ca ngi n ụng m chng cn
nh hựng bin .
Ngi ph n p l thiờn ng
ca ụi mt.
Tc ng
Ni ngi ph n quyn r lũng
ngi nht khụng phi l cỏi p m
l s cao quý.
Eunpide
Ph n ch nh ngi n ụng
lm cho h ci
n ụng ch nh ngi ph n
lm cho h khúc
De Regnier
Ph n cú cỏi ti khụng ai bt
chc c trong vic biu l tỡnh
cm m khụng cn n nhng li núi
sụi ni. S hựng bin ca h tp
trung c bit ging núi, c ch, tỏc
phong v nhng cỏi nhỡn.

Banzac
Hóy i hong hụn thy cỏi
p ca bui bỡnh minh v hóy i
tui gi hiu th no l mt ngi
ph n p.
Ngn ng c
Cỏi duyờn l khớ gii tuyt i.
Nhng nu bn tng rng bn l
ngi cú duyờn thỡ chc chn l hon
ton khụng cú ri
Lori Li
Khi mt ngi ph n t chi
tỡnh yờu ca bn v thay vo ú, cụ ta
ngh gi vng tỡnh bn, bn ch
ngh ú l li t bit - iu ú cú
ngha l cụ ta mun bn hnh ng
theo th t ó nh sn .
Moliere
n ụng au xút vi cỏi h mt,
cũn ph n vi cỏi m h khụng th
nhn c.
D.BilingX
Tụi thớch ngi n ụng cú tng
lai v ngi ph n cú quỏ kh
O.Uaind
Ph n bao gi cng yờu vỡ ti
trc khi yờu v b ngoi
Banzac
Tớnh hin du ca ph n vi
cuc i l du hiu xỏc thc ca mt

cuc sng ni tõm phong phỳ
Pautụpxki
Trỏi tim ca ngi ph n khụng
bao gi gỡa ci, v mt khi nú khụng
yờu na thỡ ú l vỡ nú ó ngng p
P. ROCHEPEDRE
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 3

CH : TRIT Lí VUI V
PH N

Ph n ging nh ngi d bỏo
thi tit: Ch nhn l mỡnh oỏn thiu
chớnh xỏc ch khụng sai.
- Ph n ging nh cun tiu
thuyt: Cú m u ch khụng cú kt
thỳc.
- Ph n ging nh bc tranh
tru tng m 300 nm sau cng
chng ai hiu c.
- Ph n l mt bn nhc di
khụng cú cỏc nt trm.
- ng sau s thnh cụng ca
mt ngi n ụng luụn cú hỡnh búng
ca mt ngi n b v ng sau s
tht bi ca mt ngi n ụng cng
vn l mt ngi n b.
- Ph n luụn lo lng v tng
lai cho n khi cú chng. n ụng

khụng bao gi lo lng v tng lai
cho n khi cú v.
- Ph n ging nh chic thỏp
cú rt nhiu li vo, nhng khụng tỡm
c li ra
- Ngi n ụng thnh cụng l
ngi cú th kim c nhiu hn s
tin v anh ta chi tiờu. Ngi ph n
thnh cụng l ngi tỡm c mt
ngi n ụng nh vy.
- cú c hnh phỳc vi mt
ngi n ụng, bn cn phi hiu anh
ta nhiu v yờu ớt thụi.
- c hnh phỳc vi mt
ngi ph n, bn cn phi yờu nhiu
v ng c hiu cụ ta.
- Ph n ci chng vi hi vng
anh ta s thay i, song anh ta khụng
thay i.
- n ụng ci v vi hi vng
cụ ta s khụng thay i, song cụ ta li
thay i.
- Trong mt cuc tranh cói, ph
n l ngi núi t cui cựng.

TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 4

B. PH N
PH N VIT NAM

Ph n Vit Nam l mt lc lng
c bn, nhõn t phỏt trin ca xó hi
Vit Nam. Tri qua hng nghỡn nm
xõy dng v u tranh vỡ s vn ton
lónh th, u tranh chng thiờn tai, duy
trỡ nũi ging Lc Vit, ó kin to nờn
nhiu c tớnh truyn thng tt p
ngi ph n. Xuyờn sut tin trỡnh
hỡnh thnh v phỏt trin ca lch s
nhõn loi, ph n luụn cú quyn v
gúp phn nht nh vo s thay i
mi mt cho xó hi thng nht, ho
bỡnh v tng lai vn minh. Cỏc thnh
tu mang tớnh cỏch mng vn hoỏ, tp
tc, gia phong, ó gúp phn thay i
cỏch nhỡn nhn ca mi tng lp xó hi
i vi ngi ph n Vit Nam. H
c khng nh phm cht v nng
lc trong cỏc lnh vc hot ng, k c
nhng lnh vc phi truyn thng nht.
H cú v th, ch ng cựng phỏt trin
n nh v cụng bng vi cỏc tng
lp nam gii.

Ph n Vit Nam thi k chin tranh
(theo hc Leipzig, ụng c)

Ph n Vit Nam
C IM
Ph n thi xa
Lch s Vit Nam luụn ghi nhn
ngi ph n l ngun hnh phỳc,
chm súc chng con, n cha gi
m yu, l ch da cho gia ỡnh trong
nhiu phng din cuc sng.
Cú vai trũ ngi yờu, ngi v,
ngi m, ngi ph n luụn c
yờu thng v chim v trớ quan trng
trong mi tng lp ngi Vit. ú l:
Quc Mu u C, theo truyn
thuyt, khong gn 5000 nm trc
ó kt duyờn cựng vua Lc Long
dũng dừi rng, sinh c 100 ngi
con trai; Trng Vng (40-43), tuy
triu i ch tn ti 3 nm song ó
chng t tinh thn bt khut ca
ngi ph n trong thi k u gi
nc; Triu Th Trinh (225-248)
cựng anh Triu Quc t khi ngha
nm 248 chng quõn ụng Ngụ cai
tr tn ỏc; Thỏi Hu Dng Võn Nga
(942-1000) l ngi n b quyn lc
ca 2 triu i nh inh v nh Tin

Lờ, b c bit n vi vai trũ l v
ca 2 vua; Nguyờn phi Lan (tờn
tht l Lờ Th Lan) triu Lý, b
xut thõn t gia ỡnh nụng dõn nhng
sau tr thnh Hong thỏi hu; Cụng
chỳa Huyn Trõn (cui th k 13, u
th k 14) l con gỏi vua Trn Nhõn
TTCĐ_Sức khỏe và Gia đình
Trang 5

Tơng, bà được gả cho vua Chiêm
Thành (Champa) để đổi lấy hai châu
Ơ và Lý cho nước Đại Việt; Cơng
chúa An Tư (thời vua Trần Nhân
Tơng) là con gái út vua Trần Thánh
Tơng, bà bị gả cho Thốt Hoan nhằm
trì hỗn sức giặc, ni chí lớn chờ
thời cơ đánh giặc; Cơng chúa Ngọc
Hân (1770-1799) là con vua Lê Hiển
Tơng, bà có tài văn học nên được
Hồng Đế Quang Trung Nguyễn Huệ
phong làm Bắc cung Hồng Hậu;
Cơng chúa Ngọc Vạn (thế kỷ 17) giữ
những chức vụ quan trọng trong triều
Chân Lạp, bà đã có cơng mở đường
cho người Việt trong cuộc Nam tiến
mở rộng giang sơn; Bùi Thị Xn (?-
1802) là tướng tài giỏi của nhà Tây
Sơn, vợ của danh tướng Trần Quang
Diệu... Họ là nhà văn, nhà thơ có

danh phận, được nhiều đời truyền
tụng như Nữ sĩ Đồn Thị Điểm
(1705-1746) người tỉnh Bắc Ninh,
hiệu là Hồng Hà nữ sĩ rất giỏi thơ
văn; Nữ sĩ Hồ Xn Hương (1780-
1820) có tài thơ văn cả về chữ Nơm
và chữ Hán; Bà Huyện Thanh Quan
(Đầu thế kỷ 19) tên thật là Nguyễn
Thị Hinh, bà được mời làm Cung
Trung giáo tập, dạy cung phi và cơng
chúa trong cung; Thái Hậu Từ Dũ
(1810-1902) người tỉnh Gia Định,
hiệu Từ Dũ Bát Huệ Thái hồng Thái
hậu, là q phi của vua Thiệu Trị,
sinh ra vua Tự Đức nên trở thành
Tháí Hậu; Tú Xương (cuối thế kỷ 19)
người tỉnh Hải Dương, là hiền thê
nhà thơ trào phúng Trần Tế Xương...
Ngồi ra khơng ít phụ nữ là dân
thường lam lũ với những số phận,
tâm tư eo hẹp song cũng được lưu
dấu lại hình ảnh, được trân trọng ghi
chép, kể cả vào những thời Nho giáo
độc tơn nhất.

Phụ nữ Việt Nam thời xưa.
Hình ảnh phụ nữ thơng qua văn
thơ, ca dao, tục ngữ truyền tụng trong
dân gian như "Thân cò lặn lội bờ ao -
Gánh gạo ni chồng tiếng khóc nỉ

non", phần nào minh chứng người
phụ nữ xưa thường bị gạt sang lề
cuộc sống thiết yếu nhưng chặt đầy
tính gia phong cổ hủ, bị dồn nén vào
khn khổ chật hẹp đời sống gia
đình: "Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng
phu, phu tử tòng tử" (Ở nhà theo cha,
lấy chồng theo chồng, chồng chết
theo con trai). Lấy được chồng,
người con gái phải học hành nhiều
thứ, nhưng học khơng phải để thi cử,
để tiến thân mà học để chuẩn bị cho
cuộc sống ở bên nhà chồng. Còn có
quan niệm việc hơn nhân của người
phụ nữ do số phận sắp sẵn cho mỗi
người trong số họ. May mắn thì gặp
được người chồng tử tế, giỏi giang,
nếu lỡ lấy phải người chồng vũ phu
hay nghèo khổ thì phải gắng chịu.
Người phụ nữ làm dâu có trách
nhiệm và biết qn xuyến mọi việc
gia đình đã tạo thành ý chí và nghị
lực can trường trong họ, song thực tế
vẫn đẩy họ đến cảnh sống cam chịu
và gần như suốt cả cuộc đời phải
gánh chịu những hậu quả khơng ra gì
về thể xác lẫn tinh thần. Với quan
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 6

nim "ti trai ly nm ly by, gỏi
chớnh chuyờn ch cú mt chng",
nhng ngi ph n l nn nhõn ca
ch a thờ (bt k l v c hay v
l) luụn chỡm m trong nhng mi
mõu thun, bt hũa, kh au, nhiu
khi ch vỡ nhng chuyn rt vn vt.
C khi ngi chng cht, ngi ph
n cng mt quyn tha k ti sn,
phi phc tũng ngi con trai.
Phn ln ph n Vit Nam thi
xa khụng c coi trng v cú c
a v xng ỏng trong gia ỡnh hay
xó hi. H phi gỏnh chu nhiu s ỏp
t, bt cụng, t tng trng nam
khinh n (Nam trng n khinh, nam
ngoi n ni). Ngi ph n núi
chung khú cú c hi ngng mt
vi cuc i, vi xó hi. Ph n
khụng gỡ hn ch nh hỡnh búng sau
lng ca ngi chng trong gia ỡnh,
nhng li vn c xem l tỏc nhõn
trong s thnh cụng ca ngi chng.
Ph n thi chin tranh

Triu Th Trinh.
Tuy nhiờn, tớnh cao i vi
ngi ph n Vit Nam t xa vn l
tinh thn lm vic v u tranh cú
lch s hng nghỡn nm. Ph n Vit

Nam cng hin rt nhiu v mi mt
cho nn c lp, thng nht ca t
nc. T cỏc cuc chin tranh ú ó
sn sinh ra nhng n anh hựng dõn
tc, li danh ting cho cỏc i sau
h, nh Nguyn Th Minh Khai, Vừ
Th Sỏu, Hong Ngõn, Mc Th Bi,
Nguyn Th Chiờn, Nguyn Th Lột,
T Th Kiu, Kan Lch, Lờ Th Hng
Gm, Nguyn Th nh, Nguyn Th
Bỡnh, Nht Chi Mai, Nguyn Th t
(t Tch)... S m u trang s l
cuc chin chng quõn xõm lng ca
Hai B Trng, cựng li th xut
quõn: "Mt xin ra sch nc thự,
Hai xin dng li nghip xa h
Hựng, Ba ko oan c lũng chng,
Bn xin vn vn s cụng lờnh ny".
Vi th k sau, ngi thiu n Triu
Th Trinh ó t khng nh mỡnh l
mt nhi n ho kit: "Tụi mun ci
cn giú mnh, p ln súng d, chộm
cỏ kỡnh ngoi bin ụng..."
Trong cỏc cuc chin tranh hin
i sau ny ó xut hin nhiu ph n
tiờu biu trong khú khn gian kh.
H l nhng con ngi gan d khụng
qun ngy ờm v bom n, va lao
ng sn xut, va sn sng cho
chin tranh. Tinh thn ca h l

"Rung ry nh chin trng, cuc
cy nh v khớ", gm cú hng vn n
nụng dõn v cụng nhõn "tay cy, tay
sỳng", "tay bỳa, tay sỳng" lm nờn
mt hu phng vng chc, trờn
rung ng, cụng trng, nh mỏy, xớ
nghip, hm m...
Ngi ph n bc ra t cỏc
cuc chin tranh gii phúng ca dõn
tc, c nhõn dõn v nh nc Vit
Nam tụn vinh l nhng n anh hựng
v nhng b m Vit Nam anh hựng,
c Ch tch H Chớ Minh trao tng
8 ch vng "Anh hựng, bt khut,
trung hu, m ang".
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 7

Ph n thi nay
Ngy nay tuy cha phi ó ht
nhng nh kin, nghi ngi, thm chớ
l k th, song nhỡn ton din thỡ
ngi quan sỏt trong v ngoi Vit
Nam u cú s thng nht nhn xột
v ph n Vit Nam, c v s lng
v cht lng úng gúp ó gỡn gi v
phỏt huy c vai trũ i vi thc
tin phỏt trin xó hi trờn mi lnh
vc thit yu.
T phi m ng vai trũ "i

ni" trong khuụn kh gia ỡnh, ngi
ph n Vit Nam ngy nay cũn ti
cỏn vi cỏc trng trỏch "i ngoi".
L mt s nghip khụng cũn ch
ginh cho nam gii. H phi khng
nh giỏ tr, kh nng bng s nghip
v tớnh vn lờn ca bn thõn. Khỏt
vng vi s nghip ca ngi ph n
khụng n gin ch nh thoỏt khi
vũng cng ta t yu t gia ỡnh.
Hn th na h cũn khng nh v th
l nhng ngi ng u tp on,
cụng ty doanh nghip hoc thm chớ
l lónh o cp cao trong cỏc t chc
ca chớnh ph.
Nhng thnh tớch ca h c xó
hi ghi nhn v ỏnh giỏ cao trong
cỏc lnh vc khoa hc, cụng ngh v
giỏo dc. Khụng ớt n hc sinh, sinh
viờn t gii cao trong cỏc k thi cp
quc gia v quc t. Tng lp n trớ
thc cú nhng cụng trỡnh khoa hc
giỏ tr, mang li hiu qu kinh t cao:
S n Giỏo s chim t l 3,5%; Phú
giỏo s 5,9%; Tin s 12,6%; Tin s
khoa hc 5,1%; 19 n Anh hựng lao
ng, v nhiu Gii thng
Kovalộpscaia, NSND, NST. T l
n l i biu Quc hi tng qua cỏc
thi k bu c (khúa I (1946- 1960)

l 3%, n khúa XII (2007 2012)
tng lờn l 25,76%). Ngnh Giỏo dc
v o to tng cú n b trng, v
ng nhim th trng, v nhiu
ph n lm cỏn b qun lý cỏc cp
V, Vin, S, Phũng, Ban, cỏc trng
v cỏc n v giỏo dc: Cú 11 n nh
giỏo c phong danh hiu Nh giỏo
nhõn dõn, 1.011 n nh giỏo c
phong danh hiu Nh giỏo u tỳ...
Ngi ph n Vit Nam tham gia
vo nhiu lnh vc khỏc nhau v cú
nh hng khụng nh i vi giỏ tr
v li ớch ca ton xó hi. c th
hin thụng qua cỏc mụi trng kinh
t, chớnh tr, vn hoỏ, ngh thut...
Vn húa truyn thng

o di truyn thng.
Mc dự b nh hng khụng ớt t
cỏc nn vn húa ngoi quc trong
sut hng nghỡn nm b ụ h, ph n
Vit Nam vn gi gỡn c nột p
vn rt riờng cho h khi him quc
gia no cú c. Xó hi cng ngy
phỏt trin, con ngi cng vn minh
nhng nhng c tớnh truyn thng
ca ngi ph n t nụng thụn n
thnh th vn nguyờn giỏ tr, ú chớnh
l nhng v p trong gia ỡnh, xó

hi; v p ngi lm v, lm m; v
p n doanh nhõn, ca s, thi s, din
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 8

viờn, hoa hu, tri thc; v p ý nh,
lch s...
Nhng nột p hin i kt hp
nhun nhuyn vi nhng c tớnh
truyn thng to nờn dỏng v v tớnh
cỏch mang ý ngha vi bn cht thun
Vit, tiờu biu cho cỏc tng lp ph
n ụng.
Tuy khụng th ua vi nam gii
v sc vúc, ti trớ, hay vic tranh ot
trong thiờn h nhng vn nhiu cụng
vic gia ỡnh v xó hi cn n ngi
ph n. Lch s Vit nam ó tng ghi
nhn nhng hỡnh nh thng ngy v
ngi ph n c truyn. "Sm ra
rung lỳa, ti v nng dõu", ngi
ph n ngy xa tm t canh ci l
ch nhõn ca nhng bỏnh xe quay si
bng t nung t thi Lý. H lp
c nhng k lc v trng dõu nuụi
tm vi mt nm tỏm la. T la, sa
the, lnh, lỏng m nc ngoi chung
mua phn ln u sn xut ra t
nhng bn tay khộo lộo ca h. Hỡnh
nh ngi ph n "bỏn mt cho t,

bỏn lng cho tri", tn to lm lng
rt ph bin cỏc vựng lng quờ Vit
Nam l lc lng lao ng chớnh
trong cỏc mựa v sn xut lng
thc. Cụng vic ca h l lm ng,
lm gm, chốo truyn, bỏn hng, bt
bụng kộo si, dt vi, may vỏ qun
ỏo, ngoi ra h cũn l nhng ngh s
sỏng tỏc v hỏt dõn ca, mỳa dõn tc...
T c
Tr li vi s khõm phc v
ngng m ca ton xó hi, ngi
ph n Vit Nam khụng b quờn
nhng c tớnh tt p sinh thnh t
mt dõn tc cú ci ngun M u C.
ú l T c, c vớ nh "khuụn
vng thc ngc". Theo quan nim t
thuyt Khng T thỡ T c ca ph
n l "Cụng, Dung, Ngụn, Hnh":
+ Cụng: l n cụng gia chỏnh,
cao s khộo lộo v chu ỏo ca
ngi ph n i vi cỏc cụng vic
ni tr trong gia ỡnh.
+ Dung: l dung nhan, cao
cỏi p tõm hn v hỡnh thc bờn
ngoi (biu hin s ti tn, khụng
dt trờn nột mt, chm chỳt cho mỏi
túc, hm rng v trang phc).
+ Ngụn: l li núi, nhng khụng
bao gi ch n thun l li núi,

cao c trớ tu v tõm hn ngi núi
(bit cõn nhc li n ting núi, khụng
quỏ li lỳc núng gin, khụng ba hoa
khi hng chớ, gi di khi giao tip).
+ Hnh: l hnh kim, c hnh
(mc thc, nghiờm trang trong dỏng
ng, bc i; thy chung, yờu
chng, thng con; giu lũng nhõn ỏi,
hy sinh vỡ ngi khỏc).
Ngi ph n ngy nay, ngoi
trỏch nhim "t gia ni tr", khi ra
lm vic ngoi xó hi h cũn l
nhng cụng dõn ca xó hi ú. Bit
sng cú trỏch nhim vi cng ng,
cú hoi bóo v n lc trong cụng
vic, ó th hin phm cht o c
ca ch Cụng v ch Hnh. Tuy
nhiờn, trong mi giai on lch s,
thc o t xó hi v chun mc o
c cng cú s i khỏc. Xột T c
ngi ph n cn cú s hiu bit nht
nh v hon cnh lch s ca cỏc
giai on ú cú ng x phự hp.
S k tha v phỏt trin thờm nhng
giỏ tr o c ngi ph n trong
cuc sng ngy nay phự hp vi
thi i, cng l vn m xó hi
ang quan tõm.
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 9

TN NGNG
Th cha m
Theo phong tc, tp quỏn v tớn
ngng ca ngi Vit Nam, nht l
tớn ngng th cỳng t tiờn thng
cú s so sỏnh, phõn bit gia nam
gii vi ph n. Ngoi vic ngi
n ụng cú trỏch nhim th cỳng cha
m, t tiờn thỡ ngi ph n ly
chng phi hon ton theo chng.
Phi cú trỏch nhim th phng t tiờn
bờn nh chng, h khụng c th
phng cha m ti nh mỡnh k c
khi khụng cú anh em trai, khi ú phi
nh mt ngi n ụng khỏc, cú th
l em hoc chỏu trong h ni th
cỳng h. Tp tc ny thng vụ tỡnh
to ra tiờu cc trong i sng vn hoỏ
ngi ph n. Mun cú c ngi
tha t, nhiu gia ỡnh ch cú con gỏi
ó nhn thờm con nuụi l trai. Ngi
chng cho v i "xin" hoc ngi v
cho chng i "" vi ngi ph n
khỏc cú con trai. H cú tõm nim
"b con chng hn bng chỏu ngoi"
v khụng bn khon nhiu n vic
li hu du, min l phi cú ngi
"hng khúi" v sau.
L chựa, ỡnh v n

Ngi ph n ang hnh l
Chựa Trn Quc, Tõy H, H Ni.
Pht giỏo (Tiu tha) c du
nhp trc tip t n qua ng
bin vo Vit Nam khong th k 2
sau Cụng nguyờn. Pht giỏo Vit
Nam khụng hn xut th m thng
nhp th, gn vi phự chỳ, cu xin ti
lc, phỳc th hn l tu hnh thoỏt tc.
Ngi ph n i chựa l Pht cu
an, cu s may mn cho bn thõn v
ngi thõn trong gia ỡnh. Bn cht
ph n yu ui (chõn yu, tay
mm), tõm nguyn h luụn cn cú s
che ch, gii thoỏt nhng ni kh au
phỏt sinh t cuc sng. Ngoi nh
cy t cỏc yu t con ngi v xó hi
gii quyt giỳp thỡ h thng tỡm
n cu nguyn di cỏc tng
Pht, cỏc Thn v Tiờn Chựa, n,
miu, ph... iu khỏc bit trong
ngh thut Pht giỏo Vit Nam l t
cỏc pho tng nh tng B Man
Nng, tng B Trng, B n
tng Kim ng - Ngc N... u
mang dỏng dp v v p ngi ph
n, bờn trong ú quy t nhiu nột
ngh thut th tc.
o Mu l mt tớn ngng dõn

gian Vit Nam th cỏc n thn (cũn
gi l cỏc Thỏnh Mu), cỏc Thỏnh
Mu cú s gn bú vi cuc sng trn
tc, gn gi vi dõn gian. Tớn ngng
ny cú t lõu i, hin thõn ca nú l
cỏc hin tng t nhiờn mõy, ma,
sm, chp. Khi trỏch nhim ngi
n ụng l cụng vic sn bn, gi t,
gi lng thỡ cụng vic nụng nghip do
ngi ph n hon ton m nhim.
T hỡnh nh ngi ph n c th
c dõn gian nhõn hoỏ thnh mt b
Mu cao c tõm linh v quyn nng.
Qua ú, Mu cũn c hiu nh l
t, nc, cõy lỳa, l mi th lm ra
s sng cho con ngi. Th cỏc
Thỏnh Mu c xem nh mt ch
da tinh thn ca ngi ph n,
thng mang m mu sc tớn
ngng ca cỏc vựng thun nụng
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 10

nghip. Cỏc n i, miu, ph th
tp trung ch yu cỏc vựng ng
bng v trung du nh Ph Giy (Nam
nh), Ph Tõy H (H Ni), n
Sui M (Bc Giang), Chựa B c
Sanh (Bỡnh Thun)...
Ci hi

Trc õy ngi Vit gi l l
rc dõu, ngy nay trong ngụn t ca
i sng thng ngy c gi l l
ci. Theo nghi thc truyn thng thỡ
ngi ph n c hng nhng
quyn li u tiờn khi bc chõn n
nh chng, ng thi xem ú nh s
rng buc v tớnh phỏp lý ngi
chng phi cú trỏch nhim vi ngi
v trong cuc sng tip theo ca hai
ngi. Nghi l ci hi thng tuõn
theo cỏc trỡnh t nh sau:
+ Chm ngừ: l nghi thc gp
g hai bờn gia ỡnh bit nhau mt
cỏch cụng khai, chớnh thc;
+ L n hi: nh trai mang l
vt sang nh gỏi hi v, c ng
trong cỏc trỏp ph vi iu mu
gm tru, cau, ru, chố, bỏnh cm,
bỏnh xu xờ, mt sen, xụi, th ln, ln
sa quay.
+ L ớnh hụn: hay l cu hụn,
i vi phong tc phng Tõy l l
trao nhn ớnh hụn.
+ L vn danh: xem tui xung,
hp theo tớn ngng ca ụi trai gỏi
chn ngy gi tt cho cỏc nghi
thc trong l.
+ L np ti: nh trai mang sớnh
l sang nh gỏi, l tru cau, go np,

tht ln, qun ỏo v trang sc cho
cụ dõu. Nh gỏi s s dng mt phn
vo l n hi v mt phn vo trong
l ci.
+ L xin dõu: vo trc gi ún
dõu, m chỳ r hoc mt hai b cụ, b
dỡ sang nh gỏi xin ún dõu.
+ ún dõu: on nh trai sang
nh gỏi ún dõu v.
+ L vu quy: t chc ti nh gỏi
tin cụ dõu i ly chng.
+ L thnh hụn: c t chc
chớnh thc bờn nh trai.
+ L t hng: l khn ụng T
b Nguyt v cao ng (cha m),
din ra ti nh trai, ch gm nhng
ngi thõn thớch.
+ L hp cn: l bui l kt
thỳc ỏm ci, trc ging cú bn
by ru v mt a bỏnh phu thờ (xu
xờ). Mt c gi ng lờn rút ru vo
chộn a ụi v chng cựng ung
cn chộn, cựng n ht cỏi bỏnh. Sau
ú mi ngi ra ngoi ht tr li hai
v chng mi ci.
+ L bỏo h: l tic mn hoc
ngt t chc sau nghi l ci chớnh
thc ti quờ quỏn ca cụ dõu hoc
chỳ r.
+ L li mt: do chỳ r mang v

nh gỏi mt mún l t sau ngy
ci nh mt li cm n bờn thụng
gia.
+ L cheo: l vt hoc kinh phớ
np cho lng, xúm khi cú ngi con
trai mi ly v, vi dng ý xúm
lng tip nhn thờm thnh viờn mi.
+ Tun trng mt: l thi im
ngh ngi cho cp v chng tr sau
nhng ngy cng thng khi tin hnh
hụn l.


TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 11

Tỡnh mu t
Ngi ph n mang nng au,
l ngi chp ụi cỏnh uc m, l
ngun ỏnh sỏng dn ng cho ngi
con bay n chõn tri hi vng. Vi
ngi ph n, con cỏi luụn l mỏu
tht, l iu ỏng quý nht trong cuc
i h. Tỡnh mu t thiờng liờng cng
chớnh l ci ngun ca mi tỡnh cm.
Ngy nay, cụng vic chm súc
con nh khụng cũn vt v nh xa,
tuy nhiờn, ngi lm m vn cũn phi
cú trỏch nhim nng n trờn ụi vai l
hng con cỏi mỡnh n tng lai

mt cuc sng hon thin c v th
cht v tinh thn. Tỡnh mu t thiờng
liờng thi vo tõm thc ngi ph n
trong xó hi ang phỏt trin v hi
nhp mt sc sng mi m, dn cú
s bt phỏ v quan im, cỏch nuụi
dy con cỏi. Nhng gia ỡnh cú iu
kin kinh t luụn cú xu hng cho
con cỏi h theo hc trng ni ting
trong ngoi nc. Cỏc gia ỡnh vựng
nụng thụn, min nỳi, k c nhng ni
ang phi i mt vi nghốo khú
cng thy c tớnh quan trng vic
hc hnh i vi tng lai con cỏi.
Ngay c khi ln lờn, ngi m vn
sỏt cỏnh cựng con cỏi trờn con ng
i y gian lao v th thỏch. H l
nhng mu ngi "gin d m sõu
sc, kớn ỏo m khụng tnh lng",
c th hin trong cỏc cõu hỏt, cõu
th sõu lng. Cú cõu hỏt : "Tỡnh m
bao la nh bin Thỏi Bỡnh dt do...",
tỡnh yờu thng ca ngi ph n
lm m c so sỏnh nh bin Thỏi
Bỡnh rng ln.
i vn ho Nga Macxim Gorki
ó vit: "i thiu m hin, khụng
ph n/ Anh hựng, thi s, hi cũn
õu?".
Ngi Vit cú mt ngy l m

gii tng ni Pht t thng gi l
ngy l Vu Lan vo ngy rm thỏng
by (15-7) õm lch. õy l mt i l
bỏo hiu, l c hi quý bỏu nhng
ngi con hiu tho bỏo ỏp cụng
sinh thnh ca cha m mỡnh.
HN CH TRONG VN HểA
NG X
Bo lc v chng
Nguyờn nhõn dn n bo lc v
chng trong gia ỡnh ch yu do s
hiu bit v bỡnh ng gii v lut
phỏp cũn hn ch. Cng khụng loi
tr vic chớnh ngi ph n nhiu khi
li to ra "mụi trng" mt s
ngi chng phỏt huy tớnh v phu
ca h. Nghiờn cu ca Tng cc
Thng kờ v UNICEF v ỏnh giỏ
cỏc mc tiờu Tr em v ph n Vit
Nam trong nm 2006, cho thy cú
n 64% ph n tui t 15-49
chp nhn hnh vi bo lc ca ngi
chng vỡ mt trong 5 lý do sau:
Ngi v i chi khụng núi cho
chng bit. Ngi v b bờ con cỏi.
Ngi v cói li chng. Ngi v t
chi quan h tỡnh dc vi chng. V
ngi v nu thc n b chỏy. Thụng
qua nhn nh ny, c 3 ph n c
hi thỡ cú 2 ngi ng ý vi vic

ngi chng cú quyn ngi ỏnh v
khi ngi v phm mt trong 5
khuyt im núi trờn.
Bo lc v chng xy ra nhiu
hay ớt, thng xuyờn hay khụng cng
ph thuc phn nhiu vo khu vc
ni c trỳ. Cụng vic ph cp vn
hoỏ v i sng gia ỡnh ti vựng
nụng thụn vn ang cũn hn ch hn
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 12

nhng ni ụ th, khụng nhng vy,
khi ngi ph n cú trỡnh hc vn
thp thỡ cng d chp nhn vic b
ngi chng i x bt cụng.
HOT NG X HI
T chc
Hi Liờn hip ph n Vit Nam
c thnh lp ngy 20 thỏng 10 nm
1930. L thnh viờn Mt trn T
quc Vit Nam, thnh viờn Liờn on
ph n dõn ch Quc t, thnh viờn
Liờn on cỏc t chc ph n
ASEAN (Hip hi cỏc quc gia ụng
Nam ).
H thng t chc gm 4 cp:
+ Cp trung ng
+ Cp tnh, thnh ph trc thuc
Trung ng (gi l cp tnh)

+ Cp huyn, qun, th xó, thnh
ph trc thuc tnh v tng ng
(gi l cp huyn)
+ Cp xó, phng, th trn v
tng ng (gi l cp xó)
Nhng tờn gi trong lch s: Hi
Ph n Gii phúng (1930 1935),
Hi Ph n Dõn ch (1936 1938);
Hi Ph n Phn (1939 1941);
on Ph n Cu quc (1941
1945).
Cỏc ngy k nim: Ngy 20 thỏng
10 v Ngy 8 thỏng 3 hng nm.
y ban Quc gia vỡ s tin b ca
Ph n Vit Nam l c quan trc
thuc Chớnh ph phi hp hot ng
ca Chớnh ph gii quyt nhng vn
liờn ngnh liờn quan n s tin
b ca ph n.
Vit Nam ó ký Cụng c v xúa
b tt c cỏc hỡnh thc phõn bit i
x vi ph n (CEDAW) ca Liờn
Hip Quc.
Vn hoỏ ngh thut

Hỏt ca trự Bc B.


Sõn khu tung Nam B.
Tớnh hot ng ngh thut

ngi ph n Vit Nam cú s lng
ghộp gia cỏc giai on lch s, gia
dõn tc v th gii m hin i. Ngh
thut cú ngun gc t nn vn hoỏ a
sc tc, phc v nhu cu tinh thn
cho chớnh dõn tc h. Ngh thut
thng trm cựng lch s vn cú nhiu
giai on chin tranh v ho bỡnh.
Ngi ph n vo nhng hon
cnh xó hi nht nh ó em n
nhng hiu qu tinh thn, thụng qua
nhng hot ng lao ng ngh thut,
bao gm: Th thao, in nh, ca mỳa
nhc, thi trang, iờu khc, hi ho,
m thc, tiờu dựng, i nhõn x th...
in nh v sõn khu
Ngi Ph n Vit Nam ni bt
trong cỏc tỏc phm in nh, c
th hin c sc theo sut 3 thi k:
Thi k 1959 - 1975, tuy in
nh Vit Nam ra i trong chin
tranh nhng ó phỏt trin c nhiu
TTCÑ_Söùc khoûe vaø Gia ñình
Trang 13

tác phẩm nổi tiếng như "Chung một
dòng sông", "Vợ chồng A Phủ", "Con
chim vành khuyên", "Đường về quê
mẹ", "Nổi gió"... Và là thời kỳ đầu
của cả phim truyện, phim tài liệu và

phim hoạt hình của Việt Nam, với
nhiều tác phẩm giành giải thưởng tại
liên hoan phim quốc tế.
Thời kỳ 1976 - 1986, có nhiều
biến động về kinh tế, xã hội, xuất
hiện những mâu thuẫn vì tồn đọng cái
cũ trong cái mới. Những tác phẩm
điện ảnh ra đời nhưng đã có sự biến
đổi mạnh mẽ về phong cách tiếp cận
và khai thác đề tài về người phụ nữ.
Được thể hiện khá rõ nét qua những
bộ phim "Mùa gió chướng", "Chom
và Sa", "Hòn đất", "Đứng trước
biển", "Chuyến xe bão táp"...
Thời kỳ từ 1987 đến nay là thời
kỳ xóa bỏ bao cấp và hội nhập quốc
tế, điện ảnh đã và đang phản ánh thực
tế cuộc sống người phụ nữ Việt Nam
trong xã hội hiện tại. Một phần quay
về với những số phận con người
trong và sau chiến tranh như "Anh
chỉ có mình em", "Bông hoa rừng
Sác", "Hà Nội 12 ngày đêm"... Phần
khác là những người đàn bà trăn trở,
vật lộn với cuộc sống mưu sinh trong
phim "Giải hạn", "Hải Nguyệt"; sự
sao nhãng cuộc sống bản thân, gia
đình và xã hội để lao vào một kiếp
đời phù du của những cô gái nhảy
đáng thương trong phim "Gái nhảy";

là nhân vật Dần, một điển hình cho
người phụ nữ chịu thương, chịu khó,
đức hạnh và dịu dàng trong phim "Áo
lụa Hà Đông"...
Bên cạnh ngành điện ảnh, phụ nữ
Việt Nam còn là lực lượng diễn viên
chủ lực trên các sàn diễn kịch trường,
hát dân ca, hát chèo, hát bội (hát
tuồng) và hát cải lương.
Một số hình ảnh trong lao động
sản xuất và nghệ thuật

Tranh hoạ nữ thi sĩ Hồ
Xuân Hương.

Phụ nữ thời xưa.

Phụ nữ trong lao động
sản xuất (thời kỳ chiến
tranh).

Phụ nữ trong khoa
học (thời kỳ chiến
tranh).

Người phụ nữ trong chiếc
Áo dài truyền thống.

Phụ nữ trong ngành
nghề lao động phổ

thông.

Người phụ nữ bán hàng
rong.

Các nữ du kích ở Địa
đạo Củ Chi, Nam bộ
Việt Nam.

Nghệ sĩ dân ca.


Phụ nữ H'mong, dân
tộc thiểu số VN.

TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 14

V th xó hi
Trong xó hi Vit Nam hin nay
ph n úng gúp mt phn rt ln
vo quỏ trỡnh phỏt trin ca t nc,
th hin s n chim t l cao trong
lc lng lao ng. Vi hn 50% dõn
s v gn 50% lc lng lao ng xó
hi, ngy cng cú nhiu ph n tham
gia vo hu ht cỏc lnh vc ca i
sng xó hi v gi nhng chc v
quan trng trong b mỏy nh nc.
+ V chớnh tr: Vi t l n i

biu trong Quc hi l 27,31% ca
Khúa XI ó a Vit Nam lờn v trớ
th nht Chõu v th hai khu vc
Chõu Thỏi Bỡnh Dng v t l n
tham gia Quc hi. T l n i biu
Quc hi khụng ch tng dn s
lng qua tng khúa m cũn mnh
lờn c v cht lng, hot ng i
biu[8] v Vit Nam c ỏnh giỏ l
nc cú t l ph n tham gia hot
ng chớnh tr cao nht th gii.t l
i biu n trong Quc hi (khúa
XII) tng lờn ti 33,1%,s ph n
tham gia Hi ng nhõn dõn cỏc cp
l trờn 20%. Hin ang cú k hoch
tng lờn hn 35% n i biu cú mt
trong Quc hi bt chp ro cn
trong bt bỡnh ng gii.
+ V giỏo dc: C 100 c nhõn
cú 36 n, 100 thc s cú 34 n, 100
tin s cú 24 n[8]. Hn 90% ph n
bit c, bit vit. Ngay trong gii
bỏo chớ, t l cỏc nh bỏo n cng
c tớnh ti gn 30%. Ph n chim
u th trong mt s ngnh nh Giỏo
dc, Y t, v Dch v. Trong cụng tỏc
chuyờn mụn, ph n chim s ụng
trong cỏc b mụn Vn hc, ngụn ng,
y dc, Khoa hc xó hi, Khoa hc
t nhiờn v Kinh t. Nu tớnh tng s

gi lm vic ca n gii (k c nh
v bờn ngoi) cao hn rt nhiu so
vi nam gii.
+ V lut phỏp: Ph n c
lut phỏp bo v vi Lut Bỡnh ng
gii cựng cỏc lut, ngh nh, quyt
nh v phỏp lnh khỏc trong vic
bo m cho cỏc cp Hi Liờn hip
Ph n Vit Nam tham gia qun lý
nh nc cng nh cỏc chng trỡnh
hnh ng phũng, chng ti phm
buụn bỏn ph n, mi dõm, bo hnh
trong gia ỡnh v tuyờn truyn nõng
cao ý thc v quyn li ca ngi
ph n trong cỏc vn ny. Vit
Nam cng l mt trong s ớt cỏc quc
gia ó hon thnh bỏo cỏo v tỡnh
hỡnh thc hin Cụng c v xúa b
mi hỡnh thc phõn bit i x vi
ph n (CEDAW). c bit, h
thng cỏc ban Vỡ s tin b ca ph
n ó c thnh lp 45 b, ngnh
v ton b 64 tnh, thnh ph. Mng
li cỏn b t vn v gii hot ng
hiu qu, h thng phỏp lut bo m
quyn bỡnh ng ca ph n c
tng cng.
+ V kinh t: Cú ti 71% ph
n t 13 tui tr lờn l nhng ngi
cú thu nhp. S h nghốo do ph n

lm ch ó gim t 37% nm 1998
xung cũn 8% nm 2004.Quyn ca
ph n v kinh t ó c nõng lờn
thụng qua vic phỏp lut quy nh
ph n cựng ng tờn vi nam gii
trong giy chng nhn quyn s hu
t ai, nh , v ti sn. Hin nay,
s doanh nghip do ph n iu hnh
hoc lm ch chim ti trờn 20%
tng s doanh nghip Vit Nam.
Nhng doanh nghip do ph n lm
ch phn ln thuc v khu vc
thng mi, dch v, sn xut, ch
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 15

bin nụng sn, thy sn. Nhiu tm
gng ph n tr lm kinh t gii
khụng nhng ch lm giu cho bn
thõn m cũn úng gúp c nhiu
cho xó hi,giỳp nhiu ngi cú
hon cnh khú khn ging mỡnh.
Ph n trong xó hi Vit Nam
hin nay ngoi nhng im tớch cc,
tin b thỡ vn ang i mt vi mt
s vn hn ch, tiờu cc trong xó
hi l:
+ Phõn bit i x trong xó
hi - Bỡnh ng gii: Vit Nam,
s nam gii lm cỏn b qun lý cao

hn nm ln so vi n gii. Cỏc gia
ỡnh mong mun cú con trai, c bit
l con u lũng, õy l mt trong cỏc
nguyờn nhõn dn ti t l phỏ thai n
rt cao Vit Nam, v s mt cõn
bng gii tớnh. Theo thng kờ mi
nht, t l tr em nam/n hin ti l
120/100, d bỏo n nm 2030, s
mt cõn bng gii tớnh trong hụn
nhõn (tha nam thiu n). Cũn nhiu
ph n phi lm trong cỏc ngnh
ngh c hi khụng phự hp.
+ Bo hnh gia ỡnh: Theo bỏo
cỏo ca y ban Dõn s - Gia ỡnh v
Tr em, 30% s ph n b ỏnh p,
lm dng cng bc bng nhiu hỡnh
thc do ngi chng gõy ra.[21]
Theo s liu thng kờ ca Liờn Hip
Quc v Tng cc Thng kờ thỡ 58%
ph n Vit Nam l nn nhõn ca bo
lc gia ỡnh. Nhiu v bo hnh
thng tõm din ra, li di chng
rt nng n cho ngi ph n.
+ Buụn bỏn ph n: hng nm,
cú hng nghỡn ph n Vit Nam b
buụn bỏn trỏi phộp qua biờn gii
(theo s liu Liờn hp quc). Cú cỏc
chng trỡnh ca cỏc t chc quc t,
cng nh ca Liờn hip Ph n VN
chng buụn bỏn ph n. Tuy nhiờn,

vn cú rt nhiu cỏc trng hp ph
n b bỏn qua biờn gii, qua Trung
Quc, Campuchia, i Loan, Hong
Kong, Malaysia v Thỏi Lan. Rt
nhiu ph n v tr em Vit Nam
sinh sng ti vựng biờn ó b bt cúc
bỏn sang Trung Quc lm v hoc
phc v trong cỏc ng mi dõm.
Tỡnh trng ny thc s tr lờn ỏng
bỏo ng khi s ngi b buụn bỏn
ngy cng gia tng. Theo bỏo cỏo
Liờn hp quc, nm 2004, cú khong
50.000 ph n b a i lm gỏi ti
Campuchia, trong ú cú nhiu cụ gỏi
Vit nam. Unicef thng k cú khong
mt phn ba gỏi mi dõm
Campuchia di 18 tui, v hu ht
l ngi Vit Nam. c tớnh cú
khong 10% s v hụn nhõn gia ph
n Vit Nam vi n ụng Trung
Quc cú th l kt qu ca nn buụn
ngi.
+ Sc khe ph n v sc
khe sinh sn: T l ph n
tui sinh sn mc cỏc bnh nhim
khun ng sinh sn (20%) v
nhim khun lõy truyn qua ng
tỡnh dc cao (25%). úng gúp ca y
t cụng gúp phn lm gim t l t
vong m v con, tuy nhiờn t vong

m vn cũn mc cao (29,9/1.000),
c bit min Trung, cao nguyờn v
cỏc tnh min nỳi phớa Bc.
+ T l phỏ thai cao: Vit Nam
cú t l no phỏ thai cao nht th
gii, v ngi thua thit bao gi cng
l ph n. Mt nguyờn nhõn l do
tỡnh hỡnh quan h tỡnh dc la tui
v thnh niờn, trc v ngoi hụn
nhõn ca v thnh niờn v thanh niờn
ngy cng nghiờm trng, khụng ch
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 16

ph bin cỏc thnh ph ln, cỏc
khu ụ th m xut hin ngy cng
nhiu cỏc vựng nụng thụn. Vn
giỏo dc gii tớnh cho tr em n
khụng c lm tt v do s du nhp
ca vn húa sng t do phng Tõy
qua cỏc phng tin truyn thụng.
Thanh niờn n quan h tỡnh dc ln
u sm hn trc nhiu. Theo iu
tra Quc gia v thanh niờn v v
thnh niờn Vit Nam ln 2 (SAVY 2)
cụng b (thỏng 8-2010), tui cú quan
h tỡnh dc ln u ó h xung 18,1
tui, sm hn 1,5 tui so vi thanh
niờn cựng la tui trong iu tra cỏch
õy 5 nm (19,6 tui).

+ Mi dõm: Ph n l nn nhõn
chớnh ca t nn mi dõm ti Vit
Nam. Hiờn nay, do vn kinh t,
c bit ti cỏc vựng khú khn, tỡnh
trng mi dõm n din bin rt phc
tp, cú chiu hng tng lờn. u t
cho cụng tỏc phũng chng mi dõm
v phũng chng buụn bỏn ph n tr
em hin nay quỏ ớt, khụng tng
xng vi nhim v. Ngõn sỏch ch
yu l ly t kinh phớ thng xuyờn
ca cỏc b, ngnh v a phng
trong ngun chi m bo xó hi, nờn
nhiu ni khụng b trớ kinh phớ cho
chng trỡnh ny, hoc b trớ rt ớt.

BC H V PH N
Trớch t bi vit ca GS, TS
Nguyn Lõn Dng

Sut c cuc i mỡnh, Bỏc H
ó li cho i nhiu th quý giỏ,
trong ú cú mt sui ngun tỡnh cm
sõu nng ngha tỡnh, nõng niu quý
trng m Bỏc ó dnh cho nhiu th
h ph n Vit Nam. Bỏc quan tõm
nht l vn gii phúng ph n.
Nu vn gii phúng ph n l
vn c bn nht trong cỏc vn
ca ph n thỡ quyn bỡnh ng gia

nam v n li l ni dung quan trng
nht, ct lừi nht ca vn ny.
Chớnh vỡ vy m Bỏc ó khng nh:
Cụng dõn u bỡnh ng trc phỏp
lut. n b cú quyn bỡnh ng vi
n ụng v cỏc mt chớnh tr, kinh t,
vn hoỏ, xó hi v gia ỡnh. Hn ai
ht, Bỏc l ngi hiu rừ rng: Trong
xó hi, ngi ph n l ngi b ỏp
bc, chu au kh v thit thũi nhiu
nht v ph n l lc lng quan
trng ca cỏch mng, sn sng i vi
cỏch mng. Ngi ph n cũn cú
chc nng c bit: Tỏi sn xut sc
lao ng cho xó hi, thc hin thiờn
chc lm v, lm m, cú vai trũ quyt
nh n s tn ti v phỏt trin ca
gia ỡnh. Bỏc H núi rng cú mt nh
giỏo dc ó vit: Giỏo dc mt ngi
n ụng, ta c mt gia ỡnh, giỏo
dc mt ngi ph n ta c c mt
th h. Do ú, Bỏc ra nhim v
cho ng phi chm lo gii phúng
ph n. T tng nam n bỡnh quyn
ca Bỏc c ghi trong lun cng
ca ng, c th ch hoỏ sm nht
trong iu 9 Hin phỏp nm 1946. T
ú, quyn bỡnh ng nam n c
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 17

cụng b v tha nhn qua cỏc vn
bn quan trng, Hin phỏp, phỏp lut
v hụn nhõn v gia ỡnh, cỏc ch th,
chớnh sỏch i vi lao ng n. T
tng ca Bỏc phự hp vi Tuyờn b
ca th gii v quyn ca con ngi:
mi dõn tc trờn th gii u cú
quyn hng T DO v BèNH
NG. Thc cht ca vn bỡnh
ng nam n c Bỏc quan tõm
khụng ch gúc chớnh tr m cũn
c gúc kinh t, khụng ch ngoi
xó hi m trong c lnh vc gia ỡnh,
gia tc; khụng ch gúc ngha v
m cũn l quyn li: quyn bu c v
ng c, quyn c o to, hc
hnh, quyn c tham gia lao ng
xó hi, c t do trong hụn nhõn,
c tham gia vo cỏc cp lónh o
qun lý Nh nc v ng. Rt nhiu
ln Bỏc phờ phỏn nhng thỏi i
x khụng tt i vi ph n nh coi
thng khụng tin tng ch em, t
ỏnh v. Bỏc núi ng v Chớnh ph
sn sng to iu kin cõn nhc v
giao cho ph n nhng chc trỏch
quan trng. Cn phi núi rng khụng
phi ai cng cú c mt cỏi nhỡn
tin b v ph n nh Bỏc.

Sut chiu di ca hai cuc khỏng
chin chng Phỏp v M, nhng li
khen ngi ng viờn, nhng ỏnh giỏ
cao ca ngi luụn l im ta tinh
thn ln lao ph n nc ta hon
thnh nhim v. T ho thay khi Bỏc
ca ngi ph n Vit Nam: Ph n
ta chng tm thng. ỏnh ụng dp
bc lm gng i. Chỳng ta tht
xỳc ng khi nghe Bỏc nhn xột ch
Nguyn Th nh - mt ngi ph n
Vit Nam tiờu biu: phú Tng t
lnh quõn gii phúng l cụ Nguyn
Th nh. C th gii ch nc ta cú
v tng quõn gỏi nh vy. Tht l v
vang cho Min Nam cho c dõn tc!
V Bỏc ó thay mt cho ng, Nh
nc tng ph n Min Nam núi
riờng v ph n Vit Nam núi chung
8 ch vng: Anh Hựng - Bt Khut -
Trung Hu - m ang. Khụng
nhng Bỏc quan tõm n quyn bỡnh
ng ca ph n Vit Nam m Bỏc
cũn quan tõm n c ph n Quc t.
Khi n thm tng Thn T Do
M, lỳc ú l Nguyn i Quc ó ghi
mt cõu i ý: Thn T Do to ỏnh
sỏng khp ni nhng di chõn Thn
vn cũn nhng ngi ph n b ỏnh

p. Bao gi ngi ph n nht l
ngi ph n da en mi c t do,
bỡnh ng. Bỏc núi mi gii u cú
vai trũ riờng ca mỡnh: n ụng xõy
nh, n b xõy t m, song ph
n c bỡnh ng vi nam gii v
mi mt, Bỏc cng ch rừ: Ginh li
quyn bỡnh ng cho ph n l cuc
cỏch mng lõu di, to ln v khú nht
ch khụng phi l vic: Hụm nay anh
nu cm, quột nh, ra bỏt; ngy mai
em ra bỏt, quột nh, nu cm; Cn
cú nhiu ch trng chớnh sỏch, s
dng bin phỏp tng hp ton din v
kinh t, vn hoỏ xó hi gii quyt
vn ph n. Trong mt ln tr li
phng vn i phỏt thanh BBC,
nguyờn Phú Ch tch nc Nguyn
Th Bỡnh ó núi: Ch tch H Chớ
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 18

Minh l ngi khi xng con ng
gii phúng ph n ti Vit Nam.
Ngi ó thc tnh ph n tham gia
gii phúng dõn tc, nhõn loi v t ú
gii phúng chớnh mỡnh. Ch tch H
Chớ Minh luụn cm thụng sõu sc vi
ni thng kh ca ngi ph n Vit
Nam di ỏch thng tr ca thc dõn

Phỏp v bn phong kin tay sai.
Ngi xỏc nh rừ, bt bỡnh ng
nam n khụng n thun l b nh
hng bi cỏc t tng lc hu m
ch yu l do ch kinh t xó hi.
H Chớ Minh l lónh t Vit Nam u
tiờn kờu gi "Thc hin nam n bỡnh
quyn", coi s nghip gii phúng ph
n l mt mc tiờu ca cỏch mng.
ng chớ V K nh li: "Mt
ln, ti d Hi ngh, nhỡn dc Hi
trng Bỏc hi: ny cỏc chỳ, ph n
õu khụng thy ngi hng u? Bỏc
hi tip: Cỏc cụ cú y khụng? Cú .
Vy mi lờn õy ngi. Ngay vic
ngi cng khụng bỡnh ng. Ph n
mun bỡnh ng khụng phi bo
ng, Chớnh ph hay nam gii mi
ngi m phi t u tranh ginh
ly. ú l li dn m cng l mong
mun ca Bỏc. Bỏc thng nhc: Lc
lng ph n khụng nh, cú khi cũn
ụng hn nam gii. Vit Nam núi
riờng v Chõu , Chõu Phi núi
chung, s bt bỡnh ng gia nam v
n rt rừ rt. Do ý thc h phong kin
ó ố nng lờn t tng ph n t
bao i nay. Vỡ th, mi ng li,
chớnh sỏch ca ng, Chớnh ph bao
gi cng phi chỳ ý n ph n.

Bỏc cũn trc tip o to nhiu
ngi tr thnh cỏn b cỏch mng.
Hóy c li hi ký ca b Nụng Th
Trng vit v Bỏc: Bỏc núi: T nay
chỏu ó cú gia ỡnh ln l cỏch mng,
ng nờn luyn tic gia ỡnh nh na.
Chỏu cú cm ci lm n cng khụng
np su thu. Mỡnh ly li c
nc ri s khỏc. Bỏc t cho tụi tờn
Trng cng l vỡ mun tụi noi theo
gng ca b Trng khi xa. Mi
ngy vo lỏn ca Bỏc mt gi hc
tp, Bỏc dy cho tụi t chuyn th
gii, chuyn cng sn n c nhng
cỏch ng x hng ngy: ng lm
vic gỡ khin dõn mt lũng tin. Mn
1 cỏi kim, 1 con dao, mt bui l phi
em tr. Trong ba lụ nu cú mn,
phi ngoi ca, ch nh cú bng
lũng mi em vo. Chỏu l n, trc
bn th cú cỏi ging cỏc c ngi
n c, chỏu khụng c ngi. Tỏm
thỏng c Bỏc ch dy, tụi hc c
nhiu hn my chc nm hc lý lun
tp trung sau ny. Khi bn v vic
bu Ch nhim HTX nụng nghip,
Bỏc ngh bu nhiu ph n vo
cng v ny bi: "Ph n lm ch
nhim õu cú ỏnh chộn. Ch nhim
n tht th, phi a nhiu ph n

tham gia lm ch nhim.
Trong Di chỳc, Bỏc vit: "Trong
s nghip chng M cu nc, ph
n vụ cựng m ang, ó úng gúp
rt nhiu trong chin u v sỏn xut.
ng, Chớnh ph cn cú k hoch
thit thc bi dng, ct nhc v
giỳp ngy cng thờm nhiu ph
n ph trỏch nhiu cụng vic k c
lónh o. Ph n phi phn u vn
lờn, õy thc s l mt cuc cỏch
mng.

TTCÑ_Söùc khoûe vaø Gia ñình
Trang 19

NGÀY PHỤ NỮ VIỆT NAM

Ngày Phụ nữ Việt Nam là một
ngày lễ kỷ niệm nhằm tôn vinh phụ
nữ, được tổ chức vào ngày 20 tháng
10 hàng năm ở Việt Nam. Vào dịp
này, phụ nữ ở Việt Nam, cũng như tại
các nơi khác trên thế giới, được nhiều
người bày tỏ sự quan tâm và tôn vinh
dưới nhiều hình thức nhưng phổ biến
nhất vẫn là tặng hoa hồng, thiệp và
kèm theo những lời chúc mừng.
Lịch sử
Vào ngày 20 tháng 10 năm 1930,

Hội Phụ nữ phản đế Việt Nam (nay
đổi tên là Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt
Nam) chính thức được thành lập, để
đánh dấu sự kiện này, Đảng Cộng sản
Việt Nam đã quyết định chọn ngày
20 tháng 10 hằng năm làm ngày
truyền thống của tổ chức này, đồng
thời cũng xem đây là ngày kỉ niệm và
tôn vinh phụ nữ Việt Nam, lấy tên là
"Ngày Phụ nữ Việt Nam".
Trước năm 1975 tại miền Nam
Việt Nam, dưới chính thể Việt Nam
Cộng Hòa, Ngày Phụ nữ Việt Nam
cũng là ngày tưởng niệm Hai bà
Trưng vào ngày 6 tháng 2 âm lịch.
Hoạt động kỉ niệm
Vào những ngày này, hoạt động
chào mừng ngày 20 tháng 10 tại Việt
Nam được chú ý một cách khá đặc
biệt, một số họat động liên quan đến
phụ nữ đã diễn ra nhằm vinh danh nữ
giới, nhiều cơ quan cũng như công ty
đã tổ chức các lễ trao giải thưởng cho
những phụ nữ xuất sắc hoặc đạt thành
tích trong một số lãnh vực.
Các chương trình văn nghệ chào
mừng ngày 20 tháng 10 cũng được tổ
chức nhiều và khá công phu, một số
ca sĩ nổi tiếng trong nước được mời
để tham gia trình diễn, các bài hát về

chủ đề phụ nữ và tình yêu như: "Thu
quyến rũ", "Em hãy ngủ đi", "Này em
có nhớ",... thường được họ trình bày
trong những ngày này.
Nhiều công ty và đặc biệt là các
siêu thị, trung tâm thương mại đã
tung ra nhiều chiến dịch khuyến mãi
mà đối tượng hướng đến là những
người phụ nữ, nhiều mặt hàng được
giảm giá hoặc có các giải thưởng đi
kèm.
Ngày 20 tháng 10 năm 2007, một
kênh truyền hình dành riêng cho phụ
nữ ra đời trên hệ thống truyền hình
cáp HTVC, lấy tên là "HTVC Phụ
nữ", đây là kênh truyền hình đầu tiên
dành riêng cho nữ giới tại Việt Nam.
Trong những ngày này, thị trường
quà tặng cho phụ nữ, nhất là hoa tươi
và đồ trang sức rất sôi động và đa
dạng, nhiều người sẵn sàng bỏ ra một
số tiền lớn để có những món quà đặc
biệt dành tặng cho người mình quan
tâm, cũng trong ngày 20 tháng 10,
nhiều đường phố tại một số thành
phố lớn ở Việt Nam như Thành phố
Hồ Chí Minh và Hà Nội đã xảy ra
tình trạng kẹt xe vì lượng người lưu
thông tăng đột biến, nhất là vào buổi
tối.

Vấn đề thường được nhắc đến
Vào ngày này, vấn đề về bình
đẳng giới được nhiều người bàn đến,
tuy đã có những bước tiến lớn về
quyền phụ nữ nhưng ở Việt Nam vẫn
tồn tại một số vấn đề như bạo hành
gia đình và tình trạng phân biệt nam
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 20

n. Nm 2004, Vit Nam v mt s
quc gia ụng Nam khỏc ó cựng
nhau ký thụng qua "Tuyờn b xúa b
bo lc i vi ph n" ti Hi ngh
B trng Ngoi giao ASEAN ln
th 37, ng thi ban hnh lut riờng
v phũng chng bo lc gia ỡnh.
Tuy nhiờn, cỏc iu lut ny c
ỏnh giỏ l cha c th hin trong
mi trng hp, mi tỡnh hung v
cn nhiu thi gian hon thin.
Ngy 20 thỏng 10 nm 2008, mt
cuc hi tho mang tờn "Hi tho
khu vc ASEAN v Phỏp lut Phũng
chng bo lc gia ỡnh" do B Lao
ng, Thng binh v Xó hi Vit
Nam, y ban Quc gia Vỡ s tin b
ca Ph n Vit Nam phi hp vi
Qu H tr Phỏt trin ph n
(UNIFEM) t chc ó din ra ti H

Ni, ni dung ca cuc hi tho l
nhm ỏnh giỏ li "Lut Phũng chng
bo lc gia ỡnh" ti cỏc nc
ASEAN ng thi r soỏt cỏc tiờu
chun quc t, tin hnh nghiờn cu
v trao i cỏc kinh nghim chng
bo hnh gia ỡnh gia cỏc nc ny.



Vế TH SU (19351952)

Vừ Th Sỏu (19351952) tờn tht
l Nguyn Th Sỏu, l mt n chin s
c tng danh hiu Anh hựng lc
lng v trang nhõn dõn. Cụ quờ
vựng t , Long in, tnh B Ra
(nay thuc xó Phc Long Th,
huyn t , tnh B Ra-Vng
Tu).

Sm cú ý thc cm thự thc dõn
Phỏp, ch tham gia cỏch mng nm
1948 lỳc ú ch 15 tui. Vi dng
cm, ch luụn hon thnh xut sc cỏc
nhim v c giao nh giao liờn,
mua hng tip t cho cỏc t chc
cỏch mng.
Thỏng 5 nm 1948, ch tham gia
phỏ t, tr gian, git cai tng Tũng.

Ngy 14 thỏng 7 nm 1949, cựng
ng i phỏ cuc mớt tinh k nim
quc khỏnh Phỏp do ngy quyn t
chc. ó trc tip dit nhiu lớnh
Phỏp Vng Tu.
Thỏng 5 nm 1950, ch b ch
bt giam B Ra, sau chuyn n
Khỏm Chớ Ho, Si Gũn. Mc dự b
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 21

ch tra tn dó man vn gi vng khớ
tit ngi cụng an cỏch mng. B
thc dõn Phỏp kt ỏn t hỡnh - v ỏn
ó gõy chn ng d lun xó hi lỳc
ú.
Sau hai nm b giam Khỏm Chớ
Ho, ngy 21 thỏng 1 nm 1952, b
a ra Cụn o vi s tự 6267 v b
giam riờng S Cũ. Trong ngc
giam nhng ngi b ỏn t hỡnh, ch
vn hn nhiờn, vui ti, tin tng vo
ngy chin thng ca T quc. ờm
22 thỏng 1 nm 1952, ch c chi b
nh tự kt np vo ng Cng sn
Vit Nam.
Ngy 23 thỏng 1 nm 1952 ch b
Phỏp x bn ta Cụn o. Khi b dn
i lm th tc trc khi hnh quyt
v trờn phỏp trng ch ó t chi bt

mt v gi vng khớ tit ngi chin
s cỏch mng n phỳt cui cựng.
M ca Vừ Th Sỏu hin cũn
ngha trang lit s Hng Dng, Cụn
o. Ngy 2 thỏng 9 nm 1994, cụ
c Nh nc Vit Nam truy tng
danh hiu Anh hựng lc lng v
trang nhõn dõn.


Tng i v Nh lu nim Vừ
Th Sỏu

Nm ngó t t , thuc xó
Phc Long Th - Huyn Long t.
õy vn l dóy nh 8 gian do dõn
lng xõy ct t du th k XX ti
trung tõm t D cỏc gia ỡnh
thuờ . Ngụi nh l ni ghi du nhiu
k nim tui th (t lỳc lờn 4 tui)
cho n khi ch bt u tham gia hot
ng cỏch mng. Ngụi nh cú li
kin trỳc dõn dó c trng ca lng
quờ Vit Nam. Xung quanh c che
bng cỏc tm vỏn g, mỏi nh lp
ngúi õm dng, nn t. Cn nh di
10m, rng 3m gm 2 phũng nh.
Phũng ngoi di 5m, gia bi trớ t
th gia tiờn,kờsỏt bờn vỏch phớa phi
l b vỏn g ni ch em Sỏu

thng nm ng.
T nm 1980, U ban nhõn dõn
huyn Long t ó tu b li cn nh
lu nim n lit s anh hựng lc
lng v tranh nhõn dõn Vừ Th sỏu.
TTCÑ_Söùc khoûe vaø Gia ñình
Trang 22

Cách nhà lưu niệm chừng 100m
là công viên tượng đài và nhà trưng
bày Võ Thị Sáu. Tượng đài nằm
trong công viên bốn mùa ngát hương
hoa sứ, ngọc lan, lêkima. Tượng
được đúc bằng đồng, cao 7m, do
nghệ sĩ Thanh Thanh sáng tác diễn tả
tư thế Chị sáu đang ung dung ra pháp
trường với tà áo tung bay trong gió
ban mai.
Nguồn Từ điển BKTT Việt Nam
& Báo Bà Rịa - Vũng Tàu



TÔ THỊ HUỲNH VÀ
ĐỘI DU KÍCH LƯƠNG HÒA
Lê Thị Hiếu Dân

Tô Thị Huỳnh, sinh năm 1945, ở
ấp Ô Chích, xã Lương Hòa, cách thị
xã Trà Vinh không đầy 4 km. Cha chị

bị một viên đạn cắm vào lưng khi
ông cầm búa chạy theo du kích đuổi
giặc và ngã xuống trên mảnh đất vừa
được cách mạng cấp cho. Mảnh khăn
tang trên đầu chưa ngả màu, Tô Thị
Huỳnh nghỉ học xin vào đội du kích
mật.
Cuối mùa mưa năm 1962, bọn cố
vấn Mỹ kéo quân ngụy chi khu về
càn quét mấy ngày đêm liên tục...
Máy bay quần đảo ầm ì, đại bác đì
đùng đinh tai nhức óc, lính bảo an,
biệt động càn đi quét lại, nhà cửa bị
đốt cháy. Cây cối bị mảnh đạn trốc
gốc, đứt cành nằm nghiêng ngã. Chịu
không nổi, một số bà con gạt nước
mắt gồng gánh ra đi, thà tha phương
cầu thực chớ không thèm tập trung
vào ấp chiến lược của Mỹ - Diệm bày
ra.
Thấy Tô Thị Huỳnh còn nhỏ tuổi,
cán bộ xã khuyên Huỳnh tạm theo
mẹ về quê ngoại cùng với các em.
Huỳnh nhất định không chịu, cô bày
tỏ mơ ước của mình là có được một
khẩu súng để cùng các chú, các anh
đánh giặc. Thế là đầu mùa mưa năm
đó, Huỳnh được cấp trên cấp cho một
khẩu súng tự tạo, không có hộp đạn,
gọi là cây "mút nhét".

Mỗi lần bắn, Huỳnh phải nhét
đạn vào nòng, bắn xong phải thụt vỏ
đạn ra, nhét viên đạn khác vào. Vậy
mà Huỳnh rất mừng, ngày ngày vác
súng ra vườn dừa tập bắn.

Du kích xã Huyền Hội, huyện Càng Long (Trà
Vinh) bao vây tề xã bằng pháo giàn thun tự tạo.
Ảnh tư liệu
Một hôm có tin giặc tập trung sắp
càn vào Ô Chích. Anh Sáu Đấu chỉ
huy bộ đội địa phương bố trí. Anh
Chịu hướng chính, Huỳnh và tổ dân
quân canh mặt hậu bên này sông Ô
Chích. Mặt trận vừa dàn xong thì bộ
binh địch bắt đầu xuất hiện. Anh em
bộ đội tràn tới như nước vỡ bờ. Súng
ta nổ đều và mạnh. Anh Sáu Đấu hô
xung phong, Huỳnh chụp cây carbin
của địch vừa chạy vừa bắn.
Hiệp đầu kết thúc, bộ đội rút qua
sông Ba Xe. Huỳnh đưa hai thương
binh vào trạm cứu thương rồi vác
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 23

sỳng i gỏc. Mt lỏc sau sỳng ch n
vang tri, bn chỳng chy vng ng
nh kin. Tờn i u cỏch Hunh
khụng y 100 m. Mt mỡnh Hunh

va bn va hụ: "Trung liờn bn
xuyờn hụng, i liờn vn ng lờn".
Bn gic nghe cú trung liờn, i
liờn nhn nhỏc b chy khụng dỏm
xỏp vo sn ri rỳt luụn. ú l
thnh tớch u tiờn ca Tụ Th
Hunh.
Cng trong thi gian ny, theo
lnh ca Mt trn, p ễ Chớch thnh
lp i du kớch, riờng xó Lng Hũa
cú i n du kớch gm Nm Vit, T
Khmer. Nm ú, Tụ Th Hunh c
c i d i hi mng cụng chin s
thi ua, anh hựng lc lng v trang
ton min Nam. D i hi v,
Hunh li cm sỳng ra trn.
Ln u tiờn Tiu i n du kớch
Lng Hũa ra mt Mt trn v ng
bo tnh Tr Vinh. Hunh v tt c
ch em ha hn s chin u n git
mỏu cui cựng. i du kớch 9 ngi
ỏnh mói v ln lờn thnh trung i
n du kớch Lng Hũa.
Nm 1965, chi b kt np Tụ Th
Hunh vo ng. Thỏng 12/1966, Tụ
Th Hunh hy sinh. Hn 500 tờn gic
ó ngó xung trc nhng mi sỳng
ngựn ngt cm thự ca my ch em
ngi Vit - Khmer, trong ú cú hn
100 tờn cht di hng sỳng ca

Hunh vi s tham gia 150 trn ỏnh
ln, nh, bt sng 30 tờn, thu 30 sỳng
cỏc loi.
Ch Hunh cũn gi chụng, lụi lm
gic b thng hn 20 tờn, binh vn
16 binh s b hng ng ch mang 18
sỳng tr v vi nhõn dõn. T chc 5
c s lm ni ng cho ta. Vn ng 6
thanh niờn vo b i. 40 thanh niờn
nam n vo lc lng vừ trang a
phng.
Ngy 17/9/1967, Tụ Th Hunh
c y ban Trung ng Mt trn
Dõn tc gii phúng min Nam Vit
Nam truy tng Huõn chng Gii
phúng hng ba v danh hiu Anh
hựng lc lng v trang nhõn dõn.
Tui tr Tụ Th Hunh l mt úa
hoa rc r t Lng Hũa thn thỏnh.
Ch l tm gng tiờu biu cho tui
thanh xuõn hy sinh bo v T quc.
Chin cụng ni tip chin cụng, quờ
hng mói mói ghi nh cụng n ca
ch cựng cỏc lit s anh hựng.



CH T TCH: "NH GIC CềN
CI LAI QUN CNG NH"
Lờ Th Hiu Dõn

Anh hựng lit s Nguyn Th t,
sinh nm 1920 xó Tam Ngói, huyn
Cu Kố, tnh Tr Vinh. Ch t thuc
thnh phn bn c nụng, nghốo kh.
Cha m u i cho a ch. Ch
t cng i nm 12 tui. Nm 17
tui t nn n xin theo b i. Trong
chin dch Cu Kố, t tham gia vi
nhim v: chy th ra mt trn; pht
khn ra hiu cho chỳ Chớn Luụng ch
huy b i ỏnh trn Rch Cỏt; chi
t bỏo tin cho b i ỏnh bút Bn
Cỏt.
Ch t ly chng l anh t Tch,
ngi bn nghốo cựng i v
cựng i ỏnh gic. Anh Tch lm i
trng i v trang th trn, ch t
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 24

lm Xó i phú, cú nhim v t chc
i n du kớch ỏnh gic. Tiu i n
phi hp vi i v trang tuyờn
truyn i ri truyn n, i bao bút
Tr Mi, ỏnh bút Chụng Nụ.
B con xó Tam Ngói núi vi
nhau: "V chng t Tch nh sao
trờn tri, ờm quang mõy mi t li".
Nh nghốo, ch t li cú n 6 a

con. Ch xay go lm bỏnh em ra
ch bỏn. Ch tp cho cỏc con a ln
chm súc a nh, thng yờu ựm
bc ln nhau v c s che ch, bo
bc ca ng bo.
Chng nhng ỏnh gic gii m
u tranh chớnh tr vi ch ch t
cng rt hng hỏi. Ch cú cõu núi
i: "ỏnh gic cũn cỏi lai qun cng
ỏnh" v ch t l mt ngi m va
ỏnh gic va nuụi con. Nhiu ln i
u tranh, thng qun trng bit
mt, nú qut ch bng roi mõy, nhng
ch khụng h nao nỳng. Ch t coi
ỏnh gic l l sng ca i mỡnh.
Ch khụng th nh ch ó tham gia
ỏnh bao nhiờu trn.
Tinh thn chin u v thnh tớch
t c ca ch, ng b a phng
cụng nhn v biu dng bng cỏch
dy ch hc iu l ng, kt np ch
vo ng.
Cuc i chin u ca ch t
Tch cú l cú mt khụng hai. Vỡ
thng sinh nm mt, nờn nhiu ln
ch mang bng bu ra trn, cú lỳc gn
ngy sinh nhng vn xụng xỏo nho
vụ bt tự binh, ly sỳng, t xe... hũ
hột nh trai trỏng. Ch t cú mt
nhiu trn ỏnh. Thu xp con cỏi mt

loỏng, ch li mang sỳng, i nún lỏ
ra i. Hnh trang chin u ca ch
gm mt tỳi n v mt tỳi tru cau.
Ngoi k hoch c lp ca n
v mỡnh, ch cũn giỳp cho n v
chng dit gic. ú l bút ng
Trõu ng gia Chụng Nụ - Cu Kố.
Cú khi ang gia trn ỏnh, ch nh
ng i canh gic, chy v cho con
bỳ ri tr ra chin ho nh nhừm.
Nhng ờm t nhp vo p chin
lc, sut ờm ch i s tng cõy cc
st, tỡm g lu n gi ng bo
phỏ ro khụng b n. Cú khi phỏ p
chin lc xong, ch chy rit v nh
m con hụn hớt tỳi bi.
Nm 1965, ch t mn xung
ch 6 a con ra sụng Hu, bi qua
Cn Bn mua da hu ch sang Cu
L bỏn, va trỏnh gic va nm tỡnh
hỡnh cho Huyn i. Vỡ ban ngy
gic cho tu st ngn ún, nờn m
con ch phi i ban ờm. Súng giú bt
thng, ghe li khm, súng li bỳa
tt vo liờn tc, ghe chỡm nghm. Ch
va kờu cu va thu xp cho cỏc
chỏu bỏm vo be ghe cũn ni l
xuụi theo súng nc.
Tri ti mt, mt sụng rng hn 4
cõy s. Ch vỏc chỏu ụng Xuõn mi

my thỏng tui, xc ng chỏu lờn,
ming la hột ch huy cho 5 a con
ln trỏnh súng tt vo mt s b sc,
ch b con cu giỳp. Ai cng khen
ch cú ch mi cu sng ni n con
khi b chỡm gia dũng nc. ú l
bn lnh ca ngi anh hựng x s
m tui th lm than rốn luyn cho
ch cú c khu lnh khi xung trn.
Cng vo nm 1965, ch t ci
trang vo th trn Cu Kố, o c
tiờu dit cm phỏo ca ch. Trc
thng ch quõn vi 4 tờn c vn
M ra sc cn quột v nó trng phỏo
liờn tc vo Tam Ngói. Nh ch
TTCẹ_Sửực khoỷe vaứ Gia ủỡnh
Trang 25

hng dn, phỏo ta di trỳng vo trn
a phỏo ca ch, dit 2 khu 105 li.
Ln ny ch t c chn i d
i hi anh hựng v chin s thi ua
ton min Nam. Ch c bu l n
anh hựng lc lng v trang gii
phúng min Nam, c y ban Mt
trn Dõn tc gii phúng min Nam
tng thng Huõn chng quõn cụng
gii phúng hng nhỡ. Vi thnh tớch:
ỏnh 23 trn ln nh (cú 8 trn thi
ỏnh Phỏp), dit v loi khi vũng

chin u trờn 200 tờn ch, thu 70
sỳng.
Ch Nguyn Th t l mt trinh
sỏt, mt cỏn b binh vn v l mt
chin s du kớch ti tỡnh./.



C IM I NG N
TR THC VIT NAM HIN NAY
PGS.TS. Hong Bỏ Thnh

Cú nhiu quan nim v trớ thc,
theo T in Trit hc Trớ thc l
tp on ngi gm nhng ngi lm
ngh lao ng trớ úc. Gii trớ thc bao
gm k s, k thut viờn, thy thuc,
lut s, ngh s, thy giỏo v ngi
lm cụng tỏc khoa hc, mt b phn
ln viờn chc (T in trit hc,
1986, tr. 598).
nh ngha ny khụng ch xỏc
nh trớ thc l nhng ngi lm
ngh lao ng trớ úc m cũn ch ra
nhng nhúm ngh nghip khỏc nhau
c xem l trớ thc. nh ngha trớ
thc theo Ch ngha cng sn khoa
hc T in l Mt nhúm xó hi,
bao gm nhng ngi chuyờn lm
ngh lao ng trớ úc phc tp v cú

hc vn chuyờn mụn cn thit cho
ngnh lao ng ú(1986:360). Theo
cỏc tỏc gi cun t in ny, vic tn
ti ca trớ thc vi tớnh cỏch l mt
nhúm xó hi c bit, gn lin vi s
phõn cụng lao ng xó hi gia lao
ng trớ úc v lao ng chõn tay.
Theo Ch tch H Chớ Minh, tiờu
chớ u tiờn ca ngi trớ thc l
ngi ú phi cú trỡnh c nhõn
Mt ngi hc xong i hc cú th
gi l cú trớ thc nhng iu ny
cha , m mun thnh mt ngi
trớ thc hon ton, thỡ phi em cỏi trớ
thc ú ỏp dng vo thc t. Cú
ngha rng, hc vn i hc mi ch
l iu kin cn, quan trng l phi
s dng cú hiu qu tri thc trong i
sng xó hi, phc v dõn sinh.
Trong Ngh quyt s 27 -
NQ/T. "V xõy dng i ng trớ
thc trong thi k y mnh cụng
nghip húa, hin i húa t nc,
ng ta quan nim rng Trớ thc l
nhng ngi lao ng trớ úc, cú trỡnh
hc vn cao v lnh vc chuyờn
mụn nht nh, cú nng lc t duy
c lp, sỏng to, truyn bỏ v lm
giu tri thc, to ra nhng sn phm
tinh thn v vt cht cú giỏ tr i vi

xó hi.
c im c bn ca trớ thc l
lao ng trớ úc v cú tớnh sỏng to.
i vn ho L. Tonxtoi cho rng Trớ
thc c coi thc s l trớ thc khi
ú l kt qu ca s suy ngh tỡm tũi,
ch khụng phi l trớ nh. õy cng
chớnh l c trng ni bt nht ca
khỏi nim trớ thc. Kiu lao ng trớ
úc v sỏng to y ũi hi cao v tớnh