Quá trình hình thành tư liệu nghiên cứu một số quá trình phát huy cuộc cách mạng công nghệ trong nền kinh tế p3 ppsx

17

Gần 20 năm qua sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông
thôn đã đạt đợc những thành tựu to lớn góp phần quan trọng
ổn định và phát triển kinh tế xã hội đa nớc ta bớc sang giai
đoạn mới đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất
nớc.Tuy nhiên cho đến nay với gần 80% dân số của cả nớc
sống ở nông thôn, trong đó tỷ lệ đói nghèo vẫn còn trên 22%,
có nơi nh ở một số huyện miền núi còn trên 42%(theo chuân
ngheò mơí). Mặt khác cũng do nền kinh tế nớc ta mới bớc
đầu chuyển từ nền sản xuất theo cơ chế tập trung, quan liêu,
bao cấp sang nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN nên
năng suất, chất lợng và sức cạnh tranh của nông sản, hàng
hoá còn rất thấp so với nhiều nớc trong khu vực và thế giới.
Điều đó làm cho thu nhập và tích luỹ của đại bộ phận dân c
nông thôn còn bấp bênh, sức mua có khả năng thanh toán về t
liệu sản xuất và t liệu tiêu dùng đều rất hạn chế, gây ảnh
hởng lớn đến sự chuyển dịch cơ cấu của toàn bộ nền kinh tế,
đồng thời gây cản trở việc, phát triển công nghiệp và dịch vụ
trên địa bàn nông thôn
So với các giải pháp khác, thì giải pháp về khoa học và
công nghệ yêu cầu vốn đầu t không quá lớn mà đem lại hiệu
quả cao. Theo đánh giá chung, trong nông nghiệp ớc tính 1/3
giá trị tăng của sản xuất lơng thực thời gian vừa qua là do

18

ngời dân tiếp thu, ứng dụng các tiến bộ khoa học và kỹ thuật
mới vào sản xuất
Tuy nhiên, tiềm lực về KH- CN của nớc ta cha đợc

phát huy đầy đủ cho sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông
thôn nhiều vấn đề bức xúc của sản xuất nông nghiệp và kinh tế
nông thôn đặt ra đối với các lực lợng KH- CN đến nay cha
giải quyết đợc, trong đó đáng lu ý hơn cả là :
- Việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn
là nội dung quan trọng trong quá trình thực hiên CNH, HĐH
nông nghiệp, nông thôn, mà sự chuyển đổi đó phụ thuộc vào
việc tổ chức áp dụng thành tựu KH- CN vào sản xuất và các
chính sách thúc đẩy phát triển sản xuất. Chỉ trên cơ sở có đủ
giống tốt và các tiến bộ kỹ thuật khác, kết hợp với việc phát
triển các quan hệ thị trờng đúng hớng mới có thể chuyển cơ
cấu sản xuất nông nghiệp từ thuần nông, độc canh sang đa
dạng hoá cây trồng. Hiện nay việc chuyển đổi kinh tế nông
thôn từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ mới chỉ xuất
hiện ở một số ven vùng có cơ sở hạ tầng kỹ thuật, có trình độ
dân trí cao, có khả năng tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật

19

-Giá trị kim ngạch xuất khẩu hàng nông, lâm, thuỷ sản
hàng năm tuy chiếm gần 40% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu
của cả nớc, nhng nhìn chung, năng suất, chất lợng và sức
cạnh tranh của nông sản hàng hoá còn thấp so với các nớc
trong khu vực và trên thế giới, khiến cho các sản phẩm làm ra
tiêu thụ khó khăn, ảnh hởng bất lợi đến thu nhập của ngời
sản xuất. KH-CN cha có sự tác động cần thiết và hiệu quả
bản đảm tính ổn định, bền vững của nông sản hàng hoá khi
gặp phải rủi ro của thiên tai và thị trờng
- Phát triển công nghệ chế biến là nhiệm vụ hàng đầu
trong quá trình thực hiện CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn,

nhng phát triển công nghiệp, chế biến nh thế nào lại là vấn
đề bức xúc đang đòi hỏi nghiên cứu và làm rõ
- Gần đây, Nhà nớc tiếp tục tăng cờng đầu t xây dựng
cơ sở vật chất kỹ thuật cho nông nghiệp, nông thôn. Hiện có
rất nhiều vấn đề về kỹ thuật để bảo đảm hiệu quả vốn đầu t
của nhà nớc cha đợc giải quyết tốt. Do đó, nông nghiệp,
nông thôn đang rất cần có sự tác động của lực lợng KH- CN
Tình hình trên khẳng định vai trò của KH- CN trong quá
trình thực hiện CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn ở nớc ta

20

hiện nay và đó cũng chính là những yêu cầu bức xúc đặt ra đối
với các nhà khoa học vì sự phát triển của nông nghiệp, nông
thôn. Tuy nhiên, để huy động đợc các lực lợng KH- CN
phục vụ nông nghiệp, nông thôn, chú ý các vấn đề về tổ chức
bộ máy, cơ chế vận hành và các chính sách tác động, trong đó
cốt lõi là giải quyết hợp lý lợi ích cho ngời làm nghiên cứu,
triển khai các thành tựu của KH- CN.
Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật, công nghệ, áp dụng
các tiến bộ kỹ thuật phục vụ kinh tế nông nghiệp và nông thôn
là một việc làm hiệu quả, đã khẳng định vai trò, động lực chủ
đạo phát triển kinh tế nông nghiệp và chuyển đổi cơ cấu kinh
tế nông thôn, cần tổ chức, vận động thành phong trào rộng lớn
đa KH- CN về phục vụ CNH, HĐH nông nghiệp và nông
thôn nhằm tạo ra bớc chuyển biến rõ rệt về năng suất chất
lợng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nông sản hàng hoá, chủ
động hội nhập cới khu vực và quốc tế, góp phần chuyển đổi
nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn thực hiện đa
dạng hoá cây trồng vật nuôi để có cơ sở lựa chọn, nhân giống

các sản phẩm có u thế ở từng vùng, từng địa phơng, phát
triển công nghiệp, công nghệ chế biến, ứng dụng các công
nghệ sau thu hoạch nhằm hạn chế tổn thất, duy trì chất lợng
nông sản, khai thác các tiềm năng cha phát huy hết, tăng

21

cờng luận cứ khoa học để bảo đảm hiệu quả đầu t cho khu
vực nông nghiệp và nông thôn.
b. Mối quan hệ giữa KH- CN với sản xuất vật chất
Khoa học có nguồn gốc, bản chất, chức năng sứ mạng từ
đời sống thực tiễn của xã hội, con ngời. Nó không phải là bản
thân công cụ lao động và sức lao động, nhng cũng không nằm
ngoài thành tố quan trọng nhất là lực lợng sản xuất. Nó
không thay thế, nhng nó có thể làm thay đổi mạnh mẽ, nhanh
chóng tính năng hiệu lực của công cụ lao động, sức lao động
và do đó, phơng thức con ngời tác động đến giới tự nhiên
theo chiều hớng ngày càng tăng cờng sức mạnh, vai trò và tự
do của con ngời trớc thiên nhiên. Tuy nhiên, với tính cách là
sản phẩm, giá trị đã đợc sáng tạo ra, đã có sẵn, thì khoa học
không còn là kết quả, mà lại dóng vai trò nh một trong những
nguyên nhân, động lực bên trong, trực tiếp thúc đẩy mạnh nhất
sự phát triển lực lợng sản xuất
Trong điều kiện thông tin hoá , toàn cầu hoá của đời
sống xã hội và kinh tế thế giới ngày nay, nhiều thành tựu của
cuộc cách mạng KH- CN có thể đợc chuyển giao tiếp nhận
tơng đối nhanh chóng, dễ dàng, tạo ra cơ hội khách quan

22

thuận lợi cho sự phát triển đột biến, nhảy vọt và bứt phá về
kinh tế ở những dân tộc, quốc gia, hay khu vực nhất định trong
những thời điểm, thời kỳ hay giai đoạn nhất định. Nhng để
tranh thủ tân dụng và phát huy đợc hết tiềm năng của cơ hội
bên ngoài này thì điều kiện tất yếu và tối thiểu là ở bên trong
phải chuẩn bị xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật và bồi dỡng
nhân tố con ngời lao động ở một nức độ tơng ứng, thích
đáng. Kinh nghiệm thế giới về việc giải quyết mối quan hệ
con ngời- t kiệu sản xuất- khoa học một cách cân đối, hài
hoà để tạo ra hiệu quả tổng hợp tối đa và tối u về kỹ thuật là
khá toàn diện và
phong phú
Việc xây dựng rõ vị trí tơng quan vai trò và ảnh hởng
của KH- CN trong hệ thống các thành tố lực lợng sản xuất
nh trên đã đồng thời làm sáng tỏ giới hạn tác động của nó về
mặt xã hội. Sự phát triển của khoa học không trực tiếp dẫn tới
sự thay đổi quan hệ sản xuất và chế độ sở hữu. Trái lại, vai trò
cách mạng hoá của khoa học đối với việc thúc đẩy sự tăng
trởng của lực lợng sản xuất lại bị chế ớc bởi một quan hệ
sản xuất và kiến trúc thợng tầng xã hội nhất định. Nói cách
khác, tiềm năng thúc đẩy lực lợng sản xuất phát triển của

23

khoa học là vô tận, nhng mức độ, giới hạn hiện thực hoá tiềm
năng này lại phụ thuộc khuôn khổ của quan hệ sản xuất
thống trị
Tuy nhiên, sự phát triển nh vũ bão của cách mạng KH-
CN hiện đại đang diễn ra từng ngày, từng giờ ở khắp mọi nơi
trên thế giới đã có tác dụng cụ thể. Sức tiến công vũ bão của

phong trào giải phong dân tộc, giai cấp t sản đã chủ động ra
sức đẩy mạnh cuộc cách mạng KH- KT, sử dụng các thành quả
của nó để phát triển lực lợng sản xuất, phát triển kinh tế một
cách thành công
Tuy không lạc quan đến mức vội vã và ngộ nhận mà cho
rằng, cuộc cách mạng KH- CN hiện đại sẽ tự động và trực tiếp
đa ngay đến một xã hội thực sự là hậu TBCN , nhng
chúng ta vẫn có thể ghi nhận những thành tựu lớn lao của cuộc
cách mạng này và có đủ cơ sở để tin tởng rằng, những thành
tựu ấy trong hôm qua, hôm nay và ngày mai đều góp phần
thiết thực thúc đẩy CNTB đi nhanh hơn tới điểm kết thúc
không thể tránh khỏi.
c. Khoa học công nghệ đã nhanh chóng trở thành lực
lợng sản xuất trực tiếp ở nớc ta

24

Việc khoa học trở thành lực lợng sản xuất trực tiếp là
dự đoán thiên tài của C.Mác. Dựa trên cơ sở phân tích rõ vai
trò của khoa học trong sự phát triển của công nghiêp, ông đã
kết luận : Việc biến khoa học thành lực lợng sản xuất trực
tiếp là một quy luật khách quan của sự phát triển xã hội. Ngày
nay dự đoán ấy đang trở thành hiện thực trong nhiều nớc
công nghiệp phát triển
Khoa học là một hệ thống tri thức đợc tích luỹ trong
quá trình lịch sử và đợc thực tiễn kiểm nghiệm, phản ánh
những quy kuật khách quan của thế giới bên ngoài cũng nh
hoạt động tinh thần của con ngời, giúp con ngời có năng lực
cải tạo thế giới
Nh vậy, khoa học là văn hoá biết, còn sản xuất, kỹ

thuật, công nghệ là văn hóa làm . Từ biết đến làm có
một khoảng nhất định nhng không hề có bức tờng nào ngăn
cản tuyệt đối cả. Khoảng cách ấy có thể bị rút ngắn và đợc
rút ngắn đến đâu là tuỳ thuộc ở trình độ phát triển của lực
lợng sản xuất, của kỹ thuật, công nghệ và khoa học
Khoa học là kết quả nghiên cứu của quá trình hoạt động
thực tiễn, nhng đến lợt mình nó lại có vai trò to lớn tác động