Làm thế nào để chẩn đoán ung
thư tiền liệt tuyến
Thông thường, những người có triệu chứng sẽ gặp bác sĩ tổng quát. Bác sĩ
tổng quát sẽ khám cho họ và hỏi họ về tình hình sức khỏe tổng quát của họ.
Các xét nghiệm đầu tiên để chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến là xét nghiệm
thăm khám trực tràng và xét nghiệm PSA trong máu.
Thăm khám trực tràng
Vì trực tràng nằm gần tuyến tiền liệt, bác sĩ của bạn có thể cảm nhận được
sự bất thường ở tuyến tiền liệt bằng cách thăm khám trực tràng bằng ngón
tay (có đeo găng). Việc làm này có thể gây khó chịu nhưng không đau đớn.
Nếu có ung thư hiện diện ở tuyến tiền liệt, người ta sẽ cảm thấy cứng và có u
nhỏ, trong khi với hiện tượng tăng sản lành tính trong tuyến tiền liệt BHP
(xem thêm phần Triệu Chứng), tuyến tiền liệt thường phình to, cứng và trơn
láng. Tuy nhiên, đôi khi tuyến tiền liệt vẫn cho cảm giác bình thường, dù đã
có sự hiện diện của khối ung thư.
Xét Nghiệm PSA
Một mẫu máu sẽ được lấy đi để làm xét nghiệm PSA (kháng nguyên đặc thù
trong tuyến tiền liệt). PSA là một proteine được sản xuất bởi tuyến tiền liệt
và một lượng nhỏ của nó thường được tìm thấy trong máu. Nam giới có ung
thư tuyến tiền liệt có khuynh hướng có nồng độ PSA cao hơn trong máu của
họ. Tuy nhiên, xét nghiệm này không phải lúc nào cũng đáng tin cậy vì
nồng độ PSA cũng tăng lên khi nam giới già đi. Nồng độ PSA cũng có thể
tăng bởi các lý do sau:
Nhiễm trùng nước tiểu
Do việc sinh thiết tuyến tiền liệt trước đó không xa
Thông tiểu
Phẫu thuật tuyến tiền liệt hoặc phẫu thuật bàng quang
Có nhiều trường hợp nam giới có bệnh ung thư tuyến tiền liệt trong khi có
nồng độ PSA bình thường.
Ơ nam giới có độ tuổi 50, nồng độ PSA khoảng 2,8ng trong 1ml máu được
coi là bình thường. Nam giới độ tuổi đến 70 tuổi có nồng độ PSA khoảng
5,3ng được coi là bình thường. Nồng độ PSA cao hơn những mức này có
thể là do nguyên nhân ung thư tiền liệt tuyến và lúc đó nên xét nghiệm sinh
thiết. Những người có nồng độ từ 10 trở lên sẽ được đề nghị thực hiện các
xét nghiệm khác.
Thông thường, nồng độ độ PSA càng cao, khả năng mắc bệnh ung thư này
càng cao. Một khi bệnh ung thư được chữa trị, nồng độ PSA sẽ giảm
xuống. Vì vậy, đo nồng độ PSA có thể giúp ích cho việc đánh giá tiến triển
của bệnh ung thư và mức độ hiệu quả của việc chữa trị.
Nếu nồng độ PSA của bạn tăng cao, hoặc nếu bác sĩ tổng quát của bạn cảm
giác có điểm bất thường trong khi thăm khám trực tràng, họ sẽ gửi bạn tới
bệnh viện để kiểm tra thêm.
Những xét nghiệm khác có thể thực hiện tại bệnh viện
Mặc dù các xét nghiệm sau đây (và những xét nghiệm được liệt kê tại mục
Các Xét Nghiệm Tiếp Theo) có thể sử dụng để giúp chẩn đoán ung thư tiền
liệt tuyến, bạn không cần thiết phải thực hiện tất cả. Ưu và nhược điểm của
mỗi phương pháp đều cần phải được giải thích cho bạn trước khi bạn đồng ý
thực hiện bất kỳ xét nghiệm nào trong số đó. Bác sĩ của bạn có thể báo cho
bạn lúc nào và bằng cách nào bạn sẽ có được kết quả xét nghiệm.
Siêu âm thông qua trực tràng (TRUS)
Siêu âm là việc sử dụng sóng âm để xây dựng hình ảnh về một bộ phận bên
trong cơ thể. Để có hình ảnh tuyến tiền liệt, một đầu dò sẽ được đưa vào
trực tràng và hình ảnh của tuyến tiền liệt sẽ được đưa lên màn hình. Việc
siêu âm này được sử dụng để đo kích cỡ và tỉ trọng của tuyến tiền liệt. Cũng
có thể lấy một mẫu tế bào (sinh thiết) cùng lúc này, để các chuyên gia xét
nghiệm xem xét dưới kính hiển vi (xem dưới đây). Việc siêu âm có thể gây
khó chịu nhưng nó chỉ diễn ra trong ít phút.
Sinh Thiết
Nếu những xét nghiệm ban đầu thông qua trực tràng, xét nghiệm PSA hoặc
siêu âm (xem ở trên) cho thấy có khả năng có bệnh ung thư, có thể bạn sẽ
được yêu cầu làm xét nghiệm sinh thiết, trong đó, một vài mẫu mô của tuyến
tiền liệt (khoảng từ 6-12) sẽ được lấy ra để được xem xét dưới kính hiển vi.
Thường thì việc sinh thiết được thực hiện cùng lúc với siêu âm. Một cái kim
sẽ xuyên qua thành trực tràng và đưa vào tuyến tiền liệt. Xét nghiệm này
thường gây sự khó chịu, và đôi lúc gây đau, nhưng nói chung nó không cần
gây mê tổng quát. Người làm xét nghiệm sẽ được cho dùng kháng sinh để
chống nhiễm khuẩn. Trong vòng 24 giờ kể từ khi thực hiện xét nghiệm, cần
uống nhiều nước. Bạn có thể nhận ra là trong một vài tuần, bạn có thể bị
chảy máu khi tiểu tiện, đại tiện, hoặc máu có lẫn trong tinh dịch khi có quan
hệ tình dục.
Đáng tiếc là, vẫn có những trường hợp xét nghiệm sinh thiết vẫn không tìm
ra ung thư trong khi người đó có mang ung thư trong tuyến tiền liệt. Tỉ lệ
này chiếm khoảng 1/5 số nam giới. Nếu xét nghiệm sinh thiết cho kết quả
âm tính, bạn có thể phải làm lại xét nghiệm này (việc xét nghiệm lần này sẽ
tìm ra phần lớn những tế bào ung thư đã bỏ sót ở lần xét nghiệm đầu tiên).
Đôi khi, nồng độ PSA sẽ được đo lại vài tháng sau và tiến hành sinh thiết
nếu nồng độ PSA bắt đầu tăng cao.