Rosalind Franklin
Rosalind Franklin (1920 - 1958) và sự kiện khám phá cấu trúc ADN
Sinh ngày 25 tháng 7 năm 1920 trong gia đình người trung lưu người Anh gốc Do
Thái. Là con thứ hai trong gia đình có hai gái ba trai. Là giáo sư Do Thái đầu tiên
của đại học London. Mặc dù sức khoẻ yếu, Rosalind có một thời thơ ấu hạnh
phúc và anh em nhà Frankin được hưởng sự giáo dục tân thời nên đã phát triển
được các tính của họ. Rosalind có tham vọng rất sớm là làm tất cả những gì mà
các ba anh em của cô làm được.
Rosalind Franklin là một đứa trẻ có ý tứ nhưng quả quyết và có nhiều nghi lực, sau
này sẽ trở thành người thiện nguyện và có được trời phú cho một cá tính mạnh mẽ
làm rạng rỡ sức vui sống. Cô học tại trường nữ trung học Saint Paul, nơi chuyên
dạy Vật lý và Hóa học. Từ lúc 15 tuổi, Rosalind đã quyết định đi chọn khoa học,
điều rất hiếm hoi vào thời 1935, và cho đến sau này cô giữ nguyên ý định đó mặc
dù cha cô muốn cô theo những hoạt động từ thiện.
Năm 1938, Rosalind được đậu vô trường đại học cho sinh viên nữ, trường
Newnham College. Lúc bấy giờ các trường đại học nữ không thuộc trường Đại
học Cambridge. Chỉ có cao nhất là 300 nữ sinh viên trong số 5300 nam sinh viên.
Cho tới 1949, những nữ sinh viên ra trường cũng vẫn chưa được xem là thành
phần của trường Đại học Cambridge.
Trong những năm 1930, nữ sinh viên nào đang nhận học bổng trường Cambridge
đều bị bó buộc phải bỏ học bổng nếu họ lập gia đình. Rosalind đã chọn việc học.
Cô được một học bổng để làm việc với R. G. W. Norrish, người được giải
Nobel Hóa học năm 1967 Cô không hợp với Norrish, vì tính cả quyết, cô chỉ có
thể làm việc với một sự tương đối độc lập. Cô kết bạn với một nữ khoa học gia
người Pháp, tị nạm tại Cambridge, cô Adrienne Will, sau này là một nhà luyện
kim nổi tiếng. Sau lần khởi sự thất bại đó, Rosalind Franklin được một chỗ nghiên
cứu tại British Coal Research Association (CURA, Hội Nghiên cứu Than đá Anh
quốc ). Năm 22 tuổi, được làm việc với những nhà vật lý trẻ của Đại học
Cambridge, và với việc làm thích hợp: khảo cứu tính chất của các vi cấu trúc
(microtructure) của than, Rosalind rất vui mừng.
Năm 1945 cô được đậu bằng Tiến sĩ tại trường Đại học Cambridge và năm 1946
đã được công nhận là một khoa học gia có năng khiếu.
Sau chiến tranh, cô muốn thay đổi việc làm. Nhờ Adienne Weill và quá trình làm
việc khoa học, cô được một việc làm ở CNRS (Trung tâm Nghiên cứu Khoa học
Quốc gia) tại Paris.
Năm 1947, cô về làm việc tại Phòng thí nghiệm Trung ương về Hóa học của nhà
nước. Jacques Méring dạy cho cô về kỹ thuật phát xạ tia X và tinh thể đồ
(cristallographie) tia X. Thời gian sống ở Paris, từ 1947 đến 1950 có lẽ là thời kỳ
hạnh phúc nhất của Rosalind. Tại đây, cô kết bạn với vợ chồng Vittorio Luzzati.
Nơi này, cô cho in ra nhiều bài báo khoa học trên pha vô định hình của carbone
(phases amorphes du carbone)
Cô mong áp dụng kỹ thuật phát xạ tia X cho những vật liệu sinh học. Năm 1951
Rosalind trở về Anh quốc, làm việc tại King's college, London, nơi đó J. T.
Randall, giám đốc ngành Lý sinh học (Biophysique) đề nghị cô khảo cứu trên cấu
trúc của ADN.
King's College là nơi mà các nhà khoa học nữ không được vô quán cơm của câu
lạc bộ mà phải dùng quán cà phê sinh viên. Rosalind Franklin bị cô lập trong suốt
ba năm trong khi làm việc ở King's College. Cô chỉ liên hệ duy nhất với một sinh
viên tiến sĩ R. Gosling, người sẽ là cộng tác viên của cô trong mọi bài báo về
ADN. Cô bất đồng ý kiến với Maurice Wilkins, một nhà lý sinh học cũng nghiên
cứu ADN như cô, sau này được giải Nobel. Tuy vậy, cô vẫn đạt được những kết
quả khoa học đáng kể trong ba năm ở đó. Sau khi xây dựng máy tia X tân tiến, cô
có được những phim ảnh của ADN dưới dạng B. Cô trình bày những kết quả đầu
tiên vào tháng 10 năm 1951 tại một cuộc hội thảo ở King's College, trong số
người dự, có J. Watson -làm việc tại Cavendish Lab. trường Đại học Cambridge
với Francis Crick,
trên cùng một chủ
đề. Hình cô chụp
được gọi là "Photo
51"
Tiến trình những
sự kiện xảy ra sau đó thật đáng tranh cãi: M. Wilkins đưa cho J. Watson tháng 2
năm 1953 những bản kẽm tuyệt đẹp do Rosalind chụp chụp bằng tia X. Những
hình ảnh này là yếu tố quan trọng giúp Watson và Crick xây dựng cấu trúc ADN
vào tháng 3 năm 1953. Hình như lúc đó Rosalind gần như sắp giải đáp cấu trúc
này. Tháng 4/1953 báo Nature đăng bài cấu trúc ADN của Watson và Crick. Bởi
vậy, Rosalind quyết định rời ngay môi trường làm việc đáng ghét của King's
college để qua Birkbeck College. Tại đây, cô làm việc cho đến cuối đời trên tinh
thể đồ ( cristallographie) các virus cùng với cộng sự viên Nam Mỹ, Aaron Klug,
và trở thành nhà khoa học nổi tiếng thế giới trong 3 lãnh vực: than, ADN và virus.
Năm 1956, Rosalind vị ung thư buồng trứng và mất năm 1958, lúc chỉ mới 37
tuổi, 4 năm trước khi Watson, Crick và Wilkins đoạt giải Nobel . Chua chát thay,
trong bài diễn văn lãnh giải, họ không một lời tôn vinh cô, người lẽ ra phải được
giải thay M. Wilkins nếu cô còn sống đến năm 1962 !