TL on tap CNXH CHƯƠNG I.doc

CHƯƠNG I:
VỊ TRÍ, ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ CHỨC NĂNG
CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
I. VỊ TRÍ CỦA CNXHKH.
1. Khái niệm
CNXHKH.
Khái niệm “CNXH” có ý nghĩa rộng hơn so với khái niệm “CNXHKH”.
CNXH chỉ một xh đang tồn tại trong thế giới gọi là CNXH hiện thực và để
xem xét thế nào là CNXH người ta dựa các các tiêu chí:
+ Xh đó phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, Đảng đó phải lấy CN M –Ln
làm nền tảng tư tưởng
+ Nó phải dựa trên chế độ công hữu về TLSX chủ yếu.
Hai yếu tố trên nó là điều kiện để tiến tới xây dựng một xh không còn áp bức
bóc lột, con người được tự do phát triển toàn diện .
Với tư cách là một chế độ xh thì CNXH có đặc trưng cơ bản của nó, những
đặc trưng này trong quá trình xây dựng học thuyết của mình các nhà sáng lập
ra CNXHKH đã nêu ra và ngày càng được bổ sung hoàn thiện. Những đặc
trưng của CNXH chúng ta sẽ được tìm hiểu ở chương VI: XH – XHCN.
Trên cơ sở những đặc trưng chung mà các nhà kinh điển của CN Mác nêu ra
thì ở mỗi nước khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của nước
mình mà các nước nêu ra đặc trưng về CNXH mà mỗi nước cần hướng tới.
Đối với Việt Nam thì mô hình xây dựng CNXH gồm 8 đặc trưng cơ bản, nhằm
xây dựng một nước VN dân giàu , nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh.
Một cách khái quát nhất ta nhận thấy CNXH có các ý nghĩa sau:
- Một là, CNXH với ý nghĩa là những nhu cầu và hoạt động thực tiễn của
nhân dân lao động trong quá trình sản xuất xh hóa và trong quá trình thực thi
dân chủ.
Th.sĩ Nguyễn Thị Thu Hà
1

- Hai là, CNXH với ý nghĩa là phong trào đấu tranh của nhân dân lao
động chống lại chế độ tư hữu, áp bức bóc lột, đòi lại quyền dân chủ.
- Ba là, CNXH với tư cách là ước mơ, lý tưởng của nhân dân lao động về một
chế độ xh không có chế độ tư hữu, giai cấp áp bức bóc lột, nghèo nàn lạc hậu,
chiến tranh và mọi tội ác… nhân dân được giải phóng và có quyền dân chủ
- Bốn là, CNXH với ý nghĩa là những tư tưởng, lí luận, học thuyết về giải
phóng con người, giải phóng con người khỏi chế độ tư hữu, không có áp bức
bất công, chiến tranh nghèo nàn lạc hậu, một xã hội dân chủ văn minh hạnh
phúc.
- Năm là, CNXH với ý nghĩa là một chế độ xh mà nhân dân lao động xd trên
thực tế dưới sự lãnh đạo của đảng tiên phong của GCCN hiện đại
Như vậy qua phân tích khái niệm CNXH chúng ta có thể định nghĩa khái niệm
CNXHKH như sau:
- Khái niệm CNXHKH: CNXHKH về mặt lý luận nằm trong khái niệm
“CNXH”, là một trong 3 bộ phận hợp thành CN Mác – Lênin, nghiên cứu
sự vận động xã hội nhằm thủ tiêu CNTB và xây dựng XH – XHCN, tiến tới
xây dựng XH- CSCN.
Như vậy qua khái niệm trên thì CNXHKH là một trong ba bộ phận của CN
Mác – Lênin . CNXHKH có những đặc điểm đáng chú ý:
- Một là, chỉ rõ con đường hiện thực dựa vào khoa học để thủ tiêu tình trạng
người bóc lột người, xây dựng một xã hội mới không còn áp bức bóc lột phù
hợp với nguyện vọng của nhân dân lao động.
- Hai là, dựa vào những kết luận của các bộ phận khác hợp thành CN Mác-
Lênin là TH M-Ln, KTCT M –Ln.
- Ba là, CNXHKH là thế giới quan, hệ tư tưởng chính trị của GCCN.
Th.sĩ Nguyễn Thị Thu Hà
2
- Bốn là, CNXHKH tổng kết kinh nghiệm đấu tranh giai cấp, CMXH, đặc biệt
phong trào đòi quyền tự do dân chủ của quần chúng, CMDCTS và CMGPDT.
Như vậy có nhận thức đúng đắn khái niệm CNXHKH mới có thể đưa ra được

nhiệm vụ xây dựng CNXH. Do đó mà CNXHKH là lý luận chính trị xã hội
dẫn dắt thực tiễn hoạt động xây dựng CNXH của GCCN và Đảng của nó trên
thực tế hình thành xã hội mới.
2. Vị trí của CNXHKH
CN M-Ln là một khối thống nhất giữa lý luận khoa học, hệ tư tưởng của
GCCN với những nguyên tắc lãnh đạo chính trị và thực tiến đấu tranh cách
mạng. Sự thống nhất tư tưởng một cách hữu cơ của CN M-Ln thể hiện ở các
bộ phận cấu thành của nó là: - TH
- KTCT
- CNXHKH
Sự thống nhất của CN M-Ln định rõ tính đặc thù về chất giữa các bộ phận cấu
thành với tư cách là khoa học độc lập có đối tượng nghiên cứu riêng.
Trước hết với ý nghĩa là tư tưởng, là lý luận thì CNXHKH nằm trong quá trình
phát triển chung của các sản phẩm tư tưởng, lí luận mà nhân loại đã sản sinh
ra, đặc biệt về lĩnh vực khoa học xh và chính trị xh ,do đó mà chúng ta có thể
khẳng định rằng:
- CNXHKH là một trong những đỉnh cao nhất của khoa học xh nhân loại
nói chung
Nói CNXHKH là một trong những đỉnh cao nhất của khoa học xã hội
nhân loại bởi vì: CNXHKH là tri thức tổng hợp của các mặt cơ bản của đời
sống xã hội, các ngành khoa học xã hội. Tuy rằng CNXHKH nhấn mạnh mặt
chính trị nhưng mặt chính trị đó tác động toàn diện đến các mặt của đời sống
xã hội. Vì thế tri thức của CNXHKH được khái quát ở tất cả các mặt: kinh tế,
văn hóa, tinh thần của xã hội với toàn bộ các mặt của lĩnh vực chính trị: pháp
luật, nhà nước. Các ngành khoa học như TH, KTCT, Đạo đức học, Dân tộc
học, Sử học…đều liên quan mật thiết đến tri thức của CNXHKH.
Mặt khác ta thấy rằng nếu xét trong toàn bộ tiến trình phát triển tư tưởng
trong lịch sử thì tất cả các nhà tư tưởng trước đều có mơ ước là giải phóng con
người ra khỏi áp bức bóc lột như chúng ta thấy rằng họ không tìm ra được lời
giải cho bài toán đó là phải làm cuộc CMXH. Lí luận của CNXHKH đã luận

Th.sĩ Nguyễn Thị Thu Hà
3
giải một cách khoa học con đường, cách thức để thủ tiêu chế độ tư hữu, nguồn
gốc của sự áp bức bóc lột.
Do đó những tri thức của CNXHKH là tổng hợp và phong phú về cuộc đấu
tranh của GCCN nhằm thủ tiêu CNTB, xây dựng CNXH và CNCS. CNXHKH
đã kế thừa những yếu tố hợp lý, những giá trị của CNXH không tưởng, tìm ra
cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn để tiến tới tính quy luật của CMXHCN. Chỉ có
làm cuộc cách mạng XHCN thì GCCN và NDLĐ mới thực sự được giải
phóng, tự do và phát triển toàn diện.
Với tư cách là một bộ phận quan trọng cấu thành CN Mác thì các nhà
nghiên cứu CN Mác phân tích vị trí của CNXHKH theo 2 nghĩa: -Nghĩa hẹp
-Nghĩa rộng
- Theo nghĩa hẹp: CNXHKH là một trong 3 bộ phận của CN M – Ln.
Điều này đã được Ăngghen và Lênin khẳng định trong một số tác phẩm:
Ví dụ:
Trong tác phẩm “Chống ĐuyRinh” đây là một tác phẩm mang tính chất tổng
hợp đã được Ă viết theo 3 phần : TH, KTCT, CNXHKH.
Khi phân tích 3 bộ phận hợp thành CN Mác, V.Lênin viết: “ Nó là người kế
thừa chính đáng của tất cả những cái tốt đẹp nhất mà loài người đã tạo ra hồi
thế kỷ 19 đó là TH cổ điển Đức, KTCT Anh, CNXH không tưởng Pháp”
Do đó quá trình xây dựng học thuyết của mình các nhà kinh điển của CN
Mác – Lênin đã hình thành 3 bộ phận để nghiên cứu:
+ TH gồm 2 phần: CNDVBC và CNDVLS
+ KTCT
+ CNXHKH
Ba bộ phận này xuất hiện và phát triển, gắn bó, bổ sung cho nhau. Mỗi bộ
phận có vị trí riêng:
* Về TH Mác- Lênin:
Với phát kiến vĩ đại đầu tiên là CNDVLS đã chỉ ra việc sản xuất kinh tế là

cơ sở để xem xét sự thay đổi các chế độ xã hội, từ đó hình thành lý luận về
HTKT –XH và kết luận rằng sự thay đổi các HTKT- XH đã diễn ra trong lịch
sử là do sự phát triển của các PTSX kế tiếp nhau quyết định. Nhờ đó mà
những quan điểm về lịch sử đã vượt qua được tính chất không tưởng, thuần bí,
duy tâm của các trường phái xã hội trước đó.
Th.sĩ Nguyễn Thị Thu Hà
4
Trên cơ sở đó mà CNXHKH dựa vào lý luận và phương pháp luận của
CNDVLS rút ra kết luận.
Cũng như các HTKT-XH trước đó, HTKT –XH TBCN chỉ là 1 trong những
nấc thang của sự phát triển trong lịch sử xã hội loài người. Nó có quá trình
phát sinh, phát triển, tiêu vong, trước sau nó sẽ được thay thế bằng HTKT-XH
cao hơn. Đó là HTKT-XH CSCN.
* Về KTCT M-Lnin
Cùng với CNDVLS C.Mác và Ăngghen đã đi sâu nghiên cứu sự vận động
của XHTBCN, làm rõ một trong những bản chất của GCTS trong nền kinh tế
TBCN là bóc lột giá trị thặng dư.
Chính nhờ bóc lột giá trị thặng dư mà GCTS đã đẩy nhanh phát triển kinh
tế và bước vào cuộc cách mạng CN làm cho NSLĐ tăng lên. NSLĐ tăng làm
cho LLSX ngày càng mang tính chất XH hóa, trong khi đó QHSX trong
XHTB lại dựa trên chế độ CHTNTBCN về TLSX chủ yếu. Do đó dẫn đến
mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX.
+ Xét về mặt kinh tế: Chỉ có thể giải phóng triệt để mâu thuẫn đó khi làm cuộc
CMXH và giành những TLSX vào tay XH quản lý, làm cho QHSX phù hợp
với tính chất và trình độ của LLSX.
+ Xét về mặt xã hội: Người có SMLS thực hiện cuộc CMXH đó là GCCN, giai
cấp có mâu thuẫn đối kháng về lợi ích với GCTS. GCCN là giai cấp đại diện
cho LLSX và PTSX tiên tiến của thời đại mới.
Do vậy chính học thuyết giá trị thặng dư đã luận chứng một cách khoa học
nguồn gốc kinh tế của sự diệt vong CNTB và sự ra đời của CNXH là tất yếu

khách quan.
* Về CNXHKH:
CNXHKH là thành quả lý luận thống nhất logíc với TH M - Lênin và KTCT
M-Lênin.
+ CNXHKH vừa dựa trên cơ sở triết học và kinh tế chính trị M-Lênin vừa bổ
sung và hoàn tất học thuyết ấy.
CNXHKH không những nhận thức thế giới một cách đúng đắn mà CNXHKH
còn trực tiếp đề cập nhiều vấn đề trong quá trình cải tạo thế giới theo những
quy luật khách quan của cuộc CMXHCN.
+ CNXHKH làm rõ mục tiêu cuối cùng là giải phóng con người, giải phóng
toàn xã hội . Luận giải một cách khoa học về lý luận thực hiện quá trình đó là
GCCN, xây dựng chế độ XH mới là CNXH và CSCN.
Th.sĩ Nguyễn Thị Thu Hà
5