Tổng quan sự hình thành và phát triển của báo chí châu Á

TỔNG QUAN SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ
CHÂU Á.
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong tiến trình phát triển của lịch sử văn hóa nhân loại, báo chí là một hiện
tượng xã hội. Báo chí ra đời do nhu cầu thông tin – giao tiếp, giải trí và nhận thức của
con người. Một khi xã hội phát triển, đời sống con người được nâng cao, trình độ dân trí
ngày càng tăng, thì báo chí cũng bước lên những tầm cao mới. Đặc điểm xã hội, con
người ảnh hưởng sâu sắc đến báo chí. Vì thế, sự ra đời và phát triển của báo chí khác
nhau ở những nơi khác nhau. Mỗi quốc gia, mỗi khu vực, mỗi châu lục đều có những
đặc điểm phát triển báo chí của riêng mình, do sự khác nhau về môi trường kinh tế, môi
trường dân tộc, môi trường chính trị…
Trong khuôn khổ ngắn gọn của bài luận này, tôi xin đề cập đến sự hình thành và
phát triển báo chí ở châu lục đông dân nhất trên thế giới – Châu Á. Bởi hiện nay, Châu
Á là một trong những trung tâm báo chí lớn nhất thế giới. Sự phát triển và tầm ảnh
hưởng của nền báo chí châu lục này đến những châu lục khác trên thế giới là vô cùng
lớn và mạnh mẽ. Thiết nghĩ, sự đánh giá khách quan sự hình thành và phát triển của báo
chí Châu Á là quan trọng và mang tính thời sự cao.
Hơn nữa, việc đánh giá tương quan giữa báo chí Châu Á với báo chí ở các châu
lục khác giúp cho chúng ta có thể đánh giá được những điểm mạnh, điểm yếu, những
tiềm năng, nét đặc trưng và khác biệt với báo chí châu lục khác; đồng thời chỉ ra
khuynh hướng, con đường phát triển cho báo chí Châu Á.
PHẦN NỘI DUNG
I. Sự hình thành.
Mặc dù cơ sở của báo chí, đặc biệt là của báo in là kĩ thuật in và giấy đều xuất
hiện rất sớm ở Trung Quốc - một quốc gia Châu Á, nhưng báo chí ở lục địa này xuất
hiện muộn hơn so với nền báo chí ở Châu Âu hay Châu Mỹ.
Từ thế kỉ thứ III trước Công Nguyên, ở Trung Quốc đã xuất hiện kĩ thuật in. Sau
đó, nghề in ở đây bắt đầu vào đời Tống thế kỉ thứ X. Ở Việt Nam, theo truyền thuyết
nghề in có từ rất sớm, đặc biệt là vùng đồng bằng sông Hồng ( Hà Nội, làng Bưởi, làng
1
Láng…). Có thuyết cho rằng, đất Luy Lâu xưa, một trung tâm Phật giáo từ thế kỉ thứ I

đến III đã khắc in Kinh Phật. Ở Nhật Bản, trước khi xuất hiện kĩ thuật in ấn, đã có các
“tờ báo” bằng đất nung có khắc tin tức. Thế nhưng, do những cải tiến kĩ thuật, và trình
độ phát triển cao ở Châu Âu hay Châu Mỹ, nên ở các châu lục này báo chí xuất hiện
sớm hơn, với những thành tựu nổi bật và vượt trội so với báo chí Châu Á.
Báo chí Châu Á chủ yếu được hình thành do nhu cầu truyền bá những thông tư,
mệnh lệnh của cấp trên xuống cấp dưới, những tác phẩm mang đặc trưng rõ nét của
những nền văn minh lớn (văn minh Trung Hoa, văn minh Ấn Độ…), hay những sản
phẩm của đời sống tôn giáo rất phong phú, đa dạng ở châu lục này (Châu Á là cái nôi
hình thành của hầu hết tôn giáo trên thế giới)… Vai trò của báo chí Châu Á giai đoạn
khởi thuỷ, chủ yếu là:
♦ Phục vụ tầng lớp thực dân và quý tộc;
♦ Giao thương;
♦ Truyền giáo;
♦ Phát triển văn học và ngôn ngữ;
♦ Phổ biến tin tức cấp trên đến người dân.
Một nét đặc trưng nữa của sự hình thành báo chí chính thống ở Châu Á là sự ảnh
hưởng mạnh mẽ của báo chí các nước đi xâm lược, và hình thành dòng báo chí thuộc
địa. Nền báo chí này phát triển do các nước đế quốc đem đến phương tiện, công nhân in
ấn, dịch giả, phóng viên…Điển hình cho báo chí thuộc địa là ở những nước như: Ấn
Độ, Trung Quốc, Inđônêxia, Việt Nam… Ở Ấn Độ, tờ báo đầu tiên xuất hiện vào năm
1670 do sự điều hành của đế quốc Anh ở Bombay. Tại đây, có thời kỳ xuất hiện hơn
3500 ấn phẩm bằng tiếng Anh. Trung Quốc thế kỉ XVII có tờ “Người Pháp ở Bắc Kinh”
được xuất bản bằng tiếng Pháp. Thế kỷ XVII, Inđônêxia có những tờ báo được công ty
in ấn Hà Lan xuất bản. “Nam kỳ viễn chinh công báo” được Pháp xuất bản năm 1861 ở
Việt Nam. Tờ báo Quốc ngữ đầu tiên “ Gia Định báo” cũng được Pháp chỉ định xuất
bản. Như vậy, nền báo chí phương tây đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành báo chí
các nước Châu Á.
2
Không mang bề dày lịch sử như báo chí Châu Âu nhưng sự hình thành báo chí
Châu Á là nền tảng vững chắc cho sự phát triển sau này của một nền báo chí đa dạng và

mang nhiều tiềm năng.
II. Đặc điểm báo chí Châu Á .
1. Sự phát triển không đồng đều.
Châu Á là châu lục với số dân và diện tích lớn nhất thế giới. Ở đây, nền kinh tế-
xã hội đang phát triển và vươn lên. Tuy nhiên, sự mất cân bằng, chênh lệch giữa các
nền kinh tế đang là một vấn đề lớn. Nó ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong đời sống xã
hội, và báo chí cũng nằm trong số đó. Có thể nói rằng, Châu Á là điển hình cho sự phát
triển báo chí không đồng đều và mất cân bằng. Tuy sự không đồng đều này tạo ra sự đa
dạng nhưng nó là một ngăn trở lớn cho sự phát triển báo chí cách vững bền và sự hợp
tác, quốc tế hóa báo chí ở Châu Á.
Có những nước với nền báo chí đứng nhất, nhì thế giới về số lượng sản phẩm
báo chí, về kĩ thuật và phương tiện làm báo, như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản,
Singapo…, nhưng có những nước thì hoàn toàn ngược lại, như Pakistan, Irắc...(những
nước thường xảy ra chiến tranh), các nước Đông Nam Á.
Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản đang dẫn đầu thế giới về tổng lượng Nhật báo
phát hành hàng ngày, với lần lượt là 100 triệu, 112 triệu, 70 triệu bản. Tại Nhật, tờ
Yomiuri Shimbun, trong suốt nhiều năm qua, được Kỷ lục Guiness công nhận là tờ nhật
báo lớn nhất thế giới hiện đại với số lượng phát hành lên tới hơn 14 triệu bản mỗi ngày.
Số lượng này nhiều hơn tổng số lượng phát hành của cả 17 nhật báo lớn nhất nước Mỹ
cộng lại. Yomiuri hoạt động rộng khắp thế giới với 436 phân xã, văn phòng đại diện tại
Nhật Bản và 28 phân xã tại nước ngoài. Tờ báo này có hơn 3.100 phóng viên; nhiều gấp
bốn lần tờ New York Times. Tờ báo thông thường có từ 24 đến 32 trang với số lượng in
khổng lồ và in tại rất nhiều nhà in tại nhiều địa phương (Theo Hiệp hội Báo chí Thế
giới). Nhật Bản cũng là quốc gia có chỉ số Nhật báo/ 1000 người cao nhất thế giới (cùng
với Nauy) là 644 bản/1000 người. Ngoài ra, Nhật Bản cũng có một số tờ báo với số độc
giả lớn như: The Asahi Shimbun, 12.121.000; Mainichi Shimbun, 5.587.000; Seikyou
Shimbun, 5.500.000 độc giả...Hai hãng thông tấn cung cấp thông tin cho các báo tại
Nhật Bản là Kyodo Tshushin và Tiji Tshushin cùng thành lập vào 1/11/1945.
3
Trung Quốc có Hãng thông tấn Tân Hoa Xã là một trong những hãng thông tấn

lớn nhất thế giới hiện nay. Trong lĩnh vực phát thanh, Châu Á có những Đài phát thanh
với tầm ảnh hưởng rộng khắp, như Radio Bắc Kinh, CRI (Trung Quốc); NHK ( Nippon
Hiso Kyobai – Nhật Bản); All Indian Radio ( Ấn Độ )…Truyền hình Châu Á cũng phát
triển với sự đóng ghóp của những cái tên như: NHK ( Nhật Bản), KBS ( Hàn Quốc ),
CCTV (Trung Quốc)…
Tại Ấn Độ, trên toàn quốc có 20 nghìn ấn phẩm thường kỳ, tổng số trên 50 triệu
bản phát hành, trong đó có 1200 ấn phẩm là nhật báo. Ấn Độ cũng là quốc gia đang
nắm giữ kỷ lục về số cơ quan Nhật báo với 5638 cơ quan. Tại đây, năm 2009 vừa qua,
theo cuộc thống kê mang tên Indian Readership Survey cho biết, lượng độc giả của
nhiều tờ báo đã đạt tới mức rất lớn như tờ Dainik Jagran (55,7 triệu độc giả), tờ Dainik
Bhaskar (31,9 triệu độc giả), cả hai tờ báo này đều xuất bản bằng tiếng Hindi. Tờ Times
of India là tờ báo tiếng Anh nổi tiếng với 13,3 triệu độc giả, tiếp đến là tờ Hindustan
Times (6,3 triệu), The Hindu (5,2 triệu)... Báo và tạp chí Ấn Độ ra bằng 87 ngôn ngữ của
đất nước. Phần lớn báo xuất bản bằng tiếng Hin đu- ngôn ngữ chính của Ấn Độ. Tờ có
số lượng lớn nhất, phổ biến nhất phát hành bằng tiếng Hin đu là “Nav Bharat time”,
xuất bản năm 1950.
Phương tiện thông tin đại chúng của Ixraen có trình độ kĩ thuật cao. Chiếm đầu là
các báo Davar (1925), hãng Hararet (1918), Yedioth Aharonth (1939). Báo chí các nước
Arập phát triển khá mạnh. Tại Côoét và Ảrập Xêut có 8-10 tờ nhật báo có cơ sở in ấn
tốt và hiện đại trên thế giới. Thường thì tất cả các nước Arập khai thác dầu mỏ đều có
điều kiện để phát triển báo chí.
Đối ngược với những quốc gia này, các nước như Pakistan, Irắc, hay một số
nước Đông Nam Á… thì báo chí đang ở một trình độ khá thấp, với những yếu kém về
kĩ thuật và các phương tiện tác nghiệp, với số lượng các tờ báo còn ít ỏi, mức độ chuyên
nghiệp trong báo chí còn hạn chế. Sỡ dĩ xảy ra điều này chủ yếu là do 3 nguyên sau:
- Do điều kiện kinh tế - xã hội giữa các nước và các vùng trong nước khác nhau,
chất lượng đời sống của người dân có sự chênh lệch, nên dẫn tới có sự phân bố
thông tin không đồng đều.
- Do sự phát triển của Khoa học kĩ thuật : đối với các nước phát triển, việc áp
dụng các thành tựu của Khoa học kĩ thuật vào đời sống, tạo điều kiện cho lĩnh

4
vực truyền thông phát triển. Còn đối với những nước kém hay chậm phát triển,
do không đủ phương tiện cũng như trang thiết bị hiện đại để có thể hòa vào mạng
thông tin phát triển của thế giới.
- Tỷ lệ mù chữ cao, gia thành giấy báo đắt, trình độ nhà báo còn tấp kém…
- Sự tác động của một số yếu tố bên ngoài: chiến tranh, khủng bố, sắc lệnh tôn
giáo hà khắc…
Một số chỉ số cụ thể để chứng minh sự phân bố báo chí không đồng đều ở Châu
Á:
- Về báo in, trong khi Nhật Bản có chỉ số báo in cao nhất là 644 bản in/ 1000 dân,
thì ở Việt Nam, con số này chỉ là 10- 15 bản in/ 1000 dân.
- Về truyền hình, ở Châu Á thì Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore… vẫn là những
quốc gia có chỉ số máy thu hình/ 1000 dân cao, còn ở những nước kém phát triển,
do hạn chế về điện, nguồn phát sóng, điều kiện núi non… nên chỉ có dưới 10
máy/ 1000 dân.
- Số lượng máy tính trên 1000 dân ở các nước phát triển của Châu Á cũng cách
xa so với những nước đang phát triên và kém phát triển.
Trong khi đó, báo chí Châu Âu phát triển khá mạnh và cân đối, đồng đều về tất
cả các mảng: truyền hình, phát thanh, báo viết, báo in… Giữa các nước ở châu lục này
có sự cân bằng về phát triển báo chí, tạo sự hợp tác rất đa dạng trên nhiều lĩnh vực.
2. Báo chí Châu Á mang tính chính trị cao.
Đây được coi là đặc trưng rõ nét của báo chí Châu Á. Đời sống chính trị- xã hội ở
các nước Châu Á đa dạng, muôn mặt như thế nào thì báo chí cũng đa dạng, muôn màu
như thế. Tất cả những sự kiện chính trị- xã hội, những con người, những chính sách,
quy định trong xã hội đều được báo chí thể hiện cách đầy đủ từ nội dung, cách thể hiện
bài báo, đến các nhà báo, các chính sách, luật báo chí…
Báo chí Châu Á được xem là một nhân tố quan trọng trong việc bình ổn xã hội,
đảm bảo trật tự chính trị và xã hội. Tổng thống Suharto – Indonesia đã từng chia sẻ: “…
báo chí có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều hành quản lý một quốc gia đa sắc
tộc thông qua việc truyền bá thông tin, ý kiến, tý tưởng. niềm tin… Nhiệm vụ của báo chí

là phải góp phần xây dựng và củng cố sự thống nhất và hoà hợp quốc gia”. Báo chí cũng
đóng vai trò không thể thiếu trong việc định hình những thay đổi chính trị trong các giai
5
đoạn khủng hoảng. Ví dụ: Việc lật đổ chế độ Marcos tại Philippines năm 1986; các
cuộc biểu tình dân chủ ở Thái Lan 1992;…tất cả đều được báo chí can thiệp.
Ở Châu Á, mối quan hệ giữa báo chí và đảng phái được thể hiện qua các mặt sau:
- “Nhà cầm quyền” đặc biệt quan trọng trong bối cảnh báo chí Châu Á;
- Chính phủ kiểm duyệt trực tiếp;
- Độc quyền phân phối báo chí;
- Quyền lực không giới hạn trong việc can thiệp vào nội dung và tổ chức báo chí;
- Báo chí là cơ quan ngôn luận của Đảng cầm quyền.
Đặc biệt ở khu vực Đông Nam Á, vấn đề sở hữu báo chí thể hiện nhiều quan
niệm rõ nét về tính chính trị: hầu hết những người nắm truyền thông là những người có
quyền (nhiều hơn là có tiền). Ví dụ như cựu Bộ trưởng thông tin của Indonesia
Harmoko có cổ phần trong 31 tờ báo (không mua mà được biếu); Nhà nghiên cứu
Duncan Mc Cargo cho rằng có hai kiểu sở hữu: những người nắm cổ phần công khai và
những người nắm cổ phần “trong bóng tối”.
Tính chính trị trong báo chí Châu Á còn được thể hiện qua luật báo chí. Luật báo
chí ở một số nước Châu Á rất nghiêm ngặt, tạo hành lang pháp lý vững chắc bảo vệ cho
sự hoạt động của báo chí, ngăn cản tất cả những gì gây hại trong quá trình báo chí phản
ánh hiện thực xã hội. Ở Thổ Nhĩ Kỳ nếu vi phạm luật báo chí có thể bị phạt 110 đến
700 năm tù. Luật báo chí Thổ Nhĩ kỳ cũng mang đậm màu sắc lãnh đạo của giới cầm
quyền. Theo Hiệp ước 1923 của Lausanne, Thổ Nhĩ Kỳ chỉ công nhận các quyền ngôn
ngữ của các dân tộc thiểu số Do Thái, Hy Lạp và tiếng Armenia. Chính phủ bỏ qua các
Điều 39 của Hiệp ước Lausanne, mà nói rằng: “ hạn chế trách nhiệm đối với việc sử
dụng miễn phí của bất kỳ ngôn ngữ nào của Thổ Nhĩ Kỳ trong giao hợp tư nhân, trong
thương mại, tôn giáo, trên báo chí hay trong các ấn phẩm của loại nào hoặc tại các cuộc
họp công cộng”. Luật báo chí ở Thái Lan không cho phép chính phủ tài trợ cho báo in
tư nhân và cũng không cho phép người nước ngoài sở hữu báo chí nhằm tránh ảnh
hưởng của nước ngoài trong lĩnh vực truyền thông. Với báo chí Singapore, Nhà nước

quản lý truyền thông chặt chẽ (trực tiếp nắm phát thanh truyền hình và theo dõi sát sao
hệ thống báo in); chính quyền yêu cầu các phương tiện truyền thông phải đăng tải quan
điểm của chính quyền bên cạnh các quan điểm khác không phải của chính quyền. Cũng
theo đạo luật báo chí của Singapore, nhà nước có quyền giới hạn số lượng phát hành,
6
rút giấy phép, đóng cửa những tờ báo nào xuyên tạc, bóp méo sự thật (kể cả báo chí
nước ngoài nhập khẩu vào đây). Hơn nữa, các tờ báo nước ngoài phải có giấy phép để
lưu hành ấn phẩm của mình tại quốc đảo và phải bổ nhiệm một đại diện là công dân của
nước sở tại để nhận các thông báo, hoặc vấn đề liên quan tới pháp lý thay mặt cho tờ
báo. Đồng thời, tờ báo cũng phải nộp 126.000 USD tiền cam kết với chính phủ.
Ấn Độ là một quốc gia có nền báo chí với mức độ độc quyền hóa cao. Ở Trung
Quốc, các chỉ đạo của Nhà nước được chuyển xuống các ban biên tập. Trong thời gian
dài, chính phủ trung ương Trung Quốc “bao cấp” nhiều tờ báo ở nước này. Tờ Nhân
dân nhật báo (People’s Daily) - cơ quan chính thức của đảng Cộng sản Trung Quốc -
vẫn còn đưa lên trang nhất những cái tít “truyền thống” như “Quan hệ Trung Quốc -
Mali không ngừng phát triển”.
Báo chí ở hầu hết các quốc gia Châu Á là cơ quan của Nhà nước, Đảng phái để
phục vụ sự nghiệp của Tổ Quốc, bảo đảm nền văn hóa lành mạnh của các nước. Báo chí
Việt Nam là một đại diện tiêu biểu. Báo chí Việt Nam truyền bá chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thế giới quan khoa hoạc của chủ nghĩa xã hội cho quần
chúng nhân dân, làm cho hệ tư tưởng này thành hệ tư tưởng toàn dân. Đồng thời, với tư
cách là cơ quan của Nhà nước, của Đảng, báo chí Việt Nam thực hiện nhiệm vụ của
mình với những nội dung sau: đăng tải đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước;
tham gia tích cực vào xây dựng và hoàn thiện những đường lối, chủ trương ấy; phản
ánh, phân tích kịp thời tình hình thực tế chính trị của đất nước, quản lý và điều hành xã
hội bằng việc hướng dẫn dư luận…
Một số nước Đông Nam Á khác cũng thể hiện rõ nét tính chính trị trong báo chí,
ví dụ: Brunây: cấm nói xấu người đứng đầu nhà nước; Thái Lan: cấm tuyên truyền về
Chủ nghĩa cộng sản; Philipin, Inđônêxia, Malaysia : tôn trọng tín ngưỡng công chúng,
chú ý tính chất quốc đạo của quốc gia, mọi hành vi làm trái với quốc đạo đều được báo

chí lên án mạnh mẽ. Malaysia là nước quản lý chặt chẽ nội dung báo chí nhằm tránh
những ảnh hưởng của phương Tây, bảo vệ các giá trị truyền thống của Malaysia và của
đạo Hồi.
Nhìn chung, Nền báo chí của từng quốc gia Châu Á phát triển tuỳ thuộc vào bối
cảnh kinh tế - chính trị của mỗi quốc gia, phục vụ và điều hành xã hội.

7
3. Báo chí Châu Á còn tồn tại nhiều yếu kém, lạc hậu và hạn chế.
Trong khi báo chí Châu Âu phát triển mạnh và nhanh chóng ở nhiều loại hình
báo chí, với trình độ khoa học kĩ thuật hiện đại tạo nên một nền công nghiệp báo chí
phát triển, thì ở Châu Á, kĩ thuật yếu kém hơn, thiếu thốn nhiều phương tiện, đặc biệt là
ở các nước đang phát triển và kém phát triển. Báo chí vì thế cũng thể hiện nghèo nàn,
đơn điệu và ít hiện đại hơn. Hơn nữa, do điều kiện đời sống vật chất còn nhiều khó
khăn, thiếu thốn nên nhu cầu tinh thần là hưởng thụ các tác phẩm báo chí cũng hạn chế.
Ở một số quốc gia Châu Á, sự yếu kém về kỹ nghệ và thương mại cũng là
nguyên nhân dẫn đến sự yếu kém của báo chí. Báo chí phát triển mạnh khi giới doanh
thương chú ý đến nó. Giới doanh thương cần quảng cáo hàng hóa trên báo, và cung cấp
nguồn sống cho báo chí. Một hạn chế nữa của báo chí Châu Á là do hiện tượng tâm lý.
Ở những nước tiên tiến, báo chí được phồn thịnh nhờ tất cả mọi người đọc báo, từ các
doanh nghiệp đến nguời lao động, từ văn sĩ đến chính trị gia. Báo chí nhờ đó mà trở
thành một lực lượng đáng kể. Nhưng ở một số quốc gia kém phát triển, đới sống nhiều
khó khăn, báo chí rất ít được biết đến.
Điểm đặc biệt dẫn đến sự yếu kém trong báo chí Châu Á là tình trạng mù chữ của
người dân còn cao. Theo báo cáo mới đây của Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục
Liên Hiệp Quốc(UNESCO), trên thế giới hiện có 100 triệu người mù chữ, trong đó
45,5% là cư dân châu Á-Thái Bình Dương. Các nước có tỷ lệ mù chữ cao nhất châu lục
này là Ấn Độ (34,6%), Trung Quốc (11,3%), Bangladesh (6,8%), Pakistan (6,2%) và
Indonesia (2,4%). Đối với một số nước Hồi giáo, tình trạng mù chữ và giáo dục của tín
đồ Hồi giáo đặc biệt thấp. Tỷ lệ biết chữ là kém xa dưới mức trung bình trong cả quốc
gia và nhất là với phụ nữ.

Ngoài những đặc điểm cơ bản trên, báo chí Châu Á còn rất đa hình, đa dạng và
phong phú, phù hợp với nhiều lứa tuổi, giới tính hay nhu cầu khác nhau trong từng loại
hình, từ báo in, báo phát thanh đến báo mạng, truyền hình, các đài thông tấn, với thông
tin nhanh nhạy, khả năng ứng biến tốt, và quan trọng là quá trình đang hoàn thiện cách
tích cực về cơ sở vật chất, kĩ thuật và nội dung, hình thức các sản phẩm báo chí để đáp
ứng nhu cầu càng cao của công chúng. Nhìn chung, báo chí Châu Á đa diện như chính
lục địa rộng lớn của nó vậy.
8
III. Xu hướng phát triển của báo chí Châu Á trong giai đoạn hiện nay .
Trong luồng quay của quá trình toàn cầu hóa, quốc tế hóa, báo chí vẫn luôn đóng
một vai trò hết sức quan trọng bởi thiên chức của mình. Và báo chí Châu Á cũng không
nằm ngoài luồng quay đó, quy luật đó. Thị trường báo chí châu Á đang thu hút sự quan
tâm của các chính phủ, các chủ bút, các nhà báo và cả bạn đọc ở trong châu lục cũng
như ngoài châu lục, do sự phát triển mạnh mẽ cộng với nhiều yếu tố thuận lợi tác động.
Theo thống kê của Hiệp hội Báo chí thế giới (WAN), trong vài năm trở lại đây,
báo chí khu vực châu Á có xu hướng tăng mạnh. Trong hai năm 2005 và 2006, lượng
báo phát hành tại khu vực này tăng 3,61%, trong khi tại châu Âu, mức tăng chỉ là 0,74%
và tại Bắc Mỹ lại giảm 1,97%. Trong 5 thị trường báo chí có lượng tiêu thụ báo chí lớn
nhất thế giới thì có ba ở Châu Á là: Trung Quốc đứng đầu với 107 triệu bản/ngày, tiếp
đến là Ấn Độ - 99 triệu bản và Nhật Bản - 68 triệu bản. Hai thị trường khác là Mỹ - 52,3
triệu bản và Đức - 21,1 triệu bản. Cũng theo WAN khảo sát ở 216 nước và vùng lãnh
thổ trên thế giới, doanh thu báo chí trên toàn cầu tăng 6% trong 5 năm qua, chủ yếu là
tăng doanh thu ở châu Á. Trong khi các tòa soạn báo ở các nước phương Tây đang cắt
giảm nhân lực cũng như số lượng bài vở, kể cả đóng cửa vì doanh thu kém do những
khách hàng thường xuyên đặt mua báo in chuyển sang đọc báo mạng, thì ngành công
nghiệp báo in ở Châu Á lại làm ăn rất phát đạt. Tám trong số mười quốc gia tiêu thụ báo
in nhiều nhất nằm ở Châu Á.
Để có cái nhìn cụ thể, ta có thể xét một số loại hình báo chí tiêu biểu ở Châu Á:
1. Báo in.
Báo in có thể được xem là lĩnh vực phát triển mạnh mẽ nhất của báo chí Châu Á.

Hiện nay, xu hướng của các nước phát triển Châu Âu hay Châu Mỹ giảm số lượng phát
hành báo in, do sự lên ngôi của báo mạng, cộng với những hạn chế đáng kể của báo in.
Nhưng ở Châu Á, đặc biệt là những nước có nền kinh tế trung bình hay đang phát triển,
báo in lại đang gia tăng số lượng phát hành và nội dung thông tin.
Ông Yoichi Funabashi, Tổng biên tập báo Asahi Shimbun, Nhật Bản đã từng nhận
xét “Thật khó tìm thấy một nước nào khác trên thế giới mà báo chí in ra mỗi ngày hàng
triệu bản”. Asahi Shimbun là tờ nhật báo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau tờ Yomiuri
Shimbun cũng của Nhật, với hơn 8 triệu độc giả đăng ký dài hạn. “Tầng lớp trung lưu ở
Indonesia đang tăng lên và nhiều gia đình đặt mua cùng lúc hai tờ báo. Người ta thích
9