Quá trình hình thành tư liệu nghiên cứu một số quá trình phát huy cuộc cách mạng công nghệ trong nền kinh tế p4 pptx

25

mạnh mẽ trở lại hoạt động sản xuất. Do đó con ngời hoàn
toàn có khả năng biến khoa học thành lực lợng sản xuất trực
tiếp.
Trong thực tế, sự phát triển của khoa học đã giúp con
ngời tăng cờng sức mạnh trong quá trình chinh phục tự
nhiên, sử dụng có hiệu quả những sức mạnh của nó. Nếu
không có sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, làm sao con
ngời có thể tạo ta năng lợng hạt nhân, phóng tàu vũ trụ lên
thám hiểm các hành tinh, hay sản xuất ra máy tính điện tử và
ngời máy công nghiệp thay thế nhiều hoạt động phức tạp của
mình.
Khi còn ở trình độ thấp, khoa học tác động tới kỹ thuật
và sản xuất còn rất yếu, nhng đã phát triển đến trình độ cao
nh ngày nay thì nó tác động mạnh mẽ và trực tiếp tới sản
xuất. Kỹ thuật và công nghệ là kết quả sự vận dụng những hiểu
biết, tri thức khoa học của con ngời để sáng tạo, cải biến các
công cụ, phơng tiện phục vụ cho hoạt động sản xuất và các
hoạt động khác của xã hội. Khoa học trở thành lực lợng sản
xuất trực tiếp thì dứt khoát phải gắn liền với kỹ thuật và công
nghệ. Song nh thế cha đủ. Khoa học còn phải đợc ngời lai
động tiếp thu vận dụng để nâng cao kỹ năng, kỹ xảo lao động,

26

phát triển t duy kinh tế nhanh nhạy, trau dồi đạo đức, lối
sống, v v, mới có thể trở thành lực lợng sản xuất trực tiếp và
mạnh mẽ. Ngời lao động là chủ thể sử dụng các phơng tiện
kỹ thuật. Do đó họ không thể sử dụng đợc các phơng tiện

hiện đại để lao động tốt nếu có trình độ học vấn thấp và không
đợc đào tạo, hay đào tạo kém.
Có thể nói, khoa học trở thành lực lợng sản xuất trực
tiếp vì mấy lẽ sau:
1. Nền sản xuất hiện nay đang phát triển mạnh mẽ, ngày
càng có tính chất quốc tế cao, biến động mau lẹ, phức tạp đang
đặt ra nhiều vần đề, mà thiếu khoa học thì không thể giải quyết
và phát triển nhanh chóng đợc. Đồng thời bản thân nền khoa
học hiện đại cũng đã phát tiển đến mức có đủ điều kiện để có
thể giải quyết đợc những vấn đề của sản xuất.
2.Ngày nay các máy móc kỹ thuật, công nghệ ngày càng
hiện đại, tinh vi và có hàm lợng trí tuệ cao, thị trờng mở
rộng, phong phú, phức tạp và đầu biến động, hợp tác giao lu
nhng cạnh tranh giữa các quốc gia cũng gay gắt. Muốn sản
xuất đạt chất lợng và hiệu quả cao, ngời lao dộng không thể
chỉ dừng lại ở những kinh nghiệm cảm tính, mà còn rất cần có

27

nhiều tri thức khoa học, kỹ thuật và kinh tế. Mặt khác, khoa
học phải đợc con ngời vận dụng vào hoạt đông thực tiễn sản
xuất, hình thành nên những thao tác công nghệ, kỹ năng, hợp
thành năng lực sáng tạo mới trở thành một lực lợng vật chất.
3. Kỹ thuật công nghệ hiện đại phải có khoa học định
hớng, dẫn đờng và làm cơ sở lý thuyết mới có thể phát triển
nhanh. Đồng thời các lý thuyết khoa học phải đợc vật chất
hóa thành các phơng tiện kỹ thuật, công nghệ hiện đại mới
tác động trực tiếp tới lực lợng sản xuất.
4.Trong điều kiện của cuộc cách mạng khoa học - kỹ
thuật- công nghệ hiện đại, thời gian để một lý thuyết khoa học

đi vào thực tế sản xuất, trực tiếp tạo tra sản phẩm hàng hoá
đang ngày càng đợc rút ngắn
4. Các nguồn lực để phát triển KH- CN
a. Chăm lo phát triển nguồn nhân lực KH- CN
Nhân tố con ngời

28

Nhân tố con ngời, đã và đang là điều kiện quyết định
trong sự nghiệp phát triển KH- CN của nớc ta. Thành công
của chúng ta là ở chỗ đã tạo ta một lực lợng cán bộ KH- CN
ban đầu tơng đối đông đảo. Mặt khác, chính lĩnh vực này
cũng là nơi đang đặt ta những vấn đề bức thiết, mà việc giải
quyết chúng, về thực chất, sẽ quyết định tính hiện thực của
những bớc tiếp theo
Đối với KH- CN vấn đề không chỉ là những nhà khoa
học, các kỹ s, kỹ thuật viên với nghề nghiệp chính thức của
họ là làm công tác KH- CN, mà trớc hết phải nói đến cả
phong trào quần chúng nhân dân đang tham dự vào hoạt đông
công nghệ trong sản xuất xã hội. Bất cứ hoạt động gì trong
thực tiễn đời sống và sản xuất đều có quan hệ tới KH- CN.
Yếu tố quan trọng hàng đầu cho tiến bộ khoa và công
nghệ là phải tạo ra một mội trờng xã hội thuận lợi cho khoa
học và công nghệ phát triển. ở một mức độ đáng kể, môi
trờng đó đợc tạo nên bởi nhận thức của con ngời ở mọi
tầng lớp xã hội về vai trò của khoa học và công nghệ
Thấy đợc ý nghĩa của môi trờng khoa học và công
nghệ dân chúng là để từ đó cần chú trọng các biện pháp tác

29

động về mọi mặt : giáo dục, đào tạo, tuyên truyền, phổ biến,
kích thích kinh tế và các biện pháp khác
Đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học
Đào tạo là khâu đầu tiên của một chu trình hình thành
và sử dụng nguồn nhân lực quốc gia về mặt khoa học và công
nghệ. Nói đến đào tạo đối với nguồn nhân lực này trớc hết
phải kể đến toàn bộ hệ thống giáp dục các cấp, từ phổ thông cơ
sở, phổ thông trung học, giáo dục chuyên nghiệp đến đại học
và trên đại học.
Tuy nhiên, so với yêu cầu chuẩn bị cán bộ khoa học và
công nghệ để đẩy mạnh công nghệ hoá trong giai đoạn sắp tới
thì đội ngũ cán bộ ấy vẫn thiếu về số lợng và yếu về chất
lợng. Không thể vì một số khó khăn trớc mắt mà hạn chế
qui mô và tốc độ đào tạo. Con ngời luôn luôn là vốn quý nhất
và đào tạo nhân lực lao động khoa học là vấn đề chiến lợc
trọng yếu mà bất cứ nớc nào muốn phát triển thành công
cũng đều phải hết sức quan tâm
Hệ thống giáo dục phổ thông, khâu đầu của đào tạo khoa
học và công nghệ của chúng ta hiện nay đang gặp rất nhiều

30

khó khăn. Và hệ thống giáo dục đại học và chuyên nghiệp còn
nhỏ bé, cha cân đối với các bậc học trong hệ thống giáo dục
quốc dân. Về cơ bản, cách giáo dục của ta còn nặng về trang bị
kiến thức, nặng về lý thuyết, nhẹ về bồi dỡng kỹ năng thực
hành, ít chú trọng phơng pháp tự đào tạo trong hoạt động thực
tiễn. Đó cũng là nhợc điểm phổ biến của hệ thống giáo dục
của nhiển nớc xã hội chủ nghĩa mà một bộ phận quan trọng

cán bộ khoa học và công nghệ của chúng ta đã đợc đào tạo
qua .
Chúng ta không thể vừa lòng với tình trạng sử dụng cán
bộ khoa học và công nghệ không bình thờng nh hiện nay và
càng không thể định con đờng phát triển của ngành đào tạo
đại học,mà không tính đến bớc phát mạnh mẽ của nớc ta sau
này. Dù có những khó khăn tạm thời ngày hôm nay, chúng ta
vẫn phải ra sức mở rộng quy mô và tốc độ đào tạo nhân lực
nhân lực khoa học và công nghệ cho những thập kỷ sắp tới.
Đào tạo con ngời, nh kinh nghiệm cho thấy không bao giờ
là thừa đối với một nớc đang phát triển nh nớc ta.
Vấn đề sử dụng cán bộ khoa học- công nghệ

31

Nếu ngời cán bộ đợc sử dụng tốt, trong quá trình làm
việc sẽ diễn ra sự hiện đại hóa,đổi mới kiến thức do đào tạo
trớc đó, sẽ không có sự hao mòn vô hình và cán bộ khoa học,
công nghệ đó sẽ trởng thành, phát triển với đà tiến bộ chung.
Bức tranh sẽ hoàn toàn ngợc lại khi nhân viên đợc đào
tạo ra không đợc sử dụng kiến thức nghề nghiệp của mình
một cách thoả đáng. Khối lợng kiến thức ban đầu sẽ không có
cơ hội trau dồi và hiện đại hoá, không đợc bổ xung những
nhân tố mới, giá trị sử dụng ngày càng kém đi. Nó sẽ bị sói
mòn với tốc độ cực kỳ nhanh chóng.
Từ đây phải thờng xuyên đánh giá lại năng lực đã có,
không thể coi năng lợng khoa học- công nghệ là bất biến.Sử
dụng là tiền đề và điều kiện tiên quyết cho phát triển nhân lực
khoa học- công nghệ. Tiềm lực cán bộ chỉ có thể phát triển
trong điều kiện đợc phát huy năng lực của mình một cách

thoả đáng.
Không ít trờng hợp sự đánh gía tiềm lực khoa học- công
nghệ của đất nớc ta hiện nay tỏ ra lạc quan, khi chỉ nhìn vào
số lợng cơ cấu, trình độ đào tạo ban đầu của đội ngũ cán bộ.
Chúng ta hầu nh đã có đủ tất cả các ngành nghề với số lợng

32

khá đông cho một nền kinh tế nh nớc ta. Song nhiều lĩnh
vực chúng ta không thể huy động đợc lực lợng cần thiết,
mặc dù, trên danh nghĩa, chuyên ngành nào đó đã có một đội
ngũ cán bộ đợc đào tạo không nhỏ. Nh vậy, năng lực thực tế
kém xa năng lực trên danh nghĩa.
Nh vậy nếu đào tạo không đi đôi với sử dụng và phát
huy trình độ đã có thì không làm tăng thêm tiềm lực khoa học-
công nghệ của đất nớc, trái lại còn có thể giảm sút so với tích
tụ ban đầu của nguồn nhân lực.
b. Bảo đảm nguồn vốn cho sự phát triển KH- CN
Bên cạnh nhân lực thì vốn là điều kiện quan trọng cho
phát triển khoa học- công nghệ. Muốn cho sự nhiệp công
nghiệp hoá, hiện đai hoá đợc tiến hành với tốc độ nhanh cần
phải có cơ chế, chính sách và biện pháp huy động đợc nguồn
vốn nhiều nhất, quản lý và sử dụng vốn có hiệu quả nhất.
Vấn đề huy động vốn cho quá trình công nghiệp hoá
hiện đại hoá có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế nớc ta.
Song song với việc huy động các nguồn vốn, vấn đề sử dụng,
bảo toàn và phát triển vốn cũng có ý nghĩa cực kỳ quan trọng.