HUTECH
B GIÁO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH
THẨNH PH H CHÍ MINH
KHÓA LUN TT NGHIP
MT S GII PHÁP GIA TNG XUT KHU
SURIMI TI CÔNG TY C PHN THY SN VẨ
XUT NHP KHU CÔN O (COIMEX)
Ngành: QUN TR KINH DOANH
Chuyên ngành: QUN TR DOANH NGHIP
Ging viên hng dn : TS. Trng Quang Dng.
Sinh viên thc hin : Hoàng Th Ánh Hng.
MSSV: 0854010079 Lp: 08DQD1
TP. H Chí Minh, 2012
HUTECH
i
B GIÁO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH
THẨNH PH H CHÍ MINH
KHÓA LUN TT NGHIP
MT S GII PHÁP GIA TNG XUT KHU
SURIMI TI CÔNG TY C PHN THY SN
VẨ XUT NHP KHU CÔN O (COIMEX)
Ngành: QUN TR KINH DOANH
Chuyên ngành: QUN TR DOANH NGHIP
Ging viên hng dn : TS. Trng Quang Dng.
Sinh viên thc hin : Hoàng Th Ánh Hng.
MSSV: 0854010079 Lp: 08DQD1
TP. H Chí Minh, 2012
HUTECH
ii
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan bài khóa lun tt nghip này là công trình nghiên cu thc
s ca cá nhân, đc thc hin trên c s nghiên cu lỦ thuyt đư đc hc tp ti
Trng i hc K thut Công ngh TP.HCM và quá trình thc tp thc t ti
Công ty C phn Thy sn và Xut nhp khu Côn o (COIMEX) di s hng
dn ca Tin s Trng Quang Dng.
HUTECH
iii
LI CM N
Xin chân thành cm n Tin s Trng Quang Dng và quỦ thy cô trong
Khoa Qun tr kinh doanh, Trng i hc K thut Công ngh đư tn tình hng
dn và giúp đ tôi trong sut quá trình thc hin bài khóa lun tt nghip này.
Xin chân thành cm n cô Phm Th Hng Hoa – Giám đc Công ty C phn
Thy sn và Xut nhp khu Côn o, chi nhánh Thành Ph H Chí Minh cng
nh tp th các cô bác, anh ch trong công ty đư nhit tình hng dn, giúp đ và
cung cp tài liu cho tôi trong sut thi gian thc tp ti công ty.
HUTECH
iv
CNG HÕA Xẩ HI CH NGHA VIT NAM
c lp ậ T do ậ Hnh phúc
NHN XÉT CA GIÁO VIÊN HNG DN
H và tên sinh viên : …………………………………………………….………
MSSV:………………………… Khóa :…….…………………………………
H và tên GVHD :………………………………………………………………
Phn nhn xét ca Giáo viên hng dn :
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
…………………….………………………………………………………………
im ca giáo viên hng dn : ………
TP. H Chí Minh, ngày … tháng … nm .….
Giáo viên hng dn
HUTECH
v
MC LC
Danh mc các kỦ hiu, ch vit tt 1
Danh sách các bng s dng 3
Danh sách các biu đ, đ th, s đ, hình nh 4
Li m đu 5
1. Lý do chn đ tài………………………………………………………………….5
2. Mc tiêu và mc đích nghiên cu……………………………………………… 5
2.1 Mc tiêu nghiên cu 5
2.2 Mc đích nghiên cu 6
3. i tng và phm vi nghiên cu 6
4. Phng pháp nghiên cu 6
5. Kt cu ca khóa lun 6
Chng 1: C s lỦ lun vn đ xut khu thy sn 7
1.1Nhng vn đ chung v xut khu 7
1.1.1 Khái nim 7
1.1.2 Vai trò và tác đng ca xut khu đi vi nn kinh t 7
1.2Nhng vn đ chung v thy sn 8
1.2.1 Khái nim 8
1.2.2 Vai trò ca ngành thy sn đi vi nn kinh t 8
1.2.3 Nhng li th phát trin ngành thy sn nc ta 10
1.2.3.1 V điu kin t nhiên 10
1.2.3.2 V điu kin xư hi 12
1.3Nhng vn đ v xut khu thy sn 13
1.3.1 Tng quan 13
1.3.2 Mt s quy đnh v xut khu thy sn 15
1.3.2.1 Trong nc 15
1.3.2.2 Quc t 16
1.4 Tìm hiu v Surimi 19
1.4.1 Khái nim 19
HUTECH
vi
1.4.2 c đim 19
1.4.3 Quy trình xut khu surimi 20
1.4.4 Tng quan 24
1.4.5 Các loi surimi trên th trng 25
Chng 2: Thc trng xut khu Surimi ti Công ty C phn Thy sn vƠ
Xut nhp khu Côn o (COIMEX) 26
2.1 Gii thiu khái quát v công ty 26
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ca công ty 26
2.1.1.1 Tên và đa ch ca công ty 26
2.1.1.2 Quá trình hình thành và phát trin ca công ty 27
2.1.1.2.1 Vn kinh doanh 27
2.1.1.2.2 Gii thiu ngn gn v lch s hình thành công ty 27
2.1.1.2.3 Ngun nhân lc 28
2.1.1.2.4 Hot đng kinh doanh các nm gn đây 29
2.1.2 Các ngành ngh kinh doanh 31
2.1.3 Nguyên tc t chc, qun tr và điu hành 31
2.1.4 C cu t chc b máy và qun lỦ ca công ty 32
2.1.4.1 Mô hình t chc b máy ca công ty 32
2.1.4.2 Chc nng, nhim v ca b phn qun lỦ 32
2.1.4.3 Chc nng, nhim v ca các phòng ban 35
2.2 Thc trng xut khu Surimi ti Công ty C phn Thy sn và Xut nhp khu
Côn o (COIMEX) 36
2.2.1 Th trng xut khu 36
2.2.2 Ngun nguyên liu chính 38
2.2.3 Trình đ công ngh 39
2.2.4 Hot đng marketing ca công ty 43
2.2.5 Th tc, quy trình xut khu 44
2.3 ánh giá chung 45
2.3.1 Nhng u đim ca công ty 45
2.3.2 Nhng mt hn ch ca công ty 49
Chng 3: Mt s gii pháp gia tng xut khu Surimi ti Công ty C phn
Thy sn vƠ Xut nhp khu Côn o (COIMEX) 51
HUTECH
vii
3.1 nh hng phát trin ca công ty trong thi gian ti 51
3.1.1 Mc tiêu tng quát 51
3.1.2 nh hng gia tng xut khu surimi ti Công ty C phn Thy sn và
Xut nhp khu Côn o trong thi gian ti 51
3.2 Mt s gii pháp gia tng xut khu Surimi ca Công ty C phn Thy sn và
Xut nhp khu Côn o (COIMEX) 52
3.2.1 Nhóm gii pháp v th trng xut khu 52
3.2.2 Nhóm gii pháp v ngun nguyên liu chính 56
3.2.3 Nhóm gii pháp v trình đ công ngh 58
3.2.4 Nhóm gii pháp v th tc, quy trình xut khu 59
3.2.5 Nhóm gii pháp v hot đng marketing ca công ty 60
Kt lun và kin ngh………………………………………………………………62
Tài liu tham kho………………………………………………………………….65
Ph lc A: Giy chng nhn ISO 9001:2000…………………………………… 67
Ph lc B: Giy chng nhn HALAL…………………………………………… 68
Ph lc C: Danh sách đính kèm sn phm theo Giy chng nhn HALAL………69
Ph lc D: Trích “Lut thy sn s 17/2003/QH11 ngày 26/11/2003”……………70
Ph lc E: Trích “Ngh đnh quy đnh v x pht vi phm hành chính trong lnh vc
thy sn s 31/2010/N-CP ngày 29/03/2010”………………………………… 91
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
1
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
1) COIMEX: Condao Seaproducts and Import Export Joint Stock Company –
Công ty c phn thy sn và xut nhp khu Côn o.
2) ILO: International Labour Organization – T chc Lao đng Quc t, là mt c
quan ca Liên Hip Quc.
3) FAO: Food and Agriculture Organization of the United Nations - T chc
Lng thc và Nông nghip Liên Hip Quc.
4) VASEP: Vietnam Association of Seafood Exporters and Producers – Hip hi
ch bin và xut khu thy sn Vit Nam.
5) NAFIQAD: National Agro – Forestry – Fisheries Quality Assurance
Department – Cc qun lý cht lng nông lâm sn và thy sn.
6) GDP: Gross Domestic Product – Tng sn phm ni đa.
7) IFS: International Food Standard – Tiêu chun thc phm quc t.
8) BRC: British Retail Consortium – H thng liên kt bán l Anh.
9) HACCP: Hazard Analysis Critical Control Points – Phân tích mi nguy và
đim kim soát ti hn.
10) GFSI: Global Food Business Forum – Din đàn doanh nghip kinh doanh thc
phm toàn cu.
11) EC: European Community – Cng đng Châu Âu.
12) IUU: Illegal, Unreported and Unregulated Fishing – Lut chng khai thác thy
sn bt hp pháp, không khai báo và không theo quy đnh.
13) CFA: American Catfish Farmers Association – Hip hi các nhà nuôi cá da
trn M.
14) DOC: United States Department of Commerce: B thng mi M.
15) ITC: Internation Trade Commission - y ban thng mi quc t.
16) UBND: y ban nhân dân.
17) EPA: United States Environmental Protection Agency - C quan Bo v Môi
trng M.
18) FDA: United States Food and Drug Administration - C quan Qun lý v thc
phm và dc phm M.
19) APHIS: Animal and Plant Health Inspection Service – Dch v kim đnh sc
khe cây trng và vt nuôi M.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
2
20) Halal: là chng ch xác nhn rng sn phm nào đó đt yêu cu v các thành
phn và điu kin sn xut đáp ng yêu cu ca ngi Hi giáo.
21) ISO: International Organization for Standardization – T chc tiêu chun hóa
quc t.
22) B NN&PTNT: B Nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
3
DANH MC CÁC BNG S DNG
1) Bng 1.1: Bng 10 mt hàng xut khu ch lc ca Vit Nam nm 2010, Ngun
Tng cc thng kê.
2) Bng 1.2: Bng nhit đ trung bình, nhit đ ti thiu và ti đa ti mt s đa
đim dc b bin nc ta, Ngun Bruzon E., Carton P và Romer A. Climat Indochine, 1950.
3) Bng 1.3: S bin đng dân s và lao đng trong ngành thy sn Vit Nam giai
đon 1995 – 2000. Ngun: Niên giám thng kê và s liu t báo cáo ca ngành thy sn
4) Bng 1.4: Bng s doanh nghip đc phép xut khu vào các th trng ln nm
2009, Ngun B NN&PTNT.
5) Bng 1.5: Bng giá tr dinh dng ca Surimi, Ngun: B Nông nghip Hoa K
(USDA).
6) Bng 2.1: Bng C cu lao đng ca COIMEX ti thi đim 30/09/2009, Ngun
Phòng kinh doanh COIMEX.
7) Bng 2.2: Bng doanh thu theo tng nhóm sn phm, dch v. Ngun Phòng kinh
doanh COIMEX.
8) Bng 2.3: Bng li nhun theo tng nhóm sn phm, dch v, Ngun Phòng k
toán COIMEX.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
4
DANH MC CÁC BIU , TH, S , HÌNH NH
1) Biu đ:
Biu đ 1.1: Kim ngch xut khu thy sn ca Vit Nam giai đon 2006-2011, Ngun
ABS tng hp.
Biu đ 1.2: Bng C cu các mt hàng thy sn xut khu ca Vit Nam nm 2009,
Ngun ABS .
Biu đ 2.1: Biu đ các th trng xut khu ln nht ca COIMEX trong nm 2011
(tr giá USD). Ngun Phòng Kinh doanh công ty COIMEX
Biu đ 2.2: Biu đ th hin công sut ch bin ca 3 nhà máy chính ca COIMEX
hin nay. Ngun phòng kinh doanh COIMEX
2) S đ:
Quy trình sn xut surimi.
S đ b máy t chc ca công ty.
S đ ca các phòng ban.
3) Hình nh:
Hình 1.1: Ch cá surimi
Hình 1.2: Surimi mô phng
Hình 1.3: Cá mi
Hình 1.4: Máy đánh vy
Hình 1.5: Máy tách xng cá
Hình 1.6: Thit b bng ti ra cá
Hình 1.7: Máy nghin xay cá
Hình 1.8: Máy trn
Hình 1.9: Bên trong máy trn
Hình 1.10: Thanh cua Surimi
Hinh 1.11: Sò đip Surimi
Hình 1.11: u h cá Surimi
Hình 2.1: Logo công ty
Hình 2.2: Máy trn nguyên liu
Hình 2.3: Máy ép càng cua
Hình 2.4: Máy kamaboko
Hình 2.5: Máy cp đông
Hình 2.6: Các loi kamaboko
Hình 2.7: Ch cá surimi truyn thng
Hình 2.8: uôi tôm surimi
Hình 2.9: Càng cua surimi
Hình 2.10: Surimi cun rau
Hình 2.11: Surimi viên vi hành
Hình 3.1: Nuôi trng thy sn
Hình 3.2: Nuôi trng thy sn
Hình 3.3: Phòng hóa sinh COIMEX
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
5
Li m đu
1. Lý do chn đ tài:
Nn kinh t Vit Nam khi ngun t cái nôi nông nghip; dù cho hin nay t trng
công nghip và dch v đang dn tng trng nhanh chóng thì ngành nông nghip vn chim
mt vai trò quan trng. Nm 2009, giá tr sn lng nông nghip ca nc ta đt 71,473 ngàn
t đng, chim 13,85% tng sn phm trong nc. Ngoài ra, theo s liu điu tra ca ILO,
nm 2007 nc ta có 23,8 triu ngi làm vic trong ngành này, chim khong 52% tng s
ngi có vic làm. iu đó cho thy vai trò ca nông nghip trong vic to công n vic làm
cho nn kinh t quc dân rt quan trng. So vi nhng nm trc đó, lao đng nông nghip đư
có xu hng gim, tuy nhiên tính cht nông thôn và s ph thuc nng n vào nông nghip
vn đang tn ti gc r trong xã hi Vit Nam.
Ngành thy sn là mt b phn thuc nông nghip, t lâu đư tr nên gn gi, thân quen
vi con ngi Vit Nam trong sn xut lng thc cho tiêu dùng và kinh doanh. Vi nhng
thun li v đa lỦ và điu kin t nhiên, ngành thy sn nc ta sm đư tr thành cng quc
xut khu thy sn trên th gii, góp phn tng trng kinh t trong nc, gii quyt công n
vic làm và làm thay đi din mo đi sng các tnh vùng ven bin. C th, trong nhng nm
gn đây ngành thy sn luôn nm trong top 10 nhng mt hàng có kim ngch xut khu ln
nht nc ta. c bit, kim ngch xut khu nm 2009 ca ngành thy sn đt trên 4,2 t USD
(gp 40 ln so vi nm 1986, tng bình quân 17%/nm). Tr thành ngành có kim ngch xut
khu ln th 3 ca Vit Nam, đa Vit Nam tr thành mt trong sáu nc xut khu thy sn
hàng đu th gii. Nm 2010, xut khu thy sn c nc đt mc k lc 1,353 triu tn, tr
giá 5,034 t USD (tng 11,3% v lng và 18,4% v giá tr so vi nm 2009). Tuy nhiên, k
lc này li tip tc đc thay th vào nm 2011 khi kim ngch c nc đt 6,1 t USD.
Nhng thông tin này khi gi lên trong em s hng thú và tri dy nim t hào dân
tc, đó là lý do ti sao em chn ngành này làm đ tài chính cho bài khóa lun tt nghip này.
2. Mc tiêu và mc đích nghiên cu:
2.1 Mc tiêu:
ánh giá thc trng xut khu thy sn, c th là surimi – mt sn phm ca công
ngh ch bin thy sn ti Công ty C phn Thy sn và Xut nhp khu Côn o trong giai
đon 2007-2012. Qua đó, xác đnh nhng li th, cng nh nhng thách thc v xut khu
thy sn ca Công ty C phn Thy sn và Xut nhp khu Côn o. Trên c s đó, đa ra
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
6
mt s gii pháp gia tng sn lng xut khu surimi ti Công ty C phn Thy sn và Xut
nhp khu Côn o.
2.2 Mc đích:
Thúc đy gia tng sn lng xut khu sn phm surimi ca Công ty C phn Thy
sn và Xut nhp khu Côn o.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
Hot đng ca ngành thy sn nói chung rt rng ln, bao gm: nuôi trng, khai thác,
ch bin, đánh bt, bo qun, mua bán, xut nhp khu,… các sn phm thy sn. Vì vy,
trong phm vi bài khóa lun nay, em xin tp trung nghiên cu khái quát v tình hình xut khu
và ch bin thy hi sn nc ta trong giai đon 2007-2012, qua đó phân tích chi tit v thc
trng xut khu sn phm surimi ti Công ty C phn Thy sn và Xut nhp khu Côn o
giai đon 2007-2012. ây là mt sn phm còn rt mi m đi vi ngi tiêu dùng Vit Nam,
nhng nó vn đư tr thành mt thc phm quen thuc đi vi ngi dân Nht Bn, Hàn
Quc,… trong nhiu nm gn đây.
4. Phng pháp nghiên cu:
S dng phng pháp khoa hc thu thp thông tin t s quan sát, điu tra, thu thp s
liu và da vào s liu đ chn lc, x lý, phân tích, nhn xét, so sánh và cui cùng là đa ra
kt lun.
Ngun tài liu đc thu thp ch yu t các lun c khoa hc, khái nim, đnh lỦ,… t
sách giáo khoa và tài liu chuyên ngành; s liu thng kê t Tng cc thng kê; vn bn lut,
chính sách t các c quan qun lỦ Nhà nc và các thông tin mang tính đi chúng t báo chí,
mng internet;…
Các s liu nghiên cu đc trình bày di dng vn vit, dng bng, biu đ (biu đ
ct, biu đ tròn), s đ và hình nh.
5. Kt cu ca khóa lun:
Bên cnh li m đu và phn kt lun cui bài, bài nghiên cu này đc trình bày
gm 3 chng chính nh sau:
Chng 1: C s lý lun vn đ xut khu thy sn.
Chng 2: Thc trng xut khu Surimi ti Công ty C phn thy sn và Xut nhp
khu Côn o.
Chng 3: Mt s gii pháp nâng cao hot đng xut khu Surimi ca Công ty C
phn Thy sn và xut nhp khu Côn o.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
7
CHNG 1: C S LÝ LUN VN XUT KHU THY SN
1.1 Nhng vn đ chung v xut khu (Export):
1.1.1 Khái nim:
Trong nn kinh t hi nhp nh hin nay, các quc gia ngày càng tng cng m rng
mi quan h vi nhau c v chiu rng ln chiu sâu. Trong mi quan h đó ny sinh các hot
đng t đu t vn, xut nhp khu lao đng, chuyn giao công ngh, cho đn xut nhp khu
hàng hóa, Có th nói, xut nhp khu hàng hóa là b phn ch yu ca thng mi quc t.
i vi nc ta, mt nn kinh t đang phát trin thì thng mi quc t không ch là xu hng
tt yu khách quan ca thi đi, mà còn là c hi đ tranh th ngun lc bên ngoài góp phn
phát trin kinh t trong nc nhanh chóng, bn vng và có hiu qu. Mt s thut ng liên
quan đn xut khu hàng hóa nh sau:
- Xut khu hàng hóa là vic hàng hóa đc đa ra khi lãnh th Vit Nam hoc đa
vào các khu vc đc bit nm trên lãnh th Vit Nam đc coi là khu vc hi quan riêng theo
quy đnh ca pháp lut (Theo iu 28 - Lut thng mi 2005).
- Kim ngch xut khu là s tin thu v t hot đng xut khu hàng hóa hay dch v
trong mt thi gian nht đnh nào đó.
1.1.2 Vai trò vƠ tác đng ca xut khu đi vi nn kinh t:
Bt k quc gia nào trên th gii cng hi vng xut khu hàng hóa càng nhiu càng tt
bi vì:
- Xut khu thu v mt lng ln ngoi t. Lng ngoi t này chính là ngun vn
ch yu cho nhp khu. Góp phn chuyn dch c cu nn kinh t, thúc đy sn xut phát
trin, to điu kin cho các ngành khác cng phát trin theo.
- Xut khu tích cc gii quyt công n vic làm và ci thin đi sng ngi dân.
Xut khu tng GDP, làm gia tng ngun thu nhp quc dân, t đó có tác đng làm tng tiêu
dùng ni đa.
- Xut khu giúp phát huy li th trong nc, m rng th trng, đa hàng hóa ni
đa đn tn tay ngi tiêu dùng trên toàn th gii.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
8
1.2 Nhng vn đ chung v thy sn:
1.2.1 Khái nim:
T mt lnh vc sn xut nh bé, nghèo nàn và lc hu; ngành thy sn đư tr thành
mt ngành kinh t mi nhn ca nc ta, có tc đ tng trng cao và có t trng trong GDP
ngày càng ln. tìm hiu v ngành thy sn, cn nghiên cu mt s thut ng nh sau:
- Thy sn là thut ng ch chung v nhng ngun li, sn vt đem li cho con ngi
t môi trng nc và đc con ngi khai thác, nuôi trng thu hoch s dng làm thc
phm, nguyên liu hoc bày bán trên th trng.
- Ngành thy sn là mt b phn ca nông nghip. Ngành thy sn sn xut các sn
phm t các loi sinh vt trong môi trng nc nhm phc v nhu cu ca con ngi. Hot
đng thy sn bao gm vic nuôi trng, khai thác, ch bin, bo qun, mua bán, xut nhp
khu các sn phm thy sn.
- Nuôi trng thy sn: là nuôi các thy sinh vt trong môi trng nc ngt và
l/mn, bao gm áp dng các k thut vào quy trình nuôi nhm nâng cao nng sut, thuc s
hu cá nhân hay tp th.
Nhm mc đích phi hp, liên kt hot đng ca các doanh nghip thy sn nc ta
giúp nhau nâng cao giá tr, cht lng và kh nng cnh tranh trên th trng, Chính Ph đư
cho thành lp các t chc qun lý phi li nhun nh:
- Hip hi Ch bin và Xut khu thy sn Vit Nam (VASEP) ra đi ngày
12/06/1998. ây là t chc t nguyn ca các doanh nghip hot đng ch bin và xut khu
thy sn Vit Nam, đi din và bo v li ích hp phát, chính đáng ca các hi viên.
- Cc qun lý cht lng nông lâm sn và thy sn là c quan trc thuc B
NN&PTNT (NAFIQAD) có chc nng tham mu giúp B trng qun lỦ nhà nc chuyên
ngành và thc thi nhim v qun lỦ nhà nc trong lnh vc cht lng, an toàn v sinh thc
phm nông sn, lâm sn, thy sn và mui thuc phm vi qun lỦ nhà nc ca B.
1.2.2 Vai trò ca ngành thy sn đi vi nn kinh t Vit Nam.
Nn kinh t Vit Nam có cái nôi lâu đi t nông nghip, và cho đn thi đim hin ti
thì nông nghip vn chim mt t trng ln là 20,7% GDP ca nc ta nm 2009. Do đó, thy
sn có mt vai trò quan trng không ch v kinh t mà còn là thói quen lao đng ca ngi
nông dân. Mt s vai trò ca ngành thy sn đi vi nn kinh t nc ta nh sau:
- Xut khu thy sn đem v mt lng ln ngoi t cho đt nc. Thy sn luôn
nm trong top nhng mt hàng xut khu ch lc ca nc ta, vi tc đ tng trng nhanh
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
9
(bình quân 18%/nm). Theo s liu ca Tng cc thng kê, GDP ngành thy sn giai đon
1995-2003 tng t 6.664 t đng lên 24.125 t đng.Nm 2010, xut khu thy sn c nc
đt mc k lc t trc đn nay vi 1,353 triu tn, tr giá 5,034 t USD tng 11,3% v lng
và 18,4% v giá tr so vi nm 2009. Tuy nhiên k lc này đư đc thay th bng mt k lc
mi khi nm 2011, kim ngch xut khu đt 6,1 t USD, tng n tng 21% và đa thy sn
tr thành mt trong top nm ngành có kim ngch xut khu ln nht.
Bng 1.1: Bng 10 mt hàng xut khu ch lc ca Vit Nam nm 2010
STT
Mt hàng
Kim ngch (1000 USD)
1
Dt may
11172
2
Giy dép
5079
3
Thy sn
4953
4
Du thô
4944
5
in t, máy tính, linh kin
3558
6
G và sn phm g
3408
7
Go
3212
8
Máy, thit b, dng c, phng tin khác
3047
9
á quỦ, kim loi quý
2855
10
Cao su
2376
Ngun Tng Cc Thng kê
- Xut khu thy sn nâng cao v th ca nc ta trên th trng quc t. Tc đ
tng trng xut khu ngành thy sn Vit Nam nhanh nht th gii đt 18%/nm giai đon
1998-2008. Nm 2008, tng sn lng thy sn ca Vit Nam đt 4,6 triu tn, đa Vit Nam
lên v trí th 3 v sn lng nuôi trng thy sn và đng th 13 v sn lng khai thác thy
sn trên th gii. Cng trong nm 2008, Vit Nam xut khu đc trên 4,5 t USD hàng thy
sn, đng th 6 v giá tr xut khu thy sn.
- Bên cnh vic xut khu, ngành thy sn còn cung cp sn phm cho th trng
trong nc, đm bo an ninh lng thc quc gia. Thc phm t thy sn ngày càng đa dng
và đc ngi tiêu dùng ni đa đc bit yêu thích và ng h, nht là trong điu kin hin nay
khi mà các thc phm khác nh: tht heo, tht gà,… b d lun quay lng, phát hin cha
nhng cht không an toàn đi vi sc khe con ngi thì các thc phm t thy sn li càng
đc ngi tiêu dùng quan tâm nhiu hn.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
10
- Xut khu thy sn phát trin góp phn kích thích các ngành ngh khác liên quan
phát trin theo nh ngành vn ti, ngành vin thông, vin nghiên cu thy sn, ngành sn xut
thc n chn nuôi thy sn,…
- c thù ca ngành thy sn cn mt lng ln ngun lao đng ph thông, nên vic
phát trin ngành thy sn s to công n vic làm cho hàng vn lao đng, góp phn n đnh
đi sng kinh t - xã hi.
1.2.3 Nhng li th phát trin ngành thy sn nc ta.
1.2.3.1 V điu kin t nhiên.
Nc ta có nhng điu kin t nhiên thun li trong vic nuôi trng thy hi sn nh:
din tích mt nc, yu t thi tit – khí hu, thy triu…
- Din tích mt nc: Vi đng b bin dài 3.260 km t Móng Cái (Qung Ninh)
đn Hà Tiên (Kiên Giang), 112 ca sông, trong đó 47 ca có đ cao t 1,6 – 3,0m đ đa tàu
cá có công sut 140cv ra vào khi có thy triu và hn 1 triu km
2
din tích mt nc bin cùng
vi h thng sông ngòi, đm phá dày đc trong đt lin là điu kin thun li cho vic nuôi
trng c cá nc mn, nc l và nc ngt. Tr lng thy hi sn ca nc ta vì th mà rt
di dào và n đnh, c tính có khong 4,2 triu tn và ngun tái to là khong 1,73 triu tn
hàng nm. Ch tính riêng đng bng sông Cu Long đư có ti 1,2 triu ha din tích nuôi trng
thy sn, ti đây ch yu nuôi trng và khai thác thy sn nc l nh: tôm, cá tra, cá basa, và
các loài cá đen.
Theo nghiên cu ca các nhà khoa hc v tim nng sinh vt bin ti các vùng bin
Vit Nam, đư xác đnh đc danh mc gn 12.000 loài sinh vt bin bao gm c đng và thc
vt. Ngun li hi sn ca nc ta phong phú và đa dng gm khong trên 2.000 loài cá, gn
6.000 loài đng vt đáy, 653 loài to, 5 loài rùa và 12 loài rn bin
Tng lng nc sông ngòi ca nc ta là 893 t mét khi/nm, phn nc sinh ra
trên lãnh th nc ta khong 338 t mét khi/nm (chim 40,3%); còn phn t nc ngoài
chy vào là 501 t mét khi/nm (chim 59,7%). Riêng h thng sông Cu Long đư chim đn
451 t mét khi/nm. Trong đó, din tích giành cho nuôi trng thy sn c th nh sau: mt
nc ngt ao h: 1 triu ha; mt nc l: 400.000 ha; mt nc sông ngòi: 1.470.000 ha.
- Yu t thy triu: là hin tng nc bin hay nc sông lên xung trong ngày,
cng là mt yu t tác đng đn kh nng sinh tn ca thy hi sn.
+ Vùng Vnh Bc B: nht triu thun nht vi biên đ 3,2 – 3,6m. Thy triu lên
đa nc bin ln sâu vào các ca sông to nên h nc l vi h sinh thái đa dng, giàu dinh
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
11
dng; ngun nc cng thay đi thng xuyên rt thun li cho nuôi thy sn nc mn và
l.
+ Vùng bin min Trung và Nam B có ch thy triu tht thng, ch yu là bán
nht triu, biên đ khong 2,5 – 3,0 m. c bit vùng vnh Thái Lan có ch đ nht triu ln
đc tn dng đ thay nc các đm nuôi tôm.
- Yu t thi tit - khí hu: Thi tit và khí hu là mt trong nhng nhân t quan
trng nht tác đng đn nuôi trng thy hi sn. Nc ta nm trong khu vc nhit đi gió mùa
vi s phân hóa sâu sc t bc vào nam. Chính s phân hóa này to ra s đa dng sinh hc
trong nuôi trng thy sn, bi vì mi loài có khong nhit đ thích ng riêng, kh nng chng
chu ca chúng cng có gii hn. Dn chng nh: ng bng sông Cu Long là vùng có khí
hu cn xích đo, có thi tit và khí hu nóng m n đnh quanh nm, nhit đ trung bình
khong 28°C thun li trong nuôi trng các loi thy sn: tôm sú, cá tra, cá basa,…
Bng 1.2: Bng nhit đ trung bình, nhit đ ti thiu và ti đa ti mt s đa
đim dc b bin nc ta.
n v: °C
STT
A IM
Nhit đ
trung bình
Nhit đ ti
thiu
Nhit đ ti
đa
Biên đ trung
bình nm
1
Hi Phòng
23,6
5,9
41,5
6,4
2
Vinh
24,4
4,0
42,1
6,9
3
ng Hi
25,3
7,7
42,2
6,5
4
Qung Tr
25,3
9,3
39,8
7,2
5
Hu
25,3
8,8
39,9
7,8
6
à Nng
25,9
11,0
40,0
6,9
7
Qung Ngãi
26,4
13,5
41,0
7,8
8
Quy Nhn
26,7
15,0
42,1
6,1
9
Nha Trang
26,7
14,6
39,5
8,0
10
TP.H Chí Minh
26,6
13,8
40,0
8,8
Ngun Bruzon E., Carton P và Romer A. Climat Indochine, 1950.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
12
1.2.3.2 V điu kin xã hi.
Bên cnh nhng thun li v điu kin t nhiên, nc ta cng có mt s c hi v điu
kin xã hi nh:
- Nhân t con ngi tác đng rt ln đn vic phát trin ngành thy sn. Bi vic nuôi
trng, khai thác thy sn hin nay nc ta ch yu da vào sc ngi là chính, và đc thù
ca ngành thy sn cng cn mt lng ln ngun nhân lc. Hn 3 triu ngi đang tham gia
lao đng trc tip và gn 10% dân s có thu nhp chính t thy sn. iu này thì chúng ta
hoàn toàn có kh nng đáp ng đc bi nc ta luôn có mt ngun nhân lc di dào. Dân s
c nc nm 2010: 86.927.700 ngi (đng th 13 th gii). Trong đó, 75% dân s sng
nông thôn, điu đáng quan tâm là dân c sng ven bin có nhp đ tng trng cao hn so
vi bình quân chung ca c nc (khong 1,2%). Dân s nc ta còn đc đánh giá là đang
nm trong “c cu vàng”, tc là c hai hoc hn hai ngi trong đ tui 15-64 gánh mt
ngi trong đ tui ph thuc. C hi ch ra xy ra duy nht mt ln trong lch s nhân khu
hc ca mi quc gia và s đóng góp vào s phát trin kinh t xã hi ca đt nc. iu đó
cho thy, dân s nc ta ch yu là tr hóa. Bên cnh vic có mt lc lng lao đng di dào,
dân s đông còn có ngha là m ra mt th trng rng ln và tim nng.
Bng 1.3: S bin đng dân s và lao đng trong ngành thy sn Vit Nam
giai đon 1995 ậ 2000.
S H
1995
1996
1997
1998
1999
2000
NHÂN KHU (ngi)
267.941
282.098
293.464
301.925
337.640
339.613
LAO NG (ngƠn ngi)
462.9
509.8
558.4
659.2
719.4
659.2
Ngun: Niên giám thng kê và s liu t báo cáo ca ngành thy sn.
- S quan tâm ca Chính Ph và Nhà nc đi vi ngành thy sn. Chính Ph đư thc
hin các chính sách h tr các doanh nghip xut khu thy sn nh: v thu, các doanh
nghip đc hng u đưi thu 15%, vn vay u đưi, chuyn đi ngoi t đ gia tng kim
ngch xut khu,… Mt s chính sách liên quan đn thy sn c th nh sau:
+ Ngày 15/5/2002, theo quyt đnh s 45/2002/Q-UB v vic chuyn đi đt, mt
nc và cát ven bin sang nuôi tôm. Trong đó có đ cp v chính sách thu, ngi đc giao
quyn s dng mt nc thì đc Nhà nc h tr thu s dng mt nc trong 10 nm sn
xut đu tiên. Còn ngi thuê mt nc thì đc Nhà nc h tr thu s dng mt nc
trong 3 nm sn xut đu tiên.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
13
+ Bên cnh chính sách thu, Nhà nc còn h tr kinh phí đu t c s h tng
dung chung; ngi đc giao quyn s dng mt nc đc Nhà nc cho vay vn u đưi đ
đu t các hng mc còn li (mc vay ti đa 85% vn đu t còn li) và đc ân hn 2 nm.
- Sc tiêu th ca mt hàng thy sn ngày càng tng. Theo FAO, thy sn hin đang
là mt hàng thc phm đc tiêu th mnh nht. D báo sc tiêu th mt hàng này trên toàn
cu s tng trng khong 0,8%/nm; tng nhu cu thy sn và các sn phm thy sn tng
khong 2,1%/nm. ây chính là nhân t góp phn kích thích ngành thy sn Vit Nam phát
trin. Nc ta hin là mt trong nhng quc gia dn đu v nuôi trng thy sn, đc bit là
tôm đc khu vc Châu Âu rt a chung.
1.3 Nhng vn đ v xut khu thy sn.
1.3.1 Tng quan.
Vi nhng li th nh đư trình bày trên, Vit Nam hoàn toàn có nhng c hi đ
phát trin ngành công nghip thy sn. T lâu Vit Nam đư tr thành quc gia sn xut và
xut khu thy sn hàng đu khu vc, cùng Indonesia và Thái Lan.
Biu đ 1.1: Kim ngch xut khu thy sn ca Vit Nam giai đon 2006-2011
n v: t USD
Ngun ABS tng hp.
Theo c tính ca FAO, nhu cu thy hi sn trên th gii mc cao. i vi các
nc công nghip phát trin nh M, Nht – là các th trng xut khu chính ca nc ta,
mc tiêu th thy hi sn là trên 30kg/ngi/nm. Còn nhu cu tiêu dùng ni đa nhng nm
gn đây cng tng do đi sng ngi dân ngày càng đc ci thin, khong 20kg/ngi/nm.
3.36
3.79
4.56
4.11
5.03
6.1
0
1
2
3
4
5
6
7
2006 2007 2008 2009 2010 2011
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
14
Nh vy, nhu cu tiêu dùng cho mt hàng này là rt tim nng. đáp ng yêu cu ngày càng
cao ca ngi tiêu dùng, ngành thy sn Vit Nam đư cho ra đi rt nhiu sn phm đa dng
và phong phú nh: tôm, cá tra, cá ng, hàng khô, mc, bch tut, cá basa,… Trong đó, tôm
đng đu v kim ngch xut khu.
Biu đ 1.2: C cu các mt hàng thy sn xut khu ca Vit Nam nm 2009.
Ngun ABS
Hin nay, ngành thy sn nc ta đư xut khu sang khong 155 nc và vùng lãnh
th trên th gii, trong đó có 3 th trng chính là: EU, M và Nht Bn, chim khong 60,6%
kim ngch xut khu. Trong đó, kim ngch ca EU chim 26% th phn, đa EU vt M và
Nht Bn tr thành th trng xut khu thy sn ln nht ca nc ta.
Theo đánh giá ca Tng cc thy sn (B NN&PTNT), nm 2011 là nm ngành thy
sn c nc đt đc kt qu đáng phn khi v sn xut nuôi trng, khai thác và xut khu.
Tng din tích nuôi trng thy sn ca c nc đt 1.099.000ha, tng 2,5% so vi nm trc.
Sn lng thy sn c tính đt 5,32 triu tn, trong đó sn lng nuôi trng đt 3 triu tn và
sn lng khai thác đt 2,35 triu tn. Giá tr xut khu đt 6 t USD, tng 19,6% so vi nm
2010. Mc dù đư hoàn thành ch tiêu k hoch đ ra nhng theo các chuyên gia nhn đnh,
ngành thy sn nc ta vn đang đi mt vi nhiu khó khn. Dn chng nh: nhiu lô hàng
xut khu vn b cnh báo v lng tn d thuc kháng sinh, điu này là khó có th chp nhn
vì đi vi nhng th trng ln nh M và Nht Bn thì cht lng sn phm là điu tiên
quyt. C th trong nm 2010, chúng ta có 43 lô hàng tôm xut sang Nht b cnh báo nhim
Enrofloxacin. Vic này làm gim uy tín ca tôm Vit Nam trên th trng quc t. Bên cnh
cht lng thì vn đ nguyên liu sn xut cng gây đau đu cho nhiu doanh nghip sn xut,
38.40%
32%
29.60%
Tôm
Cá tra, cá basa
Sn phm khác
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
15
h cho rng nguyên liu ca chúng ta không n đnh và chính vì th nên giá nguyên liu lên
xung tht thng.
Theo s liu ca B NN&PTNT Vit Nam nm 2009, c nc có 568 doanh nghip
ch bin thy sn và đt tiêu chun là 432 doanh nghip. Trong đó:
Bng 1.4: S doanh nghip đc phép xut khu vào các th trng ln nm 2009.
Th trng
EU
Hàn Quc
Trung Quc
Nga
Nht Bn
Brazin
S doanh nghip
301
438
440
39
437
60
Ngun: B NN&PTNT.
1.3.2 Mt s quy đnh v xut khu thy sn.
1.3.2.1 Trong nc.
T nm 1981, thy sn tr thành ngành kinh t đu tiên đc Chính Ph cho phép vn
dng c ch kinh t th trng trong sn xut, kinh doanh. Sau mt phn t th k hot đng
trong c ch th trng, ngành thy sn đư tng bc trng thành, điu đáng chú Ủ là t nm
1986, khi chính sách đi mi ca ng đc thc hin trong c nc, thì th trng xut khu
thy sn đư m rng và tng trng vi tc đ rt nhanh. iu đó cho thy chính sách hiu
qu ca Chính Ph và Nhà nc đi vi ngành thy sn. Sau đây là mt s quy đnh đ minh
chng cho điu đó:
- Cn c Lut Thy sn s 17/2003/QH11 ngày 26/11/2003.
- Ngh đnh 31/2010/N-CP ngày 29/03/2010 quy đnh v x pht vi phm hành
chính trong lnh vc thy sn. Ngh đnh này quy đnh v x pht vi phm hành chính trong
lnh vc thy sn bao gm:
+ Vi phm các quy đnh v bo v ngun li thy sn.
+ Vi phm các quy đnh v khai thác thy sn và qun lý tàu cá.
+ Vi phm các quy đnh v nuôi trng thy sn; s dng mt nc bin đ nuôi
trng thy sn.
+ Vi phm các quy đnh v thu gom, s ch, bo qun, vn chuyn, ch bin, kinh
doanh thy sn.
+ Vi phm các quy đnh v ngành ngh dch v thy sn.
+ Cn tr hot đng qun lỦ nhà nc v thy sn.
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
16
- Ngh đnh 59/2005/N-CP ca Chính Ph ban hành ngày 04/05/2005 v điu kin
sn xut, kinh doanh mt s ngành ngh thy sn. Ngh đnh này quy đnh ngành ngh sn
xut, kinh doanh thy sn phi có giy phép, th tc, trình t cp giy phép, quy đnh điu
kin đi vi mt s ngành ngh sn xut, kinh doanh không cn giy phép.
- Theo D tho Ngh đnh v qun lý sn xut và tiêu th cá tra nm 2011 ca Chính
Ph quy đnh điu kin xut khu cá tra nh sau:
+ T chc, cá nhân kinh doanh xut khu cá tra phi đc thành lp, đng kỦ kinh
doanh theo quy đnh ca pháp lut.
+ S hu ít nht 01 c s ch bin thy sn có giy phép đ điu kin ch bin
thy sn còn hiu lc.
+ Có hp đng xut khu vi giá bán không thp hn giá sàn xut khu.
+ Sn phm cá tra xut khu có ngun gc xut x rõ rang, đm bo an toàn v
sinh thc phm và bo v môi trng.
1.3.2.2 Quc t.
Khó khn ln nht cho xut khu thy sn ca nc ta nhng nm gn đây ch yu là
rào cn t các th trng xut khu vn cha công nhn nn kinh t Vit Nam là nn kinh t
th trng nên h cho rng chúng ta bán phá giá và áp đt thu chng bán phá giá vi ta. Mt
s th trng thì dng nên nhng rào cn k thut nh: quy đnh v an toàn v sinh thc phm,
cht lng sn phm đ kim soát nghiêm ngt vi hàng hóa ca chúng ta. Sau đây là quy
đnh ca hai th trng ln nht hin nay: EU và M.
a) Th trng EU.
Vi 27 quc gia thành viên và dân s khong na t ngi, EU chim phn ln din
tích ca Châu Âu. EU là siêu cng kinh t ln nht th gii vi tng sn phm quc ni
(GDP) chim 30% GDP danh ngha ca th gii và luôn tng n đnh.
EU là th trng nhp khu thy sn ln nht th gii, vì th nên bt k doanh nghip
kinh doanh thy sn nào cng mun thâm nhp vào th trng rng ln và hp dn này.
Nhng không phi d dàng đ có th vào đc th trng khó tính này, các doanh nghip phi
đáp ng đc nhng yêu cu, quy tc và quy đnh gt gao ca h nh tiêu chun IFS, BRC,
BAP, HACCP,…
- IFS là tiêu chun thc phm quc t đc ban hành ln th 5 vào ngày 01/08/2008
bi t chc GFSI. IFS là tiêu chun kim tra công ty ch bin thc phm hoc công ty đóng
HUTECH
GVHD Trng Quang Dng SV Hoàng Th Ánh Hng
17
gói thc phm lng. IFS ch áp dng khi sn phm đc ch bin hay x lý hoc nu có nguy
c ô nhim trong quá trình đóng gói sn phm chính.
- BRC (H thng liên kt bán l Anh): là mt t chc thng mi Anh đi din cho
các nhà bán l Anh đư ban hành tiêu chun thc phm toàn cu BRC, nhm xác lp tiêu chun
v sinh ti thiu trong các nhà máy sn xut thc phm. BRC ch cung cp đánh giá c bn
các yêu cu v vn đ sn xut và kim soát ngun nguyên liu đu vào.
- HACCP là mt h thng giúp nhn din, đánh giá và kim soát các mi nguy him
nh hng đn an toàn thc phm. H thng này đư và đang đc áp dng rt thành công trên
toàn cu và d dàng tng thích vi h thng qun lý cht lng ISO 9000 to thun li cho
vic qun lý an toàn và cht lng trong sn xut và cung cp thc phm.
Thy sn vào th trng này cn tuân th các quy tc dán nhưn đc quy đnh trong
Quy đnh s 104/2000 (EC) và các quy đnh dán nhưn đc thù đi vi thy sn theo tiêu chun
th trng Quy đnh s 2406/96 (EC). Ngoài quy đnh v dán nhãn, EU còn ban hành Ch th
89/107/EEC v cht ph gia thc phm, tt c các cht ph gia phi đc ghi trên nhãn mác
ca sn phm.
T ngày 01/01/2010, EU áp dng lut IUU (Illegal, Unreported and Unregulated
Fishing) – Lut chng khai thác thy sn bt hp pháp, không khai báo và không theo quy
đnh ca Cng đng Châu Âu (EC) quy đnh tt c lô hàng thy sn xut sang th trng này
phi chng minh đc ngun gc nh: vùng bin khai thác, tàu khai thác, loi sn phm, trng
lng, giy báo chuyn hàng trên bin,…
Theo thng kê ca NAFIQAD c nc có khong 130.000 tàu khai thác đánh bt thy
hi sn. Hot đng đánh bt ch yu là quy mô nh, nhn thc ca ng dân cha cao, cha có
h thng thông tin ghi chép nht kỦ hành trình cng nh h thng kim soát, giám sát và qun
lý hot đng khai thác, đánh bt thy hi sn t B cho đn đa phng. Cha k đn vic mua
bán không din ra trc tip t ng dân đn doanh nghip, mà còn thông qua nhiu thng lái,
ch va,… Chính vì th, vic xác đnh ngun gc hay chng nhn khai thác là điu không
tng.
Nhng bng s n lc và quyt tâm, VASEP đư phi hp vi Cc khai thác và bo v
ngun li thy sn, NAFIQAD và B NN&PTNT tuyên truyn thông tin, t chc các bui hi
tho, tp hun cho các doanh nghip, ng dân, đi lý và các chi cc đa phng v các vn đ
liên quan đn quy đnh và vic thc hin quy đnh này.