Khuyến nông khuyến lâm -chương 4-bài 8&9 pot

117


Chơng 4
Tổ chức đo tạo trong khuyến nông khuyến lâm
Mục đích :
Trang bị những kiến thức v kỹ năng cơ bản của tổ chức quá trình đo tạo
để sinh viên có thể áp dụng vo các hoạt động khuyến nông khuyến lâm .
Khung chơng trình :
Bi Mục tiêu Nội dung Phơng
pháp
Vật liệu Thời
gian
Bi 8:
Việc
học của
ngời
lớn tuổi
+Trình bầy v giải thích đợc
yêu cầu v nguyên tắc học tập
của ngời lớn tuổi
+Vận dụng các nguyên tắc đó
trong việc tổ chức các khoá đo
tạo
+Khái niệm cơ bản về việc học
của ngời lớn tuổi
+Đặc điểm chung của các học
viên lớn tuổi
+Cách học của ngời lớn tuổi v
vai trò của giáo viên

+Lm thế no để giúp ngời lớn
tuổi học một cách tốt nhất.
-Thuyết trình
-Thảo luận
-Giấy Ao 1 tiết
Bi 9 :
Điều tra
đánh
giá nhu
cầu
đo tạo
+Trình bầy đợc vị trí v tầm
quan trọng của TNA
+Vận dụng đợc các bớc trong
điều tra đánh giá nhu cầu đo
tạo
+Giới thiệu chu trình đo tạo
+Vai trò của điều tra đánh giá nhu
cầu đo tạo
+Các bớc thực hiện trong điều tra
đánh giá nhu cầu đo tạo
-Giảng có
minh hoạ
-Thảo luận
-Thực hnh
-Giấy Ao
V
-A4
2 tiết
Bi 10:

Thiết
kế các
khoá
ngắn
hạn
+Giải thích đợc vai trò của thiết
kế các khoá đo tạo nhắn hạn
+Thiết kế đợc một khoá đo
tạo cụ thể
+Tại sao phải thiết kế khoá đo
tạo?
+Nội dung v phơng pháp thiết
kế khoá đo tạo
-Giảng có
minh hoạ
-Thảo luận
-Thực hnh
-GiấyAo
V A4
-Bút viết
bảng
2 tiết

118


Bi11:
Phơng
pháp
dạy học

lấy học
viên
lm
trung
tâm
+Giải thích đợc sự khác nhau
của hai phơng pháp dạy học
+Trình bầy đợc một số kỹ năng
vi giảng cơ bản
+Vận dụng đợc một số kỹ năng
giảng dạy lý thuyết v trình diễn
kỹ năng
+Phơng pháp dạy học lấy học
viên lm trung tâm
+Một số kỹ năng vi giảng cơ bản
+Kỹ năng giảng dạy kiến thức v
trình diễn kỹ năng
-Thuyết trình
-Xem băng
-Thực hnh
-Băng
-Giấy Ao
v A4
3 tiết
Bi 12 :
Đánh
giá
khoá
đo tạo
+Trình bầy đợc tầm quan trọng

của đánh giá khoá đo tạo
+Giải thích đợc mức độ đánh
giá khoá đo tạo
+Vận dụng đợc đánh giá về
phản ứng của học viên
+Vì sao phải đánh giá khoá đo
tạo?
+Nội dung v mức độ đánh giá
khoá đo tạo
+Các công cụ đánh giá phản ứng
-Thảo luận
-Thực hnh
-Giấy
-Bút
1 tiết

112
Bi 8 : Việc học của ngời lớn tuổi


Mục tiêu:
Phân biệt đợc sự khác nhau giữa việc học của trẻ em v ngời lớn tuổi.
Trình bầy v giải thích các nguyên tắc học tập của ngời lớn tuối
Vận dụng đợc những nguyên tắc cơ bản v cách học của ngời lớn tuổi trong việc tổ
chức, thực thi khoá đo tạo trong khuyến nông khuyến lâm.


Khái niệm cơ bản về việc học của ngời lớn tuổi
Sự học tập của trẻ em đợc định hớng vo việc giáo viên truyền đạt kiến thức cho học sinh.
Sự học tập của ngời lớn l quá trình ngời dạy tạo cơ hội cho ngời học lĩnh hội những kiến

thức, kỹ năng v nhận thức. Dạy học ngời lớn v quan niệm về sự học tập của ngời lớn đợc
Malcolm Knowles (1972 - 1978) xác định, dựa trên sự thừa nhận rằng ngời lớn muốn học. Khác
với trẻ em trong trờng học, đa số ngời lớn có thể kiểm soát v tự quyết định việc học của họ.
Chính vì vậy ngời giáo viên sáng suốt v có kinh nghiệm sẽ phải dựa vo những đặc điểm việc
học của ngời lớn để thiết kế bi giảng v tìm những phơng pháp giảng cho phù hợp.
Đặc điểm chung của các học viên lớn tuổi
Ngời lớn học tốt nhất khi:
Họ tham gia tích cực trong quá trình học tập, không nhận thông tin một cách thụ động.
Họ có trách nhiệm về việc học tập của chính mình.
Quá trình học tập dựa trên các khía cạnh xúc cảm v sự tự nhận thức.
Học thông qua hnh. Ngời lớn mong muốn đợc tham gia các hoạt động thực hnh, luyện
tập.
Có những ví dụ thực tiễn, vấn đề sử dụng phải phản ánh thực tiễn, phù hợp v đáp ứng đợc
những yêu cầu của thực tiễn.
Việc học liên quan đến những điều họ đã biết. Ta cần biết học viên có những kiến thức, kinh
nghiệm gì v cho ví dụ để họ có thể hiểu đợc trong phạm vi m họ có thể tham khảo.

113


Môi trờng học tập phải đợc xem xét một cách chu đáo.
Việc kiểm tra mục tiêu học tập của học viên l rất có hiệu quả.
Việc phê phán gay gắt đối với ngời lớn dễ đem lại cảm giác bực bội, căng thẳng v hạn
chế việc học tập của họ.
Hình thức học tập nên đa dạng để có tác dụng kích thích, huy động đợc cả năm giác quan
của học viên. Sự thay đổi nhịp độ v sự phong phú của cách thức học tập giúp giảm nhẹ
tình trạng chán ngán, mệt mỏi đầu óc.
Giáo viên hớng dẫn thực hnh có hiệu quả hơn l nói suông. Trong quá trình đo tạo cần
phải tạo nhiều cơ hội để học viên tiếp thu đợc kiến thức v thực hnh kỹ năng.
Phơng pháp dạy học tích cực sẽ nâng cao khả năng áp dụng những kiến thức v kỹ năng

mới vo thực tiễn công việc.
Các đặc điểm gây cản trở cho quá trình học tập của ngời lớn l tính kiêu ngạo, tính tự cao tự
đại, thiếu tin tởng, thiếu hăng say, thiếu linh hoạt.
Cách học của ngời lớn v vai trò của giáo viên
Cách học của ngời lớn
Ngời lớn tuổi học hỏi trong suốt cả cuộc đời của họ. Trong cả quá trình đó thông qua những
kinh nghiệm của bản thân, họ đúc rút, tổng kết v vận dụng những bi học đó ở tầm cao hơn
Hình 8.1: Đặc đi
ể
m của ngời học lớn tu
ổ
i

114
vo các hoạt động sản xuất v đời sống. Prerera đã tóm tắt chu trình học tập qua kinh nghiệm
nh sau:

Kinh nghiệm


Vận dụng Hồi tởng


Tổng kết
Hình 8.2: Chu trình học tập qua kinh nghiệm

Học tập qua kinh nghiệm đợc định nghĩa l một quá trình học thông qua những kinh
nghiệm trực tiếp của bản thân từ các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống, những kinh nghiệm
đó đợc phân tích, tổng kết v quay trở lại áp dụng ngay vo các hoạt động thực tiễn.
Vai trò của ngời giáo viên

Giáo viên l ngời tạo điều kiện cho việc học tập của học viên. Vai trò của giáo viên l trình by
thông tin hoặc hớng dẫn thực hnh kỹ năng; tạo ra hon cảnh m trong đó có thể xảy ra sự
khám phá, tìm tòi. Vai trò cụ thể của giáo viên đợc thực hiện :
Nh l ngời lãnh đạo nhóm với mục đích duy trì cho các thnh viên trong nhóm lm việc v
đảm bảo cho việc học luôn đợc tiến triển.
Nh l giáo viên: Tác nhân của sự thay đổi.
Nh l thnh viên của nhóm: cùng chịu trách nhiệm với nhóm.
Nh l thính giả ngoi nhóm: l ngời lắng nghe các thnh viên của nhóm thảo luận v trình
by các thnh quả học tập của họ.
Lm thế no để giúp ngời lớn tuổi học một cách
tốt nhất
Từ những đặc điểm học tập của ngời lớn tuổi, nhận thấy đối với ngời lớn dạy học thực nghiệm
- tức l thử nghiệm trực tiếp hoặc thực hnh những ý tởng, quy tắc, quy trình, kỹ năng - sẽ giúp
cho việc ghi nhớ v vận dụng những điều học đợc. Dạy học nên theo các yêu cầu sau:
Chú trọng vo các ví dụ thực tiễn v các vấn đề cụ thể.

115
Hình 8. 3: Nông dân dùng thớc chữ A để xác định đờng
Nhấn mạnh tính ứng dụng của việc học vo công việc thực tế của học viên.
Thờng liên hệ nội dung đo tạo với những mong đợi của học viên.
Tạo cơ hội để học viên sử dụng các kinh nghiệm chuyên môn, thực tế của mình vo qúa
trình học hỏi.
Lắng nghe tích cực các phản ứng v các câu trả lời của học viên.
Khuyến khích học viên tìm kiếm các nguồn lực tốt nhất của họ.
Luôn khen ngợi kịp thời những tiến bộ của học viên.
Luôn hớng học viên tới những mục tiêu thực tế có thể đạt đợc
Luôn đối xử với học viên đúng nh ngời lớn tuổi
TS. John Collum tổng kết một số nguyên tắc của quá trình dạy học để bảo đảm tính hiệu quả
nh sau:
Quá trình dạy - học

cng sống động thì hiệu
quả cng cao.
Học thông qua hnh
Môi trờng hợp lý tạo
điều kiện thúc đẩy quá
trình dạy - học.
Ngời học phải sẵn
sng v chuẩn bị tốt
cho học tập.
Hi hòa giữa lý thuyết v thực hnh
Tính liên hệ: thông qua các ví dụ, các mối liên hệ để liên kết các vấn đề với nhau
Nội dung học tập cần thích hợp v phù hợp với các đối tợng.
Ôn tập: quá trình học cần nhắc đi nhắc lại nhiều lần.

Huy động tính tổng hợp các giác quan
Từng bớc: học từ đơn giản đến phức tạp, dạy theo từng bớc.


116








Sau 3 giê Sau 3 ngµy
30% Lêi nãi 10%
60% H×nh ¶nh 20%

80% Lêi vµ h×nh 70%
90% Lêi, h×nh, hµng ®éng 80%
99% Tù ph¸t hiÖn 90%
H×nh 8.4: TØ lÖ l−u gi÷ trÝ nhí

117
Bi 9 : Điều tra đánh giá nhu cầu đo tạo (TNA)
Mục tiêu:
Sau khi học xong bi ny, sinh viên có khả năng:
Xác định đợc vị trí v tầm quan trọng của TNA, đối với việc tổ chức các khoá học ngắn
hạn trong khuyến nông khuyến lâm.
Trình by v thực hiện đợc các bớc điều tra đánh giá nhu cầu đo tạo.
Giới thiệu chu trình đo tạo
Theo Tiến sĩ Taylor, một chu trình đo tạo bao gồm 5 bớc cơ bản l :
Phân tích tình hình bao gồm môi trờng chính sách, công việc, điều kiện lm việc v điều
tra, đánh giá nhu cầu đo tạo.
Xác định mục tiêu bao gồm nêu lý do, mục đích v các mục tiêu cụ thể cần đạt đợc.
Phát triển chơng trình bao gồm việc thiết kế khoá đo tạo, phát triển ti liệu,vật liệu giảng
dạy, phơng pháp giảng dạy.
Tiến hnh giảng dạy l các hoạt động giao tiếp v thúc đẩy trực tiếp giữa giáo viên v học
viên.
Kiểm tra v đánh giá l các hoạt động theo dõi, giám sát v xem xét ton bộ quá trình dạy
học.

Phân tích
tình hình/
TNA
Xác đ
ị
nh
mục tiêu
Phát triển
chơng
trình
Tiến hnh
giảng dạy
Kiểm tra,
đánh giá
Sự tham
gia

118

Hình 9.1: Sơ đồ chu trình đo tạo
Vai trò của điều tra đánh giá nhu cầu đo tạo
Trớc đây, theo cách tiếp cận cũ việc đánh giá nhu cầu đo tạo không hề quan trọng trong đo
tạo của khuyến nông khuyến lâm. Ngời ta chỉ thực hiện các khoá đo tạo theo kế hoạch đã
định trớc. Thực sự việc đo tạo trong khuyến nông khuyến lâm cần đẩy mạnh theo cách tiếp
cận có sự tham gia v trong đó điều tra đánh giá nhu cầu đo tạo l một bớc rất quan trọng, có
tính quyết định xem việc đo tạo có đáp ứng nhu cầu của thực tế hay không. Đánh giá nhu cầu
đo tạo (TNA) l một công cụ có giá trị để qua đó biết đợc nhu cầu của ngời học, những chủ
đề m họ quan tâm, từ đó lm cơ sở cho việc thiết kế chơng trình đo tạo. Cần lu ý rằng, xác

định nhu cầu đo tạo nhằm tìm ra những kiến thức, kỹ năng m ngời học cần chứ không phải
cái m chúng ta có thể cung cấp cho họ. Đánh giá nhu cầu đo tạo bao gồm nhiều bớc với sự
tham gia của nhiều đối tợng khác nhau ( ngời dạy, ngời học, ngời xây dựng chơng trình,
ngời dân, nh ti trợ v ngời sử dụng kết quả đo tạo ).
Các bớc thực hiện trong điều tra đánh giá nhu
cầu đo tạo
Điều tra, đánh giá nhu cầu đo tạo đợc thực hiện qua nhiều bớc theo sơ đồ sau:














Xác đ
ị
nh
đối tợng
điều tra
L
ậ
p kế
hoạch điều

tra
Tiến hnh
điều tra
Tổn
g
h
ợ
p
thông tin
Đ
ánh
g
iá
viết báo
cáo
S
ự
tham
gia

119
Hình 9. 2: Sơ đồ các bớc thực hiện TNA
Xác định đối tợng đo tạo v đối tợng điều tra
Trong bớc ny cần xác định :
Ai cần đo tạo ?
Mục tiêu v động cơ đo tạo của họ l gì ?
Các loại đối tợng cần điều tra l ai ?
Qúa trình đợc thực hiện thông qua sơ đồ sau đây:

Hình 9. 3: Sơ đồ xác định đối tợng đo tạo
Xác định đối tợng đo tạo l trả lời câu hỏi: ai cần đo tạo? Khi tiến hnh xác định đối tợng
điều tra cần lm rõ v phân loại các đối tợng đo tạo, theo sơ đồ trên ví dụ có các đối tợng
nh nông dân, cán bộ địa phơng, cán bộ khuyến nông khuyến lâm v.v. Trên cơ sở phân loại
đối tợng đo tạo sẽ xác định đối tợng điều tra phỏng vấn, bao gồm số lợng, cơ cấu theo lứa
tuổi, kinh nghiệm, giới, nghề nghiệp v.v
Danh sách ngời phỏng vấn ghi vo các biểu sau:



Nôn
g
dân, nhóm sở thích
Cán b
ộ
đi
ạ
phơn
g
Cán b
ộ
khu
y
ến nôn
g

khuyến lâm
Cán b
ộ
k
ỹ
thu
ậ
t
Cán b
ộ
quản l
ý
Đ
ối t
ợ
n
g
điều tra
Đ
ối t
ợ
n
g
đo t
ạ
o

120
Bảng 9. 1: Danh sách ngời đợc phỏng vấn

Họ v tên Giới Tuổi Nghề nghiệp Chức vụ Dân tộc Đơn vị công tác












Bảng 9. 2: Những thông tin về đối tợng điều tra

Thể loại điều tra Số lợng Dân tộc Tuổi Giới tính Chức vụ Học vấn




Xác định nội dung điều tra
Nội dung điều tra, đánh giá nhu cầu đo tạo cần lm rõ :
Phân tích công việc họ đang v sẽ lm
Những kiến thức, kỹ năng v thái độ cần phải có để thực hiện công việc đó
Những kiên thức, kỹ năng v thái độ hiện đã có
Những khỏang trống về kiến thức, kỹ năng v thái độ cần phải đợc đo tạo .
Xây dựng khung nội dung điều tra theo biểu sau
Bảng 9.3: Khung nội dung điều tra
Đối tợng

Kiến thức Kỹ năng Thái độ
Các loại
công việc
Hiện có Nhu
cầu
+/- Hiện có Nhu
cầu
+/- Hiện có Nhu
cầu
+/-

121












Lựa chọn phơng pháp điều tra
Để thu thập đợc các thông tin trên, có thể sử dụng các phơng pháp nh phát phiếu điều tra,
phỏng vấn, thảo luận v hội thảo.
Phát phiếu điều tra
Trong phơng pháp ny ngời ta xây dựng sẵn các mẫu, biểu v các câu hỏi kèm theo để gửi
trực tiếp qua con đờng bu điện hay công văn cho đối tợng điều tra. Sau một thời gian các

mẫu điều tra đợc thu hồi lại để tổng hợp, phân tích thông tin.
Phỏng vấn bán cấu trúc
Phỏng vấn bán cấu trúc l hình thức trực tiếp đặt câu hỏi cho đối tợng điều tra theo một số
khung câu hỏi đã đợc chuyển bị trớc. Phỏng vấn bán cấu trúc cần linh hoạt để có đợc thông
tin.

Thảo luận nhóm v hội thảo
Thảo luận nhóm giúp cho việc khai thác các thông tin về đối tợng đo tạo v xây dựng mối
quan hệ tốt giữa các thnh viên v ngời cán bộ thúc đẩy. Hội thảo l phơng pháp khai thác v
phân tích các thông tin về nhu cầu đo tạo dới nhiều góc độ khác nhau. Giới hạn của phơng
pháp ny l gia tăng thêm thêm thời gian v nguồn lực trong việc thu thập các thông tin.

122
Tổ chức quá trình điều tra
Thnh lập nhóm điều tra khoảng 3-4 ngời có các chuyên môn khác nhau nh lâm nghiệp,
nông nghiệp, chăn nuôi. Nên có một ngời có kinh nghiệm về phát triển chơng trình đo
tạo
Tập huấn phơng pháp cho các thnh viên của nhóm điều tra.
Phân công trách nhiệm trong nhóm điều tra cho các công việc nh ngời phỏng vấn, ngời
quan sát, ngời ghi chép, ngời thúc đẩy.
Xây dựng kế hoạch thực hiện (thời gian, số lợng, vật liệu, phân chia trách nhiệm).
Thực hiện điều tra đánh giá.
Phân tích v tổng hợp thông tin
Sau khi điều tra v khảo sát, các thông tin rời rạc đợc tổng hợp v phân tích theo các chủ đề
dới dạng các biểu mẫu. Qúa trình phân tích v tổng hợp thông tin bao gồm:
Tổng hợp thông tin trên hiện trờng.
Phân tích v tổng hợp các thông tin theo các biểu mẫu.
Vấn đề quan trọng nhất l lm thé no phân tích v tổng hợp đợc thông tin mang tính đại diện
cao nhất từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Để thể hiện vấn đề ny ngời ta có thể sử dụng
tần suất xuất xuất hiện của thông tin đó trong ton bộ quá trình.

Bảng 9. 4: Ví dụ phân tích nhu cầu về kỹ năng trong xây dựng v quản lý
vờn ơm hộ gia đình
Nhu cầu về kỹ năng Số lợng ngời đề xuất
1. Thiết kế đợc một vờn ơm đơn giản
12/20
2. Xử lý đợc hạt giống cây keo v sấu 18/20
3. Đóng đợc bầu 5/20
4. Cây v chăm sóc đợc cây mầm 10/20
5. Xử lý đợc đất ơm cây giống 12/20


Một số bảng, biểu quan trọng nhất cần đợc tổng hợp l:
Tổng hợp bảng, biểu liên quan đến đối tợng điều tra
Tổng hợp bảng, biểu liên quan đến đối tợng đo tạo

123
Tổng hợp bảng, biểu liên quan đến tổ chức các khoá đo tạo
Hội thảo đánh giá
Sau khi phân tích tổng hợp các thông tin, có thể tổ chức hội thảo đánh giá. Mục đích của hội
thảo nhằm:
Trình bầy kết quả điều tra trớc nhóm
Đề xuất các khoá đo tạo v thảo luận, thống nhất với các thnh viên tham gia.
Lu ý trong hội thảo nên mời đầy đủ các thnh viên tham gia vo quá trình điều tra v những
ngời sẽ liên quan tới các bớc của cả chu trình đo tạo. Nhờ đó, tranh thủ đợc ý kiến v sự
ủng hộ của các thnh viên trong các bớc thực hiện sau ny. Cuối hội thảo cần thống nhất đợc
các khoá đo tạo v nội dung dự thảo theo biểu sau:
Bảng 9.5: Các khoá học v nội dung đo tạo đợc đề xuất
Các khoá đo tạo Nội dung Hình thức Đối tợng Thời gian Địa điểm

Viết báo cáo đánh giá nhu cầu đo tạo
Hon thnh khung báo cáo
Xây dựng v đề xuất các khoá đo tạo.