Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí
1. Nguyên tắc Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí
1.1. Tính Đảng là nguyên tắc của hoạt động báo chí cách mạng
1.2. Tính tất yếu của nguyên tắc tính Đảng trong hoạt động báo chí nước ta
1.3. Biểu hiện của nguyên tắc tính Đảng trong hoạt động báo chí nước ta
1.3.1. Báo chí kiên quyết đứng trên lập trường của Đảng của giai cấp công
nhân
1.3.2. Báo chí trở thành tiếng nói thể hiện quyền lợi của mọi tầng lớp nhân
dân lao động
1.3.3. Báo chí chịu sự lãnh đạo của Đảng
1.3.4. Báo chí tuyên truyền tổ chức thực hiện đường lối chính sách của Đảng
Cộng sản
1.4. Tính Đảng và quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của nhân dân.
2. Nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng.
2.1. Nội dung lãnh đạo của Đảng đối với báo chí.
2.1.1. Đảng định hướng tư tưởng chính trị.
2.1.2. Đảng lãnh đạo công tác tổ chức cán bộ.
2.1.3. Đảng kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn việc thực hiện đường lối của Đảng
2.2. Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí
3. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí hiện nay
3.1. Sự cần thiết phải nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng
3.2. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng của Đảng đối với báo chí
1
3.2.1. Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng về báo chí truyền
thông
3.2.2. Kiện toàn hệ thống cơ quan lãnh đạo của Đảng về báo chí
3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ truyền thông có trình độ chính trị, nghiệp vụ
và đạo đức nghề nghiệp

3.2.4. Xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh trong các cơ quan báo
chí
Tiểu kết chương 1
Chương 2: Quản lí Nhà nước về báo chí
1. Hệ thống cơ quan quản lí Nhà nước về báo chí
1.1. Chính phủ thống nhất quản lí Nhà nước về báo chí
1.2. Cơ quan quản lí Nhà nước về báo chí ở Trung ương
1.3. Cơ quan quản lí Nhà nước về báo chí ở địa phương
2. Nội dung quản lí Nhà nước về báo chí
2.1. Xây dựng và thực hiện chiến lược, qui hoạch, kế hoạch phát triển sự nghiệp
báo chí
2.2. Ban hành và tổ chức việc thực hiện các văn bản qui phạm pháp luật về báo chí
2.3. Tổ chức thông tin cho báo chí, quản lí thông tin của báo chí
2.4. Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ báo chí.
2.5. Tổ chức, quản lí hoạt động khoa học công nghệ trong lĩnh vực báo chí
2.6. Cấp, thu hồi giấy phép hoạt động báo chí và thẻ Nhà báo
2.7. Quản lí hợp tác quốc tế về báo chí
2.8. Kiểm tra báo chí lưu chiểu, quản lí kho lưu chiểu báo chí
2.9. Tổ chức công tác khen thưởng hoạt động báo chí
2.10. Hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật Báo chí
3. Nâng cao hiệu quả quản lí Nhà nước đối về báo chí
3.1. Yêu cầu thực tế
3.1.1. Sự phát triển vượt bậc của báo chí Việt Nam
2
3.1.2. Những yếu kém, khuyết điểm trong việc quản lí Nhà nước về báo chí
3.2. Một số giải pháp cụ thể
3.2.1. Thực hiện đầy đủ, nghiêm túc chính sách, pháp luật của Nhà nước về
báo chí
3.2.2. Bổ sung một số nội dung mới của chiến lược thông tin quốc gia
3.2.3. Bổ sung, sửa đổi Luật Báo chí và các văn bản qui phạm pháp luật liên

quan.
3.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo, quản lí báo chí
3.2.5. Tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lí báo chí và cơ quan chủ
quản báo chí
Tiểu kết chương 2
PHẦN KẾT LUẬN
Danh mục tài liệu tham khảo
3
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Tính cấp thiết của đề tài.
1. “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí” là vấn đề không mới trong lí luận cũng
như trong thực tiễn báo chí Việt Nam. Đây là nguyên tắc hành văn, bất di bất dịch
của hoạt động báo chí. Vấn đề này đã được xem xét dưới nhiều góc cạnh, trong
nhiều bối cảnh khác nhau của thực tiễn xã hội, song trong giai đoạn hội nhập hiện
nay, nó lại là vấn đề mang tính thời sự nóng hổi.
2. Đây tiếp tục là vấn đề được đưa ra luận bàn dưới nhiều góc độ. Đã xuất
hiện những ý kiến trái chiều, hoài nghi, phê phán, thậm chí đòi xoá bỏ nguyên tắc
này của báo chí cách mạng Việt Nam. Đã đến lúc cần khẳng định hơn nữa về mặt lí
luận nguyên tắc này trong hệ thống các nguyên tắc của hoạt động báo chí.
3. Đây là vấn đề thường xuyên bị các thế lực thù địch chống đối, lấy đó làm
lá chắn, kích động một bộ phận nhân dân đòi cái quyền mà chúng gọi là “tự do báo
chí” theo đúng nghĩa. Trong lập luận của chúng, Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí
tức là báo chí không có tự do, báo chí bị kiểm duyệt. Mục đích của chúng là làm
giảm uy tín, làm suy yếu và dần dần lật đổ Đảng Cộng sản và Nhà nước ta. Do vậy,
cần hiểu bản chất của nguyên tắc “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí” của báo chí
nước ta để kiên định lập trường trước những luận điệu xảo trá của kẻ thù.
4. Đã xuất hiện trong đội ngũ những người làm báo ở Việt Nam, tuy không
nhiều, xa rời chính trị, không hiểu quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà
nước; lười học chính trị, dẫn đến mù mờ chính trị, đi chệch định hướng mà Đảng
và nhân dân lựa chọn. Hơn bao giờ hết, cần nâng cao, bồi dưỡng đội ngũ những

người làm báo về tư tưởng chính trị, nắm vững ngọn cờ XHCN để đem đến những
thông tin chính thống, phục vụ lợi ích của Đảng, của nhân dân.
5. Thực tiễn báo chí Việt Nam đa dạng và sinh động với những ưu điểm và
4
những yếu kém, sai lầm, yêu cầu cần tăng cường hơn nữa vai trò lãnh đạo của
Đảng, quản lí của Nhà nước. Có như vậy, báo chí mới đi đúng hướng, xứng đáng là
cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, các tổ chức, đoàn thể xã hội, và là diễn
đàn của nhân dân.
II. Mục đích, ý nghĩa của đề tài.
1. Đề tài bước đầu tổng hợp những quan điểm, chủ trương của Đảng, pháp luật
của Nhà nước từ trước tới nay về công tác báo chí.
2. Đề tài là tài tài liệu tham khảo góp phần vào hệ thống tư liệu khoa học chung
về báo chí truyền thông nhằm phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy, và
học tập báo chí hiện hành.
3. Đề tài cũng là tài kiệu tham khảo rộng rãi cho những ai quan tâm đến lĩnh
vực này.
III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
1. Các văn kiện, văn bản pháp luật, pháp quy hiện hành liên quan đến báo chí
Việt Nam.
2. Các tài liệu về lí luận báo chí hiện hành.
3. Tạp chí “Người làm báo” năm 2004, 2005, 2006.
IV. Phương pháp nghiên cứu.
1. Đề tài được thực hiện trên cơ sở lí luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta.
2. Chọn lọc và tổng hợp các tư liệu thu thập từ đối tượng và phạm vi nghiên
5
cứu.
3. Đề tài cũng sử dụng phương pháp phân tích để lí giải vấn đề. Theo đó, đề tài
kế thừa một cách có chọn lọc những kết quả nghiên cứu khoa học có liên
quan.

V. Kết cấu đề tài.
Đề tài được cấu trúc thành 2 chương:
1. Chương 1: Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí.
2. Chương 2: Quản lí Nhà nước về báo chí.
* *
*
6
Chương 1. ĐẢNG LÃNH ĐẠO HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ
1.Nguyên tắc Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí
1.1.Tính Đảng là nguyên tắc của báo chí cách mạng
Mỗi nền báo chí, mỗi tờ báo, thậm chí mỗi nhà báo đều mang trong mình
tính khuynh hướng. Khuynh hướng có nghĩa là báo chí hướng ngòi bút của mình
vào đối tượng nào, bảo vệ lợi ích và phục vụ lợi ích của đối tượng nào. Gs Hà Minh
Đức nhận định: “Khuynh hướng có thể bộc lộ dưới nhiều hình thức. Khuynh hướng
thể hiện thái độ không trung lập, trung hoà trước một hiện tượng. Khuynh hướng
biểu thị sự nhiệt tình ủng hộ hoặc phản đối của tác giả với một quan điểm chính trị,
một vấn đề xã hội, một sự kiện hoặc nhân vật…Khuynh hướng đã thể hiện trong
nhiều tác phẩm ở thời kì cổ đại, trung đại và cũng biểu hiện tập trung trong thời kì
hiện đại khi cuộc đấu tranh giai cấp ngày càng quyết liệt, người cầm bút đã bộc lộ
rõ rệt qua trang viết ý thức trách nhiệm và tâm huyết của mình.”
Trong xã hội có giai cấp, tính khuynh hướng bộc lộ ở chỗ báo chí phục vụ và
bảo vệ lợi ích của giai cấp nào. Báo chí cách mạng thừa nhận tính khuynh hưóng
như một tất yếu. Ph.Ănghen yêu cầu báo chí cách mạng phải vươn tới tính Đảng,
công khai bảo vệ lợi ích của Đảng, của nhân dân trước mũi nhọn tiến công của kẻ
thù. Tính Đảng là đỉnh cao của tính khuynh hướng.
Tính Đảng trong hoạt động báo chí ở Việt Nam chính là nguyên tắc Đảng
lãnh đạo hoạt động báo chí. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam ghi rõ: “Đảng Cộng
sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong
của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của
giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc”.Mục đích của báo chí là

con người và sứ mệnh của Đảng Cộng sản Việt Nam là phục vụ con người.
Báo chí hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng ở Việt Nam như là một tất
7
yếu, một vấn đề không mới. Bởi vì ngay từ khi có Đảng, báo chí cách mạng đã
được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng; cũng bởi nó được xem xét quá nhiều lần dưới
nhiều góc cạnh, với nhiều quy mô khác nhau. Song trong giai đoạn hiện nay, nó lại
là vấn đề nóng hổi, mang tính thời sự cao, khi mà những thế lực bên ngoài coi tính
Đảng của hoạt động báo chí Việt Nam là vi phạm quyền tự do báo chí, tự do ngôn
luận của công dân.
Người đầu tiên khởi xướng nguyên tắc tính Đảng của hoạt động báo chí là
Lênin. Trong tác phẩm “Tổ chức của Đảng và văn học của Đảng”, Ông viết :“Văn
học và báo chí phải trở thành những cơ quan của các tổ chức của Đảng. Các nhà
xuất bản, các kho sách, các hiệu sách và các phòng đọc sách, các thư viện và các
nơi bán sách báo- tất cả những thứ đó đều phải là của Đảng, chịu trách nhiệm trước
Đảng” (V.I.Lênin toàn tập, tập 12, nxb Sự thật, Hà nội, 1986, tr 121-128). Từ đó
nguyên tắc tính Đảng được phát triển rộng rãi trong hoạt động báo chí Xô viết. Ở
nước ta, tính đảng là nguyên tắc số một chi phối hoạt động báo chí.
1.2. Tính tất yếu của nguyên tắc tính Đảng trong hoạt động báo chí nước ta
Báo chí cách mạng Việt Nam đánh dấu sự hình thành của mình ngày 21-6-
1925 với sự ra đời của báo “Thanh niên”, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam
Cách mạng Thanh niên. Đến năm 1930, khi Đảng cộng sản Việt Nam thành lập, tất
cả các tờ báo cánh mạng của ta đều hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam với tư cách là một nhân tố quyết
định thắng lợi toàn bộ tiến trình cách mạng việt nam đương đại, đã trở thành chân lí
lịch sử. Sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố tiên quyết đảm bảo để dân tộc vững bước
tới tương lai. Đảng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” đã trở thành sự lựa
chọn của toàn thể dân tộc ta và đã được thể chế hoá trong Hiến pháp. Nói cách
khác, mọi thành tựu của đất nước, mọi gập ghềnh trắc trở của dân tộc đều có sự
lãnh đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo tất cả mọi mặt, mọi lĩnh vực, và báo chí cũng
chỉ là một bộ phận trong đó.

8
Đảng xác định báo chí là một mũi nhọn trên mặt trận văn hoá tư tưởng. Báo
chí là cơ quan ngôn luận của Đảng, phục vụ và trung thành với quan điểm, tư tưởng
của Đảng. Nhưng có phải tính Đảng là sự áp đặt của Đảng, buộc hoạt động báo chí
của ta phải tuân theo? Câu trả lời là không.
Trước khi có Đảng, ở Việt Nam đã có nhiều tờ báo khác nhau. Những tờ báo
này phục vụ những đối tượng không giống nhau. Đó là biểu hiện cho tính khuynh
hướng. Nhưng không phải tờ báo nào cũng có một khuynh hướng đúng là phục vụ
sự nghiệp giải phóng dân tộc và giải phóng nhân dân lao động Việt Nam.
Những thập niên đầu tiên của thế kỉ XX chứng kiến quá trình “ Tìm đường”
và “Nhận đường” của giới văn nghệ sĩ, trong đó có giới báo chí. Trong cuộc đấu
tranh giải phóng dân tộc, họ có thể đứng ngoài hoặc tham gia vào cuộc chiến, song
họ đều nhận ra sự sáng suốt, đúng đắn trong đường lối của Đảng, sứ mệnh lịch sử
là giải phóng dân tộc và phục vụ lợi ích nhân dân của Đảng. Họ tin vào Đảng và đi
theo Đảng. Chính trong cuộc đấu tranh không mệt mỏi của Đảng, lợi ích dân tộc,
lợi ích nhân dân lao động được đề cao. Đi theo Đảng là sự lựa chọn nhất quyết, tất
yếu của báo chí cách mạng.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí Việt Nam thực sự trở thành công cụ sắc
nhọn trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù, tích cực tuyên truyền chủ nghĩa Mác-
Lênin vào Việt Nam, cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, giác ngộ ý
thức cách mạng, của mọi công dân, đặc biệt là thanh niên, trí thức…
Như thế, báo chí và tính Đảng trong hoạt động báo chí ở Việt Nam được
hình thành chính trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và trong cuộc đấu
tranh giai cấp giành quyền lãnh đạo cho giai cấp công nhân và quyền tự do cho
toàn thể dân tộc. Tính Đảng không phải là sự áp đặt của Đảng mà là sự lựa chọn
đúng đắn của báo chí trong sự nghiệp “ cổ động tập thể, tuyên truyền tập thể và tổ
chức tập thể” của mình như Lênin từng nhận định.
1.3. Biểu hiện của nguyên tắc tính Đảng trong hoạt động báo chí nước ta.
9
1.3.1.Báo chí kiên quyết đứng trên lập trường của Đảng của giai cấp công

nhân.
Ở đây là lập trường của Đảng Cộng sản Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác-
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm thế giới quan, phương pháp luận. Báo chí tuyệt
đối trung thành với lí tưởng của Đảng là phấn đấu cho “dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, dân chủ, văn minh” theo định hướng XHCN. Báo chí coi chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, làm tấm gương soi, làm
“bộ lọc” cho tác phẩm báo chí, cho tờ báo của mình; kiên định chủ nghĩa Mác-
Lênin, định hướng XHCN, rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức nghề
nghiệp trong sáng. Trên tinh thần đó, báo chí định hướng tư tưởng cho quần chúng.
54 năm trước đây, ngày 17-08-1953, trong bài giảng về “ Cách viết” ở lớp
chỉnh Đảng Trung ương, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định trước các nhà báo: “
Sự hung ác, xấu xa của chúng nó (tức kẻ địch- chú thích của ĐNĐ) rất nhiều….Có
những việc chúng làm, bên ngoài tưởng như là tốt, mà bên trong thì thật là xấu, ta
phải giải thích cho nhân dân ta hiểu”. Bác căn dặn: “Phải có lập trường vững vàng :
ta, bạn, thù thì viết mới đúng”. Bao giờ cũng vậy, báo chí phải lấy chủ nghĩa Mác-
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng cho mọi hoạt động tuyên truyền và định
hướng xã hội của mình. Có như thế, thông tin báo chí mới đúng đắn, không sai lạc
với đường lối của Đảng.
1.3.2. Báo chí trở thành tiếng nói thể hiện quyền lợi của mọi tầng lớp nhân
dân lao động.
Chủ nghĩa Mác- Lênin khẳng định “nhân dân là người sáng tạo ra lịch sử ”,
C.Mác từng nói: “Báo chí sống trong nhân dân và trung thực chia sẻ với nhân dân
niềm hi vọng và sự lo lắng của họ, tình yêu và lòng căm thù của họ, nỗi vui và nỗi
buồn của họ….” (C.Mác và Ph.Ănghen, Toàn tập, tập 1, nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 1995, tr.237). Hơn thế, không chỉ phản ánh cuộc sống của nhân dân, mà báo
chí phải tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào hoạt động báo chí: “Cơ quan báo
10
chí sẽ sinh động, đầy sinh lực, khi nào cứ năm nhà văn lãnh đạo và thường xuyên
viết sách báo thì lại có năm trăm và năm nghìn nhân viên cộng tác không phải nhà
văn.” (V.I.Lênin,Toàn tập, tập 9, nxb Sự thật, Hà Nội, 1986, tr.127-135).

Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta là phục vụ nhân dân, lấy nhân dân làm
gốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy các nhà báo: “Phải đặt câu hỏi: Viết cho ai?/
Viết cho đại đa số Công- Nông- Binh…/Viết để làm gì?/ để giáo dục, giải thích, cổ
động, phê bình. Để phục vụ quần chúng.” (Hồ Chí Minh – Cách viết , trong Hồ Chí
Minh toàn tập, tập 6, nxb Sự thật, Hà Nội, 1986, tr.443). Mục đích của báo chí cách
mạng là vì dân. Cho nên, nhà báo phải đi sát vào cuộc sống nhân dân. Có cắm rễ
sâu vào đời sống nhân dân, phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của nhân dân thì
tác phẩm báo chí mới được nhân dân ưa thích.
1.3.3. Báo chí chịu sự lãnh đạo của Đảng.
Trước hết, Đảng lãnh đạo báo chí bằng định hướng chính trị, định hướng tư
tưởng, định hướng thông tin; kiểm tra, uốn nắn việc thực hiện các định hướng đó
thông qua tổ chức Đảng và các Đảng viên của mình trong cơ quan báo chí. Với
những chính sách đúng đắn, tổ chức Đảng vững mạnh và các Đảng viên mẫu mực,
hiệu lực lãnh đạo của Đảng được phát huy và đem lại những hiệu quả thực tế. Từ
quan điểm “ Báo chí là công cụ tư tưởng sắc bén của Đảng” đến “ Báo chí vừa là
tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, của các tổ chức xã hội, là diễn đàn của nhân
dân” là một bước phát triển mới của lí luận báo chí cách mạng trong quan điểm của
Đảng ta. Điều này góp phần thay đổi diện mạo và tăng tính hấp dẫn của báo chí.
Không chỉ đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí còn phải đặt dưới sự quản lí về
mặt Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước
pháp quyền XHCN.
1.3.4. Báo chí tuyên truyền tổ chức thực hiện đường lối, chính sách của Đảng
Cộng sản.
Theo đó, nhiệm vụ của hoạt động tuyên truyền báo chí trong giai đoạn hiện
11
nay thể hiện rõ các vấn đề sau:
Một là, phổ biến, giải thích quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm nâng cao nhận thức và củng cố niềm tin
của nhân dân đối với chế độ.
Hai là, truyền bá sâu rộng chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và

tinh hoa văn hoá của dân tộc, của nhân loại nhằm hình thành trong toàn dân thế giới
quan và nhân sinh quan khoa học.
Ba là, hướng dẫn, cổ vũ toàn dân thực hiện tốt các nghị quyết của Đảng,
pháp luật của Nhà nước. Phát hiện, cổ vũ, động viên kịp thời những điển hình tiên
tiến, cảnh báo, lên án những khuynh hướng, hiện tượng xấu trong xã hội, đồng thời
kiên quyết đấu tranh với những quan diểm, tư tưởng lệch lạc, sai trái, đi ngược lại lí
tưởng của Đảng, đi ngược lại con đường mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn.
1.4. Tính Đảng và quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của công dân.
Nguyên tắc Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí ở nước ta hiện nay là phù hợp
với bản chất của chế độ mà chúng ta đang xây dựng, chế độ xã hội xã hội chủ
nghĩa, cũng như thực tiễn công cuộc xây dựng, phát triển đất nước. Hơn thế, trong
xã hội hiện đại, vai trò của báo chí ngày càng sâu rộng. Nguồn thông tin mà xã hội
và con người tri nhận chủ yếu từ các phương tiện truyền thông đại chúng. Những
nguồn tin ấy phải đảm bảo tính chân thực, tính định hướng và tính giáo dục cao. Để
công cuộc xây dựng XHCN thành công, việc xây dựng con người mới XHCN là
điều kiện tiên quyết. Và nguồn thông tin mà họ tri nhận phải là nguồn thông tin
“trong luồng” có sự định hướng. Dưới sự lãnh đạo của đảng, bằng tính đảng, báo
chí xử lí thông tin và đưa tới công chúng những thông tin chất lượng cao góp phần
định hướng dư luận, định hướng xã hội. Do vậy, việc nắm báo chí trong tay cũng
có nghĩa là nắm một công cụ quan trọng có ý nghĩa quyết định trong công cuộc xây
dựng và phát triển đất nước.
12
Nguyên tắc tính Đảng là đúng đắn đối với nền báo chí cách mạng phục vụ
cho lợi ích chung của toàn dân tộc. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, vấn đề
Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí ở Việt Nam bị coi là vi phạm quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí của công dân trong giọng điệu tiêu cực của nhiều thế lực
phương Tây. Họ không ngừng rêu rao cái gọi là “nền báo chí phi chính trị”, “tự do
ngôn luận không giới hạn”…Thậm chí có những nhà báo đề cao quá mức và phiến
diện vấn đề tự do báo chí, coi đó là quyền con người tuyệt đối và lập luận “nhân
quyền cao hơn chủ quyền”. Thực chất của vấn đề này ra sao, cần phải làm rõ vấn

đề tự do cho ai, vì ai và vì mục đích gì. Có hay không tự do ngôn luận khi báo chí
nằm trong tay các ông chủ tư bản và hoạt động chỉ vì mục đích lợi nhuận. Có hay
không tự do báo chí khi ông chủ bút, với khả năng tài chính của mình có thể mua
được nhà văn, nhà báo và có thể tạo ra “dư luận” có lợi cho giai cấp mình?
Cần nhấn mạnh rằng, Đảng lãnh đạo báo chí không những không làm mất đi
quyền tự do báo chí mà còn đem lại quyền tự do rộng rãi hơn cho công dân và
người làm báo. Sự phát triển mạnh mẽ của báo chí Việt Nam hơn 80 năm dưới sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản là một minh chứng hùng hồn trong việc phát triển
quyền tự do báo chí của nhân dân. Hơn thế, dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí
Việt Nam không ngừng phát triển, phấn đấu vì lợi ích của nhân dân, vì mục tiêu
đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Đó mới chính là tự do theo đúng nghĩa của
nó. Mặt khác, Đảng lãnh đạo báo chí với nền tảng chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh là phù hợp với qui luật của lịch sử, góp phần xây dựng CNXH thành
công ở Việt Nam.
Như vậy, Đảng lãnh đạo hoạt động báo chí là nguyên tắc đúng đắn và là điều
kiện tiên quyết cho sự phát triển của báo chí Việt Nam giai đoạn hiện nay và trong
tương lai.
2. Nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng.
13
Báo chí Việt Nam mang tính Đảng, đó là một tất yếu khách quan. Sự phát
triển của báo chí phụ thuộc rất nhiều vào nội dung và phương thức lãnh đạo của
Đảng, cũng như sự cần thiết của chủ nghĩa Mác- Lênin đối với Đảng ta.
Lãnh đạo được hiểu là sự “dẫn dắt, tổ chức phong trào theo đường lối cụ
thể”, (Nguyễn Như Ý, Đại từ điển Tiếng Việt, nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội,
1998, tr.979). Lãnh đạo không phải là “cầm tay chỉ việc” mà là soi đường, dẫn
đường cho báo chí đi.
2.1. Nội dung lãnh đạo của Đảng đối với báo chí.
Đảng lãnh đạo báo chí trên ba nội dung chính: định hướng tư tưởng chính
trị, công tác tổ chức cán bộ, công tác kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn việc thực hiện
đường lối đó vào cuộc sống.

Ba nội dung này có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, làm tiền
đề cho báo chí phát triển đúng hướng và hiệu quả.
2.1.1. Đảng định hướng tư tưởng chính trị
Trước hết, Đảng lãnh đạo báo chí bằng định hướng tư tưởng chính trị, định
hướng tư tưởng đúng đắn, vạch ra chiến lược phát triển cho hoạt động báo chí ở
nước ta. Thông tin trước khi đăng tải trên báo chí phải được chắt lọc qua lăng kính
của Đảng, thực chất là đảm bảo tính chân thực, tính giáo dục, phục vụ lợi ích của
nhân dân, lợi ích của Đảng, góp phần đắc lực cho công cuộc xây dựng CNXH ở
nước ta.
Đường hướng này được Đảng quán triệt qua các kì đại hội, cụ thể hoá
trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về báo chí truyền thông. Theo đó, Đảng yêu
cầu báo chí nước ta:
-“ Tuyệt đối trung thành với lí tưởng, mục đích và quyền lợi của Đảng, đó
cũng là quyền lợi của nhân dân và của dân tộc;
- Tuyên truyền, phổ biến, giải thích chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí
14
Minh, khẳng định đây là hệ tư tưởng chính thống của xã hội ta;
- Tuyên truyền, phổ biến và giải thích cho nhân dân đường lối, chủ trương
của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đồng thời động viên, tổ chức nhân dân thực
hiện đường lối đó vào thực tiễn xây dựng và bảo vệ tổ quốc, thực hiện công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh;
- Tham gia xây dựng, bổ sung và hoàn chỉnh đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước; kiểm tra, đôn đốc và giám sát các tổ chức, cơ quan
và các cá nhân thực hiện đường lối đó trong hoạt động thực tiễn hàng ngày;
- Có nhiệm vụ hình thành dư luận xã hội lành mạnh, góp phần tăng cường sự
đoàn kết, nhất trí về tư tưởng, chính trị, tinh thần và hành động của nhân dân theo
địng hướng của Đảng;
- Tích cực, kịp thời biểu dương và ca ngợi người tốt, việc tốt, đồng thời đấu
tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội,

giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu
tinh hoa văn hoá của nhân loại;
- Đấu tranh các biểu hiện thương mại hoá, xa rời mục đích, tôn chỉ, nhiệm vụ
và các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc khác;
- Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế trên cơ sở bình đẳng, hợp tác hai bên
cùng có lợi, theo tinh thần “Việt Nam muốn là bạn, là đối tác tin cậy với nhân dân
thế giới”. Đồng thời nâng cao tính chiến đấu trong cuộc đấu tranh chống lại các
quan điểm sai trái, thù địch của các thế lực phản động trong và ngoài nước, chống
âm mưu “diễn biến hoà bình” để bảo vệ Đảng, đất nước và nhân dân.
Để đảm bảo các hoạt động đó, Đảng ta đòi hỏi các nhà báo phải có bản lĩnh
chính trị vững vàng, tính chiến đấu cao, phẩm chất đạo đức trong sáng, kiến thức
sâu rộng,nghiệp vụ giỏi và luôn luôn gắn bó với thực tiễn đất nước”. ( Chỉ thị 22-
15
CT/TW của Bộ chính trị về “Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quản lí
công tác báo chí, xuất bản”).
2.1.2.Đảng lãnh đạo công tác tổ chức cán bộ
Có thể coi đây là nội dung quan trọng nhất, giữ vai trò then chốt trong sự
lãnh đạo của Đảng, có vai trò quyết định, chi phối các nội dung còn lại. Muốn hoạt
động báo chí phát triển tốt đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ báo chí vững vàng về
chính trị, giỏi về chuyên môn và có đạo đức nghề nghiệp trong sáng.
Đảng lãnh đạo báo chí bằng tổ chức của mình trong các cơ quan báo chí.
“Trên tinh thần ấy, từ trước tới nay, khi quyết định cho thành lập một cơ quan báo
chí để xuất bản một tờ báo, các cấp uỷ đảng đều tính đến một yếu tố hàng đầu:
trong số cán bộ, phóng viên, biên tập viên của toà soạn, ai là đảng viên đảm nhiệm
công việc chủ chốt? Thiếu yếu tố đó sẽ là sự xa rời nguyên tắc cơ bản của Đảng
trong nhiệm vụ lãnh đạo báo chí” (Khánh Toàn, Tạp chí Người làm báo, Tháng
2/2005, tr.5)
Không phải trong cơ quan báo chí, tất cả đội ngũ phóng viên, biên tập viên
đều là Đảng viên, nhưng những phóng viên chủ chốt trong báo thường là Đảng viên
hoặc là đối tượng Đảng. Đội ngũ đó chịu trách nhiệm trước cấp uỷ đảng và cơ quan

chủ quản về định hướng thông tin trên báo chí. Điều này không có nghĩa là những
người không phải Đảng viên là những người ít quan trọng trong toà soạn và tác
phẩm của họ không mang định hướng tư tưởng của Đảng. Bởi mỗi phóng viên
baogiờ cũng phải chịu trách nhiệm về chất lượng thông tin của mình.
Báo chí là một nghề đặc thù. Người làm báo là người hoạt động chính trịi
bằng nghiệp vụ. Do vậy, việc giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ báo
chí bao giờ cũng được Đảng quan tâm, chú trọng.
2.1.3. Đảng kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn việc thực hiện đường lối của Đảng
Một trong những chức năng quan trọng nhất của báo chí là chức năng giám
16
sát xã hội. Với chức năng này, báo chí tạo dư luận xã hội và có trong mình một
quyền lực mạnh mẽ, “quyền lực thứ tư”. Nhưng không phải vì thế mà trên đầu báo
chí không có ai. Để có được sức mạnh của công luận, báo chí phải hoạt động dưới
sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự tổ chức của đảng và chịu sự giám sát của nhân
dân. Đảng kiểm tra thông tin trên báo chí bằng tổ chức Đảng mà cao nhất là Vụ báo
chí, Ban Tư tưởng- Văn hoá Trung ương, các cấp uỷ Đảng cơ sở, các Đảng viên và
từ chính nhân dân nữa.
Từ việc phát hiện những sai trái trên báo chí, Đảng kịp thời chấn chỉnh để
báo chí hoạt động đúng hướng. Nhận định của Bộ Chính trị qua thông báo 162-
TB/TW “Về một số biện pháp tăng cường quản lí báo chí trong tình hình hiện nay”,
cách đây hai năm vẫn còn nguyên giá trị: “Một số tờ báo ở Trung ương, địa
phương, bộ, ngành, thiếu năng động, chậm đổi mới, nội dung và hình thức chưa
hấp dẫn, thiếu sức thuyết phục người đọc, chất lượng và hiệu quả tuyên truyền,
giáo dục không cao”.
Không dừng lại ở việc chỉ ra khuyết điểm, sai lầm, Đảng còn vạch ra các
biện pháp khắc phục. Nghị quyết Đại hội X của Đảng, khi đề cập nhiệm vụ của
công tác tư tưởng, lí luận và báo chí đã nhấn mạnh: “Đổi mới, nâng cao chất lượng,
hiệu quả công tác giảng dạy và học tập lí luận, công tác thông tin, tuyên truyền, cổ
động, báo chí, xuất bản, văn hoá, nghệ thuật, nhằm nắm bắt và định hướng dư luận
xã hội; tăng cường tuyên truyền đối ngoại, đặc biệt những vấn đề chính trị nhạy

cảm như dân tộc, tôn giáo, nhân quyền…Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về
chính trị, tư tưởng và tổ chức trong các cơ quan báo chí. Khắc phục những biểu
hiện lệch lạc trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hoá, văn nghệ, nhất là xa rời
tôn chỉ mục đích, chạy theo thị hiếu thấp kém, vì lợi ích vật chất, cá nhân , cục bộ”.
2.2.Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí
Đảng và chủ tich Hồ Chí Minh xác định, Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội
bằng tổ chức của mình trong các cơ quan, đơn vị. Nguyên tắc tổ chức của Đảng là
17
tập trung, dân chủ. Hệ thống Đảng được xây dựng từ Ttrung ương tới địa phương.
Trên cơ sở đó, Đảng lãnh đạo báo chí bằng các tổ chức Đảng phụ trách lĩnh vực
báo chí truyền thông từ trên xuống dưới.
Ban chấp hành Trung ương Đảng lãnh đạo mọi mặt của xã hội. Tham mưu,
giúp việc cho Ban chấp hành Trung ương là các ban chuyên môn phụ trách các lĩnh
vực cụ thể. Ban Tư tưởng- Văn hóa Trung ương có nhiệm vụ giúp việc, tham mưu,
chỉ đạo trực tiếp công tác tư tưởng văn hoá của Đảng. Vụ Báo chí thuộc Ban Tư
tưởng- Văn hoá Trung ương là tổ chức đảng chuyên trách lĩnh vực báo chí truyền
thông.
Ở điạ phương, Ban tuyên giáo tỉnh uỷ (thành uỷ) phụ trách lĩnh vực văn hoá
tư tưởng, giao trách nhiệm cho phòng Báo chí – xuất bản trực tiếp lãnh đạo hoạt
động báo chí ở địa phương.
Ở cấp Quận, huyện, chỉ có sự hoạt động của Đài phát thanh hoặc Đài truyền
thanh. Hệ thống Phát thanh- truyền thanh này hoạt động dưới sự lãn đạo của Ban
tuyên giáo Quận uỷ (huyện uỷ) và các tổ chức Đảng cấp trên.
Tương tự như vậy, ở xã, phường, thị trấn có hệ thống Đài truyền thanh dưới
sự lãnh đạo của Bí thư (phó bí thư) phu trách văn xã cũng như cấp uỷ địa phương.
Hệ thống lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí được tổ chức chặt
chẽ, thống nhất từ trên xuống dưới. Do đó, nó đảm bảo được tính hai chiều của
thông tin và tránh tình trạng vượt cấp. Tổ chức Đảng cấp dưới chịu sự lãnh đạo của
tổ chức Đảng cấp trên.
Một nguyên tắc nữa trong sự lãnh đạo của Đảng là tập thể lãnh đạo, cá nhân

phụ trách. Đường hướng, chủ trương được tập thể Đảng thông qua, biểu hiện ý chí
của toàn Đảng; song cá nhân phụ trách để đảm bảo công việc được htực hiện trôi
chảy. Do vậy, các cá nhân lãnh đạo, quản lí hoạt động báo chí bao giờ cũng là
Đảng viên Đảng Cộng sản, có trình đọ lí luận chính trị và trình độ chuyên môn
18
nghiệp vụ cao. Đó là yếu tố tiên quyết đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đi sâu, đi sát
vào thực tiễn báo chí và đem lại hiệu quả cao.
3. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí hiện nay.
3.1. Sự cần thiết phải nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng
Hơn 80 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam khong
ngừng phát triển về số lượng và chất lượng. Báo chí đã thực sự trở thành tiếng nói
của Đảng, các tổ chức đoàn thể và là diễn đàn của nhân dân. Đặc biệt, trong giai
đoạn hai mươi năm đổi mới, từ năm 1986 tới nay, báo chí nước ta đã tích cực
truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước; cổ vũ, động viên phong trào thi đua yêu nước, nêu
gương người tốt việc tốt; đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực; chống âm mưu
“diễn biến hoà bình, bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch; tăng cường thông tin
đối ngoại, nâng cao vị thế của Việt Nam trên thế giới. Vai trò của báo chí được
Đảng, nhà nước và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao. Có thể khẳng định rằng, trong
những thành công của đất nước trong công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá có
sự thành công của báo chí, và sự nghiệp đổi mới đất nước muốn thành công không
thể không có sự đóng góp của báo chí.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích, ưu điểm nổi bật, hoạt động báo chí
của nước ta trong thời gian qua cũng biểu hiện lệch lạc, tiêu cực cần nghiêm túc
nhìn nhận và có giải pháp khắc phục. Các chỉ thị 22- CT/TW của Bộ Chính trị về “
Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quản lí báo chí trong tình hình hiện
nay”, kết luận hội nghị lần thứ 12, Ban chấp hành TW khoá IX và một số văn bản
khác của Trung ương Đảng và Bộ Chính trị đã vạch chỉ ra những khuyết điểm của
báo chí cũng như các giải pháp chấn chỉnh. Tuy nhiên, trên thực tế, những khuyết
điểm ấy còn chậm được khắc phục, sửa chữa.

19